Search results

1

Wizerunek orła oraz inne znaki stosowane w strażach pożarnych od chwili ich powstania do czasów współczesnych

100%

Zasada Z. J.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2021

|

vol. 13

427-450

EN

From the dawn of time, fire have been always a threat and a challenge to a men who have tried more or less successfully combat with it. The development of an industry, changes in the economy, the technical progress, the development of factories and workshops as well as the introduced fire regulations (in the mid-nineteenth century) - influenced the formation of specialized groups of men who, properly prepared and undertaken the fight against fires. In order to distinguish from civilians participating in extinguishing the fire, firefighters were gradually equipped with protective clothing and equipment. These elements were accompanied by emblems related to the place of operation, functional ranks, badges of the falcon or eagle, and the town’s coat of arms - first placed on helmets, then on caps and uniforms. Many of them were transferred to banners, seals, decorations, letterheads and logotypes of fire magazines. This article focuses on tracing the changes that took place and distinguish volunteer and professional firefighters. The matter of the problem, due to censorship and legal codifications, made it possible to precisely trace the changes - that have taken place in that regard - from the early establishment of fire brigades to the present days, on which this article is mainly focusing on.

PL

Od zarania dziejów towarzyszący człowiekowi ogień stanowił także niebezpieczeństwo pożarów, które w mniej lub bardziej skuteczny sposób były zwalczane. Rozwój przemysłu, zmiany w gospodarce, wdrażanie postępu technicznego, rozwój fabryk i warsztatów oraz wprowadzane przepisy przeciwpożarowe – w połowie XIX w. – miały wpływ na powstawanie wyspecjalizowanych grup mężczyzn, którzy odpowiednio przygotowani, podejmowali walkę z pożarami. W celu odróżnienia od osób cywilnych, uczestniczących w gaszeniu ognia, strażacy stopniowo byli wyposażani w ubrania ochronne i sprzęt ochronny. Tym elementom towarzyszyły emblematy związane z miejscowością działania, stopniami funkcyjnymi, wizerunkami sokoła, orła, herbu miejscowości – najpierw umieszczanych na hełmach, później na czapkach i mundurach. Wiele z nich zostało przeniesionych na proporce, sztandary, pieczęcie, odznaczenia,listowniki i logotypy czasopism pożarniczych. W niniejszym artykule skupiono się na prześledzeniu zmian, jakie zachodziły w zewnętrznych wyróżnikach cechujących strażaków ochotników i zawodowych. Materia problemu, ze względu na cezurę czasową oraz kodyfikację prawną, pozwalała na precyzyjne prześledzenie zmian – jakie zachodziły w tej materii – od początku zorganizowania straży pożarnych do czasów współczesnych, czego próbą jest niniejszy materiał.

2

Medale, odznaki i oznaki straży pożarnych nadawane w latach 1896 -1939

100%

Zasada Z. J.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2020

|

vol. 12

421-446

EN

In the time preceding the partitions of Poland, the basic foundations were laid out for the formal organizations of units that were fighting with fires and other natural disasters. From 1772 to 1918, regional fire brigade associations were operating in the occupied territories, gathering more and more fire brigades (in the Russian partition - fire brigades). And although their activities were subject to the control of the partitioning powers, they were the mainstay of Polishness until Poland regained independence. Despite the difficulties and repressions related to the national liberation activities of fire brigades and regional associations, they gathered more and more fire brigades. Thanks to the efforts of the unions, the guards and their individual members were awarded corporate medals, decorations, and badges. First form of the rewards were badges sticked on the uniform, primarily used in the Austrian partition and after several years also in the Russian one. There were no such gratuities in the Prussian partition though. The regaining of independence by Poland in 1918 was a strong impulse to undertake efforts to unite the firefighting movement, which had so far been broken up into district unions. The General Council of the Main Fire Brigade Association of the Republic of Poland has been established and adopted on December 9, 1922 the regulations of uniform awards for all members of fire brigades in Poland. Since then, district unions gathered in the new organization have ceased to award their own distinctions established in previous years. The below case study presents and illustrates all the crosses, medals and badges that functioned from 1896 to 1939, as well as the badges of firefighters operating in that period. On the one hand, the number of given awards had been admirable, and on the other hand, it was often the only form of rewarding firefighters that participated in the fight against the element and for long-term humanitarian duty. Due to this reason, the pre-World War I and inter-war phaleristics have permanently entered the history of not only Polish honorable mentions, but also the history of Polish firefighting. The decorations, badges and distinctions quoted in the material do not fully exhaust the topic. For this reason and from the point of historical research, the issue of numerous corporate decorations and unique commemorative badges related to the jubilees of individual fire brigades makes it so interesting. Therefore, this topic undoubtedly should be the subject of further research.

