Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Dlaczego polityka okalecza rozmowę. Pesymistyczna analiza porównawcza z optymistyczną konkluzją

100%

BARWICKA-TYLEK I.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2020

vol. 33

issue 1 (129)

Contemporary political discourse often refers to dialogue and conversation as an important, if not the most important, element of a healthy democracy. Improving communication between public authorities and citizens, as well as between citizens themselves, is the goal of numerous practical democratic innovations. In the article, the historical perspective is used to argue that there is at least one obstacle which impedes a reliable democratic dialogue. The obstacle in question is the loss of dialectical competence, the causes of which I analyze referring to ancient philosophical debates on the role of the word in politics.Dialectic had been seen as the art of wise conversation since antiquity, but it soon fell victim to intellectual battles among philosophers, who saw it, at best, as a method of reaching the truth, and sophists, for whom dialectic was mainly a tool to creatively manipulate opinions of others. The unique political value of dialectic had been neglected over time and thus the dialogue itself became mutilated: deprived of the important prefix ‘dia-’ and reduced to the possibility of mere articulation of one’s opinions and interests. I argue that the restoration of genuine dialogue in a democracy requires a deeper understanding of the nature of dialectical opinions engaged in political conversation, and the correct application of the dialectical method in the Aristotelian sense of the term.

Współczesny dyskurs polityczny chętnie odwołuje się do dialogu i rozmowy jako ważnego – jeśli nie najważniejszego – fundamentu zdrowej demokracji. Dążenie do poprawy komunikacji między władzą publiczną a obywatelami, a także między samymi obywatelami, stanowi podstawę wielu praktycznych innowacji demokratycznych. Autorka artykułu przyjmuje perspektywę historyczną, by zwrócić uwagę na jedną z istotnych przeszkód w prowadzeniu rzeczywistego dialogu demokratycznego: na utratę kompetencji dialektycznych. Analizuje przyczyny tego zjawiska, odwołując się do starożytnych debat filozoficznych dotyczących roli słowa w polityce. Od czasów antycznych dialektyka postrzegana była jako sztuka mądrej rozmowy. Już wówczas jednak toczył się spór między filozofami, dostrzegającymi użyteczność dialektyki wyłącznie jako jednej z metod docierania do prawdy, a sofistami, dla których dialog stanowił przede wszystkim narzędzie twórczej manipulacji opiniami innych. Z czasem swoistość dialektyki i jej polityczna wartość uległy zapomnieniu, a dialog stał się rozmową okaleczoną (mową pozbawioną ważnego przedrostka „roz-”) i sprowadzoną co najwyżej do możliwości swobodnego artykułowania partykularnych poglądów i interesów, które dzięki instytucjom i procedurom demokratycznym konkurują w walce o władzę bez możliwości zdominowania i uciszenia głosów alternatywnych. Zawarte w artykule rozważania prowadzą do wniosku, że wiarygodne połączenie dialogu i demokracji wymaga zrozumienia natury opinii dialektycznych zaangażowanych w rozmowę polityczną i odpowiedzialnego wykorzystania metody dialektycznej (w formule zaproponowanej przez Arystotelesa).

Humaniści. Czarne łabędzie nauki

100%

BARWICKA-TYLEK I.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2015

vol. 28

issue 1 (109)

The discussion on the future of the humanities is part of a larger debate on a reform of the educational system that would be equal to the challenges of the contemporary world. Therefore this discussion is unavoidable. However, its participants often apply too narrow a field and thus distort the understanding of the humanities, which results from the long-standing domination of the positivist paradigm. In the wake of the ongoing pursuit of the positivistic laurels the humanities turned into a set of disciplines called ‘human sciences.’ Using tools like Ockham’s razor and Hume’s guillotine, the latter have cut down their prior interests to a size that would ensure meeting the criteria of scientific accuracy. The general goal was to gather empirical and applicable knowledge on human beings and their inventions. Unfortunately, the unquestionable progress that can be observed in this area translates into a bitter success. As a whole human science would admittedly be able to proclaim its own victory, but it seems like there is no one to applaud it any more. The voices of criticism can be assembled under three labels: (1) undermining the credibility of positivism as such; (2) contribution of humanistic knowledge to the dehumanization of social reality (objectification of individuals, inventing methods of social engineering, etc.); (3) the ‘overproduction crisis,’ or the abundance of humanistic disciplines and academic courses claimed to be responsible for the growing rate of unemployment. The article argues that all the above accusations, though serious and deserving a rebuttal, are nevertheless aimed at the wrong direction, and this fact should be realized first of all by the humanists themselves. Human science does not exhaust the term ‘humanities.’ On the contrary, even though representatives of the former are legitimately claimed to be a dominating force in this field, it is worth remembering that there have always been ‘black swans’ of the humanities (to use an analogy introduced by Karl Popper). These ‘black swans’ represent thinkers and scholars pursuing the renaissance ideal of studia humanitatis and who thus believe in educational and practical potential of the humanistic curriculum. This kind of curriculum is not confined to improving and transmitting knowledge on human affairs, but instead concentrates upon showing a creative role of doubt and uncertainty in motivating human reasoning and action. Owing to its essence, the curriculum in question importantly transgresses the rigid positivistic paradigm. The anamnesis of this fact, which is the subject of the second part of the article, recollects some vital aspects of the humanities in the broad sense and offers a new perspective on possible ways of ameliorating the quality of higher education. To achieve this, it gathers some ideas drawn from the works of such ‘black swans’ as Aristotle and Francesco Petrarca, but also fathers of the scientific outlook like René Descartes and Immanuel Kant.

