Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Послание Старца Филофея к Великому Князю Василию: поли- тический манифест или религиозно-символический дискурс?

100%

Kuffel J.

Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis

2006

vol. 1

issue 1

Artykuł w pierwotnej, skróconej wersji został wygłoszony jako referat w kwietniu 2003 r.w Pskowie na międzynarodowej konferencji na temat „Moskwa – Trzeci Rzym”, zorganizowanejw ramach obchodów 700-lecia staroruskiego grodu.W analizowanym zabytku, napisanym w pierwszej ćwierci XVI wieku, przedstawionozintegrowany, średniowieczny światopogląd, w którym religia stanowi najważniejsze kryteriumw życiu społeczno-państwowym oraz osobistym. Jest to kontynuacja bizantyńskiejtradycji, w której religijność miała przede wszystkim charakter wewnętrznego, wspólnotowego(soborowego) i osobistego doświadczenia, wyrażonego głównie w literaturze patrystyczneji prawosławnej liturgii. Doświadczenie to najkrócej można scharakteryzować jako żywei nieustanne doznawanie wszechobecności Boga w świecie. Najpełniej owo tajemnicze doznaniezostało opisane w hezychazmie – najważniejszym kierunku bizantyńskiej teologiimistycznej – jako oglądanie energii Bożych w świecie i realne odczuwanie obecności ŚwiętejTrójcy na ziemi, stanowiących zasadę życia duchowego prawosławia. Na głęboko hezychastycznejświadomości przenikającego wszystko „Niestworzonego Światła” opiera się realizmsymboliczny Świętych Ojców, którzy w zjawiskach ziemskich rozpoznają ich pierwoobrazy(symbole) istniejące na niebiosach. W tę prawdziwie chrześcijańską perspektywę doskonalewpisuje się sposób rozumienia charyzmatu władzy carskiej przez spadkobierców spuściznyCesarstwa Bizantyńskiego na Rusi, co zostało wyrażone w omawianym liście Starca Filoteusza,ihumena monasteru Św. Eleazara pod Pskowem. Metoda realizmu symbolicznego stanowipunkt wyjścia również przy analizie tego zabytku. W powyższym studium funkcja carazostała ukazana przede wszystkim w jej wymiarze religijnym, tj. symbolu-ikony Chrystusa w hierarchicznie rozpatrywanym narodzie prawosławnym, który jest utożsamiany z Cerkwią.Taka optyka pozwala na zrozumienie uniwersalnego i ponadczasowego znaczenia charyzmatuwładcy w światopoglądzie Rusi Moskiewskiej pretendującej do roli spadkobiercy Bizancjum,co znalazło wyraz w określeniu „Trzeci Rzym” w odniesieniu do stolicy Wielkiego Księstwa,a następnie Carstwa Moskiewskiego.

Reguła skitu w odniesieniu do bizantyńskiej tradycji patrystycznej (po 135 latach od pierwszej monografii o św. Nile Sorskim)

100%

Kuffel J.

Roczniki Humanistyczne

2017

vol. 65

issue 7: Slawistyka

5-18

Za punkt odniesienia dla refleksji posłużyła pierwsza monografia o św. Nile Sorskim Aleksandra Archangielskiego, wydana w Sankt Petersburgu w 1882 r. Przypisanie przez rosyjskiego filologa (wybitnego znawcę piśmiennictwa Moskiewskiej Rusi) rozdziałowi V Reguły, dotyczącemu ośmiu głównych namiętności, znaczenia centralnej części utworu ma wpływ na określoną interpretację sensu traktatu oraz prowadzi do hipotezy o bezpośrednim wpływie św. Jana Kasjana Rzymskiego na staroruskiego hezychastę. W artykule natomiast prezentowana jest teza o tym, że najważniejszy tekst sorskiego pustelnika opisuje strategię duchową, w której nauka o namiętnościach i walce z nimi spełnia rolę ogniwa podstawowego Łańcucha Strategii Hezychazmu, odzwierciedlającego proces duchowy, wiodący ku theosis. Wobec konstatacji braku bezpośrednich odwołań autora Reguły skitu do protoplasty zachodniego monastycyzmu z IV-V w. jako główne źródło literackie wskazani zostali na pierwszym miejscu dwaj święci Ojcowie należący do synajsko-syryjskiej formacji hezychazmu: Jan Klimak i Izaak Syryjczyk. Ich imiona pojawiają się w 11 rozdziałach „Z pism Świętych Ojców o działaniu umysłu” po 24 razy. W następnej kolejności występuje przedstawiciel athosko-synaickiego nurtu – św. Grzegorz Synaita (16 razy) oraz św. Symeon Nowy Teolog (przywołany 12 razy), reprezentant areopagitycko-konstantynopolitańskiej formacji hezychamu bizantyńskiego.