PL

W okresie poprzedzającym rozbiory Polski tworzyły się podwaliny formalnego zorganizowania oddziałów walczących z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi. Od 1772 do 1918 r. na terenach okupowanych działały regionalne związki straży pożarnych skupiające coraz liczniej powstające straże pożarne (w zaborze rosyjskim – ogniowe). I choć ich działalność podlegała kontroli władz zaborczych, to były one ostoją polskości aż do momentu odzyskania niepodległości przez naszą Ojczyznę. Mimo stosowanych utrudnień w służbie straży pożarnych ustawicznie rozwijała i pogłębiała się ich działalności narodowo-wyzwoleńcza. Dzięki staraniom związków straże oraz poszczególni ich członkowie wyróżniani byli korporacyjnymi medalami, odznaczeniami i odznakami. Najpierw formę na gradzania, w postaci odznaki na mundurze, zastosowano w zaborze austriackim i po kilkunastu latach także w zaborze rosyjskim. Nie odnotowuje się tego typu gratyfikacji w zaborze pruskim. Odzyskanie przez Polskę, w 1918 r., niepodległości stanowiło impuls do podjęcia starań o zjednoczenie rozbitego dotychczas na związki dzielnicowe ruchu strażackiego. Powstała Rada Naczelna Głównego Związku Straży Pożarnych RP przyjęła 9 grudnia 1922 r. regulamin jednolitych odznaczeń dla wszystkich członków straży pożarnych w Polsce. Od tego czasu związki dzielnicowe skupione w nowej organizacji zaprzestały nadawania własnych wyróżnień ustanowionych w latach wcześniejszych. W opracowaniu przedstawiono i zilustrowano krzyże, medale i odznaki, które funkcjonowały w latach 1896-1939 oraz oznaki formacji strażackich działających w tym okresie. Z jednej strony ich liczba budzi podziw, a z drugiej była częstokroć jedyną formą nagradzania strażaków za udział w walce z żywiołami oraz za długoletnią humanitarną służbę. Z tego też powodu falerystyka pożarnicza sprzed I wojny światowej oraz międzywojnia na trwałe wpisała się w historię nie tylko polskich wyróżnień zaszczytnych, ale również w historię polskiego pożarnictwa. Przytoczone w materiale odznaczenia, odznaki i wyróżnienia nie wyczerpują do końca zagadnienia. Z tego też tytułu interesująco, z pozycji historycznych dociekań, przedstawia się problematyka licznych odznaczeń korporacyjnych i unikalnych odznak pamiątkowych związanych z jubileuszami poszczególnych straży pożarnych. W związku z tym tematyka ta winna być przedmiotem dalszych badań.

3

Geneza i dzieje kultu świętego Floriana w Polsce / The origin and history of the cult of St. Florian in Poland

