Search results

1

FOLK RITUALS AND LEXIS IN THE BORDER REGION (Obrzedowosc a slownictwo w warunkach pogranicza)

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2008

|

vol. 32

93-102

EN

The present article analyses the features of a language occurring in the border. The results were achieved by using the ethno-linguistic method, which is based on the systematic analysis of the ritual structure and vocabulary. The object of the analysis was a little fragment of the spiritual culture - the winter period of the ritual year. The structure of the ritual was established according to the methodology and the terminology of rituals, which includes several lexical-semantic microfields, was analyzed. The research was carried out nearby Vilnius (region of Vilnius, partly Sirvintai and Moletai) and also in the regions close to Belorussia (Salcininkai and Svencionys). The results achieved were compared to the appropriate Polish, Lithuanian and Belorussian data. The findings show that the influence of various cultures is obvious in the formation of the rituals near to the border. These cultures as if layers affect each other and are originated from the different periods of the existence of a cultural community in the given territory. Similarly to the stratification of languages, the particular elements of the ritual system co-exist: the Lithuanian substratum rituals, Belorussian old and new rituals, as well as Polish church and secular traditions are well preserved.

2

O warstwach leksyki pochodzenia litewskiego na obszarze ignalińsko-jezioroskim

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2014

|

vol. 38

126-152

EN

In this study lexical lithuanisms were analysed, functioning in the Ignalina–Zarasai area, on the Lithuanian–Latvian–Belarussian borderland. Lithuanian proceeds on Slavic dialect have an ancient history, which can be associated with a period, dated quite early based on sources of language. Studying Lithuanian vocabulary in these dialects, the dynamics of influences can be observed simultaneously, as contacts between Lithuanian and other dialects existed in this area for a long time. Therefore, several layers of lithuanisms, differentiated based on time and manner of borrowing, can be distinguished: a) a layer of borrowings with a wide range, shared by many language groups, certified in Polish, Russian, Ukrainian and Belarusian languages; b) a layer of contact lithuanisms, certified in the border zone of Lithuania and the Polish language, dialects occurring in Belarus, also in the Russian dialects of Old Believers; this vocabulary can have a wider range of occurrence or be listed within a single language area, for example only in the Ignalina–Zarasai or Vilnius region; c) borrowings with the rank of infiltration, resulting from active contacts with the Lithuanian language and dialects.

PL

W niniejszym opracowaniu poddano analizie lituanizmy leksykalne, funkcjonujące na obszarze ignalińsko-jezioroskim, znajdującym się na pograniczu litewsko-łotewsko-białoruskim. Wpływy litewskie na gwary słowiańskie mają tu dawną historię – w dostępnych źródłach językowych pojawiają się dość wcześnie. Badając leksykę litewską w analizowanych gwarach, można jednocześnie obserwować dynamikę tych wpływów, bowiem kontakt z językiem litewskim trwał na tym terenie nieustannie. Zanotowane lituanizmy dają się podzielić na kilka grup w zależności od okresu i sposobu zapożyczenia: a) warstwę zapożyczeń o szerokim zasięgu, wspólną wielu zespołom językowym, poświadczoną w języku polskim, rosyjskim, ukraińskim i białoruskim; b) warstwę lituanizmów kontaktowych, poświadczonych w pasie przygranicznym z Litwą i występującej polszczyźnie i w gwarach białoruskich, też w rosyjskich gwarach staroobrzędowców; słownictwo to może mieć szerszy zasięg występowania lub być notowane w obrębie jednego obszaru językowego, np. tylko na terenie ignalińsko-jezioroskim lub wileńskim; c) zapożyczeń mających rangę infiltracji, wynikających z czynnych kontaktów z językiem i gwarami litewskimi.

3

Nowe sposoby opracowania pruskiego dziedzictwa językowego przez bałtystów litewskich

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2015

|

vol. 39

288-290

EN

The text presents database related to Prussian language heritage. Lithuanian Baltists created this database for the purpose of providing access for a wide circle of researchers to both the Prussian language texts and research compilations. Vytautas Maziulis’ etymological dictionary of the Prussian language is available on the pages of database.

PL

Tekst prezentuje bazę danych, dotyczącą pruskiego dziedzictwa językowego. Baza została stworzona przez bałtystów litewskich w celu udostępnienia szerokim kręgom badaczy zarówno tekstów w języku pruskim, jak i opracowań naukowych. Na stronach bazy można korzystać ze Słownika etymologicznego języka pruskiego Vytautasa Mažiulisa.

4

HUMAN APPEARANCE IN THE LOANWORDS FROM THE LITHUANIAN LANGUAGE (BASED ON THE MATERIAL OF POLISH DIALECTS IN LITHUANIA) (Zapozyczenia litewskie dotyczace wygladu czlowieka (na materiale gwar polskich na Litwie))

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2009

|

vol. 33

157-172

EN

In this article, the vocabulary of the Lithuanian origin concerning human appearance, which can be found in the Polish dialects in Lithuania, is presented. These words describe such physical characteristics as too large or very small stature, bowleggedness, lameness, gibbosity; they are expressive, marked with negative shade. A significant group is also made by lexemes designating separate parts of the body, such as a thigh, a hip, a fist, a finger, genitals etc. In most cases, we deal with borrowings of fixed semantic structure in comparison to their equivalents that are used in Lithuanian. Some greater semantic distinctions can be observed on an example of penetration of the Lithuanian expressions in the Belarus and Russian dialects. It is possible to assert that the only feature accompanying borrowing of Lithuanian expressions in the Polish Language is change of a stylistic pattern. Some lexemes are still actively used (e.g. kurdupel, dylda, dryblas, rozkieraka) and the reason for it may be in the shortage of corresponding lexemes in Polish. In an example of some lexemes, there is an apparent tendency in avoiding of dialectal words and using Polish lexemes instead (e.g. using 'biodro' instead of 'kulsza', 'kumpiak').

