Search results

1

Rzeczy, które mówią. O zmysłowej konkretności w prozie Jarmili Glazarowej

100%

Gawarecka A.

Slavica Wratislaviensia

|

2015

|

vol. 161

241 - 251

EN

Jarmila Glazarová, one of the most representative Czech femine prosaists from the interwar period, connected by experts with the psychological trend in prose, belongs to acircle of writers who try to search anew ways of understanding and reconstructing human identity. According to the realistic (but modified) tradition she emphasizes the role of the material aspects of the world which give people the sense of living and opportunity of integration with reality and — on the other hand — define their cognitive and evaluative possibilities. In the novels Vlčí jáma (1938) and in autobiographical work Roky vkruhu (1936) things, through their material, sensual features, lose their semantic neutrality and become the metaphorical equivalent of the heroes’ soul. These things acquire the status of cognitive instruments which allow people to confirm their position in quotidian life that is the most important value in Glazarová’s concept of human individual and collective existence.

2

Zdziwienie czy aprobata? Obraz doświadczenia religijnego w powieści Františki Jirousovej Vyhnanci

100%

Gawarecka A.

Slavia Occidentalis

|

2017

|

issue 74/2

111-123

PL

It is only natural that the rapid secularization of the Czech society has become an object of interest of political scientists, religious and cultural scientists and sociologists. The secularization is sometimes considered a result of dissolution of the traditional models treated as incontrovertible identity based on belief in the existence of the highest instance. It is regarded a donor and guarantee of absolute rights (ontological and ethical) determining the ways in which the anthroposphere operates. This situation often raises concern; on the one hand, it is related to ideological pluralism increasingly hindering the axiological agreement between all members of the society and, on the other hand, it initiates a discussion about the necessity of searching and confirming new identity patterns. Františka Jirousová’s novel Vyhnanci (The Exiles) presents the spiritual indecisions of young people and as such it could be acknowledged as a literary manifesto of this concern. The prestigious Jiří Orten prize awarded to the novel shows that religious and metaphysical questions are still important issues which do not cease to affect the postmodern world.

3

Swojskość widziana z oddali. Powieściowy cykl Evžena Bočka o powrocie arystokratki

100%

Gawarecka A.

Bohemistyka

|

2021

|

issue 2

EN

In the Czech cultural space, the egalitarization of social life, typical of European modernization processes, overlaps with a different discourse, according to which the nobility, most of all faithful to monarchy and ancestral tradition, is sometimes perceived as a foreign or even hostile element for the “healthy growth of the nation”. Later, both interwar and communist projects of national identity, only deepened this negative image of the native nobility, imposing and confirming the conviction about the destructive role of aristocracy in national history. The idea of making the subject of a literary presentation the issue of the restitution of aristocratic estates, treated in terms of historical justice, might seem risky. Despite of this published by Evžen Boček in 2012 humorous novel Poslední aristokratka, the plot of which follows the adventures of the Czech-American family of Kostka‘s trying to bring the recovered, Moravian baroque palace to its former glory, turned out to be an unprecedented commercial success. A series of text sequels was also very popular with readers: Aristokratka ve varu (2013), Aristokratka na koni (2016), Aristokratka a vlna zločinnosti na zámku Kostka (2018) and Aristokratka u královského dvora (2020).

PL

W czeskiej przestrzeni kulturowej na typowy dla europejskich procesów modernizacyjnych nurt egalitaryzacji życia społecznego nakładają się wątki pochodzące z dyskursu odmiennego, w myśl którego wierna przede wszystkim monarchii i rodowej tradycji szlachta postrzegana bywa jako element dla „zdrowej tkanki narodu” obcy, czy nawet wrogi i „zdradliwy”. Późniejsze, zarówno międzywojenne, jak i komunistyczne projekty wspólnotowej tożsamości, tylko ten negatywny obraz rodzimej szlachty pogłębiły, narzucając i utwierdzając przekonanie o destrukcyjnej roli arystokracji w narodowych dziejach. Pomysł, by przedmiotem literackiej prezentacji uczynić zagadnienie restytucji arystokratycznych majątków, traktowanej w kategoriach dziejowej sprawiedliwości, mógłby się zatem wydawać ryzykowny. Tymczasem opublikowanie w 2012 roku humorystycznej powieści Evžena Bočka Poslední aristokratka, której fabuła śledzi perypetie czesko-amerykańskiej hrabiowskiej rodziny Kostków próbującej doprowadzić odzyskany, leżący na morawskim pustkowiu, barokowy pałac do dawnej świetności, okazało się niespotykanym na czeską skalę komercyjnym sukcesem. Powodzeniem wśród czytelników cieszyła się też seria sequeli tekstu: Aristokratka ve varu (2013), Aristokratka na koni (2016), Aristokratka a vlna zločinnosti na zámku Kostka (2018) oraz Aristokratka u královského dvora 2020).

