Search results

1

Nie cała sztuka zbawi świat... (rec. N. Carroll, Filozofia sztuki masowej, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011)

100%

CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 3 (99)

EN

Review of Noël Carrolls’s Filozofia sztuki masowej [Polish edition of Noël Carrolls’s A Philosophy of Mass Art, Oxford University Press, New York 1998], trans. Mirosław Przylipiak, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.

2

Góral. Ku strukturze głębokiej piękna

100%

CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2019

|

vol. 32

|

issue 3 (127)

EN

The present essay is focused on the problem of the perception of beauty and kitsch, as well as on ways to define beauty and work out its criteria. The author points to analogies between beauty (and its perception) and language (and its use), as seen in the context of the theory of transformational generative grammar proposed by Noam Chomsky. Certain analogies between the aesthetic sense and the moral one have also been observed.

PL

Esej podejmuje problem sposobu odbioru piękna i kiczu, prób definiowania piękna i tworzenia jego kryteriów oraz analogii między pięknem (oraz jego odbiorem) a językiem (oraz jego użyciem) w nawiązaniu do teorii gramatyki transformacyjno-generatywnej Noama Chomsky’ego. Wskazane zostały również pewne analogie między zmysłem estetycznym a zmysłem moralnym.

3

Fenomen rozmowy

100%

CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2020

|

vol. 33

|

issue 1 (129)

EN

The present essay comprises an attempt at a philosophical reconstruction of the idea of ‘conversation’ as depicted by René Magritte in a series of paintings entitled L’art de la conversation. Magritte’s vision is then juxtaposed with the modern interpretation of conversation as a sequence of communicative acts and with the consequences of this modern approach in particular for the pursuit of philosophy and the humanities, which has become devoid of spontaneity and is increasingly formalized.

PL

Esej zawierający próbę filozoficznej rekonstrukcji koncepcji rozmowy zobrazowanej przez René Magritte’a w cyklu L’art de la conversation i zestawiający tę koncepcję z pojmowaniem rozmowy jako serii aktów komunikacji, charakterystycznym dla czasów współczesnych i przekładającym się na sposób uprawiania filozofii i humanistyki, przede wszystkim zaś na jego postępującą formalizację.

4

Muzyka – sumienie – poetyka istnienia. O uniwersum moralnym Williama Wordswortha (rec. A. Potkay, Wordsworth’s Ethics, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2012)

100%

CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 1 (101)

EN

Review of Adam Potkay’s Wordsworth’s Ethics, The Johns Hopkins UniversityPress, Baltimore 2012.

5

O przemocy (tłum. D. Chabrajska)

63%

WOLFF R. P., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

I set forth and defend three propositions about violence: (1) The concept of violence is inherently confused, as is the correlative concept of non-violence; these and related concepts depend for their meaning in political discussions on the fundamental notion of legitimate authority, which is also inherently incoherent. (2) It follows that a number of familiar questions are also confusions to which no coherent answers could ever be given, such as: when it is permissible to resort to violence in politics; whether the black movement and the student movement should be nonviolent; and whether anything good in politics is ever accomplished by violence. (3) The dispute over violence and nonviolence in contemporary American politics is ideological rhetoric designed either to halt change and justify the existing distribution of power and privilege or to slow change and justify some features of the existing distribution of power and privilege or else to hasten change and justify a total redistribution of power and privilege.

PL

Przedstawiam trzy twierdzenia dotyczące przemocy i dokonuję ich obrony: (1) Pojęcie przemocy (ang. violence) jest wewnętrznie zawiłe, podobnie jak jego korelat, pojęcie niestosowania przemocy (ang. nonviolence); w debatach politycznych znaczenie tych i związanych z nimi pojęć zależy od przyjętego sensu fundamentalnej kategorii prawomocnej władzy, która to kategoria też jest wewnętrznie niespójna. (2) Z pierwszego twierdzenia wypływa wniosek, że pewne często powracające pytania są również nieporozumieniami i nigdy nie da się na nie udzielić wewnętrznie spójnych odpowiedzi (na przykład: Kiedy w polityce dozwolone jest użycie przemocy? Czy ruch na rzecz równości rasowej (ang. black movement) i ruch studencki powinny przyjąć postawę non-violence? Czy w polityce można w ogóle osiągnąć coś dobrego za pomocą przemocy?). (3) Debata na temat przemocy i niestosowania przemocy opiera się we współczesnej polityce amerykańskiej na ideologicznej retoryce służącej albo powstrzymaniu zmian i uzasadnieniu obecnego podziału władzy i przywilejów, albo spowolnieniu zmian i usprawiedliwieniu niektórych cech obecnego podziału władzy i przywilejów, albo też przyspieszeniu zmian i uzasadnieniu całkowitej redystrybucji władzy i przywilejów.

6

Prawo, moralność i społeczeństwo. Refleksje o przemocy (tłum. D. Chabrajska)

63%

VER EECKE W., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

The author holds that the fundamental psychological structure of a human being explains why humans are capable of violent acts, and subsequently points to ways in which the scale of such acts may be at least limited. Against this backdrop the author distinguishes acts of rebellion which need to be unconditionally condemned and those that might be only deplored, just as moralists in the past used to deplore just wars without being able to condemn them. The author perceives the roots of violence in the Oedipus complex and explains that overcoming this complex involves learning the law of life, which in order to be tolerable, must have next to its negative side, a positive one: it must guarantee that the basic human need, recognition, is better attained through it. The parents teach and have to teach the law of life to their children, but they have to provide at the same time a viable model to accept this law, so that the child can accept the harsh law of life without losing her trust and love of life. While revolutions and rebellions are an attempt to keep the law of life by attacking the law of society, almost all revolutions are based on utopian ideals which promote the return to the repressed, releasing resistance, hate and despair against any law, also the law of life, and which thus make everybody pay a terrible price: the ultimate way to restore the law of life is then dictatorship. As it has been pointed out by Hegel, it is difficult to defend this kind of revolution on moral grounds. Still, insofar as the rebellion or resistance is peaceful or innocent, and guarantees reform, it is extremely healthy for society and may be called moral. A philosopher can only try to understand the painful necessity of violence to force needed change, without being able to approve or condemn this violence. Summarized by Dorota Chabrajska

