Search results

1

W „Drohobyczach” – wokół zbioru poetyckiego Serhija Żadana

100%

Czyżak A.

Narracje o Zagładzie

|

2019

|

issue 5

228-244

EN

The main aim of the article is to analyse the cultural phenomenon of Drohobych (now part of Ukraine), a small city where Bruno Schulz – a great European/Jewish/Polish writer – lived and died during the Second World War. The first part of this text contains reflections on literary visions of Drohobych (written by e.g. Andrzej Chciuk, Yurii Andrukhovych, Henryk Grynberg). In the second part of the article, the author proposes an interpretation of the volume of selected poems written in 2014–2016 by a Ukrainian poet Serhiy Zhadan and titled Drohobych (Drohobycz, translated into Polish by Jacek Podsiadło). All those writers treat Drohobych as “Bruno Schulz’s place,” full of his traces and created by his prose.

PL

Celem artykułu jest analiza kulturowego fenomenu Drohobycza (obecnie terytorium Ukrainy), miasteczka, w którym Bruno Schulz – wielki europejski/żydowski/polski pisarz – żył i umarł podczas drugiej wojny światowej. Pierwsza część zawiera refleksje na temat przedtawień Drohobycza w literaturze (Andrzej Chciuk, Jurij Andruchowycz, Henryk Grynberg). W kolejnej części autorka proponuje interpretację tomu wierszy napisanych w latach 2014–2016 przez ukraińskiego poetę Serhija Żadana, zatutułowanego Drohobycz (w przekładzie Jacka Podsiadło). Wszyscy wyżej wymienieni pisarze traktują Drohobycz jako „miejsce Brunona Schulza", pełne jego śladów i niejako stworzone przez jego prozę.

2

The (im)moral landscape: Zygmunt Haupt’s short story Deszcz [The Rain]

100%

Czyżak A.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 31

EN

The article attempts to offer a new interpretation of Zygmunt Haupt’s short story “Deszcz” [The Rain]. The analysis focuses on the literary strategies employed by the Polish writer and the ethical dimension of the short story. The poetics of Haupt’s text forces one to reflect on its hidden meanings – the landscape presented in it, recreated in the narrator’s memory, inspires a reflection on the human condition in a world of unstable values. Haupt does not impose his own interpretation but encourages the reader to find their own.

PL

W artykule podjęta została próba ponownego odczytania opowiadania Zygmunta Haupta Deszcz. Interpretacja skupia się zarówno na specyfice użytych strategii literackich, jak i wymiarze etycznym utworu. Poetyka tekstu Haupta zmusza do zastanowienia nad jego ukrytymi sensami – ukazany w nim pejzaż, odtwarzany w pamięci narratora, staje się punktem wyjścia do rozważań o kondycji człowieka w świecie rozchwianych wartości. Pisarz nie narzuca własnej perspektywy oglądu przedstawianych zdarzeń, lecz skłania odbiorcę do poszukiwania własnej.

3

Ziemie nieswoje, niczyje, porzucone. Opowieść o prozie drugiej dekady XXI wieku

100%

Czyżak A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2022

|

issue 11

11-26

EN

The main aim of the article are considerations on prose written during the second decade of 21st century. The text contains observations based on spatial cathegories of research. Those perspectives allow to divide literary output connected with topographical experiences into three parts: stories from post-German lands, novels which return to Holocaust history on Polish territories and new versions of rural theme. Books published during last years (written by older and younger authors e.g. Karolina Kuszyk, Tomasz Różycki, Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita, Tadeusz Słobodzianek, Magdalena Tulli, Mikołaj Łoziński, Marian Pilot, Wioletta Grzegorzewska, Anna Janko, Andrzej Stasiuk) shows the diverse changes, which occur in traditional ways of creating Polish common identity.