4

Późny romantyk w świecie duchów. Gotycyzm w powieści Jana Bittnera Dziennik kustosza

100%

Gawarecka A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2011

|

issue 1

EN

Romanticism, one of the most important philosophical and artistic periods in modern European culture, was never the mainstream tradition in Czech literature. Nor did the Gothic novel influence this literature in a significant way. In his Deník kastelána (Custodian’s Diary), Jan Bittner tries to use the formulas of traditional literary horror. The main aim of this renovation seems to be to search for a narrative form which is appropriate to show the problems and priorities of the modern self. The hero of the novel, who runs away from Prague and decides to live far from the postmodern civilization with its relativity of values and lack of metaphysical horizons, finds in the haunted baroque village castle a place where he can once again define the sense of life.

5

Ponowoczesny oniryzm, czyli Kratochvilowskie „życie snem”

100%

Gawarecka A.

Slavica Wratislaviensia

|

2012

|

vol. 155

363-372

EN

A Baroque idea which identifies life and dream is connected with a deep metaphysical explications. It places relations between illusion and reality inside questions of truth and lie and authenticity of values which organizes an axiological horizon of humanity. In Jiří Kratochvil’s novel Noční tango aneb Román jednoho léta zkonce století (2000) which also, like in Baroque and Romantic literature, locates the plot in the world of dreams, all metaphysical determinations seem to be less important than considerations about possibility of including literary oneirism into a discussion about textual and fictional dimension of postmodern contemporaneity. The writer realizes that literature has lost its ability of imitating the reality and its exclusively textual character breaks any connections between fictional and real world. Kratochvil also compares the oneiric and television ways of creation and he considers both as a similar and adequate means of fictionalization.

6

Kościół w świecie bez Boga

100%

Gawarecka A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2016

|

issue 10

415-425

7

U źródeł czeskiej prozy feministycznej Anna Car, Czeszki. Trajektorie tożsamości w prozie czeskich modernistek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, ss. 264.

100%

Gawarecka A.

Slavia Occidentalis

|

2013

|

issue 70/2

175-178

8

Nowe spojrzenie na czeską poezję awangardową M i c h a ł S t e f a ń s k i, Lekcja maszyny. Przypadki poezji czeskiej awangardy, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2012, ss. 148.

100%

Gawarecka A.

Slavia Occidentalis

|

2013

|

issue 70/2

173-175

9

Błędny rycerz, pielgrzym, tułacz, Rom – powroty do tematów nomadycznych w literaturze czeskiej

100%

Gawarecka A.

Bohemistyka

|

2017

|

issue 3

203-220

EN

The topics of pilgrimage, wandering or roam which were the main subject of the romantic anthropological ideas often returns in Czech literature. On the one hand these topics are included into the resources of universal motifs of the Western European culture, on the other hand they represents an important strand in the contemporary discussion on the modern conditio humana. The repetition of the nomadic topics, based on the advanced chain of the intertextual connections and assumed the preliminary understanding with the reader, who is knowledgeable in a world of the prearranged meanings and ways of representations of the figure of wanderer/pilgrim/ vagrant, is an argument of the long lasting field of imagination which is connected with this figure. It i also an suitable tool for the research of the journey as a symbol of human life.

PL

Tematyka pielgrzymki, tułaczki czy wędrowania powraca od czasów romantyzmu w literaturze czeskiej, z jednej strony wpisując się w konglomerat uniwersalnych motywów mieszczących się w kanonie przestrzeni imaginacyjnej kultury zachodniej, z drugiej strony zaś – stanowiąc istotny wątek w dyskusji na temat nowożytnej conditio humana. Powtarzalność tematów nomadycznych, oparta na rozbudowanej sieci intertekstualnych powiązań i zakładająca przedustawne porozumienie z czytelnikiem zorientowanym w świecie ustalonych znaczeń i sposobów reprezentacji figur wędrowca/pielgrzyma/tułacza, dowodzi zatem trwałości związa- nego z nimi pola wyobrażeniowego, stanowiąc zarazem dogodne narzędzie dla badań nad iteratywnym wymiarem symboliki życia jako szeroko rozumianej podróży.