PL

Autor tłumaczy skłonność człowieka do popełniania aktów przemocy jego podstawową strukturą psychiczną i wskazuje, w jaki sposób skala tych aktów może być ograniczana. Na tym tle rozróżnia akty buntu, które należy bezwarunkowo potępiać, oraz te, nad którymi można co najwyżej ubolewać w sposób podobny do tego, w jaki moraliści ubolewali w przeszłości nad przypadkami wojen sprawiedliwych, nie potrafiąc ich całkowicie potępić. Zdaniem autora korzenie przemocy tkwią w kompleksie Edypa, a przezwyciężenie tego kompleksu wymaga przyswojenia sobie reguły życia, która – aby można było ją przyjąć – musi mieć obok swojej strony negatywnej również pozytywną: musi ona gwarantować, że skutkiem jej przestrzegania będzie zaspokojenie podstawowej potrzeby człowieka, a mianowicie uznania. Rodzice uczą i muszą uczyć swoje dzieci reguły życia, ale muszą jednocześnie dostarczać im realistycznego modelu, w ramach którego odbywa się akceptacja tej surowej reguły, aby dziecko mogło ją przyjąć, nie tracąc ufności i miłości życia. Chociaż rewolucje i bunty stanowią próbę zachowania reguły życia przez atakowanie reguł prawnych, którymi kieruje się społeczeństwo, niemal wszystkie rewolucje oparte są na utopijnych ideałach, które sprzyjają powrotowi do tego, co zostało stłumione, wyzwalając opór, nienawiść oraz desperację wobec wszelkiego prawa, także reguły życia, i które sprawiają, że wszyscy ludzie muszą za nie płacić straszną cenę: ostatecznym sposobem przywrócenia reguły życia jest wówczas dyktatura. Jak ukazywał Hegel, trudno jest przedstawić obronę tego rodzaju rewolucji na gruncie moralnym. O ile jednak bunt czy opór ma charakter pokojowy bądź stanowi gwarancję reformy, jest on niezwykle zdrowy dla społeczeństwa i można powiedzieć, że ma charakter moralny. Filozof może jedynie starać się zrozumieć bolesną konieczność stosowania przemocy w celu wymuszenia zmiany i nie jest w stanie tej przemocy pochwalić ani potępić.

7

Jan XXIII i Jan Paweł II. Papieże praw człowieka (tłum. D. Chabrajska)

63%

BEYER G. J., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

Pope John XXIII and Pope John Paul II stand among the most significant popes in the modern era. They were canonized for their many remarkable contributions to the Church and the world. Among them, John XXIII and John Paul II did more than any other popes to advance the Roman Catholic Church’s teaching on human rights and to promote human rights globally. This article describes some of the major strands of their thought pertaining to human rights, emphasizing their seminal influences on the Catholic human rights tradition. It also underscores their distinctive philosophical and theological emphases. The article situates their human rights legacies within their particular contexts, highlighting the impact that each pope had on the global advancement of human rights in the twentieth century. The conclusion of article heuristically points to some ways that the legacies of John XXIII and John Paul II regarding human rights continue to challenge Catholics and all people of good will today. In many ways both the Church and the world have not yet fully realized the call of John XXIII and John Paul II to promote the human dignity and rights of all.

PL

Papieże Jan XXIII i Jan Paweł II zaliczani są w poczet najważniejszych papieży czasów nowożytnych. Zostali oni kanonizowani również ze względu na swój ogromny wkład w dzieje Kościoła i świata. Do wielkich zasług tych papieży należy rozwijanie nauczania Kościoła katolickiego na temat praw człowieka, któremu to nauczaniu towarzyszyła ich troska o powszechne poszanowanie tych praw na całym świecie. Obecny artykuł przedstawia główne wątki myśli Jana XXIII i Jana Pawła II dotyczącej praw człowieka i podkreśla jej nowatorski wpływ na katolicką tradycję promocji tych praw. Autor wskazuje też na szczególne filozoficzne i teologiczne akcenty obecne w społecznym nauczaniu głoszonym przez obu papieży. Dziedzictwo ich myśli dotyczącej praw człowieka zostało przeanalizowane w konkretnych kontekstach, których dotyczyło; ukazane przy tym zostały zasługi Jana XXIII i Jana Pawła II dla promocji praw człowieka w dwudziestym wieku. W zakończeniu autor w heurystyczny sposób wskazuje, w jakich wymiarach dziedzictwo Jana XXII i Jana Pawła II dotyczące praw człowieka nadal stanowi wyzwanie dla katolików i wszystkich ludzi dobrej woli w dzisiejszym świecie. Pod wieloma względami Kościół i świat nie realizują w pełni apelu Jana XXII i Jana Pawła II o promocję ludzkiej godności i praw przysługującym wszystkim ludziom.