The first monography about St. Nil Sorsky by Alexander Arhangelskii published in St. Petersburg in 1882 served as a point of reference for the reflection. The Russian philologist (a specialist in the field of Moscovite Rus’ literature) assigned to the 5th chapter of the Hermitage Rule about 8 main passions, the role of the central part of the work has an impact on a specific interpretation of the meaning of the treaty and leads to the hypothesis of a direct impact of St. John Cassian the Roman on the Old Russian Hesychast. However, in the article the thesis is proposed that the most important text of Sorsky hermit describes the spiritual strategy in which the doctrine of the passions and fight with them serves as a link of the Strategic Chain of Hesychasm, which reflects the spiritual process leading to the theosis. In view of the finding of the lack of direct references by the author of the Hermitage Rule to the Progenitor of Western monasticism of 4th-5th century – as a source of quotations and references in the first place two Holy Fathers who belong to the Sinai-Syrian formation of Hesychasm were mentioned: John Climacus and Isaac the Syrian whose names appear in the Rule 24 times each. In the next the Athos-Sinai mainstream – St. Gregory of Sinai (16 times) and St. Symeon the New Theologian (appointed 12 times), a representative of the Areopagitic-Constantinople formation of Byzantine Hesychasm, are referred to.

Отправной точкой для рассуждений послужила первая монография об основателе Сорской пустыни Александра Семеновича Архангельского (издана в Санкт-Петербурге в 1882 г.) Поставление русским филологом, знатоком письменности Московской Руси, пятой главы Скитского устава, относящейся к 8 главным страстям («помыслам злобы»), в качестве центральной части произведения – влияет на определенную интерпретацию всего трактата и ведет к гипотезе о непосредственном влиянии преп. Иоанна Кассиана Римлянина на творчество древнерусского исихаста. В статье, однако, был выдвинут тезис о том, что самое значительное творение Сорского отшельника описывает духовную стратегию, в которой учение о страстях и борьбе с ними выступает здесь в качестве звена основной Цепи Стратегии Исихазма, воспроизводящей этапы духовного процесса, ведущего к обожению. Вследствие осознания отсутствия непосредственных ссылок автора Скитского устава на основоположника западного монашества IV-V в. – в виде главного литературного источника были названы в первую очередь два Святых Отца, принадлежащих к синайско-сирийскому направлению исихазма: преподобные Иоанн Лествичник и Исаак Сирин. Их имена появляются в 11 главах «Отъ писанiй святыхъ отецъ о мысленом дѣланiи» – 24 раза каждое. В следующем порядке выступает представитель афонско-синаитского течения – преп. Григорий Синаит (16 раз), а также преп. Симеон Новый Богослов (12 ссылок на его имя), принадлежащий к ареопагитико-константинопольскому направлению византийского исихазма.

Refine search results

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis

1 2017

1 2006

2 Kuffel J.

Search results

Послание Старца Филофея к Великому Князю Василию: поли- тический манифест или религиозно-символический дискурс?

Reguła skitu w odniesieniu do bizantyńskiej tradycji patrystycznej (po 135 latach od pierwszej monografii o św. Nile Sorskim)