10

„Nie z nienawiścią, lecz z pogardą patrzy kot na psa”. Čapkowskie uwagi na temat psychiki zwierzęcej

100%

Gawarecka A.

Porównania

|

2022

|

vol. 31

|

issue 1

159-180

EN

The book by Karl Čapek Měl jsem psa a kočku (I had a dog and a cat) appeared (posthumously) in 1939 in the Czech publishing market. This publication, which consisted of several essays, a story about the fox terrier Dašenka and a humorous guide to dog breeds, was mostly treated by literary scholars as some kind of hybrid bricolage of a miscellaneous texts. The animal stories published in this book draw their thematic material from everyday and empirical observation and do not need to use systems of cultural references and imagination. Their reception, however, requires common knowledge, available to those (i.e., in fact, to everyone) who have ever dealt with domestic animals and thus are able to confirm these observations, confront them with their own experience and, as a result, appreciate the accuracy and insight of the diagnoses offered by the author. The paradoxical conclusions of Čapek’s remarks throw readers out of their cognitive routine and show that the problem of animal emotional and intellectual life is more complicated than is usually considered. The narrative portraits of dog and feline heroes are primarily used to build anthropological models for which the patterns of animal behaviour constitute a convincing (because reduced to simplified “basic” behavioural matrices) exemplification.

PL

Książka Karla Čapka Měl jsem psa a kočku (Miałem psa i kota) ukazała się (pośmiertnie) w 1939 roku na czeskim rynku wydawniczym. Publikacja ta, składająca się z kilku esejów, opowieści o foksterierze Dášeńce i humorystycznego przewodnika po rasach psów, była traktowana przez badaczy literatury głównie jako swego rodzaju hybrydyczny bricolage różnych gatunków literackich i publicystycznych. Zamieszczone w niej opowieści o zwierzętach czerpią materiał tematyczny z codziennej i empirycznej obserwacji i nie wymagają korzystania z systemów kulturowych odniesień i wyobrażeń. Ich odbiór wymaga jednak wiedzy powszechnej, dostępnej dla tych (czyli właściwie dla wszystkich), którzy mieli do czynienia ze zwierzętami domowymi i dzięki temu są w stanie potwierdzić te spostrzeżenia, skonfrontować je z własnym doświadczeniem i w efekcie docenić trafność i wnikliwość diagnoz przedstawionych przez autora. Paradoksalne konkluzje, które Čapek wywodzi ze swych spostrzeżeń, wytrącają czytelnika z rutyny poznawczej i pokazują, że problem życia emocjonalnego i intelektualnego zwierząt jest bardziej skomplikowany, niż to się zwykło uważać. Narracyjne portrety psich i kocich bohaterów służą przede wszystkim budowaniu modeli antropologicznych, dla których wzorce zachowań zwierząt stanowią przekonującą (bo sprowadzoną do uproszczonych „podstawowych” matryc behawioralnych) egzemplifikację.

11

Hodrová, Urban, Macura – ponowoczesne spojrzenia na czeskie mity narodowe

100%

Gawarecka A.

Porównania

|

2015

|

vol. 17

43-54

EN

After the Velvet Revolution of 1989 the Czech literature, released from the duty of ideological commitment (both in its official version and dissident imperative of unmasking/accusing com-munistic deformation and repressions), faced the situation when hitherto – obvious from the times of National Revival – ideas of tasks and the important role of the writer lost their validity. This situation obliged the artists to reconsider their opinions about the position of writers in society and to reconstruct the system of the traditional myths and stereotypes which until then had defined the Czech collective identity. Their interest was naturally fixed on the beginning of the national project, which means the return to the times of forming the Revival imaginary struc-ture which is still up-to-date, although not dominating, in the area of the interpretation of the history and still influences the literary representation of the present day. In the novels of Vladi-mír Macura, Daniela Hodrová or Miloš Urban this imaginary structure is partly called in ques-tion and brought under the process of demythologization and multiplication of senses.

