Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

„Zawróć, jeśli to możliwe!” O lękach związanych z „końcem” i nadziejach na „dalszy ciąg” w dramatach Jarosława Jakubowskiego

100%

MICHALCZUK J.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2019

vol. 32

issue 4 (128)

The article comprises an analysis of selected plays by Jarosław Jakubowski, one of the most interesting Polish playwrights of the recent years. The analyzed plays were published in two collections of, respectively, 2014 and 2017. Jakubowski’s works address the questions of the foundation of the humanity and of the actual meaning of a human life. In order to answer these questions he unveils in his plays the consequences of the cultural transformations of modernity. His special focus is the results of the erosion of traditional values (shaped within the Judeo-Christian culture) and he investigates in particular the implications of replacing them with ones that are merely contingent and short-term. Among others, he issues a warning against the destructive tendency to rid the area of public discourse of the spiritual element. His plays are literary exemplifications of the prevalence of anthropological reductionism in the ideational realm, triggered by modern day philosophy. The insights into the social reality of today he offers describe the process the gradual passing of what is ‘human’ in our world and are contrasted with the popular view that humankind has power and dominion over everything. Jakubowski’s futurological dramas make use of catastrophic and postapocalyptic motifs which he turns into metaphors. The quotations used in the title of this article come from the play entitled “Kosmonauci” [The Astronauts], in which a severely damaged spaceship with its crew on board drifting in the space becomes a metaphor of the postmodern world. In the wobbly reality that leads to nowhere, Jakubowski’s protagonists long for a stable and certain element in their lives and start an unequal fight so as to save both their lives and their humanity. Although the disaster seems unavoidable, Jakubowski leaves his readers with a hope for a “continuation” which is far from naive optimism. It is a hope for the return of what has been rejected and rendered no longer valid by the modern world: the spiritual dimension of human existence and a stable value hierarchy which can become a reliable foundation of human relations.

Artykuł przybliża twórczość dramatyczną Jarosława Jakubowskiego, jednego z najciekawszych polskich dramatopisarzy ostatnich lat, na przykładzie kilku wybranych sztuk pochodzących z dwóch wydanych w Polsce antologii dramatów tego autora: Generał i inne dramaty polityczne (2014) oraz Prawda i inne dramaty (2017). Odsłaniając w swoich dramatach skutki współczesnych przeobrażeń kulturowych świata Zachodu – skutki erozji tradycyjnych wartości ukształtowanych w obrębie kultury judeochrześcijańskiej i zastępowania ich wartościami przygodnymi, spychania duchowego wymiaru istnienia człowieka poza margines życia społecznego – Jakubowski prowokuje do refleksji nad tym, co stanowi fundament człowieczeństwa, i nad rzeczywistym znaczeniem ludzkiego istnienia. Jego dramaty stają się literacką egzemplifikacją rozmaitych przejawów antropologicznego redukcjonizmu we współczesnej rzeczywistości, uświadamiającą odbiorcy, jak powoli umiera w niej to, co „ludzkie”, choć wszystko zdaje się dziś należeć do człowieka i od niego zależeć. Frapujące twórcę problemy i niepokoje związane ze skutkami degeneracyjnych procesów cywilizacyjnych, odcinania się od przeszłości, redukcjonistycznego postrzegania człowieka i biernej akceptacji kierunku dokonujących się zmian znajdują też swoje odzwierciedlenie w przywoływanych w artykule futurologicznych dramatach Jakubowskiego, w których wątki katastroficzne i (post)apokaliptyczne stają się pretekstem do zbudowania konstrukcji metaforycznej. Zamieszczone w tytule artykułu cytaty pochodzą z jednego z nich, ze sztuki zatytułowanej Kosmonauci, w której dryfujący w przestrzeni kosmicznej uszkodzony statek z kosmonautami staje się czytelną metaforą ponowoczesnego świata. W chybotliwej, zmierzającej donikąd rzeczywistości bohaterowie Jakubowskiego tęsknią za tym, co stabilne i pewne – za dosłownie i metaforycznie pojętym twardym gruntem pod nogami – i podejmują nierówną walkę o ocalenie własnego życia, ale też własnego człowieczeństwa. Choć katastrofa wydaje się nieunikniona, Jakubowski zostawia odbiorcy daleką od naiwnego optymizmu nadzieję na „dalszy ciąg”. Ściśle wiąże się ona z tym, co na skutek redukcjonistycznych zapędów współczesnego świata zostało zdegradowane, unieważnione, odrzucone – z duchowym wymiarem ludzkiego istnienia i stabilnym fundamentem wartości, na którym oprzeć można rzeczywistość międzyludzkich relacji.

