Search results

1

Ziemianie okolic Torunia wobec powrotu Pomorza do Polski

100%

Łaszkiewicz T.

Rocznik Toruński

|

2019

|

issue 46

PL

Ziemiaństwo polskie odgrywało ważną rolę w ruchu narodowym zaboru pruskiego. W dużej mierze dzięki aktywności ziemian udało się zaszczepić społeczeństwu polskiemu idee pracy organicznej, które oparte o solidaryzm narodowy stały się jego paradygmatem politycznym. Utworzenie instytucji o charakterze gospodarczym, kulturalnym i naukowym przyczyniło się do partycypacji w życiu politycznym szerszych kręgów społecznych. Paradoksalnie, w dłuższej perspektywie, doprowadziło to do osłabienia roli politycznej i społecznej ziemiaństwa. Sprzyjały temu procesy modernizacyjne państwa pruskiego, a jeszcze bardziej zdynamizowała I wojna światowa. Dlatego autor artykułu przyjrzał się postawom ziemian w okresie walki i starań o przyłączenie Pomorza do odradzającego się państwa polskiego.Ziemianie okolic Torunia – głównego oprócz Gdańska ośrodka regionalnego na Pomorzu – aktywnie włączyli się we wszystkie formy działań na rzecz powrotu Pomorza do Macierzy. Współtworzyli powiatową radę ludową, konspirację wojskową, ochotniczo zasilali oddziały formowane na Kujawach, reprezentowali mieszkańców regionu na forum Sejmu Dzielnicowego oraz w strukturach politycznych Naczelnej Rady Ludowej, wreszcie – po traktacie wersalskim – zaangażowali się w tworzenie zrębów przyszłej, polskiej administracji. Potrafili wyczuć nastroje społeczne włączając się w działalność rad ludowych (w pewnym zakresie także robotniczo-żołnierskich i chłopskich). Skutecznie powstrzymali je przed radykalizacją, ogniskując na postulatach narodowych. Dzięki temu współdecydowali o kształcie ruchu narodowego i odegrali istotną rolę w przebiegu procesu, który doprowadził do restytucji Pomorza. Posiadając zaplecze finansowe i przygotowanie intelektualne oddali nieocenione usługi w tzw. okresie przejściowym, gdy należało zadbać o żywotne interesy regionu, nadzorując i współpracując z administracją niemiecką.Modyfikacja własnego programu i celów politycznych, jakie wyrażali liderzy miejscowego środowiska ziemiańskiego z Janem Donimirskim i Adamem Czarlińskim na czele, było kontynuacją długiego procesu zbliżania się do siebie różnych warstw społecznych. W okresie międzywojennym umożliwiło to współpracę pomiędzy chłopami i ziemiaństwem zarówno na gruncie zawodowym, jak i politycznym, współpracę, o którą było trudno w innych regionach Polski.

DE

Die polnischen Gutsbesitzer spielten eine wichtige Rolle in der Nationalbewegung des preußischen Teilungsgebiets. Es war zu einem großen Teil ihnen zu verdanken, dass es gelang, die Vorstellung von der organischen Arbeit in der polnischen Gesellschaft zu verankern. Die Gründung von Institutionen wirtschaftlichen, kulturellen und wissenschaftlichen Charakters führte zur Teilnahme von breiteren Kreisen der Gesellschaft am politischen Leben. Paradoxerweise führte das auf Dauer zur Schwächung der politischen und gesellschaftlichen Rolle der Gutsbesitzer. Dies wurde durch die Modernisierungsprozesse im preußischen Staat gefördert und erhielt eine noch größere Dynamik durch den 1. Weltkrieg. Deshalb behandelt der Autor die Haltung der Gutsbesitzer zur Zeit der Kämpfe um den Anschluss Pommerns an den wieder entstehenden polnischen Staat. Die Gutsbesitzer in der Umgebung von Thorn, des wichtigsten regionalen Zentrums in Pommern neben Danzig, schalteten sich aktiv in alle Formen von Aktivitäten für die Rückkehr Pommerns zum Mutterland ein. Sie schufen einen Kreisvolksrat, eine militärische Konspiration, sie verstärkten freiwillig Einheiten, die in Kujawien gebildet worden waren, sie repräsentierten die Einwohner der Region im Forum des Bezirkslandtags und in den politischen Strukturen des obersten Volksrats, und schließlich engagierten sie sich nach dem Versailler Vertrag bei der Schaffung der Grundlagen der künftigen, polnischen Verwaltung. Sie waren in der Lage, die gesellschaftlichen Gefühle zu erspüren, indem sie sich in die Tätigkeit der Volksräte einschalteten (eine Zeitlang auch der Arbeiter- und Soldatenräte und der Bauernräte). Sie hielten diese erfolgreich von einer Radikalisierung ab, indem sie sich auf nationale Forderungen konzentrierten. Dadurch entschieden sie über die Gestalt der nationalen Bewegung mit und spielten eine wesentliche Rolle im Verlauf des Prozesses, der zur Rückgabe Pommerns führte. Durch ihren finanziellen Rückhalt und ihre intellektuelle Vorbereitung leisteten sie in der sog. Übergangsphase unschätzbare Dienste, als die vitalen Interessen der Region auf dem Spiel standen, indem sie die deutsche Verwaltung beaufsichtigten und mit ihr zusammenarbeiteten. Die Modifizierung des eigenen Programms und der politischen Ziele, zu denen sich die Führer der örtlichen Gutsbesitzerszene mit Jan Donimirski und Adam Czarliński an der Spitze bekannten, war die Fortsetzung eines langen Prozesses der Annäherung von verschiedenen sozialen Gruppen. In der Zwischenkriegszeit ermöglichte dies die Zusammenarbeit zwischen den Bauern und den Gutsbesitzern, sowohl auf beruflicher wie auf politischer Ebene, eine Zusammenarbeit, die in anderen Regionen Polens schwer zu bewerkstelligen war.