PL

Głównym celem artykułu jest namysł nad prozą powstałą w drugiej dekadzie XXI wieku. Tekst zawiera rozpoznania wyrastające z tradycji geopoetyki i wsparte na wypracowanych w jej ramach kategoriach spacjalnych. Taka perspektywa oglądu utworów najnowszych tematyzujących doświadczanie przestrzeni pozwoliła na wyodrębnienie trzech dużych zbiorów: literatury powracającej do dziejów zasiedlania ziem poniemieckich po II wojnie światowej, renarracji historii Zagłady na polskim terytorium oraz nowych ujęć tematu chłopskiego we współczesnej prozie wiejskich przestrzeni. Książki opublikowane w ostatnich latach (pisane przez autorów różnych pokoleń, są to między innymi: Karolina Kuszyk, Tomasz Różycki, Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita, Tadeusz Słobodzianek, Magdalena Tulli, Mikołaj Łoziński, Marian Pilot, Wioletta Grzegorzewska, Anna Janko, Andrzej Stasiuk) pokazują różnorodne przemiany zachodzące w tradycyjnych sposobach wytwarzania polskiej zbiorowej tożsamości.

4

Przeobrażenia w polu literackim – przemieszczenia, parcelacje, zanikanie. Recenzja książki Elżbiety Winieckiej Poszerzanie pola literackiego. Studia o literackości w internecie (Universitas, Kraków 2020)

100%

Czyżak A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2021

|

issue 10

251-257

EN

This text discusses problems connected with the expansion of digital literature. Nowadays, transitions in the literary field may be perceived from many points of view. In this article, priority is given to the comparative perspective focusing on the relationship between technological development and community life and rules of communication which are now subject to accelerated transformation.

PL

Recenzja dotyczy książki Elżbiety Winieckiej Poszerzanie pola literackiego. Studia o literackości w internecie (Universitas, Kraków 2020). Tekst zawiera rozważania poświęcone ekspansji literatury cyfrowej. Współczesne przemiany w polu literackim mogą być postrzegane z różnych punktów widzenia. W niniejszym artykule najważniejsza okazuje się perspektywa komparatystyczna, stawiająca w centrum zainteresowania relacje pomiędzy rozwojem technologicznym a wspólnotowym życiem i regułami komunikacji, podlegające dziś przyspieszonym przeobrażeniom.

5

Role dla opłakujących stratę – Dzień przed końcem świata Aleksandra Jurewicza i Umarł mi Ingi Iwasiów

100%

Czyżak A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2016

|

issue 11

307-317

EN

The main aim of the article is recognition of current manners of transforming deep sorrow after loss of relatives in literature. The theme of two novels written by polish authors – man and woman – in 21st century is death of their fathers. Preparing for funerals intensifies mourning and recalls memories of the past. Those experiences demand expression. Interpretations of two autobiografical novels prove that the traditional roles for sorrowing after loss which were highly dependent on gender, later in 20th century were submitted certain changes and this process accelerate. Strong feelings of mourning belong to human being, The ways of manifesting those feeligs are connected with gender but are not entirely determined by this category.

6

W poszukiwaniu języka skrzywdzonych. Wokół Ciemno, prawie noc Joanny Bator

100%

Czyżak A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2015

|

issue 9

209-222

EN

The aim of the article is to present an interpretation of one of literary visions of traumatic experiences. Suffering a wrongs in childhood is, by the author, the main cause of many problems In grown people’s life. Those wounds, psychical and physical, may not be cured. The destruction of emotional sphere of human personality causes also a damage of the language capable to express not only trials or harms but even commonplace experiences. Joanna Bator in her novel examines also the abilities of cultural patterns especially those permitting to understand the trauma dimensions and describes the changes of principles ruling a common life.

PL

The aim of the article is to present an interpretation of one of literary visions of traumatic experiences. Suffering a wrongs in childhood is, by the author, the main cause of many problems In grown people’s life. Those wounds, psychical and physical, may not be cured. The destruction of emotional sphere of human personality causes also a damage of the language capable to express not only trials or harms but even commonplace experiences. Joanna Bator in her novel examines also the abilities of cultural patterns especially those permitting to understand the trauma dimensions and describes the changes of principles ruling a common life.

7

Ironia i nostalgia. O twórczości Michała Witkowskiego

100%

Czyżak A.