PL

Po aksamitnej rewolucji 1989 roku literatura czeska, uwolniwszy się z więzów ideo-logicznego zaangażowania (zarówno w reżimowej, oficjalnej wersji, jak i w postaci dysydenc-kiego imperatywu demaskowania/oskarżania komunistycznych deformacji i represji) znalazła się w sytuacji, gdy dotychczasowe – obowiązujące od czasów dziewiętnastowiecznego ruchu emancypacyjnego określanego mianem Odrodzenia Narodowego – wyobrażenia na temat zadań i eksponowanej roli pisarza straciły ważność. Sytuacja ta zmusiła twórców do zrewidowania poglądów dotyczących własnej pozycji w społeczeństwie i do ponownego przyjrzenia się dotąd powszechnie respektowanym mitom i stereotypom definiującym czeską wspólnotową tożsa-mość. W naturalny sposób ich uwaga zwróciła się w stronę epoki kształtowania podwalin naro-dotwórczego projektu, a zatem w stronę czasów konstruowania odrodzeniowego imaginarium, do dziś w istotnej, choć już nie dominującej mierze dostarczającego narzędzi postrzegania i interpretacji historii i – co za tym idzie – oddziałującego na modele literackiego reprezentowa-nia współczesności. W twórczości Vladimíra Macury, Danieli Hodrovej czy Miloša Urbana ima-ginarium to zostaje jednak częściowo zakwestionowane i poddane skomplikowanym procesom demitologizacji i uwieloznacznienia.

12

OCZYWISTOŚĆ WYKLUCZENIA? OBRAZY ROMÓW W CZESKIEJ LITERATURZE NAJNOWSZEJ

100%

Gawarecka A.

Porównania

|

2017

|

vol. 21

|

issue 2

EN

Martin Šmaus, Zdeněk Šmíd and Zdeněk Zapletal are contemporary Czech writers whose literary works comment the situation of the social, national and ethnic minorities in nowadays Czech society. The discrimination of Roma becomes the topic of presentation in the novels of these writers. On the other hand, it functions as a starting point for the discussion about the sense of the collective exclusion in general. All authors try to express someone else’s point of view which means that they make use of the narrative signs of empathy.

PL

Martin Šmaus, Zdeněk Šmíd i Zdeněk Zapletal należą do grona tych czeskch pisarzy, którzy w swych dziełach literackich komentują i diagnozują sytuację mniejszości społecznych, narodowych i etnicznych w czeskiej współczesnej rzeczywistości. Dyskryminacja Romów staje się w powieściach tych autorów przedmiotem reprezentacji oraz, z innej strony patrząc, stanowi punkt wyjścia do dyskusji na temat mechanizmów zbiorowego wykluczenia. Wszyscy wymienieni prozaicy próbują wyrażać cudzy punkt widzenia, co oznacza, że w swych tekstach wykorzystują narracyjne sygnały empatycznego zaangażowania.

13

Między nekrofilią a objawieniem tajemnicy. Mortualne poszukiwania Ladislava Klímy

100%

Gawarecka A.

Slavica Wratislaviensia

|

2019

|

vol. 168

275-287

EN

Between necrophilia and epiphany: Thanatological fascinations of Ladislav Klíma Thanatological themes often appear in Ladislav Klíma’s prose as a characteristic keystone of his anthropological project. In some of the writer’s novel and short stories (e.g. Utrpení knížete Sternenhocha, Jak bude po smrti, Slavná Nemesis) the topic of death introduces large-scale philosophical or metaphysical speculations. It also functions as a way depicting death which is confirmed in the cultural tradition. In both cases Klíma plays a perverse and complicated game with the typical components of the European eschatological imagination. On the one hand, he shows those components in a grotesque manner, which means treating the human mortality without appriopriate respect and dignity, on the other hand he incorporates thanatological topics into his controversial project of a new cosmogony and deification of man.

CS

Mezi nekrohilií a odhaleným tajemstvím. Mortuální hledání Ladislava Klímy Mortuální tematika v tvorbě Ladislava Klímy tvoří specifický klíč k jeho antropologickému projektu. V některých Klímových románech a povídkách (například Utrpení knížete Sternenhocha, Jak bude po smrti, Slavná Nemesis) téma smrti otevírá cestu k široce pojatým filozofickým nebo metafyzickým úvahám a aktivizuje kódy mortuálních obrazů utkvělých v představách tradiční kultury. V obou případech Klíma vede složitou a určitým způsobem přelomovou hru s komponenty tanatického imaginaria umístěného ve všeobecných, skupinových evropských představách. Těmto komponentům propůjčuje groteskní rozměr, čímž zpochybňuje povinnost zobrazování eschatologických motivů s úctou či respektem a začleňuje je do svého — komplikovaného a kontroverzního — projektu nové kosmogonie a koncepce lidské deifikace.