EN

The Polish landed gentry played an important role in the national movement of Poles from the Prussian partition. To a large extent, the landed gentry managed to instil the ideas of organic work among Poles, which, based on national solidarity, became their political paradigm. The establishment of institutions of an economic, cultural and scientific nature contributed to the wider social circles’ participation in the political life. Paradoxically, in the long run, this weakened the political and social role of the landed gentry, which was reinforced by the modernization processes of the Prussian state. The World War I made the process even more dynamic. Therefore, the author of the article looked at the attitudes of landowners during the struggle to incorporate Pomerania into the reviving Polish state.The landowners from the vicinities of Toruń - the main regional center in Pomerania besides Gdańsk - actively contributed to all forms of activities the aim of which was to incorporate Pomerania into the Polish Motherland. The landed gentry were members of the county’s people's council and military underground; they voluntarily supplied military units formed in Kuyavia; they represented the inhabitants of the region at the District Sejm and in the political structures of the Supreme People's Council. Finally, after the Treaty of Versailles they became involved in the construction of the framework of the future Polish administration. They were able to sense social moods as members of people's councils (to some extent also as members of workers 'and soldiers' councils and peasants’ councils). They successfully stopped them from radicalizing, focusing their attention on national demands. As a result, they co-decided on the shape of the national movement and played an important role in the the process that led to the restitution of Pomerania. With financial resources and intellectual preparation, they gave invaluable services in the so-called transition period, when vital interests of the region had to be taken care of while supervising and cooperating with the German administration.The modification of their own program and political goals expressed by the leaders of the local community of landowners, headed by Jan Donimirski and Adam Czarliński , was a continuation of the long process of bringing together different social strata. In the interwar period, this enabled cooperation between peasants and landowners both professionally and politically. Such cooperation was difficult to find in other regions of Poland.

2

Zbytkowne hobby ziemian czy racjonalna gospodarka? Łowiectwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego

100%

Łaszkiewicz T.

Zapiski Historyczne

|

2013

|

vol. 78

|

issue 2

39-58

EN

The author of the article attempts to outline the status of hunting in Pomerania during the Second Polish Republic, when it was no longer reserved purely for the nobility, but yet still remained a pastime for owners of land. Undoubtedly, hunting was an important element of a landowner’s everyday life but was accessible to only minor burghers and was completely out of bounds to poorer inhabitants of towns and villages. The author describes hunting organizations, forms of hunting, issues connected with pedigree dog breeding, shooting and poaching. The most important issues raised by the author is the question posed in the title. Was hunting only an idle atavistic entertainment for landowners, or was it part of the rational management of a farm? The article presents various attitudes and opinions; the author demonstrates that for landowners, to a larger extent than for the representatives of city elites associated with hunting clubs, hunting was part of a rational economy. Hunting helped them to protect their crops; nevertheless, they managed to reconcile this need with the respect they felt for forest fauna, their passion and hunting ethics. Since hunting constituted an additional source of income, they made an eff ort to raise the quantity of game and looked aft er its physical well-being. To a great extent managing forest game resembled the breeding of farm animals, the only diff erence being that it took place in open spaces.

3

Organizacja Monarchistyczna w województwie pomorskim (1925–1927). Geneza – środowisko – formy działania

100%

Łaszkiewicz T.

Zapiski Historyczne

|

2020

|

vol. 85

|

issue 1

123-140

EN

Monarchist ideas after the First World War were introduced to Polish political life by student circles. It took the first years of activity to crystallize the programme, which finally led to its revival and establishing contacts with well-known representatives of conservative circles. These activities resulted in the establishment of the Monarchist Organisation in Poznan in 1925, whose operations soon included the area of the Pomeranian Voivodeship, largely owing to its interim president, Józef Bolesław Robakowski, who came from that region. Considering the leadership and financial background of the new organization, its establishment and development should be connected with the landed gentry’s attempt to counteract the agricultural reform, which was adopted with the support of the National Democracy in summer 1925. The postulate of the restoration of the monarchy was based on the pre-war sense of order, which was very widespread, especially in Western Poland. The right-wing sympathies spread among the inhabitants of this region gave hope for the support of a movement that appealed to nationalism, Catholic faith and royal authority. The Pomeranian landed gentry was, however, divided in the assessment of this political movement, and some influential activists explicitly distanced themselves from such views. These views seemed to be detrimental to the common interests of landowners and owners of smaller farms, which had been developed in the region for years. After two years of activity, the Monarchist Organisation merged with the All-Estate Monarchist Organisation, the Pomeranian leaders of the royalist movement joined the conservatives who had already been supporting the political movement of ‘Sanation’. The Monarchist Organisation turned out to be an anachronistic group and did not gain much public support. Nor did it find unequivocal approval among the Pomeranian landed gentry which had been subjected to social modernization for a long time. With a more pragmatic approach, the organization was able to effectively pursue its political goals in the following years.

Refine search results

2 Zapiski Historyczne

1 Rocznik Toruński

1 2020

1 2019

1 2013

3 Łaszkiewicz T.

Ziemianie okolic Torunia wobec powrotu Pomorza do Polski

Zbytkowne hobby ziemian czy racjonalna gospodarka? Łowiectwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Organizacja Monarchistyczna w województwie pomorskim (1925–1927). Geneza – środowisko – formy działania