8

Filozof wobec przemocy

63%

KONRAD A. R., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

The author analyzes the ways in which his contemporary philosophers approach the issue of violence, and focuses on its two distinct interpretations provided by Robert P. Wolff and Wilfried Ver Eecke respectively. His main objection is that the philosophers in question are concerned with justifying violence rather than with explaining it; furthermore, they disregard the questions asked by moral philosophy about the nature and admissibility of violent acts. Konrad holds that Wolff restricts the concept of violence to the field of political philosophy by arbitrarily resting his notion of violence on a controversial political notion of legitimate political authority. He also criticizes Wolff’s concept of autonomy and his resulting defense of ‘philosophical anarchism,’ stressing that the problem of violence as such is simply eliminated by definitional fiat in this approach. In discussing Wilfried Ver Eecke’s reflections, Konrad focuses on the idea that certain forms of violence, while deplorable, remain unavoidable and are needed for effecting a change in the society. Konrad emphasizes that there is not enough historical evidence to justify even a rough generalization that violence usually has been necessary to bring about change. In conclusion, Konrad stresses that thinking of violence as necessary, or inevitable, at least under certain circumstances, is a deeply ingrained pattern of thinking for which there is no justification. A philosopher needn’t feel any urgency for trying to justify violence. Furthermore, a belief in the inevitability of violence in an era of increasingly devastating weapons of violence may turn out suicidal. Thus it is important that the habit be broken. This is an endeavor to which a philosopher might usefully lend his critical abilities. Summarized by Dorota Chabrajska © Springer.Originally published as A. Richard Konrad, “Violence and the Philosopher,” The Journal of Value Inquiry 8, no. 1 (1974), 37-45, © “The Journal of Value Inquiry.” With kind permission from Springer Science and Business Media.

PL

Autor analizuje, w jaki sposób współcześni mu filozofowie interpretują fenomen przemocy, i skupia się na dwóch podejściach do tego problemu, prezentowanych odpowiednio przez Roberta P. Wolffa i Wilfrieda Ver Eeckego. Głównym zarzutem, który stawia tym filozofom, jest koncentracja uwagi na kwestii usprawiedliwienia, nie zaś wyjaśnienia przemocy; ponadto nie biorą oni pod uwagę pytań, jakie na temat natury i dopuszczalności czynów noszących znamiona przemocy stawia filozofia moralności. Konrad jest zdania, że Wolff zawęża swoje rozumienie pojęcia przemocy do pola filozofii polityki, w sposób arbitralny opierając pojęcie przemocy na kontrowersyjnym pojęciu prawomocności władzy politycznej. Krytykuje też koncepcję autonomii według Wolffa i wypływającą z niej obronę filozoficznego anarchizmu, podkreślając, że na gruncie tego stanowiska problem przemocy jako takiej zostaje w istocie zlikwidowany na mocy rozstrzygnięcia definicyjnego. Analizując refleksje Wilfrieda Ver Eeckego na temat przemocy, Konrad bierze pod uwagę przede wszystkim jego pogląd, że pewne formy przemocy, jakkolwiek pozostają godne ubolewania, są zarazem potrzebne w celu doprowadzenia do zmian społecznych. Konrad podkreśla, że brak dostatecznych dowodów historycznych, by można było uzasadnić ogólną tezę mówiącą, że w historii przemoc była zazwyczaj konieczna dla wprowadzenia zmian. Podsumowując, Konrad podkreśla, że myślenie o przemocy w kategoriach jej konieczności czy nieuchronności, chociażby w pewnych tylko okolicznościach, stanowi głęboko zakorzeniony wzorzec myślowy, który pozbawiony jest uzasadnienia. Filozof nie powinien więc czuć się w żaden sposób zobligowany, by poszukiwać uzasadnienia dla przemocy. Co więcej, przekonanie o nieuchronności przemocy w epoce, w której przemoc posługuje się coraz bardziej niszczycielską bronią, może okazać się samobójcze. Dlatego ważne jest, by ten nawyk myślowy zlikwidować. Temu przedsięwzięciu filozof może z pożytkiem użyczyć swoich zdolności krytycznego myślenia. © Springer. Pierwodruk:A. Richard Konrad, Violence and the Philosopher, “The Journal of Value Inquiry” 8(1974) nr 1, s. 37-45, © “The Journal of Value Inquiry.” With kind permission from Springer Science and Business Media.

9

O cielesnym współodczuwaniu (tłum. D. Chabarajska)

63%

ACAMPORA R. R., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 2 (102)

EN

The author addresses the question of how we can sensibly describe, explain, and interpret transhuman morality without, however, attempting to justify it. Instead of asking what justifies inclusion of other animals in the ethical sphere or what gives them moral standing or considerability he proposes an existential, phenomenological approach and the philosophic starting point in the experience of being a live body thoroughly involved in a plethora of ecological and social interrelationships with other living bodies and people. He holds that the ethical upshot or such a gestalt-shift in the ontological background effectively transfers the burden of proof from ethical “extensionism” or “expansion” to ethical isolationism or contraction (i.e., homo-exclusive anthropocentrism). From this perspective, the problem of traction for moral consideration of nonhuman animals dissolves. The author’s goal is then to describe, explain, and interpret the constitution and interspecific implications of the primordial experience of somatic sociability. Drawing on the fact that humans are animate bodies, bodies that are experienced and come to be known through interaction with other animate bodies, he investigates the ontology of animate modes of body as applicable to humans and at least some other nonhuman animals alike. In the author’s opinion, certain historical and methodological orientations lend themselves quite readily to this inquiry, among them some late-modern approaches, in particular those of 19th and 20th century classical continental philosophy, such as phenomenology, existential philosophy and hermeneutics. Summarized by Dorota Chabrajska The present article comprises two texts: The first one comes from Ralph R. Acampora’s book Corporal Compassion: Animal Ethics and Philosophy of Body (Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2006, 1-5, © 2006 by University of Pittsburgh Press). The second is the author’s essay “Toward a Properly Post-Humanist Ethos of Somatic Sympathy,” included in Strangers to Nature: Animal Lives and Human Ethics, ed. G.R. Smulewicz-Zucker (Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, UK: Lexington Books, 2012, 235-247, © 2012 by Lexington Books).