Porównania

|

2013

|

vol. 13

117-125

EN

The article is an attempt at sketching the main problems ofMichał Wikowski’s prose. In his novels, the author often returned to the history of People’s Republic of Poland (PRL), as a country governed in 1944–1989 by the Communist authorities, dependent on the USSR. He analysed the experiences of the past in his own way. His narratives, as well as those of other members of the youngest generation of writers, confirmed the common belief that the past should be described in a different manner, because PRL still seems to be an incomplete object of common or even national discourse. Differences of Witkowski’s vision of the last decades result also, or possibly to a larger extent, from his method of using irony and nostalgia – both separately and in a particular conjuction. The success of Witkowski’s attempts depends on the critical awareness of ideological and especially social assumptions, as well as on the ability to identify the crucial questions, i.e. the mental stances and their material conditions, whose common and totalising character strongly influenced (consciously or, more often, subconsciously) choices or decisions of the people living then and there.

PL

Artykuł stanowi próbę zarysowania głównych problemów prozy Michała Witkowskiego. Pisarz często wracał w swoich powieściach do historii PRL-u, jako kraju rządzonego w latach 1944–89 przez komunistów, zależnego od ZSRR. Poddawał analizie doświadczenia przeszłości na swój odrębny sposób. Jego narracje, jak i innych członków najmłodszego pokolenia twórców, potwierdzały powszechne przekonanie, że przeszłość powinna zostać przedstawiona na nowo, bowiem PRL wciąż wydaje się niedostatecznie opisany w ramach wspólnotowego, czy nawet narodowego dyskursu. Różnice stworzonej przez Witkowskiego wizji ostatnich dekad wynikają także, a może przede wszystkim, z wypracowanych przez niego sposobów używania ironii i nostalgii – rozłącznie i w specyficznym połączeniu. Sukces rozwiązań Witkowskiego zależy od jego krytycznego nastawienia wobec ideologicznych, a przede wszystkim społecznych pewników, jak i zdolności rozpoznania kluczowych problemów, np. stereotypów zbiorowych oraz towarzyszących im materialnych uwarunkowań – ich powszechny i przemożny wpływ niezmiennie oddziaływał na(świadome, a częściej nieświadome) wybory i decyzje ludzi z minionej epoki.

8

Polacy i Węgrzy – meandry zbiorowej pamięci

100%

Czyżak A.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2016

|

issue 29

261-270

EN

Review: Janos Tischler, I do szabli… Polska i Węgry. Punkty zwrotne w dziejach obu narodów w latach 1956 oraz 1980-1981, trans. Botond H.jj, Warszawa 2001.

9

Wyprawy na Wschód – literatura współczesna wobec problemu tożsamości

100%

Czyżak A.

Polonistyka. Innowacje

|

2018

|

issue 8

127-138

EN

The article contains consideration on changes of ways to create pictures of East in Polish literature after the second World War. In the 80s of the twentieth century writers start breaking stereotypes with assitance of intertextuality and subjectivization (e.g. Zostało z uczty bogów by Igor Newerly, Stankiewicz. Powrót by Eustachy Rylski, Drabina Jakubowa by Władysław Terlecki). In the twenty-first century those tendencies increased – an important example is Sońka written by Ignacy Karpowicz, the novel is very popular among young readers.

PL

Artykuł zawiera rozważania dotyczące przemian w kreowaniu obrazów Wschodu w powojennej literaturze polskiej. W latach 80. XX wieku pisarze zaczęli w rozmaity sposób naruszać istniejące stereotypy, przede wszystkim przez wprowadzanie intertekstualnych gier oraz subiektywizację obrazu (m.in. Igor Newerly Zostało z uczty bogów, Eustachy Rylski Stankiewicz. Powrót, Władysław Terlecki Drabina Jakubowa). W XXI wieku tendencje te zaczęły narastać – wyrazistym przykładem może być Sońka Ignacego Karpowicza, powieść, która zdobyła popularność także wśród młodych czytelników.

10

Czy warto wiedzieć, „gdzie jest pies pogrzebany”?

100%

Czyżak A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2012

|

vol. 3

299-307

EN

The article is devoted interpreting Tadeusz Różewicz's poem Gdzie jest pies pogrzebany. The focus is on the contexts of the poem: contemporary experience (and experiencing) of old age, a critical outlook on the rules of communication, and the modes and aims of taking up the tradition of satiric writing.

11

Emocje i konwencje – rzecz o narracjach ofiar Zagłady i ich dzieci. Beata Przymuszała: Smugi Zagłady. Emocjonalne i konwencjonalne aspekty tekstów ofiar i ich dzieci. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016, ss. 369

100%

Czyżak A.

Narracje o Zagładzie

|

2017

|

issue 3

PL

Emotions and Conventions. On Narrations of the Holocaust Victims and Their Children Beata Przymuszała: Smugi Zagłady. Emocjonalne i konwencjonalne aspekty tekstów ofiar i ich dzieci. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016, ss. 369. The review is devoted to a book Smugi Zagłady. Emocjonalne i konwencjonalne aspekty tekstów ofiar i ich dzieci, written by Beata Przymuszała. Trails of the Holocaust, mentioned in the title, evoke a blurred, unclear image that is permanently present even though it can at times go unnoticed for various reasons. Particular chapters present a variety of aspects and degrees of this presence. The author takes up the problem of the wounded Jewish identity, explains why Holocaust literature did not reject the conventional means of expression, and analyses various approaches to trauma. The interpretations draw attention to the issue of intense affective components of texts and the means which let the experiences be expressed.

12

O dywersyfikacji pojęć przestrzennych – zyski i straty

100%

Czyżak A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2018

|

issue 13

7-21

EN

The article considers the consequences of spatial turn. This turn didnot limit itself merely to the creation of a new methodology and researchtools. Instead it covered a much wider scope, as it allowed conclusions to bedrawn not only on cultural discourse but also transformation within otherareas of research as politics, patterns of common memory andideology,as well as a change in the processes of establishing the rulesof sociallife. The awareness of the extent to which space determines the conditionsof existence was directly linked to the perception of human activity asinherently “located”. The growing interest into the spatial dimension ofindividual and collective experience provides an insight into the issue froma broader perspective. At the same time the topographical turn contributedto the reformulation of other basic terms such as language, subject, culture,literary and artistic practice, and finally, the research and the researcher’sposition in its own right.

13

Przepisywanie siebie, przepisywanie obcości — przypadek Zyty Oryszyn

100%

Czyżak A.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2014

|

vol. 57/114 z. 2

99-110

PL

Artykuł stanowi próbę rozpoznania nadrzędnej problematyki prozy Zyty Oryszyn, odnajdywanej w jej powieściach (napisanych przed rokiem 1989 Czarnej iluminacji i Madam Frankensztajn) a szczególnie w opowiadaniach zebranych w tomie zatytułowanym Ocalenie Atlantydy, wydanym w 2012 roku. Najważniejszym tematem wszystkich jej utworów okazuje się obcość, silne odczucie nie-przynależenia do miejsc, czasów, wspólnot czy związków międzyludzkich. Przez cały okres swojej artystycznej ewolucji Oryszyn przepisywała ten temat w najrozmaitszych wariantach, przepisując tym samym „siebie”, to znaczy własną biografię, doświadczenia, emocje, wspomnienia. Autorka przekonuje, iż poznawanie tajników własnej tożsamości jest możliwe dzięki uruchomianiu empatii (w wymiarze ludzkim i artystycznym) i podejmowaniu wciąż od nowa prób zrozumienia trudnych relacji z Innymi.

EN

The article is an attempt at sketching the main problem of Zyta Oryszyn’s prose, her novels (written before 1989 Black ilumination and Madam Frankensztajn) and especially stories collected in volume tittled Salvation of Atlantis, edited in 2012. The most important theme of all her works is strangeness, strong feelings of not belonging to any places, moments of history, communities or relationships. During whole artistic evolution Oryszyn rewrited this theme in many different ways, so she also rewrited herself that is to say her own biography, experiences, emotions and recollections. The author convinces that the opportunity to recognition oneselves identity is to activate human and artistic sensibility and to try to understand every difficult relations with Others.