Dyskusja poświęcona przyszłości humanistyki jest elementem szerszej debaty nad reformą systemu edukacji, która byłaby w stanie sprostać wyzwaniom współczesnego świata. Jako taka, jest to dyskusja nieunikniona, ale jej uczestnicy zbyt często posługują się wąskim i przez to wypaczonym rozumieniem humanistyki, będącym owocem długotrwałej dominacji paradygmatu pozytywistycznego w nauce. W wyniku trwającego od dwóch stuleci wyścigu po pozytywistyczne laury humanistyka uległa przekształceniu w zbiór wyspecjalizowanych nauk humanistycznych. Posługując się „brzytwą Ockhama” i „gilotyną Hume’a”, okroiła znacznie swój pierwotny obszar zainteresowań, koncentrując się głównie na gromadzeniu wiedzy o człowieku i jego wytworach, spełniającej kryteria obiektywizmu i metodologicznej poprawności. Niebywały postęp w tym zakresie, skutkujący imponującym przyrostem wiedzy humanistycznej, okazał się jednak gorzkim sukcesem. W momencie, gdy humanistyka może zasadnie ogłosić swe zwycięstwo, okazuje się, że mało kto kibicuje jej osiągnięciom. Krytyka ogniskuje się wokół trzech głównych tematów: (1) podważenia zasadności założeń pozytywizmu w ogóle, (2) współudziału wiedzy humanistycznej w dehumanizacji rzeczywistości społecznej (uprzedmiotawianiu jednostek czy metody kontroli zachowań), (3) „kryzysu nadprodukcji”, czyli rozplenienia dyscyplin i kierunków humanistycznych na studiach wyższych, czego owocem jest wzrost liczby bezrobotnych humanistów. Zgłaszane zarzuty, choć poważne i wymagające reakcji, są jednak w dużej mierze skierowane pod niewłaściwy adres i uświadomić to sobie powinni przede wszystkim sami humaniści. Nauki humanistyczne nie wyczerpują bowiem terminu „humanistyka”. Przeciwnie, choć ich reprezentanci uchodzą słusznie za gatunek w tym obszarze dominujący, warto pamiętać o „czarnych łabędziach” humanistyki (w sensie nadanym tej analogii przez Karla Poppera). Są nimi badacze wierni renesansowemu ideałowi studia humanitatis, przekonani o edukacyjnych, a więc praktycznych walorach programu humanistycznego. Program ten nie ogranicza się do doskonalenia i przekazywania wiedzy o człowieku, ale uwzględnia również, a może przede wszystkim, twórczą rolę niewiedzy i wątpienia, przez co zdecydowanie wykracza poza wąski program pozytywistyczny. Dokonana w drugiej części artykułu anamneza przywołuje te aspekty szerokiego rozumienia humanistyki, które mogą i powinny być wzięte pod uwagę przy opracowaniu założeń jej jakościowej reformy. Sięga przy tym nie tylko do dorobku takich „czarnych łabędzi” humanistyki, Katedra Historii Doktryn Politycznych i Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński jak Arystoteles, czy Francesco Petrarka, ale również do idei obecnych w pracach fundatorów pozytywistycznego światopoglądu, René Descartesa i Immanuela Kanta.

Refine search results

2 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2 BARWICKA-TYLEK I.

1 2020

1 2015

Search results

Dlaczego polityka okalecza rozmowę. Pesymistyczna analiza porównawcza z optymistyczną konkluzją

Humaniści. Czarne łabędzie nauki