PL

Autor rozważa kwestię możliwości racjonalnego opisu, wyjaśnienia oraz interpretacji moralności wykraczającej poza ramy gatunku ludzkiego, nie podejmując jednak – z założenia – próby jej uzasadnienia. Proponuje rezygnację z pytania o to, co mogłoby uzasadnić włączenie – na równych prawach z człowiekiem – innych bytów ożywionych do sfery moralności (co nadaje tym bytom rangę moralną). W zamian proponuje podejście egzystencjalne i fenomenologiczne, którego filozoficznym punktem wyjścia jest doświadczenie istnienia na sposób żyjącego ciała, uwikłanego w bogactwo relacji ekologicznych i społecznych łączących je z innymi żyjącymi ciałami, w tym z bytami ludzkimi. Autor twierdzi, że skutkiem dokonanego w ten sposób „zwrotu ontologicznego” o charakterze również poznawczym jest przeniesienie ciężaru dowodu ze stanowiska etycznego „rozciągnięcia” czy „ekspansji” granic obszaru bytów objętych moralną troską na stanowisko etycznego izolacjonizm czy też ekskluzywizmu (zawężenia sfery zobowiązań moralnych do bytów ludzkich). W proponowanej perspektywie znika bowiem problem „trakcji”, czyli sposobu uzasadnienia potrzeby objęcia zwierząt troską moralną. Celem autora staje się zatem opis, wyjaśnienie, a także interpretacja konstytucji międzygatunkowych implikacji pierwotnego doświadczenia „somatycznej towarzyskości” (ang. somatic sociability). Wychodząc od faktu, że ludzie są ciałami ożywionymi, ciałami, które są przedmiotem doświadczenia i są poznawane na drodze interakcji z innymi ożywionymi ciałami, autor bada ontologię ożywionych sposobów istnienia w ciele, która obejmuje byty ludzkie i w taki sam sposób co najmniej niektóre byty ożywione niebędące ludźmi. Dobre ramy dla prowadzenia tych dociekań odnajdujemy, zdaniem autora, w pewnych orientacjach historycznych i metodologicznych, w szczególności w niektórych prądach intelektualnych charakterystycznych dla późnej nowoczesności, przede wszystkim w klasycznych nurtach filozofii kontynentalnej, jak fenomenologia, egzystencjalizm i hermeneutyka. Niniejszy tekst obejmuje dwa fragmenty. Część pierwsza pochodzi z książki Ralpha R. Acampory Corporal Compassion: Animal Ethics and Philosophy of Body (University of Pittsburgh Press, Pittsburgh 2006, s. 1-5, © 2006 by University of Pittsburgh Press). Część druga obejmuje esej tego autora zatytułowany Toward a Properly Post-Humanist Ethos of Somatic Sympathy, który ukazał się w pracy zbiorowej Strangers to Nature: Animal Lives and Human Ethics (red. G.R. Smulewicz-Zucker, Lexington Books, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, UK, 2012, s. 235-247, © 2012 by Lexington Books). Tytuł pochodzi od redakcji.

10

Wyjść poza reakcję na „schemat dziecięcości”. Antropomorfizm i dobór antropomorficzny (tłum. D. Chabrajska)

63%

SERPELL J. A., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 2 (102)

EN

This article explores the origin and evolutionary implications of anthropomorphism in the context of our relationships with animal companions. On the human side, anthropomorphic thinking enables animal companions’ social behavior to be construed in human terms, thereby allowing these nonhuman animals to function for their human owners or guardians as providers of nonhuman social support. Absence of social support is known to be detrimental to human health and well being. Therefore, anthropomorphism and its corollary, pet keeping, have obvious biological fitness implications. On the animal side, anthropomorphism constitutes a unique evolutionary selection pressure, analogous to sexual selection, which has molded the appearance, anatomy, and behavior of companion animal species so as to adapt them to their unusual ecological niche as social support providers. Although such species undoubtedly have benefited numerically from the effects of this process, the consequences of anthropomorphism are less benign when viewed from the perspective of individual animals. Indeed, anthropomorphic selection probably is responsible for some of the more severe welfare problems currently found in companion animals. The article was originally published in the journal “Society & Animals” (11: 1,2003, 83-100) published by Koninklijke Brill NV. © Koninklijke Brill NV, Leiden, 2003.

PL

Obecny artykuł opisuje genezę i ewolucyjne implikacje antropomorfizmu w kontekście relacji człowieka ze zwierzętami trzymanymi przez niego dla towarzystwa. Patrząc z perspektywy człowieka, można powiedzieć, że myślenie antropomorfizujące umożliwia mu postrzeganie zachowań społecznych tych zwierząt w kategoriach zachowań ludzkich, w wyniku czego mogą one pełnić rolę przewodników i stanowić źródło społecznego wsparcia dla swoich właścicieli. Jak wiadomo, brak poczucia takiego wsparcia jest szkodliwy dla ludzkiego zdrowia i samopoczucia. Z tego też względu antropomorfizm oraz jego konsekwencja, którą jest trzymanie zwierząt dla towarzystwa, mają oczywiste implikacje dla sprawności fizycznej ludzi. Z perspektywy zwierząt natomiast antropomorfizm stanowi wyjątkowy nacisk ewolucyjny, który jest analogiczny do doboru seksualnego i który wpłynął na wygląd, anatomię oraz zachowanie towarzyszących człowiekowi gatunków, aby przystosować je do tej nietypowej niszy ekologicznej, w której są one źródłem wsparcia społecznego. Chociaż gatunki te w sensie swojej liczebności niewątpliwie skorzystały ze skutków opisanego procesu, konsekwencje antropomorfizmu okazują się znacznie mniej łagodne, jeśli spojrzeć na nie z perspektywy konkretnych zwierząt. W istocie dobór antropomorficzny jest prawdopodobnie odpowiedzialny za najpoważniejsze problemy zdrowotne, z jakimi mamy obecnie do czynienia w przypadku zwierząt towarzyszących człowiekowi. Pierwodruk: James A. Serpell, “Anthropomorphism and Anthropomorphic Selection – Beyond the ‘Cute Response,’” Society & Animals (11: 1, 2003, 83-100), wydawca: Koninklijke Brill NV. © Koninklijke Brill NV, Leiden, 2003.