Artura Pałygi dramaturgia niepokojących pytań

100%

MICHALCZUK J.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2019

vol. 32

issue 2 (126)

The article examines the literary output of Artur Pałyga, one of well-known and respected Polish playwrights. Although his plays (Nieskończona historia [“An Endless Story”], W środku słońca gromadzi się popiół [“In the Core of of the Sun, Ash Accumulates”], Powrót bogów [“Return of the Gods”], and Znak Jonasza [“The Sign of Jonah”], have each a substantially different plot construction, they express a similar and complex borderline experience, namely, one of suffering and death. The article addresses the emphasis given to existential and metaphysical issues by Pałyga, among them to those of the presence, or absence, of God, the theological view of a human life as opposed to its deterministic concept, and the true meaning of life. A special focus of the paper is the play entitled Znak Jonasza, in which Pałyga freely refers to the biblical tradition, invalidating the perspective of reading biblical texts as divinely inspired or sacred and exposing the incompatibility of the biblical reality with that of the human experience. Drawing on the liturgical play Visitatio Sepulchri, Pałyga ‘reactivates’ the question, “Who are you looking for?,” which the women on their way to the tomb of Jesus were asked. In this context, the author analyzes other motifs characteristic of Pałyga’s works, such as existential anxiety and the ineradicable experience of the incompleteness of being accompanied by the desire to understand what cannot be understood and to hear what cannot be heard.

Artykuł dotyczy twórczości Artura Pałygi, jednego z bardziej znanych, docenianych i nagradzanych współczesnych polskich dramaturgów, w szczególności jego zróżnicowanych formalnie tekstów dramatycznych: Nieskończonej historii na trzydzieści postaci, chór i orkiestrę dętą, W środku słońca gromadzi się popiół, Powrotu bogów i Znaku Jonasza, które łączy – ukazane jednak z odmiennych perspektyw – graniczne doświadczenie cierpienia i bliskości śmierci. Autorka odsłania znaczenie kwestii egzystencjalnych i metafizycznych w dramatach Pałygi oraz prowokowane przez tę twórczość pytania o obecność bądź nieobecność Boga, teleologiczną bądź deterministyczną koncepcję ludzkiego istnienia, o jego rzeczywisty sens. Szczególne miejsce w artykule zajmuje refleksja nad dramatem Znak Jonasza, który nawiązuje do biblijnego źródła i reaktywuje pochodzące z najstarszego znanego z polskiego terenu dramatu liturgicznego Visitatio SepulchriNawiedzenie Grobu pytanie „Kogo szukacie?”, uchylając jednocześnie perspektywę czytania tekstów biblijnych jako natchnionych i świętych i obnażając zderzenie biblijnej rzeczywistości z rzeczywistością ludzkiego doświadczenia. Charakterystyczne dla wszystkich analizowanych przez autorkę tekstów dramatycznych Pałygi okazują się: niepokój towarzyszący ludzkiej egzystencji i naznaczenie brakiem, którego nie da się wypełnić ani unieważnić, przy jednoczesnym pragnieniu, by pojąć to, co wymyka się rozumowi, i usłyszeć to, co usłyszeć się nie daje.

Refine search results

2 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2 MICHALCZUK J.

2 2019

Search results

„Zawróć, jeśli to możliwe!” O lękach związanych z „końcem” i nadziejach na „dalszy ciąg” w dramatach Jarosława Jakubowskiego

Artura Pałygi dramaturgia niepokojących pytań