Search results

1

Obraz księdza w podręcznikach do religii (gimnazjum i liceum)

100%

Warda-Radys L., Lewińska A.

Język - Szkoła - Religia

|

2011

|

vol. 6

462-496

PL

Badane dwie serie podręczników wydane przez to samo wydawnictwo adresowane są do nastoletnich uczniów gimnazjum i liceum, którzy przechodząc pełny kurs szkolnej nauki religii, zetkną się z przedstawionymi tu obrazami księdza. Młodzież w tym wieku bywa nastawiona krytycznie do autorytetów. Warto zatem zastanowić się, czy zanalizowany obraz księdza wpisany w podręczniki do religii może przekonać współczesnego nastolatka. Wydaje się, że dziś w szkole XXI wieku ksiądz nie ma już autorytetu należnego mu z samej racji bycia księdzem. Omawiając funkcjonowanie leksemu ksiądz i bliskoznacznych we frazeologii, J. Treder pisał: „Zgromadzone tu frazeologizmy są ewidentnym dowodem dla prawdy skądinąd oczywistej, że ksiądz zawsze zajmował wysoką pozycję w środowisku jako osoba wykształcona i autorytet moralny” (Treder 2008, s. 341). Zebrany podczas analizy tekstów materiał pokazuje, że autorzy podręczników do gimnazjum i liceum przyjęli inne strategie w budowaniu portretu księdza. Gimnazjalista odnajdzie w swoich podręcznikach księdza, którego spotyka w szkole i w parafii, budującego swój autorytet podczas dialogu z uczniem; licealista spotyka się z księdzem dalekim (częściej z dostojnikiem kościelnym niż parafialnym duszpasterzem), należącym bardziej do sfery sacrum, pośredniczącym w kontaktach człowieka z Bogiem, raczej nauczającym niż rozmawiającym. Ważnym budulcem tych obrazów są w obu podręcznikach wyrazy zebrane w trakcie analiz w polu leksykalnym „ksiądz”. Układają się one w przejrzyste relacje synonimii i hiponimii, odbijając w leksyce strukturę i hierarchię ludzi służących w Kościele rzymskokatolickim. Zarówno w gimnazjum jak i w liceum uczeń zetknie się z księżmi i zakonnikami pełniącymi w Kościele różne funkcje i w rozmaity sposób służącymi Bogu i ludziom. Ponadto różnorodność leksykalna wyrazów nazywających księży – od wyrazu wspólnoodmianowego ksiądz po wyrazy związane z dawnym życiem pustelniczym, np. eremita – oddaje bogactwo i wielowiekową tradycję Kościoła katolickiego w Polsce. Ważną rolę w budowaniu wizerunku księdza pełnią też w obu podręcznikach nazwy własne. Przywołane konkretne postaci duchownych (w gimnazjum zdecydowanie więcej i bardziej zróżnicowane) mogą przekonać ucznia o istotnej roli, jaką w codziennym życiu człowieka odgrywają księża, a także o tym, że wielcy kapłani mieli wpływ na losy świata (jak np. Jan Paweł II), gotowi byli też do czynów heroicznych. Badane serie różnią się znacznie przyjęta konwencją: podręcznik gimnazjalny dostosowuje się formą i językiem do najnowszych tendencji obowiązujących w konstruowaniu podręczników dla nastolatków, dostosowuje się do niego także językowo; licealny zachowuje tradycyjną formę, wykorzystuje skostniałe formuły językowe i wymaga od ucznia znacznie większej dojrzałości intelektualnej i językowej.

EN

The purpose of the article is to present analysis of two series of textbooks (they were all published by Wydawnictwo WAM): the first series is aimed at students of secondary schools and is entitled Roads of Christ’s Witnesses, the second one is meant for students of middle schools and is entitled To Uncover Christ’s Face. Authors reviewed and described how the vocabulary grouped under the clergymen lexical field functions in these textbooks (analyzed vocabulary comprises words which name a priest as well as other consecrated persons, phrases and expressions related to clergymen and their ministry, examples of particular individuals – anthroponyms). The collected lexical material shows clear relations of synonymy and hyponymy and mirrors structure and hierarchy of clergymen, who minister in the Roman Catholic Church, in lexis. The lexical diversity of the words from the above mentioned field emphasizes the long-standing tradition of the Catholic Church in Poland. The analysis of texts shows that the textbooks’ authors have adopted two strategies to create a priest’s portrait. Middle school students find in their textbooks an image of a priest who appears in school and in the parish community and is granted respect through dialogue with students; students of secondary schools find an image of a distant priest (more often of a church dignitary than of a parochial vicar) who belongs to the sphere of sacrum, goes between human beings and God, educates rather than discusses. The analyzed series of books differ greatly in the conventions used. The middle school textbooks are adjusted to the latest trends of creating didactic aids for teenagers as far as the form and language are concerned; in the secondary school textbooks, on the other hand, the traditional form is preserved, ossified formulae are used, and much greater intellectual and linguistic maturity is required from students.

2

Profesor Ewa Rogowska-Cybulska (1962–2019)

100%

Lewińska A., Warda-Radys L.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2020

|

vol. 76

13-16

PL

Wspomnienie

3

Ewa Rogowska-Cybulska (21 V 1962 – 27 I 2019)

100%

Lewińska A., Warda-Radys L.

Język Polski

|

2019

|

vol. 99

|

issue 2

128-135

Refine search results

1 Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

1 Język - Szkoła - Religia

1 Język Polski

1 2020

1 2019

1 2011

3 Lewińska A.

3 Warda-Radys L.

Obraz księdza w podręcznikach do religii (gimnazjum i liceum)

Profesor Ewa Rogowska-Cybulska (1962–2019)

Ewa Rogowska-Cybulska (21 V 1962 – 27 I 2019)