11

Prawa zwierząt na gruncie amoralizmu (tłum. D. Chabrajska)

63%

MAKRS J., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 2 (102)

EN

The study of nonhuman animals has proved to be in my own life not only an important topic in its own right but also the undoing of all of my normative commitments and indeed of normativity (of the moralist stripe) itself. This evolution has taken two interesting turns. The first was my sense that animal ethics should be understood not only as a branch of applied ethics but also as integral to ethics as such. Animal ethics speaks to the very nature of ethics; ethics might even itself be better understood as s y n o n y m o u s with animal ethics, since human beings are themselves animals and may be ethical beings in virtue of that fact. The second turn was the realization that ethics may be better understood as about desire than about obligation (or morality or right and wrong or inherent value or justification, etc.). This turn did not come about by purely meta-ethical thought but, in equal measure, was midwifed by my growing awareness that the human moral response to the plight of other animals at human hands was a sham. Thus, I ended up facing the philosophical (and personal) challenge of my career and life: How to reconcile two apparently diametrically opposed facts, namely, the amoral basis of ethics and my personal commitment to animal liberation. This essay presents my response to that challenge.

PL

W moim życiu kwestia bytów ożywionych innych niż człowiek nie tylko okazała się ważna sama w sobie, ale również doprowadziła mnie do anulowania wszystkich moich osobistych przekonań moralnych, a w istocie całego pojęcia normatywności (w sensie moralnym). W trakcie tej ewolucji zaszły dwa interesujące zwroty. Pierwszy miał miejsce, kiedy zacząłem żywić przekonanie, że etykę postępowania wobec zwierząt należy traktować nie tylko jako gałąź etyki stosowanej, ale jako integralny element etyki jako takiej. Etyka postępowania wobec zwierząt sięga bowiem samej istoty etyki; etykę jako taką można by lepiej pojmować, gdyby była ona utożsamiana z etyką postępowania wobec bytów ożywionych, ponieważ sami ludzie są bytami ożywionymi i ze względu na ten fakt włączani są do sfery moralności. Drugi zwrot nastąpił, kiedy zdałem sobie sprawę, że etykę lepiej byłoby pojmować w kategoriach pragnienia, a nie obowiązku (czy też: moralności, dobra bądź zła, wewnętrznej wartości, uzasadnienia itd.) Zwrot ten nie dokonał się jednak wyłącznie na gruncie myśli metatetycznej, w równej mierze bowiem przyczyniła się do niego narastająca we mnie świadomość, że moralna reakcja człowieka na los zwierząt, które pozostają w jego rękach, jest zafałszowana. Stanąłem zatem wobec filozoficznego (i osobistego) wyzwania dotyczącego zarówno mojej pracy, jak i życia: Jak pogodzić dwa ewidentnie przeciwne sobie fakty, a mianowicie amoralistyczną podstawę etyki i moje osobiste zaangażowanie na rzecz wyzwolenia zwierząt. Obecny esej zawiera moją odpowiedź na to wyzwanie.

12

Świętego Franciszka kazanie do ptaków. Przezwyciężenie tradycji i nowa postawa wobec stworzenia (tłum. D. Chabrajska)

63%

SORRELL R. D., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 2 (102)

EN

The present text comprises an analysis of the background as well as the implications of Francis of Assisi’s Sermon to the Birds. The author argues that Francis’ ideas expressed in the Sermon can only be understood in their 13th-century context and shows that many of Francis’ beliefs concerning the proper relation of humanity to the natural world have their antecedents in scripture and in the medieval monastic orders, while other ideas and practices – his nature mysticism, his concept of familial relationships with created things, and his extension of chivalric conceptions to interactions with creatures – are entirely his own. The Sermon to the Birds is described as an effect of the fusion of wandering evangelism with eremitic ideals, and explained in the context of the emerging Franciscan ideal. The author insists, however, that only by seeing Francis in terms of the Western traditions from which he arose can we appreciate the true originality of this extraordinary figure and the relevance of his thought to modern religious and environmental concerns. Summarized by Dorota Chabrajska(based on the information provided by Oxford University Press) The present article is a Polish translation of Chapter 3 of Roger D. Sorrell’s book St. Francis of Assisi and Nature: Tradition and Innovation in Western Christian Attitudes toward the Environment, New York–Oxford: Oxford University Press, 1988, pp. 55-68. © 1988 by Roger D. Sorrell. By permission of Oxford University Press, USA.