100%

Zasada Z. J.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2018

PL

Streszczenie: Kult świętych znany jest w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Na początku oddawano cześć męczennikom, którzy poświęcając własne życie, dawali świadectwo o Chrystusie. Opis męczeństwa św. Floriana pochodzi z VIE w. Zaczerpnięty został z wcześniejszych legend hagiograficznych, a liczne źródła wskazują, że pochodzący z rzymskiego Noricum (dzisiaj środkowa Austria) św. Florian poniósł śmierć męczeńską 4 V 304 r. Jego dokonania oraz kult to nie tylko legenda - odzwierciedlają także silne tradycje lokalne, które rozprzestrzeniły się do wielu europejskich krajów. W Polsce głównym miejscem czci św. Floriana była najpierw katedra na Wawelu, gdzie w ołtarzu w 1184 r. umieszczono ciało męczennika oraz od 1185 r. kolegiata na podkrakowskim Kleparzu. Po kanonizacji św. Stanisława ze Szczepanowa w 1253 r. kult św. Floriana znacznie osłabł, by w XV w. ponownie odżyć i przetrwać aż do obecnych czasów.Św. Florian jest patronem ludzi zawodowo związanych z wodą i ogniem, a od wielkiego pożaru Krakowa w 1528 r. stał się także opiekunem ludzi walczących z pożarami. Na swojego patrona przyjęli go, choć precyzyjna data nie jest znana, polscy strażacy. Jego kult widoczny był w pierwszej nazwie organizacji skupiającej strażaków - Związku Floriańskim, w strażackich sztandarach, medalach, pieczęciach, listownikach, prasie pożarniczej, narzędziach do zwalczania pożarów, a także w drzeworytach, obrazach, rzeźbach, figurach czy innych akcentach w czasie uroczystości ku czci św. Floriana obchodzonych corocznie w dniu 4 maja.Niniejszy materiał jest odniesieniem do legend o Św. Florianie i jego kultu powstałych w minionych wiekach, wielokrotnie i z rozmaitych pobudek nadinterpretowanych. Autor, dokonując analizy dostępnych źródeł i wydawnictw, przedstawia czytelnikowi obiektywny wizerunek męczennika oraz sposoby wielowiekowej czci ludzi, którzy przyjęli go na swojego patrona.Słowa kluczowe: Św. Florian, patron, translacja, relikwie, Kraków, Kleparz, pożar.Summary: The cult of saints is known in the Church since the first centuries of Christianity. At the beginning worshiped martyrs who dedicate their lives to bear witness to Christ. Description of the martyrdom of St. Florian dates back to the eighteenth century and it is difficult to vouch for the details. Many sources indicate that the St. Florian coming of the Roman Noricum (today center Austria), was martyred on May 4th 304. His achievements and his worship is not a pure legend, because reflects the strong local traditions that have spread among many European countries. In Poland, the main place of worship of St. Florian was the first Wawel Cathedral, where the body of the martyr was placed on the altar in 1184 and from 1185 Collegiate church in Krakow's square. The cult of St. Florian, after the canonization of Stanislaus of Szczepanów in 1253 has weakened until to the fifteenth century in order to again revive and survive to the present time.St. Florian is the patron of people professionally associated with water and fire, and since the great fire of Krakow in 1528 he has also became the guardian of people fighting with fires. Regardless it is still difficult to identify the exact date when he has officially become the patron of firemen. His cult was commemorated initially in the name of an organization of firefighters -„Florian Union" but as well as in fire brigade banners, medals, stamps, envelopes, press firefighting tools, fire-fighting, woodcuts, paintings, sculptures, figures and accents during the annually celebrated honor of St. Florian on May 4 of each year. This material is a reference to the legend and cult of St. Florian created in past centuries, repeatedly and variously overinterpreted. The author by analyzing available sources and publications presents the reader with a holistic image of the martyr and the centuries-old ways of worship of people who have accepted him as their patron.Keywords: St. Florian, patron, translation, relics, Cracow, Kleparz, fire.

4

Pożary i walka z ogniem w średniowieczu / Fires and fighting against them in Medieval Times