14

Nie tylko Szwejk. Czeska literatura w perspektywie genderowej Marcin Filipowicz, Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć... Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, ss. 298

100%

Gawarecka A.

Slavia Occidentalis

|

2014

|

issue 71/2

191-195

15

Między nobilitacją a deprecjacją. Ideologiczne kody postrzegania starości w dziewiętnastowiecznej literaturze czeskiej (przypadek Karla Václava Raisa)

100%

Gawarecka A.

Slavica Wratislaviensia

|

2016

|

vol. 163

485-497

EN

Interpretations of senility change in time. Successive periods of culture create codes of its description and evaluation on their own. Czech literature which from the very beginning of the nineteenth century was connected with the communication of the ideological, social and political senses of the National Revival and which was treated as the most important instrument of projecting and implementing the great collective ideas, was also directed into including these ideas in all fields of life. The glorification of senility, either as the existential category or the synonym of experience and wisdom was for the first time demonstrated in Božena Němcová’s novel Babička. The high status of this masterpiece caused the many returns of the category of senility in Czech fiction. One of them is Karel Václav Rais prose Pantáta Bezoušek which initiates the discussion on the actual function of the old men/women in contemporary Czech society.

CS

Vnímání stáří se mění v čase. Každá následující epocha vytváří vlastní kódy jeho popisu a valorizace. Česká literatura, které je od 19. století přisuzována funkce nositelky ideologických/politických/společenských obsahů ajsou jí určovány úkoly (nezřídka klíčové) vprogramování arealizaci velkých společenských projektů, usilovala opodřízení všech oblastí života těmto projektům. Apoteózu stáří — jako důležité existencionální kategorie azároveň synonyma zkušenosti amoudrosti — vykonala vtéto literatuře, jak známo, poprvé Božena Němcová v románu Babička. Nepochybná autorita tohoto románu způsobila, že tato kategorie byla četně aschutí využíváná, přičemž jí byly přisuzovány rozmanité funkce s využitím různých valorizačních nástrojů. Karel Václav Rais se například v románu Pantáta Bezoušek (1894) titulní postavou „moudrého venkovského starce” vrací kdiskuzi na téma nejdůležitějších identitních předpokladů Národního obrození aověřuje jejich aktuálnost vmoderní společenské realitě konce 19. století.

16

W hołdzie dla Diderota. Milan Kundera, Kubuś Fatalista i ich pan

100%

Gawarecka A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2018

|

issue 15

EN

In his meta-literary and para-textual statements, Milan Kundera has been frequently turning to the issue of the enlightenment narrative experiments considered as the initial ones for the twentieth-century (post)modern creative strategies. Those experiments resulted from the striving for suppression of the over-prescription characterized the classicist rules, and they managed to direct attention to the literary genres which were undermined by the Enlightenment era that is in other words and above all, novel. In order to reveal this “modernity” of the eighteenth-century prose, the Czech writer in the work entitled Jacques and his master (1971) performed a “cultural translation” (variation) of the famous text by Diderot into the form of drama. Kundera was focused on the devices used by the French encyclopaedist which enabled him to expose the “evidence of trick” regarding the anti-illusion and fictitious character of literary representation of the world. He was, therefore, interested not so much in the philosophical and ideological background of Diderot’s tale dedicated to the romances of Jacques the Fatalist, but in the author’s freedom in his “play with the romance’s conventions” which even then was undergoing the process of fast schematisation.

17

Flâneur nadrzeczywistości. Vítězslava Nezvala surrealne wędrówki po Pradze

100%

Gawarecka A.

Poznańskie Studia Slawistyczne

|

2020

|

issue 18

103-123

EN

In the surrealistic period of his literary work Vítězslav Nezval, following the French formula of presenting Paris as an archetypical modern city, published textual passage Pražský chodec (1938) which title is taken from the famous Apollinaire’s story but its narrative schema resembles the Louis Aragon’s Paris Peasant. In opposition to avant-garde ideas of the perfect urbanization projects connected with the technological progress and futurological utopias Nezval tries to show Prague (more mysterious and surreal in his eyes than the capital of France) as a space of living literary tradition, full of lieux de mémoire and traces of long past events. Walking around urban streets, alleys or bridges often regarded as the typical surrealistic activity, becomes here an instrument of evoking these memories and it is also treated as a metaphor of poetic creation.