14

To (jedyne) miejsce, tamte (najważniejsze) emocje – kilka uwag o twórczości Amosa Oza

100%

Czyżak A.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2019

|

issue 15

45-59

EN

The article analyzes emotions in literature and their deep connection with the represented space. A good illustration of such interrelations is provided by the memoir of Amos Oz, A Tale about Love and Darkness (2002). The interpretation demonstrates that the relation between the personal experience (including family) and community values may shed light upon other questions such as the difficult past of the state of Israel, growing up into a wise patriotism and establishing real connections with the homeland.

15

Mutacje gatunkowe czy przekroczenie konwencji – wokół zagadnień prozy wiejskich przestrzeni

100%

Czyżak A.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2019

|

vol. 62

|

issue 3

51-64

EN

The main aim of the article is the consideration of problems connected with “the prose of rural spaces” (rural spaces’ prose) which is understood as an important theoretical term, used in critical texts in relation to novels, mainly written at the beginning of 21th century. Presented with examples from contemporary Polish literature (the popular and awarded novels written by e.g. Paweł Potoroczyn, Maciej Płaza, Wioletta Grzegorzewska, Weronika Gogola) rural spaces’ prose appears to be not entirely precise, but nevertheless a useful category. This category describes the authors’ literary explorations, as well as the methodological efforts of researchers to characterize this new cultural phenomena.

16

„Niczyje” złoto na „naszej” ziemi. O Płuczkach Pawła Reszki

100%

Czyżak A.

Polonistyka. Innowacje

|

2021

|

issue 13

81-90

EN

The main aim of the article is an analyse of coverage book titled Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota written by Paweł Reszka in 2019. The most important research contexts are changes of polish common consiousness and anti-Semitism as its essential part. Nowadays, in XXI century the history and memory of Holocaust is currently a real contest for the searchers, and as well for average readers.

PL

Nadrzędnym celem artykułu jest analiza reportażowej książki Pawła Reszki Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota opublikowanej w 2019 roku. Najważniejszym kontekstem badawczym są przemiany polskiej świadomości zbiorowej w XX wieku oraz antysemityzm jako jej istotna część składowa. W XXI wieku historia i pamięć o Zagładzie nadal pozostaje wyzwaniem zarówno dla badaczy, jak i zwykłych odbiorców.

17

Muzyka ocalona, muzyka ocalająca. O Traktacie o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego

100%

Czyżak A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2012

|

vol. 15

|

issue 1

257-266

EN

Article focuses on interpretation of the last novel written by Wiesław Myśliwski Traktat o łuskaniu fasoli. The author presents biography of hero — musician and homo viator. Novel describes his life and its connections with Polish history in XXth century. Above all, it presents a reflections on the role of music in culture after II World War. In his Traktat... Myśliwski performs anti-logocentric turn — music is created as a sphere of art which has power of salvation: it could save human being life from destruction and could stop destruction of rudimental senses formed European culture.

18

Wilki – metafora, porównanie, paralelizm

100%

Czyżak A.

Polonistyka. Innowacje

|

2017

|

issue 5

21-30

EN

The article contains interpretations of three different textes with the main theme – wolves. A poem titled Wolf by Jarosław Iwaszkiewicz, Zbigniew Herbert’s Wolves and Autobiographical reportage Wolves by Adam Wajrak unites special literary vision of those animals – dangerous but also free and independent. Images of wolves as a base of metaphors, comparisons and parallelisms have changed during last decades simultaneously with evolution of common consiousness. Animal studies as a methodology research constitutes a collection of very useful analytic instruments for investigating traditional cultural patterns and trails of new ideas.

PL

Artykuł zawiera interpretacje trzech różnych tekstów, których głównym tematem pozostają wilki. Wiersz Jarosława Iwaszkiewicza Wilk, Wilki Zbigniewa Herberta i autobiograficzny reportaż Adama Wajraka Wilki łączy specyficzny literacki obraz tych zwierząt – niebezpiecznych, ale wolnych i niezależnych. Portrety wilków używanych jako podstawa budowania metafor, porównań i paralelizmów zmieniały się w ostatnich dekadach wraz z przemianami świadomości zbiorowej. Animal studies jako metodologia badań stanowi zbiór użytecznych narzędzi analitycznych przydatnych w śledzeniu tradycyjnych kulturowych wzorców oraz tropów nowych idei.