PL

Tekst zawiera analizę kontekstu, w którym powstało św. Franciszka z Asyżu kazanie do ptaków, jak również analizę szerszych implikacji tego tekstu dla duchowości franciszkańskiej. Autor jest zdania, że idee, które św. Franciszek wyraził w swoim kazaniu, oraz jego koncepcję właściwych relacji między człowiekiem a stworzeniami, można poprawnie odczytać jedynie w ich trzynastowiecznym kontekście, i wskazuje na zakorzenienie tych poglądów w tradycji biblijnej oraz w trzynastowiecznych pismach monastycznych. Jednocześnie ukazuje, że mistyka przyrody, pojęcie rodzinnych relacji ze stworzeniami i objęcie interakcji człowieka z ze światem stworzonym zasadami ethosu rycerskiego są oryginalnymi osiągnięciami św. Franciszka. Kazanie do ptaków zostało w tekście przedstawione jako efekt połączenia wędrownej ewangelizacji z ideałem pustelniczym i przeanalizowane w kontekście formowania się ideału franciszkańskiego. Autor podkreśla jednak, że jedynie patrząc na Franciszka w kategoriach tradycji Zachodu, w której pojawiła się jego niezwykła postać, można prawdziwie docenić jego wyjątkowość oraz doniosłość jego myśli dla rozwiązywania współczesnych problemów ekologicznych oraz problemów życia zakonnego. Tłum. Dorota Chabrajska(abstrakt na podstawie informacji Oxford University Press) Artykuł jest tłumaczeniem na język polski trzeciego rozdziału książki Rogera D. Sorrella St. Francis of Assisi and Nature: Tradition and Innovation in Western Christian Attitudes toward the Environment (New York–Oxford: Oxford University Press, 1988, s. 55-68). © 1988 by Roger D. Sorrell. Za zgodą Oxford University Press, USA.

13

Jak zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas

63%

SAGANIAK M., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2020

|

vol. 33

|

issue 1 (129)

EN

The article includes a comparative study of the issue of ‘dialogue’ based on Jürgen Habermas’s work The Theory of Communicative Action and Mikhail Bakhtin’s article “The Problem of the Text in Linguistics, Philology, and the Human Sciences: An Experiment in Philosophical Analysis,” included in his Speech Genres and Other Late Essays. Both texts exhibit a similar way of argument, proceeding from an explanation of the conditions for understanding the Other to an intersubjective, or objective, concept of the world. Both texts manifest also an effort to describe the concept of ‘Logos’ based on an analysis of speech and communicative acts, as well as propose to embed dialogue in the reality of social life conceived as an intersubjective realm of open and dynamic balance between individual freedom and the community. However, the comparison of Habermas’s and Bakhtin’s ideas shows that their views of the relationship between the subjective and objective aspects of a speech act diverge radically. While Habermas accepts the hypothesis of a continuous development of communicative rationality in culture, which is thus capable of constant verification of its rules of communication, which in turns enables dialogue, argument, and understanding, Bakhtin, having conceived of a spoken word in terms of an unrepeatable act, develops a philosophy of acting. To Bakhtin, rationality is merely an aspect of responsibility, which, as such, marks every act performed by a human being. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Artykuł prezentuje porównawcze ujęcie zagadnienia dialogu w pracach Jürgena Habermasa Teoria działania komunikacyjnego i Michaiła Bachtina Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej. Teksty te łączy zasada prowadzenia rozumowania zmierzającego od wyjaśnienia warunków porozumienia do intersubiektywnego lub obiektywnego pojmowania świata. W obu tekstach podjęto próbę określenia pojęcia logosu na podstawie analizy aktów mowy i komunikacji oraz osadzenia dialogu w rzeczywistości życia społecznego, rozumianego jako intersubiektywna sfera otwartej, dynamicznej równowagi między wolnością indywiduum a wspólnotą. Porównanie zmierza do wykazania zasadniczej różnicy, jaka dzieli obu myślicieli, zwłaszcza co do sposobu ujęcia relacji między subiektywnością a obiektywnością w akcie mowy. Różnica owa wynika stąd, że Habermas osadza swoje myślenie w hipotezie racjonalności rozwijającej się w kulturze ludzkiej, zdolnej do weryfikacji własnych zasad i fundującej możliwość rozmowy, argumentowania i porozumienia, Bachtin natomiast rozwija filozofię czynu, ujmując wypowiedziane słowo jako niepowtarzalny czyn. Racjonalność staje się dla Bachtina tylko jednym z wymiarów odpowiedzialności, obejmującej całą działalność człowieka.

14

(Roz)mowa jako ekspresja słowa w epifanii współbycia „twarzą w twarz”. Inspiracje Lévinasowskie

63%

WADOWSKI J., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2020

|

vol. 33

|

issue 1 (129)

EN

Based on Emmanuel Lévinas’s Totality and Infinity: An Essay on Exteriority, the article comprises a tentative reinterpretation of the concept of (Con)Versation. The latter is conceived as an expression rather than a result of the relation obtaining between human persons. The relation in question cannot be thematized, but-due to consciousness adjustment-it gives rise to Inter-consciousness. By participating in (Con)Versation and staying ‘face-to-face’ with another, a human person rediscovers her subjectivity, which manifests the core of the metaphysics of love. It is only within the realm of the latter that the dimension of ethics comes to light. Therefore the command, “Do not kill me,” is preceded by the words, ‘I want you to live,’ which signify the fact that, in its unselfishness, being has transcended itself. In this context, it turns out that the fundamental relation, the one that marks (Con)Versation, springs from the realm of the Word, which is God himself. Translated by Dorota Chabrajska

PL

W artykule podjęta została próba reinterpretacji pojęcia (Roz)mowy, dokonana zasadniczo w oparciu o dzieło Emmanuela Lévinasa Całość i nieskończoność. (Roz)mowa rozumiana jest jako ekspresja więzi między ludźmi, nie zaś jako rezultat więzi. Więź ta jest nietametyzowalna. Na tej bazie powstaje interświadomość stanowiąca redukcję personalności. Skoro człowiek wyłania się w swej podmiotowości, partycypując w (Roz)mowie, to bycie „twarzą w twarz” tworzy rdzeń metafizyki miłości, w ramach której dopiero pojawia się wymiar etyczny. Wezwanie „nie zabijaj” jest zatem wtórne wobec stwierdzenia „pragnę, abyś żył”, wskazującego na przekroczenie bycia ku bezinteresowności. W tym kontekście okazuje się, że (Roz)mowa jako relacja źródłowa płynie z przestrzeni Słowa, jakim jest sam Bóg.

15

Jeremiasz – prorok osaczony (tłum. J. Gros− feld)

63%

EPSTEIN R. D., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2011

|

vol. 24

|

issue 4 (96)

EN

Rav Daniel Epstein, Jewish philosopher, profound interpreter of the Torah and expert in the Talmud, takes the example of Jeremiah in order to describe the nature of the mission and the personal experience of a prophet. Jeremiah personifies and expresses the condition of the Jewish people and of their particular relation with God. According to the author, the characteristic features of the Jewish lot and of the Jewish history are lamentations and moaning. The fact of being chosen by God inevitably inflicts suffering: Jeremiah’s mission is like a burning fire. Suffering is first inflicted on him by his own people, as his mission is not welcome by them. He is mediator between God and the Israelites, as well as mediator between the Israelites and God. Jeremiah attempts his own interpretation of the events and it is in their light that he can see more fully who God is. Epstein sees the Biblical story also in relation to the lives of the Jews in the present times. By drawing on the examples taken from his own life and from the life of his family, he gives special witness to the truth inherent in the Torah and in the Talmud. While showing the suffering of the Jewish people, he never confines himself to its description, but always perceives it in the context of hope. Against all appearances, Jeremiah is not a prophet of unhappiness, but a prophet of joy. Summarized by Jan GrosfeldTranslated by Dorota Chabrajska

16

Hermeneutyka reformy według Josepha Ratzingera (tłum. D. Chabrajska)

63%

ROWLAND T., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 4 (100)

EN

Whereas Concilium authors such as Edward Schillebeeckx, OP, and Karl Rahner, SJ, tended to approach the documents of the Council with what Ratzinger called a “hermeneutic of rupture,” making every pre-Conciliar belief and practice questionable, the Communio authors such as Joseph Ratzinger, Henri de Lubac, SJ, and Hans Urs von Balthasar offered a “hermeneutic of reform.” In his Christmas Address to members of the Roman Curia in 2005, Pope Benedict XVI made explicit reference to the concept of a “hermeneutic of reform” to describe his preferred approach to interpreting the documents of the Second Vatican Council. A key feature of his hermeneutic (consistent with the approach of Blessed John Paul II) is a strong Trinitarian Christocentrism or tendency to read the Conciliar documents with a Christocentric accent. This is especially so of the most highly debated document of the Council, Gaudium et Spes.

17

Nauczanie społeczne Kościoła. Powrót do źródeł w do− bie ekonomii globalnej (tłum. D. Chabrajska) 3

63%

GREGG S., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2011

|

vol. 24

|

issue 4 (96)

EN

Despite the 2008 financial crisis and the ensuing world recession, the integration of the world’s economies is unlikely to falter significantly, especially as barriers to trade and exchange continued to diminish across the globe. This paper suggests that through a more thorough integration of the ressourcement method of renewing the Catholic Church through returning to the sources of Christian inspiration – most notably Sacred Scripture, Tradition, and the Church Fathers – Catholic social teaching can develop in ways that underline core Christian themes that are very relevant to economic globalization. With particular reference to the first three encyclical letters of Benedict XVI – Deus Caritas Est (2005), Spe Salvi (2007), and Caritas in Veritate (2009) – the paper illustrates how through deeper reflection upon themes such as love and hope, Catholic social teaching is able to renew Catholic thinking about human flourishing and integral human development in a global economy, especially when it comes to themes such as justice and utopia.

18

Otworzyć drzwi dla wszystkich... Solidarność z ubogi− mi, prawo do edukacji i uczelnie katolickie w społeczeństwie amerykańskim i polskim (tłum. D. Chabrajska)

63%

BEYER G. J., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2011

|

vol. 24

|

issue 4 (96)

EN

Catholic social teaching posits the right to education of all people, including the poor. However, it is not exactly clear as to whether this includes access to higher education as a right. This article argues that Catholic social teaching’s understanding of the right to education must include access to higher education, especially for the economically marginalized, in knowledge−based societies such as the United States and Poland. Moreover, this article maintains that Roman Catholic colleges and universities must do all that they can to recruit, admit, and retain students from economically disadvantaged backgrounds in order to fulfill Catholic teaching on solidarity with the marginalized and the preferential option for the poor. First, the article discusses the right to education in international agreements and Catholic social teaching, highlighting Catholic social teaching’s emphasis on the importance of education in overcoming poverty and fostering the right to participation in the life of society. Relying on interdisciplinary perspectives, it also argues that in the United States and Poland the right to education must include access to higher education, particularly for the economically marginalized, who have become increasingly excluded from it. The second part of the article presents empirical data concerning the socioeconomic background of students from selected Catholic colleges and universities in the U.S. and Poland. This data reveals that many Catholic institutions of higher learning have not had great success in providing access to education to students of lesser means, while others have done a better job of fulfilling this aspect of their mission as Catholic colleges and universities. In conclusion, the article suggests how Catholic institutions might be able to progressively achieve this goal to a greater degree. Significant portions of this article appeared as a lengthier report. The author thanks The Program for Research on Religion and Urban Civil Society at The University of Pennsylvania for a grant that funded this research report and for permission Abstracts 356 to reprint it. I am also grateful for permission to reprint significant portions of Gerald J. Beyer, “Catholic Universities, Solidarity, and the Right to Education in the American Context,” Journal of Catholic Social Thought Vol. 7, No. 1 (Winter 2010): 145−79. Portions of this article will also appear in Gerald J. Beyer, “U.S. Catholic Higher Education: An Option for the Poor?,” U.S. Catholic