18

Kto dziś wierzy w wodniki? Ekologiczne inspiracje w ponowoczesnej literaturze czeskiej (przypadek Miloša Urbana)

100%

Gawarecka A.

Forum Poetyki

|

2021

|

issue 24

140-161

EN

Miloš Urban, a Czech writer, is mostly associated with postmodernist playing with the convention of the metaphysical thriller. In 2001 he published Hastrman, a novel representing so-called green literature, for which he received the prestigious Magnesia Litera award. His concerns about progressive degradation of the natural environment of northern Czechia inspired him to develop a creative method which allows him to highlight threats related to the ecological crisis without excessively lecturing the reader. By reaching for genological models of the nineteenth-century ethnographic novel, combining them with elements of horror and contemporary political fiction and – first and foremost – adding the vodyanoy (i.e., a figure that is not only deeply rooted in Czech cultural memory, but also characterized by an animalistic-or demonic-human ontological duality), Urban achieved a particular ethical undecidability of the protagonist’s actions. The titular hastrman acts for “a good – ecological – cause”, but in order to fulfill his mission, he uses criminal, strictly terrorist methods. As a result, the novel asks questions instead of offering definitive answers, forcing the reader to rethink their own attitude and propose tools for salvation of the gradually, but inevitably disappearing traditional order based on the harmonious cooperation between man and surrounding nature.

PL

Miloš Urban, czeski prozaik, kojarzony przede wszystkim z postmodernistycznymi grami z konwencjami thrillera metafizycznego, opublikował w 2001 r. nagrodzoną prestiżową nagrodą Magnesia Litera powieść Hastrman, włączając się tym samym w nurt tak zwanej literatury zielonej. Niepokój wywołany coraz bardziej nasilającą się degradacją środowiska naturalnego północnych Czech skierował uwagę pisarza w stronę wypracowania metody twórczej, zdolnej – bez zbyt jednoznacznego pouczania czytelnika – do wskazania zagrożeń związanych z kryzysem ekologicznym. Sięgając po wzorce genologiczne dziewiętnastowiecznej powieści etnograficznej, łącząc je z elementami horroru oraz współczesnej political fiction oraz – w największej mierze – umieszczając w centrum świata przedstawionego tekstu (w funkcji narratora i protagonisty) wodnika, a zatem figurę nie tylko głęboko zakorzenioną w czeskiej pamięci kulturowej, lecz także obdarzoną dualną zwierzęco- bądź demono-ludzką charakterystyką ontologiczną, Urban uzyskał efekt swoistej etycznej nierozstrzygalności poczynań bohatera. Tytułowy hastrman działa „w słusznej – ekologicznej – sprawie”, ale by zadanie swe zrealizować, korzysta ze zbrodniczych, stricte terrorystycznych, metod. Dzięki temu powieść, zamiast formułować stanowcze odpowiedzi, stawia raczej pytania, zmuszając odbiorcę do przemyślenia własnej postawy i do zaproponowania narzędzi ocalenia stopniowo, ale nieuchronnie zanikającego tradycyjnego porządku, bazującego na harmonijnej współpracy człowieka z otaczającą go przyrodą.

19

Dlaczego Owidiusz wygnany? Literatura jako narzędzie rozwiązywania zagadek z przeszłości.

100%

Gawarecka A.

Slavia Occidentalis

|

2011

|

issue 68

65-76

PL

Two writers, Jacek Bocheński and Josef Škvorecký, in different times and in a different cultural situation, independently, embarked on a task to solve one of the mysteries from the history of literature, namely, the reasons for Ovid’s banishment. In the novels Nazo poeta and Nevysvětlitelný příběh aneb vyprávění Questa Firma Sicula both writers seek the answer to the question about the reasons for the exile of the author of Metamorphoses. They are trying to reveal the autobiographical information coded in the plots of Ovid’s poemsand in the metaphors of lyrical utterances, subordinated to the rules of the ancient poetics. They both know that in the situation when the texts are the only source of information, they must be the primary way to reach the truth. Although the exposed intertextuality emphasizes pozareferencjalny dimension of the story, in practice it turns out to be, what both authors claim in their novels, the only instrument for perceiving reality.