19

Biografie polsko-żydowskie i żydowsko-polskie: rekonesans ponawiany

100%

Czyżak A.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2013

|

issue 22

157-172

EN

The article contains reflections on changes in biographical writing, especially biography of persons of heterogenous ethnic identity. The biographies are not only reconstructions of an individual’s life, but also a clear testimony and reflection of changes in collective consciousness. It turns out that biographies also discover, in a peculiar way, the author’s identity, who, in the process of selection and creation of a biographical text, reveals a part of their own history. This aspect is clearly seen in texts by second and third generation Holocaust survivors, and is demonstrated by interpretations of Magdalena Tulli’s Włoskie szpilki [Italian High Heels] and Piotr Paziński’s Pensjonat [Boarding house].

20

Polska literatura najnowsza i Holokaust – edukacyjny potencjał fikcji?

100%

Czyżak A.

Narracje o Zagładzie

|

2020

|

issue 6

372-388

EN

The article contains considerations regarding memory of the Holocaust in Polish contemporary prose and analyses the arguments for and against fictitious representations of theShoah. The author discusses the changes in treating fiction which narrates the history of Jewish people during the Second World War – from works of fiction published after the war (e.g. Wielki Tydzień by Jerzy Andrzejewski) to popular thrillers written in the 21st century. The main part of this article is devoted to a novel Tworki written by Marek Bieńczyk in 1999, telling a story of young people – Poles and Jews – employed in a mental hospital during German occupation. The novel was at the centre stage of discussion about relationship between fiction and the Shoah theme, yet the author of the article argues that it may serve as an important stepping stone in exemplifying history. This literary vision of the Holocaust (defined as “pastoral thriller”) shows educational possibilities of fiction.

Refine search results

W „Drohobyczach” – wokół zbioru poetyckiego Serhija Żadana

The (im)moral landscape: Zygmunt Haupt’s short story Deszcz [The Rain]

Ziemie nieswoje, niczyje, porzucone. Opowieść o prozie drugiej dekady XXI wieku

Przeobrażenia w polu literackim – przemieszczenia, parcelacje, zanikanie. Recenzja książki Elżbiety Winieckiej Poszerzanie pola literackiego. Studia o literackości w internecie (Universitas, Kraków 2020)

Role dla opłakujących stratę – Dzień przed końcem świata Aleksandra Jurewicza i Umarł mi Ingi Iwasiów

W poszukiwaniu języka skrzywdzonych. Wokół Ciemno, prawie noc Joanny Bator

Ironia i nostalgia. O twórczości Michała Witkowskiego

Polacy i Węgrzy – meandry zbiorowej pamięci

Wyprawy na Wschód – literatura współczesna wobec problemu tożsamości

Czy warto wiedzieć, „gdzie jest pies pogrzebany”?

Emocje i konwencje – rzecz o narracjach ofiar Zagłady i ich dzieci. Beata Przymuszała: Smugi Zagłady. Emocjonalne i konwencjonalne aspekty tekstów ofiar i ich dzieci. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016, ss. 369

O dywersyfikacji pojęć przestrzennych – zyski i straty

Przepisywanie siebie, przepisywanie obcości — przypadek Zyty Oryszyn

To (jedyne) miejsce, tamte (najważniejsze) emocje – kilka uwag o twórczości Amosa Oza

Mutacje gatunkowe czy przekroczenie konwencji – wokół zagadnień prozy wiejskich przestrzeni

„Niczyje” złoto na „naszej” ziemi. O Płuczkach Pawła Reszki

Muzyka ocalona, muzyka ocalająca. O Traktacie o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego

Wilki – metafora, porównanie, paralelizm

Biografie polsko-żydowskie i żydowsko-polskie: rekonesans ponawiany

Polska literatura najnowsza i Holokaust – edukacyjny potencjał fikcji?