5

O języku, dawnych czasach i obrzędach w okolicach Mejkszt na Litwie

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2015

|

vol. 39

198-218

EN

This publication is a report of the field studies carried out in July 2000 in the Smalvos area in Lithuania. This area is characterized by historically shaped multilingualism, where Lithuanian, Polish and Russian Old Believers’ villages are adjacent. Also frequent are contacts between local residents with family or friends who live in Belarus. As a result, the inhabitants of these villages are familiar with four languages: Polish, Lithuanian, Russian, and Belarusian dialect. The Polish villages preserved the basic Polish language which is used by all three generations as a home language, while in the external contacts other language varieties can be used. The ongoing research was not only aimed at examination of the language of these areas but also at documentation of very diverse cultural layers, therefore rites, customs and folk songs were recorded. Many different questionnaires were used in the study – linguistic, ethno-linguistic and social-linguistic. The source text in the book consists of stories kept in historical and ethnographic character, basic features of the informer, who represents a Smalvos variety of the Polish language in Lithuania, have been preserved in the phonetic record.

PL

W publikacji przedstawione są teksty nagrane w lipcu 2000 r. podczas badań terenowych na obszarze smołwieńskim polszczyzny północnokresowej. Pochodzą one od informatorki ze wsi Mejkszty (lit. Meikštai). Wieś jest położona w rejonie ignalińskim (lit. Ignalinos rajonas), na samej granicy z Białorusią. Teren ten charakteryzuje się historycznie ukształtowaną wielojęzycznością, gdzie sąsiadują ze sobą wsie litewskie, polskie i staroobrzędowców. Częste są też kontakty miejscowych mieszkańców z rodziną lub znajomymi, mieszkającymi na Białorusi. Mieszkańcy tych miejscowości znają cztery języki: polski, litewski, rosyjski i gwarę białoruską. W zachowanych wsiach polskich kodem podstawowym pozostaje dotychczas polszczyzna, której używa się we wszystkich trzech pokoleniach jako języka domowego, natomiast w kontaktach zewnętrznych mogą być używane pozostałe odmiany językowe. Badania miały na celu nie tylko odnotowanie języka używanego w tych miejscowości, lecz też udokumentowanie bardzo zróżnicowanej warstwy kulturowej, dlatego też nagrywano opowieści o obrzędach, zwyczajach, a także pieśni ludowe. W trakcie badań stosowano różnorodne kwestionariusze – językowe, socjolingwistyczne i etnolingwistyczne. Przedstawiony tekst składa się z opowiadań o charakterze historycznym i etnograficznym. W zapisie półfonetycznym zachowano podstawowe cechy języka informatorki, który reprezentuje odmianę smołwieńską polszczyzny na Litwie.

6

LITHUANIAN BORROWINGS DENOTING HUMAN STATES, DISPOSITIONS AND THE WAYS OF EXPRESSING FRANKNESS AND UNWILLINGNESS (BASED ON THE MATERIAL OF POLISH DIALECTS IN LITHUANIA) (Polish title below)

100%

Rutkowska K.

Acta Baltico-Slavica

|

2011

|

vol. 35

EN

(Polish title: Zapozyczenia litewskie oznaczajace sklonnosci i stany czlowieka oraz sposoby wyrazania czulosci lub niecheci (na materiale gwar polskich na Litwie)). The present article is a continuation of the previous studies (Rutkowska, 2009, 2010) dedicated to Lithuanian borrowings. Two previous articles have been related to human appearance and mental characteristics. The subject of the present article is Lithuanian borrowings which describe specific human dispositions and mental states, as well as the usage of epithets and the ways of addressing other people (terms of endearment). The lexical material of the article and vocabulary analyzed previously allows to state that the words referring to man make up a group of fairly large vocabulary of Lithuanian origin. It has been observed that words of such semantic categories as agriculture, weaving, fishery, construction are characterized nowadays as archaic because of the disappearance of a particular type of folk culture and changes in the field of rural activities. However, different ways of describing a person are still present in various dialect areas. A varying degree of adaptation of borrowed lexemes suggests that the penetration of such lexemes was a continuous process, which lasted throughout the period of the contact of Polish and Lithuanian dialects, and this process is continuing at the present day. The reason for the linguistic behavior of this type of Lithuanian words in Polish dialects is semantic capacity and expressiveness of these lexemes.

Refine search results

6 Acta Baltico-Slavica

2 2015

1 2014

1 2011

1 2009

1 2008

6 Rutkowska K.

FOLK RITUALS AND LEXIS IN THE BORDER REGION (Obrzedowosc a slownictwo w warunkach pogranicza)

O warstwach leksyki pochodzenia litewskiego na obszarze ignalińsko-jezioroskim

Nowe sposoby opracowania pruskiego dziedzictwa językowego przez bałtystów litewskich

HUMAN APPEARANCE IN THE LOANWORDS FROM THE LITHUANIAN LANGUAGE (BASED ON THE MATERIAL OF POLISH DIALECTS IN LITHUANIA) (Zapozyczenia litewskie dotyczace wygladu czlowieka (na materiale gwar polskich na Litwie))

O języku, dawnych czasach i obrzędach w okolicach Mejkszt na Litwie

LITHUANIAN BORROWINGS DENOTING HUMAN STATES, DISPOSITIONS AND THE WAYS OF EXPRESSING FRANKNESS AND UNWILLINGNESS (BASED ON THE MATERIAL OF POLISH DIALECTS IN LITHUANIA) (Polish title below)