19

Ocalić Gaudium et spes. Nowy humanizm Jana Pawła II (tłum. D. Chabrajska)

63%

WEIGEL G., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 4 (100)

EN

The author first sketches the political context of the Second Vatican Council by pointing that its opening coincided with the high point of the Cold War (the Cuban Missile Crisis) and that the political situation of the world was undoubtedly one motive behind John XXIII’s April 1963 encyclical on the imperative of peace, Pacem in Terris. The article is then focused on the contents of Gaudium et Spes, the Pastoral Constitution on the Church in the modern world, the document in the drafting of which Karol Wojtyła played a significant role and which was promulgatedat the end of the Council’s fourth period. The author observes that despite the intention of the authors of Gaudium et Spes to address the main challenges of the modern world, today the constitution might seem dated. While its worthy insights include the sympathetic treatment of the contemporary human quest for freedom; the dialogical approach to the challenge of modern atheism; the celebration of the genuine achievements of science and democracy; the ecclesiology of a Church that proposes, but does not impose; the touching description of conscience as “the most secret core and sanctuary of man ... [where] he is alone with God, Whose voice echoes in its depths” (§16), one may, from the perspective of today, point to cultural, social and political phenomena constitutive of the post-modern world which were not anticipated in the document. Identifying these “missing pieces” (such as the implications of the new genetics; displacing the hard sciences by biology and other life sciences as the source of Promethean threats to the human future and to man’s self-understanding; the serious philosophical challenges to Christianity, such as utilitarianism; radical forms of secularism; the “dictatorship of relativism;” the advent of the new feminism and new models of family or the global plague of abortion) is helpful in defining the essence of the challenge of post-modernity. The author holds that despite the apparently outdated character of Gaudium et spes, the new humanism it proposes, resting on Wojtyła’s insight that “the anthropological question is fundamental,” turns out the key to addressing the new social, cultural and economic phenomena. The special aspects of this humanism involve the concept of freedom conceived of as the “freedom for excellence”: freedom as a matter of freely choosing what we can know to be good, and doing so as a matter of moral habit, as well as the basic moral law, which Wojtyła called “the law of the gift.” Both these themes were subsequently developed in the magisterial documents promulgated during the pontificate of John Paul II and they need to be applied in the approach to the key issues today’s world must face. Summarized by Dorota Chabrajska

20

Przyspieszenie społeczne. Etyczne i polityczne konsekwencje desynchronizacji społeczeństwa wysokich prędkości (tłum. D. Chabrajska)

63%

ROSA H., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 3 (99)

EN

The author examines the processes of acceleration in politics, economics, culture, and society at large, focusing on why and how the high-speed contours of crucial forms of social activity now shape so many facets of human existence. The author’s claim is that we cannot adequately understand the nature and character of modernity or the logic of its structural and cultural development unless we take the temporal perspective into account. The temporal dimension runs across the «material» dimensions of society and cannot neatly be separated from them in phenomenological terms, thus one cannot speak of «social time» independent of social structure or culture. The dominant changes in the latter, i.e., individualization, differentiation, rationalization, and domestication, are closely linked to the cardi nal change in temporal patterns (acceleration), which appears both as their cause and their effect. In fact, it is argued, many instances of the former are actually driven by the logic of acceleration. In the closing section of the paper, the author demonstrates that the drive towards social acceleration in modern societies might in fact be so overriding that we might actually find phenomena of de-differentiation and de-individualization in cases where differentiation and individualization have become hindrances to social acceleration. Summarized by Dorota Chabrajska

Refine search results

Nie cała sztuka zbawi świat... (rec. N. Carroll, Filozofia sztuki masowej, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011)

Góral. Ku strukturze głębokiej piękna

Fenomen rozmowy

Muzyka – sumienie – poetyka istnienia. O uniwersum moralnym Williama Wordswortha (rec. A. Potkay, Wordsworth’s Ethics, The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2012)

O przemocy (tłum. D. Chabrajska)

Prawo, moralność i społeczeństwo. Refleksje o przemocy (tłum. D. Chabrajska)

Jan XXIII i Jan Paweł II. Papieże praw człowieka (tłum. D. Chabrajska)

Filozof wobec przemocy

O cielesnym współodczuwaniu (tłum. D. Chabarajska)

Wyjść poza reakcję na „schemat dziecięcości”. Antropomorfizm i dobór antropomorficzny (tłum. D. Chabrajska)

Prawa zwierząt na gruncie amoralizmu (tłum. D. Chabrajska)

Świętego Franciszka kazanie do ptaków. Przezwyciężenie tradycji i nowa postawa wobec stworzenia (tłum. D. Chabrajska)

Jak zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas

(Roz)mowa jako ekspresja słowa w epifanii współbycia „twarzą w twarz”. Inspiracje Lévinasowskie

Jeremiasz – prorok osaczony (tłum. J. Gros− feld)

Hermeneutyka reformy według Josepha Ratzingera (tłum. D. Chabrajska)

Nauczanie społeczne Kościoła. Powrót do źródeł w do− bie ekonomii globalnej (tłum. D. Chabrajska) 3

Otworzyć drzwi dla wszystkich... Solidarność z ubogi− mi, prawo do edukacji i uczelnie katolickie w społeczeństwie amerykańskim i polskim (tłum. D. Chabrajska)

Ocalić Gaudium et spes. Nowy humanizm Jana Pawła II (tłum. D. Chabrajska)

Przyspieszenie społeczne. Etyczne i polityczne konsekwencje desynchronizacji społeczeństwa wysokich prędkości (tłum. D. Chabrajska)