Search results

1

Węgierskie poimki a polskie przyimki wtórne – ujęcie porównawcze w aspekcie (glotto)dydaktycznym

100%

Stefańczyk W. T.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2020

|

vol. 27

103-110

EN

Hungarian is a prepositionless language. Polish, on the other hand, features two groups of prepositions: primary and secondary. The Hungarian equivalent of Polish primary prepositions is the synthetic case, e.g. Łódźban ‘in Łódź’, while the equivalent of secondary prepositions is the postposition, e.g. az anyámnak köszönheően ‘thanks to my mother’, az egyetemmel szemben ‘opposite of university’. There are three postposition groups in Hungarian language, including those connected with: Nominative case, e.g. a professzor szerint ‘according to professor’, oblique cases, e.g. az úton keresztül ‘across the road’ and those which contain possessive affix, e.g. az anyám dacára ‘in spite of my mother’. Understanding and mastering both language systems poses a major challenge to learners. Despite genetic and typological variability, there is a very high degree of equivalence in the structures of both languages, both in lexical and grammatical systems.

PL

Język węgierski jest językiem bezprzyimkowym. W polszczyźnie natomiast można wyodrębnić dwie grupy przyimków – pierwotne i wtórne. Odpowiednikiem węgierskim polskich przyimków pierwotnych jest syntetyczna forma kazualna, np.: Łódźban ‘w Łodzi’, natomiast ekwiwalentem przyimków wtórnych są poimki (postpozycje), np.: az apámnak köszönhetően ‘dzięki mojemu ojcu’, az egyetemmel szemben ‘naprzeciwko uniwersytetu’. W języku węgierskim wyodrębnia się trzy grupy poimków: łączące się z nominativem, np. a professzor szerint ‘według profesora’, łączące się z przypadkami zależnymi, np. az úton keresztül ‘przez drogę’, zawierające afiks dzierżawczy, np. az anyám ellenére ‘na przekór mojej matce’. Zrozumienie obu systemów i ich praktyczne opanowanie jest poważnym wyzwaniem dla uczących (się). Mimo odrębności genetycznych i typologicznych istnieje bardzo wysoki stopień ekwiwalencji w strukturach obu języków, obejmującej zarówno warstwę leksykalną, jak i gramatyczną.

2

Polskie przyimki pierwotne a przypadki analityczne w węgierskiej perspektywie porównawczej

100%

Stefańczyk W. T.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2018

|

vol. 25

69-76

EN

The paper aims to offer a synchronic presentation of the Polish case, which, with an exception of very few synthetic constructions, is in principle a two-element structure, consisting of two constituents – a preposition and an ending that it implies, e.g. w Gdańsk-u (‘in Gdańsk’). When we take non-prepositional languages as a basis for comparison, as e.g. Hungarian, the equivalent of a preposition here, most often of a primary one, and of an inflectional ending, is a synthetic case expressed solely by means of one agglutinative morpheme, e.g. Varsó-ban ‘in Warsaw’, Gdańsk-ban ‘in Gdańsk’.

PL

Artykuł jest próbą synchronicznego ujęcia polskiego przypadka, który – oprócz konstrukcji syntetycznych jak possessivus czy partitivus, zresztą nielicznych – jest zasadniczo strukturą dwuelementową, składającą się z dwu konstytutywnych elementów, tj. przyimka oraz implikowanej przezeń końcówki, np. w Gdańsk-u. Jeśli przyjąć za podstawę porównania języki bezprzyimkowe, jak np. węgierski czy estoński, odpowiednikiem owej struktury, tj. przyimka, najczęściej pierwotnego i końcówki fleksyjnej, jest syntetyczny przypadek wyrażany wyłącznie za pomocą jednego morfemu aglutynacyjnego, por. węg. Varsó-ban ‘w Warszawie’, est. Varsovi-s ‘w Warszawie’.

3

Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika

100%

Stefańczyk W. T.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2021

|

vol. 28

105-116

EN

In contemporary Polish linguistics, several approaches to the category of grammatical gender coexist, both traditional, dating back to ancient times, and more recent solutions. Traditionally, grammatical gender is understood on the basis of a tripartite division – masculine, feminine, and neuter, based on the singular nominative. A similar perspective is adopted in all East Slavic languages. In more recent approaches, the division into grammatical gender is based on the accusative and gender forms. The accusative approach provides for five grammatical genders: masculine personal, masculine animate, masculine inanimate, feminine and neuter, while the genitive encompasses four generic classes in the singular and five in the plural. Such descriptive propositions are alien to other Slavic languages, although the latter do possess the category of animacy, one example of which is the accusative. In East Slavic languages, animate nouns of all grammatical gender are assigned syncretic endings with the genitive in the accusative plural. In contemporary Polish, on the other hand, distinguishing a class of plural animate nouns is irrelevant from an inflectional point of view. These differences are the reason for interferences and linguistic errors both when Poles endeavour to learn East Slavic languages and when Eastern Slavs acquire Polish.

PL

We współczesnym językoznawstwie polonistycznym współistnieje kilka ujęć kategorii rodzaju gramatycznego: tradycyjne, wywodzące się ze szkoły starożytnej oraz nowsze. W ujęciu tradycyjnym występuje trójczłonowy podział na rodzaje gramatyczne, tj. męski, żeński i nijaki, a jego podstawę stanowi mianownik liczby pojedynczej. Podobnie jest we wszystkich językach wschodniosłowiańskich. W polszczyźnie – w przeciwieństwie do innych języków słowiańskich – istnieje dodatkowo rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. W ujęciach nowszych podstawę podziału na rodzaje gramatyczne stanowi biernik i dopełniacz. W ujęciu biernikowym występuje pięć rodzajów gramatycznych: męskoosobowy, męskożywotny, męskonieżywotny, żeński i nijaki, natomiast w koncepcji dopełniaczowej wyodrębnia się cztery klasy rodzajowe w liczbie pojedynczej i pięć klas w liczbie mnogiej. Tego typu propozycje opisu rodzaju gramatycznego są obce innym językom słowiańskim, w tym wschodniosłowiańskim, choć istnieje w nich rozbudowana kategoria żywotności, czego przykładem jest biernik. W językach wschodniosłowiańskich rzeczowniki żywotne wszystkich rodzajów gramatycznych otrzymują w bierniku liczby mnogiej końcówki fleksyjne synkretyczne z dopełniaczem. We współczesnej polszczyźnie natomiast wyodrębnianie klasy rzeczowników żywotnych w liczbie mnogiej jest nieistotne z fleksyjnego punktu widzenia. Różnice te są przyczyną interferencji i błędów językowych zarówno Polaków uczących się języków wschodniosłowiańskich, jak i wschodnich Słowian, przyswajających język polski.

Refine search results

3 Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

1 2021

1 2020

1 2018

3 Stefańczyk W. T.

Węgierskie poimki a polskie przyimki wtórne – ujęcie porównawcze w aspekcie (glotto)dydaktycznym

Polskie przyimki pierwotne a przypadki analityczne w węgierskiej perspektywie porównawczej

Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika