Search results

1

Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu: Nieznane materiały do badań drewnianej architektury sakralnej

100%

Sypczuk P., Lasek P.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2019

|

vol. 73

|

issue 1-2 (324-325)

540-545

PL

Bliskość Lwowa, ważnego ośrodka życia naukowego, sprawiła, że Drohobycz wcześnie znalazł się w obrębie zainteresowań archeologów, konserwatorów zabytków i historyków architektury. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku stworzyło nowe warunki dla ochrony zabytków. Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu była uznawana za ważny zabytek lwowskiego okręgu konserwatorskiego, zwłaszcza wobec rosnącego zainteresowania drewnianymi cerkwiami, jako architekturą typową dla tego regionu II Rzeczypospolitej Polskiej. 23 marca 1934 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków. Istotną rolę w opiece nad zabytkami II RP odegrało Centralne Biuro Inwentaryzacji Zabytków Sztuki, które prowadziło planową i systematyczną akcję inwentaryzacji zabytków na obszarze całej II Rzeczypospolitej Polskiej. Na potrzeby prowadzonej ewidencji zabytków i planowanej serii wydawniczej topograficznego katalogu zabytków sztuki, CBI opracowało wzór „kartek katalogowych”, na których umieszczano dane administracyjno-historyczne i opis obiektu zabytkowego. Wśród nich znajduje się także karta katalogowa cerkwi p.w. św. Jura. Opis zabytku na karcie katalogowej był wykonywany w oparciu o znajomość obiektu z autopsji, w przeciwieństwie do wcześniej stosowanych praktyk posługiwania się ankietami. Integralnym elementem karty był też wykaz wizerunków, tj. klisz i/lub odbitek fotograficznych oraz zdjęć architektoniczno-pomiarowych. Omawiana karta katalogowa cerkwi p.w. św. Jura w Drohobyczu stanowi ważne, a dotychczas nie w pełni wykorzystane źródło wiedzy o tym ważnym zabytku architektury drewnianej.

EN

The proximity of Lwów (today: Lviv), an important centre of scientific life, became the reason why Drohobycz (today: Drohobych) found itself early on within the range of the interests of archaeologists, conservators of historical monuments, and historians of architecture. The regaining of independence by Poland in 1918 created new conditions for the protection of historical monuments. The Uniate church of St. yur in Drohobycz was recognised as an important monument in the Lwów conservation regiom, particularly in view of growing interest in wooden churches regarded as typical architecture in this part of the Second Republic. On 23 March 1934 the church was listed in a register of historical monuments. An essential role in the protection of historical monuments in the Second Republic was played by the Central Office for Art Monument Inventories (CBI), which conducted a planned and systematic inventory campaign across the entire Republic. CBI devised a model of “catalogue cards” containing administrative-historical data and a description of the given historical object for the purpose of recording historical monuments and a planned publication series of a topographic catalogue of art monuments. The cards in question included also one dealing with the church of St. Yur. The description on the catalogue card was based on own-observation familiarity with the object in contrast to earlier used questionnaires. A list of images, i.e. photographic plates and/or prints as well as architectonic-measurement photographs constituted another integral element of the card. The discussed catalogue card of the church of St. Yur is an important and heretofore incompletely exploited source of knowledge about this prominent monument of wooden architecture.

2

Mapy zabytków architektury z Powszechnej Wystawy Krajowej z 1929 r.: zapomniane materiały kartograficzne

100%

Sypczuk P., Lasek P.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2020

|

vol. 74

|

issue 4 (331)

238-242

EN

Cartographic collections comprise an integral, albeit still not completely studied part of the Collections of Photographs and Survey Drawings in the Institute of Art at the Polish Academy of Sciences. The core of the collections is composed of material created or obtained by the Central Office for Art Inventory (Centralne Biuro Inwentaryzacji Zabytków Sztuki – further as: C.B.I.), established in 1929 at the Ministry of Religious Denominations and Public Education; subsequently, the archive was supplemented by means of successive purchases or material indispensable for publications issued by the Institute of Art at the Polish Academy of Science. Cartographic material, which according to the annotation contained in the inventory were “Executed in CBI, 1929”, appear to be a particularly essential part of the collection. This cohesive fond consists of maps featuring marked monuments of architecture in particular voivodeships (Kielce, Cracow, Lublin, Nowogródek, Polesie, Silesia, Warsaw and Wołyń), on a 1:300 000 scale, and counties of the Second Republic (Kępno, Krzemieniec, Łowicz, Nowogródek, Nowy Sącz, Nowy Targ, Oszmiany, Poznań, Puławy, Rawa and Rybnik), on a 1:150 000 scale. A considerable part of the resource was destroyed in 1985 and only two original maps of voivodeships and five original maps of counties survived. Another two maps of voivodeships are extant exclusively in the form of black-and-white photographic reproductions made directly prior to their damage. The discussed material originated indubitably under the supervision of Jerzy Remer. Its execution should be associated with organising an exposition held by a department of the State Care of Monuments, to be shown at the Polish General Exhibition (Poznań, 1929). Placing the origin of the cartographic material in 1929 and linking it with the activity of C.B.I. infallibly indicates that it subsequently became part of the C.B.I. archive and was used, even if only, for publishing the Zabytki Sztuki w Polsce – Inwentarz Topograficzny series (map of the county of Nowy Targ with marked monuments of architecture). After the Second World War almost all maps became part of the collections of the State Institute of Art and, next, the Institute of Art at the Polish Academy of Art.

