Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Cosmopoiesis Jana Kochanowskiego

100%

Sokolski J.

Pamiętnik Literacki

2015

vol. 106

issue 1

5-22

Konstruując swój poetycki świat, Jan Kochanowski z jednej strony postępował jak typowy renesansowy poeta faber, nawiązujący do postaci owego demiurga z "Timaiosa" Platona, z drugiej jednak wykraczał niekiedy poza ramy w ten sposób zakreślone. Zbiory wierszy układał jako architektoniczne kompozycje, odwołując się do tradycji utrwalonej w dawnych podręcznikach retoryki, wypełniał je jednak głęboko ukrytymi informacjami, odnoszącymi się do własnej osoby, w czym naśladował właściwie modus operandi chrześcijańskiego Boga. Posługiwał się w tym celu niekiedy kryptologicznymi procedurami, stosowanymi w ówczesnej korespondencji dyplomatycznej. Kiedy tak zbudowany świat słów i wartości zachwiał się na skutek osobistych przeżyć, poeta dokonał w "Trenach" jego magicznej reintegracji. Platońskiego demiurga Kochanowski przewyższał pod jeszcze jednym względem. W swojej twórczości dokonał aktu swoistej autokreacji, której opis, posługujący się alchemiczną symboliką, znajdujemy we fraszce "Do gór i lasów" (III 1).

Constructing his poetic world, Jan Kochanowski on the one hand acted as a typical Renaissance poeta faber pertaining to the figure of the demiurge from Plato’s "Timaeus", while on the other hand he transgressed thus established frames. He ordered collections of his poems as architectural compositions referring to the tradition preserved in old textbooks in rhetoric, yet filled them with deeply hidden pieces of information about himself, in which, as a matter of fact, he followed the Christian God’s modus operandi. In doing so, he oftentimes took advantage of cryptological procedures used in the then diplomatic correspondence. The moment the world of words and values constructed in this way collapsed due to the poet’s personal experience, in "Treny" ("Laments") he brought about its magic reintegration. Kochanowski also surpassed Plato’s demiurge in one more aspect. In his literary creativity he realised a peculiar act of auto-creation of which the description, employing alchemist symbolism, is found in the trifle "Do gór i lasów" ("To the Mountains and Forests") (III 1).

Nosorożec księdza Birkowskiego, czyli symboliczne gry z czytelnikiem barokowego kaznodziei

100%

Sokolski J.

Pamiętnik Literacki

2013

vol. 104

issue 3

87-97

Stefan Chmielecki, a newly appointed voivode of Kiev, who gained fame for the most part during Turkish invasions, died in 1630. Two years later, a Dominican, Fabian Birkowski, prince Władysław’s chaplain, published a thorough preachment dedicated to him in which, consistent with the then fashion, he used a number of peculiar pieces of information about rhinoceros extracted mainly from old works and newer nature books. Identifying the rhinoceros (to whom the preachment protagonist was compared) with mythological unicorn, Birkowski constructed a subtle heraldic allusion. Though in the preachment he made no remark about that, his readers for certain knew that the Chmielecki’s used the Bończa coat of arms which showed a unicorn against a blue background.

W lutym 1630 zmarł Stefan Chmielecki, świeżo mianowany wojewoda kijowski, wybitny wódz, który wsławił się przede wszystkim w wojnach z najazdami tatarskimi. Dwa lata później dominikanin Fabian Birkowski, kapelan królewicza Władysława, opublikował poświęcone mu dość obszerne kazanie, w którym zgodnie z ówczesną modą wykorzystał wiele osobliwych informacji dotyczących nosorożców, wydobytych głównie z dzieł dawnych i nowszych przyrodników. Utożsamiając nosorożca (do którego porównany został bohater kazania) z mitycznym jednorożcem. Birkowski skonstruował subtelną heraldyczną aluzję. Chociaż w całym kazaniu o tym w ogóle nie wspomina, jego czytelnicy wiedzieli z pewnością, że Chmieleccy posługiwali się herbem Bończa, przedstawiającym właśnie jednorożca na niebieskim polu..

Refine search results

2 Pamiętnik Literacki

1 2015

1 2013

2 Sokolski J.

Search results

Cosmopoiesis Jana Kochanowskiego

Nosorożec księdza Birkowskiego, czyli symboliczne gry z czytelnikiem barokowego kaznodziei