100%

Zasada Z. J.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2018

PL

Streszczenie: Ogień od najdawniejszych czasów uważany był za wielki, nieokiełznany żywioł. Rozwój cywilizacyjny ludzkości na przestrzeni wieków, a przede wszystkim powstanie nowych dziedzin wytwórczych, uniezależnienie się od warunków klimatycznych oraz stopniowe opanowywanie sił przyrody przyczyniały się do podporządkowania ognia woli człowieka. Dla współczesnego człowieka ogień jest zjawiskiem oczywistym oraz powszechnie i codziennie używanym. Umiejętność wzniecania ognia na potrzeby człowieka nie była i nie jest równoznaczna z umiejętnością obrony w przypadku przeistoczenia się ognia w pożar.Okres średniowiecza w Polsce, przypadający od X do połowy XVI w., obfitował w zdarzenia, w czasie których ognia używano jako strategicznej broni lub do obrony warowni, grodów, zamków i siedzib książąt. Istotnymi metodami ich zdobywania było podpalanie oraz stosowanie płonących strzał wyrzucanych przez machiny miotające. Liczne i częste w dawnych wiekach wybuchające pożary, powodowane działaniami wojennymi, szczególnie dotkliwie odbijały się na życiu mieszkańców, którzy swój byt opierali przede wszystkim na rzemiośle i handlu. Zrujnowany dobytek mieszczan oraz zniszczona infrastruktura z reguły doprowadzały do upadku miasto czy zamek.Oprócz pożarów związanych z działaniami wojennymi równie często wybuchały one na skutek nieostrożności ludzi, przynosząc straty w majątku ruchomym i nieruchomym, w rolnictwie, rzemiośle oraz handlu.Zapobiegliwi właściciele miast polskich, w kontekście często wybuchających pożarów zaczęli dostrzegać konieczność uporządkowanej ochrony oraz obrony przeciwpożarowej i wprowadzili odpowiednie przepisy oraz postanowienia. Szczególny nacisk kładziono na pomoc ze strony sąsiadów i najbliższych oraz doceniano finansowania zakupu sprzętu do gaszenia pożarów przez władze miast. Gaszące nimi pożar mieszczaństwo, a na wsiach pospólstwo, posługiwało się wyposażeniem, jakie posiadali w codziennym użytku.Dojrzewająca myśl utworzenia skutecznego frontu obrony przed pożarami przez przeszkolone i wyposażone w sprzęt oddziały pożarnicze ziściła się na terenie ziem polskich dopiero w połowie XIX w. Te najstarsze w naszym kraju organizacje społeczne przeznaczone do walki z pożarami rozpoczęły swą działalność w okresie zaborów. Nie ulega wątpliwości, że odegrały one ważną rolę, nie tylko skutecznie walcząc z plagą pożarów, ale spełniały także wiele innych funkcji w życiu społeczeństwa.Słowa kluczowe: ogień, średniowiecze, miasto, zamek, straty, podpalenie, przepisy przeciwpożarowe, ochrona przeciwpożarowa, straż pożarna.Summary: The fire from the earliest times was always considered as a great, unstoppable force of nature. The civilization development of mankind that was taking place over the centuries, as well as the technological progress, slowly allowed us to gain certain level of control over climate conditions and nature forces. For modern man fire is an obvious phenomenon and is nothing unusual. Obviously, the ability to set and use fire for human needs and have it under control was not, and is not, equal to the ability of defending against it in the event of losing control over it. The medieval period in Poland, dating from the tenth to the middle of the sixteenth century, abounded in the events during which fire was used as a strategic weapon or to defend fortresses, castles, cities and other properties. The important methods of conquering them were by burning and using burning arrows thrown by the propelling machines. Numerous and frequent fires caused by the military activities were the most common events having a negative impact and affecting the lives of the inhabitants, who were primarily making their living from crafts and trade. The ruined burghers' possessions and destroyed infrastructure usually led to the fall of the castles and cities. In addition to the fires associated with warfare, they often exploded as a consequence of the carelessness of the people, resulting in losses in properties, agriculture, crafts and commerce. Preventive owners of Polish cities, in the context of frequent fires, began to see the need for protection against it and started to introduce appropriate provisioning steps and regulations. Particular emphasis was put on the help of neighbors and living nearby inhabitants, as well as efforts related to financing and purchasing of firefighting equipment by city authorities. Ali these and other available tools were then used by city and village inhabitants to fight against fire. The maturing idea of creating an effective fire prevention front by trained and equipped firefighting units was not realized in the Polish lands until the middle of the 19th century. The oldest fire societies in our country started their activities only during the Partitions period. There is no doubt that they have played an important role, not only in fighting fires but also in many other aspects of the society.Keywords: fire, medieval, city, castle, losses, arson, fire regulations, fire protection, fire brigade.

Refine search results

4 Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

4 Zasada Z. J.

1 2022

1 2021

2 2018

Wizerunek orła oraz inne znaki stosowane w strażach pożarnych od chwili ich powstania do czasów współczesnych

Medale, odznaki i oznaki straży pożarnych nadawane w latach 1896 -1939

Geneza i dzieje kultu świętego Floriana w Polsce / The origin and history of the cult of St. Florian in Poland

Pożary i walka z ogniem w średniowieczu / Fires and fighting against them in Medieval Times