Search results

1

O katolicki kształt Solidarności, część 1

100%

Żaryn J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2021

|

vol. 37

|

issue 1

415-434

PL

Kościół katolicki w okresie PRL zawsze określał się wobec ważnych zjawisk społeczno-politycznych czy wydarzeń, które zachodziły w naszym życiu publicznym. Jest to teza oczywista, choć brzmi publicystycznie. Czynił tak zarówno Episkopat Polski oficjalnie, poprzez Listy Pasterskie i Komunikaty z kolejnych Konferencji Plenarnych Episkopatu Polski, jak i mniej oficjalnie podczas rozmów biskupów, członków Komisji Wspólnej, ze swoimi interlokutorami ze strony rządowej. Biskupi z prymasem Stefanem Wyszyńskim na czele spotykali się także wielokrotnie podczas audiencji prywatnych z osobistościami życia publicznego, w tym z opozycji lat siedemdziesiątych, czy aktywnymi w bieżącej polityce katolikami świeckimi (zwłaszcza w latach 1957-1989 ze środowiskami KIK-owskimi i podzielonym od 1976 r. Znakiem), by wysłuchać ich racji i przedstawić wizję miejsca Kościoła w przestrzeni publicznej1. Prymas był gotów także, w chwilach kryzysu politycznego, wywołanego nieudolnością władz, wyciągnąć do nich rękę i spotkać się z kolejnymi I sekretarzami PZPR (np. z Edwardem Gierkiem, a potem ze Stanisławem Kanią). Spośród wielu zapisów w „Pro memoria” prymasa Wyszyńskiego znajduje się także ten, pisany 25 czerwca 1976 r. po godz. 22.30 - po powrocie na Miodową: „Powrót do Domu. Tutaj »bombowe« wiadomości. Pan Premier Jaroszewicz, który wczoraj obszernie uzasadniał konieczność podwyższenia cen na artykuły spożywcze - dziś wszystko odwołuje, jakoby w wyniku konsultacji ze Związkami Zawodowymi i licznymi listami napływającymi do Rządu. Chodzi struty, że »świat robotniczy«, który sprawuje rządy w Polsce, burzy się przeciwko Rządowi robotniczemu. Podobno dziś w FSO stanęła praca, również u Róży Luksemburg, w Radomiu i w Pionkach. W mieście ostre pogotowie. - »Konsultacja« nie wypadła dobrze. Z tego wstępnego, wynika »felix culpa«, że społeczeństwo polskie

2

Kościół katolicki w PRL – wybrane zagadnienia, hipotezy, prowokacje

100%

Żaryn J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2005

|

issue 1(7)

11-34

EN

Church-State relations in the post-war period are still an open subject, despite the large subject literature available. The reason for this is not only its broadness but also the slow process of giving access to record series which are of fundamental significance, mainly documents created by the Security Service and Church institutions (Polish Episcopate’s Chief Council and plenary conferences, where crucial decisions were made). These new sources, sometimes fundamentally, change the historian’s outlook on the described events and occurrences. This study is an attempt to verify some of the theses, which argued without the knowledge of these records, have already become all too firmly entrenched. The communist authorities’ policy concerning religious matters practically did not change. This can be seen from the vantage point of the statutory law, the ruling atheistic ideology as well as the missions carried out by the Security Service and the Office of Religious Beliefs for the communist party during the whole post-war period. The fluctuations of this policy depended on the levels of social resistance and the strength of the authorities. Additionally, the heavy repressions instituted against the Church, its members and property, in the first decade of communism, aimed at pushing Catholicism onto the margins of political life, gave the changing ruling party groupings that followed the possibility to use far more refined methods to sideline the people of the Church. Analysing the efficiency of this policy is another matter. The Polish Church hierarchy – starting with Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland (1948–1981) – looked down upon priests who got involved in contacts with the authorities with censure, however, they also were very sceptical about priests who were on the verge of placing the interest of the widely understood political, legal and underground opposition above that of the Church. This scepticism concerns not only the Jesuit Władysław Gurgacz, a soldier and chaplain of the underground resistance in the 1940s, condemned to death by the communists, but also the Dominican Father Ludwik Wiśniewski, the university chaplain in the 1970s, who supported the democratic opposition and, finally, Father Jerzy Popiełuszko, the Chaplain of “Solidarity”. The bishops were similarly sceptical about the work of the so called “licensed” Catholics. This formation (which is especially interesting after 1956) in my opinion includes not only associations like PAX or the Christian Social Association but also the “Znak” grouping in Parliament and its varied background, which today is considered to have been one of the hotbeds of opposition to the system. From the point of view of the bishops, all these groups, which received a licence to run publicly, very often became a tool in the anti-Church policy of the ruling party in the years 1956–1980. The “secular Catholic” category should be spread out over circles, which in the eyes of the Church did not stop to be Catholic, whilst at least from 1948 never received the right to run publicly (that is the Christian Democrats and the Nationalists). The price for the licence was to acknowledge, contrary to the views of these circles, the government principles of atheist communism. The last question concerns the Catholic-Jewish, or further Polish-Jewish problem, which is complicated and thorny after 1945 due to historical circumstances. The problem concerns changes which took place, among others within the post-Vatican Council Church, as well as the post-war experience, when there was an overrepresentation of people of Jewish extraction in the communist authorities. During the PRL period the communist authorities – not only in 1968, but also in the following decades – used the Jewish issue to foment otherwise understandable resentments, which were also held by some secular Catholics as well as the Church hierarchy. The problem of Catholic-Jewish relations cannot be solved merely by assuming that the Polish (Catholic) side is guilty of the tensions existing after the war, which were not solved due to the fact that the Polish nation was not independent during the PRL period.