3

Architektura sakralna wyznawców Ewangelii na tle rozwoju Reformacji w wieku XVII i XVIII

81%

Sypczuk P., Lasek P., Baranowski A. J.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2018

|

vol. 72

|

issue 3(322)

12-21

PL

W związku z obchodami 500-lecia Reformacji 5 grudnia 2017 r. w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk odbyło się otwarcie wystawy fotograficznej Kościoły Reformacji w obiektywie Piotra Drewniaka. Autor zdjęć jest pracownikiem Instytutu Sztuki PAN, zajmuje się także fotografią artystyczną i dokumentacyjną. Na wystawie pokazano wybrane obiekty architektury i sztuki, związane narodzinami i rozwojem Reformacji w Saksonii, na Śląsku, Prusach, Wielkopolsce i Wielkim Księstwie Litewskim. Wystawie towarzyszyło seminarium naukowe z okazji 500-lecia Reformacji. Obrady poświęcono kwestiom architektury sakralnej wyznań reformowanych, jej przemianom oraz wzajemnym związkom i oddziaływaniom. Spośród dawnych prowincji Rzeczypospolitej wyraźniejsze i dłużej trwające oblicze protestanckie miała Wielkopolska. Wśród gmin innowierczych najwcześniej pojawili się Bracia Czescy, w końcu XVI wieku powstała ich monumentalna świątynia w Krotoszynie. Drugim nurtem reformacyjnym był luteranizm, który docieral do Wielkopolski głównie z Saksonii i Prus Królewskich. Protestantyzm miał odmienny od katolicyzmu stosunek do budowli koscielnej. O architektonicznej formie decydowała nie symbolika budowli, tylko składniki służby Bożej, głównie kazanie. Największą uwagę zwracano na jednolitość przestrzeni wnętrza, dobrą akustykę, oraz widoczność ze wszystkich miejsc w świątyni, żeby wierni mieli jednoczesnie dobry kontakt z ołtarzem, amboną i chórem muzycznym. Pierwszą świątynię protestancką na zamku książęcym Hertenfels w Torgau, otworzył już 5 października 1544 roku Marcin Luter. Propagandowy wydźwięk światyni z Torgau sprawił, że stała się prototypem dla następnych kaplic zamkowych w Rzeszy. Nowatorskie projekty na tych terenach pojawiły się, gdy rozpoczęły się teoretyczne rozważania nad architekturą protestancką (np. świątynia w Walterhausen, autorstwa Wolfa Christopha Zorna von Plobsheim z Gothy, czy realizacje projektowane przez Georga Bähra i jego ucznia Johanna Georga Schmidta w środowisku Drezna). Zetkniecie się reformacji z kontrreformacją nie spowodowało kryzysu sztuki. Po obu stronach do prac artystycznych zatrudniano najwybitniejszych twórców, którzy tworzyli dzieła o cechach wspólnych, a ich bogactwo formalne wciąż kryje w sobie różnorodne problemy klasyfikacyjne.

EN

A photographic exhibition: “Churches of the Reformation in the Lens of Piotr Drewniak” was opened on 5 December 2017 at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences to mark the 500th anniversary of the Reformation. The author of the photographs works at the institute of Art and in addition specializes in artistic and documentary photography. The exhibition featured selected objects of architecture and artworks associated with the emergence and progress of the Reformation in Saxony, Silesia, Prussia, Greater Poland, and the Grand Duchy of Lithuania. The exposition was accompanied by a scientific seminar about 500 years of the Reformation. The debates focused on the sacral architecture of reformed creeds - its transformations as well as mutual relations and impact. Among the former provinces of the Commonwealth the most conspicuous and longest-lasting Protestant character was maintained in Greater Poland. The earliest among the dissident communes were the Bohemian Brethren, whose monumental church was erected at the end of the sixteenth century in Krotoszyn. The second Protestant current was Lutheranism, which reached Greater Poland mainly from Saxony and Royal Prussia. The Protestant attitude towards church architecture differed from that of Catholicism. The architectural form was determined not by the symbolism of the building but by the components of serving God, predominantly the sermon. Greatest attention was paid to the uniformity of the interior, good acoustics, and visibility from all parts of the church so that members of the congregation could enjoy simultaneous contact with the altar, the pulpit, and the music choir. Martin Luther opened the first Protestant church at the Hertenfels ducal castle in Torgau already on 5 October 1544. The propaganda resonance of the Torgau church became the reason why it turned into a proptype of successive castle chapels in the Reich. Pioneering projects appeared the moment theoretical reflections started dealing with Protestant architecture (e.g. the church in Waltershausen, designed by Wolf Christoph Zorn von Plobsheim from Gotha or the realised projects of Georg Behr and his student Johann Georg Schmidt from the Dresden milieu). The confrontation of the Reformation and the Counter-Reformation did not produce a crisis in art. Both sides employed the most outstanding artists who executed works featuring common features and whose formal diversity still conceals assorted classification problems.

Refine search results

3 Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

1 2020

1 2019

1 2018

3 Lasek P.

3 Sypczuk P.

1 Baranowski A. J.

Cerkiew p.w. św. Jura w Drohobyczu: Nieznane materiały do badań drewnianej architektury sakralnej

Mapy zabytków architektury z Powszechnej Wystawy Krajowej z 1929 r.: zapomniane materiały kartograficzne

Architektura sakralna wyznawców Ewangelii na tle rozwoju Reformacji w wieku XVII i XVIII