20

Instynkt samozachowawczy czy zdrada ideałów. Czeska literatura wobec etycznych dylematów epoki późnego komunizmu

100%

Gawarecka A.

Bohemistyka

|

2019

|

issue 3

311-328

EN

The eminent Czech writers of the the second half of the twentieth century, for example Václav Havel, Zdeněk Zapletal, Vladimír Macura or Ivan Vyskočil, tried in their works to show the ethical problems connected with the introducing the communist system (especially in its late phase, known as the „time of normalization”) and its influence on the human identity leading to call in guestion the paradigma of traditional values. They search the way to explore the state of the modern mind and they find it in the alienation and disintegration of personality caused by deformation of understanding these values which is perceived as the consequence of the disturbed ralation between the assumptions and directives of the communist ideology an the empirical reality of the political and social life.

PL

Najważniejsi czescy pisarze drugiej połowy XX wieku, między innymi Václav Havel, Zdeněk Zapletal, Vladimír Macura czy Ivan Vyskočil, próbowali w swoich dziełach pokazać problemy aksjologiczne związane z wprowadzeniem systemu komunistycznego (zwłaszcza w jego późnej fazie, określanej jako „epoka normalizacji”) i zdiagnozować jego destrukcyjny wpływ na ludzką tożsamość, odwołując się przede wszystkim do ulegającego procesom rozkładowym paradygmatu tradycyjnych wartości. Szukają sposobu na zbadanie stanu współczesnego umysłu i odnajdują go w alienacji i dezintegracji osobowości spowodowanej deformacją rozumienia owych wartości, co postrzegane jest jako konsekwencja zaburzonego związku mię- dzy założeniami i dyrektywami ideologii komunistycznej a doświadczaną rzeczywistością życia politycznego i społecznego.

Refine search results

Rzeczy, które mówią. O zmysłowej konkretności w prozie Jarmili Glazarowej

Zdziwienie czy aprobata? Obraz doświadczenia religijnego w powieści Františki Jirousovej Vyhnanci

Swojskość widziana z oddali. Powieściowy cykl Evžena Bočka o powrocie arystokratki

Późny romantyk w świecie duchów. Gotycyzm w powieści Jana Bittnera Dziennik kustosza

Ponowoczesny oniryzm, czyli Kratochvilowskie „życie snem”

Kościół w świecie bez Boga

U źródeł czeskiej prozy feministycznej Anna Car, Czeszki. Trajektorie tożsamości w prozie czeskich modernistek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, ss. 264.

Nowe spojrzenie na czeską poezję awangardową M i c h a ł S t e f a ń s k i, Lekcja maszyny. Przypadki poezji czeskiej awangardy, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2012, ss. 148.

Błędny rycerz, pielgrzym, tułacz, Rom – powroty do tematów nomadycznych w literaturze czeskiej

„Nie z nienawiścią, lecz z pogardą patrzy kot na psa”. Čapkowskie uwagi na temat psychiki zwierzęcej

Hodrová, Urban, Macura – ponowoczesne spojrzenia na czeskie mity narodowe

OCZYWISTOŚĆ WYKLUCZENIA? OBRAZY ROMÓW W CZESKIEJ LITERATURZE NAJNOWSZEJ

Między nekrofilią a objawieniem tajemnicy. Mortualne poszukiwania Ladislava Klímy

Nie tylko Szwejk. Czeska literatura w perspektywie genderowej Marcin Filipowicz, Panowie, bądźmy Czechami, ale nikt nie musi o tym wiedzieć... Wzorce męskości w kulturze czeskiej XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013, ss. 298

Między nobilitacją a deprecjacją. Ideologiczne kody postrzegania starości w dziewiętnastowiecznej literaturze czeskiej (przypadek Karla Václava Raisa)

W hołdzie dla Diderota. Milan Kundera, Kubuś Fatalista i ich pan

Flâneur nadrzeczywistości. Vítězslava Nezvala surrealne wędrówki po Pradze

Kto dziś wierzy w wodniki? Ekologiczne inspiracje w ponowoczesnej literaturze czeskiej (przypadek Miloša Urbana)

Dlaczego Owidiusz wygnany? Literatura jako narzędzie rozwiązywania zagadek z przeszłości.

Instynkt samozachowawczy czy zdrada ideałów. Czeska literatura wobec etycznych dylematów epoki późnego komunizmu