3

Tadeusz Karszo–Siedlewski – senator II RP

100%

Żaryn J.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2020

|

vol. 27

|

issue Nr Spec.

173-181

EN

In the years 1939-1945, nearly 300 members of the Second Polish Parliament, including 155 senators, died or were killed. One of them was Tadeusz Karszo-Siedlewski (1893 - 1939), coat of arms Ogończyk, senator of the 4th and 5th term (since 1935), a well-known industrialist before the war. He took part in the war of 1920, for which he received the Virtuti Militari Cross. He was also an economic activist, a. o., a member of the Council of the Central Association of Polish Industry, Mining, Trade and Finance “Lewiatan,” and from 1936, the President of the Association of Polish Ironworks. He was also a benefactor of the Evangelical-Reformed Church (Calvinist). In September 1939, he did not leave the capital; he became a delegate of the Chief Commander of the Citizens’ Guard. Seriously wounded after the German air raids in the city, he died on 26 September 1939 and is buried in the Calvinist cemetery in Warsaw.

PL

W latach 1939-1945 zginęło lub zmarło blisko 300 parlamentarzystów II RP, w tym 155 senatorów. Jednym z nich był Tadeusz Karszo-Siedlewski (1893 – 1939), herbu Ogończyk, senator IV i V kadencji (od 1935 r.), przed wojną znany przemysłowiec. Brał udział w wojnie 1920 r. za co otrzymał Krzyż Virtuti Militari. Był też działaczem gospodarczym, m.in. członkiem Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów „Lewiatan”, od 1936 r. prezesem Związku Polskich Hut Żelaznych. Był też dobroczyńcą dla Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (kalwińskiego). We wrześniu 1939 r. nie opuścił stolicy, został delegatem Komendanta Głównego Straży Obywatelskiej. Ciężko ranny po nalotach niemieckich w mieście zmarł 26 IX 1939 r. i jest pochowany na cmentarzu kalwińskim w Warszawie.

4

[Dyskusja] Komunizm i religia w Polsce – trwanie i zmiana

45%

Dudek A., Żaryn J., Friszke A., Wysocki W. J., Gowin J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2005

|

issue 1(7)

35-51

5

Anna Sucheni-Grabowska (12 VIII 1920–30 VI 2012)

38%

Żaryn J., Dzięgielewski J.

Kwartalnik Historyczny

|

2014

|

vol. 121

|

issue 1

Refine search results

3 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Kwartalnik Historyczny

1 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

1 2021

1 2020

1 2014

2 2005

5 Żaryn J.

1 Dudek A.

1 Dzięgielewski J.

1 Friszke A.

1 Gowin J.

1 Wysocki W. J.

O katolicki kształt Solidarności, część 1

Kościół katolicki w PRL – wybrane zagadnienia, hipotezy, prowokacje

Tadeusz Karszo–Siedlewski – senator II RP

[Dyskusja] Komunizm i religia w Polsce – trwanie i zmiana

Anna Sucheni-Grabowska (12 VIII 1920–30 VI 2012)