Search results

1

W zderzeniu z teraźniejszością. Dialogiczność współczesnej prozy petersburskiej

100%

BRĄŻKIEWICZ B.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2020

|

vol. 33

|

issue 1 (129)

EN

Against the background of the contemporary Russian literature, the Petersburg prose deserves to be considered as a distinct category. Such an approach can be justified, on the one hand, by a tendency to systemize the current literary output on the basis of the regional criteria and, on the other, by Vladimir Toporov’s idea of the Petersburg text generally adopted by scholars in their reception of the output in question. Works by Sergey Arno and Yegor Fetisov are model examples of diverse literary pieces representing the Petersburg text. Apart from typical descriptions of urban space and local color, as well as references to the specific atmosphere and ambiance of the Northern Capital, Arno’s and Fetisov’s novels comprise interesting images of the ideological attitudes of their protagonists expressed in the dialogues. As befits Russian literary tradition, the dialogues address universal themes, focusing either on socio-political issues or on Weltanschauung-related and existential problems. This observation leads to the conclusion that one of the characteristic features of the contemporary Petersburg text is its dialogic nature. The ideological content expressed in the dialogues may be fully brought to light by means of the application of the communicative approach, inspired by Mikhail Bakhtin’s theory, to the literary interpretation.

PL

Na tle współczesnej literatury rosyjskiej proza petersburska zasługuje na rozpatrywanie jako osobna kategoria. Podejście takie uzasadnia z jednej strony tendencja do systematyzowania powstających aktualnie utworów w oparciu o kryterium regionalne, z drugiej zaś ukierunkowanie badaczy na ich recepcję zgodnie z Władimira Toporowa koncepcją petersburskiego tekstu literatury. Modelowym przykładem dzieł wpisujących się w tę orientację jest twórczość Siergieja Arno i Jegora Fietisowa. Obok typowych opisów przestrzeni miejskiej, lokalnego kolorytu, a także odniesień do specyficznej atmosfery panującej w północnej stolicy, wybrane powieści zawierają ciekawy obraz postaw ideologicznych odwzorowanych w dialogach. Zgodnie z rosyjską tradycją literacką dotyczą one problemów uniwersalnych: kwestii społeczno-politycznych, światopoglądowych i egzystencjalnych. Obserwacja ta pozwala stwierdzić, że charakterystyczną cechą współczesnej prozy petersburskiej jest dialogiczność. Pełnemu wyeksponowaniu ideowej zawartości utworów służy, sięgające do teorii Michaiła Bachtina, komunikacyjne podejście do interpretacji tekstów literackich.

2

Blask Taboru. Światło ikony. Od bizantyńskiej mozaiki do Andrieja Rublowa

100%

BRĄŻKIEWICZ B.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2017

|

vol. 30

|

issue 3 (119)

EN

The icon, having originally been an image, is not only a piece of art, but above all a visible sign of God. Such an interpretation of the icon was approved in the early Christian theological thought referring to the aesthetic theories of ancient Greece which linked beauty with the essence of the transcendent being revealed to mankind. A thorough overview of Byzantine mosaics and Old Russian iconic paintings, the preserved works of sacred art, shows that both of them developed under the influence of monastic hesychasm, the former shaped in the spirit of the Egyptian desert fathers, the latter formed by the impact of the Palamist doctrine. The belief in the potentiality of seeing God’s Light as a result of contemplative ascetic practices was not only reflected, but also grounded in the biblical narrative of the Transfiguration. The Light revealed at Mount Tabor was the Light coming to humanity from without, which signified a possibility of theosis: obtaining inner Light by the human soul and its resultant divinization. The theme recognized in the Byzantine mosaics, as well as in the icons by Theophanes the Greek and Andrei Rublev, can be seen not so much as the fulfilment of didactic purposes, a plain illustration spreading religious content, but rather as a source of prayerful reflection leading to inner metamorphosis.

PL

Ikona, czyli obraz, jest nie tylko dziełem sztuki, lecz przede wszystkim widomym znakiem Boga. Potwierdzają to nawiązujące do teorii estetycznych antycznej Grecji wczesnochrześcijańskie rozważania teologiczne, z objawiającym się człowiekowi bytem transcendentnym łączące kategorię piękna. Wnikliwy ogląd zachowanych zabytków sztuki sakralnej – bizantyńskiej mozaiki i staroruskiego malarstwa ikonowego – pozwala stwierdzić, że zarówno jedne, jak i drugie powstawały pod wpływem monastycznego hezychazmu: pierwsze kształtowane w duchu tradycji egipskich ojców pustyni, drugie zaś poprzez oddziaływanie doktryny św. Grzegorza Palamasa. Przekonanie o możliwości ujrzenia Bożej Światłości w wyniku kontemplacyjnych praktyk ascetycznych znajdowało nie tylko odbicie, lecz również uzasadnienie w przedstawieniu biblijnego Przemienienia. Motyw objawionego na górze Tabor światła symbolizował zewnętrzną względem człowieka światłość, będącą swoistym preludium do uczestnictwa w przebóstwieniu, czyli do wewnętrznej światłości duszy. Uwidoczniony na bizantyńskich mozaikach oraz na ikonach Teofanesa Greka i Andrieja Rublowa temat może być postrzegany nie tyle na poziomie dydaktycznym (jako przekazująca religijne treści ilustracja), ile jako sprzyjające wewnętrznej przemianie źródło modlitewnej zadumy.

3

Nie być, żeby być. Szaleńcy Boży w świetle antropologii prawosławnej

100%

BRĄŻKIEWICZ B.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2015

|

vol. 28

|

issue 2 (110)

EN

The Eastern Orthodox Church tends to cautiously formulate positive doctrinal statements. Its preferred method is the apophatic one, emphasizing what is not the nature of being (especially in terms of true understanding of God) or what is not the case rather than speaking of it with absolute conviction. However, exceptions to this rule do appear, particularly considering the justification of human nature in reference to theological anthropology. All cataphatic statements regarding human existence are being derived from both the Old and New Testament. Still, limited in understanding the divine, describing the creation of human beings in the image and likeness of God indicates the way of theosis. Fulfilling the potential to become more like God means in practice acting harmoniously with divine purposes while providing no absolute normative solution. It is clear that this approach is highly esteemed in Eastern Orthodox ethics, appearing to be contradiction between moral legalism and truly Christian way of living. Within Orthodox Christianity a distinctive form of asceticism called holy foolishness had been developed, especially in Russia, where the yurodivy adopting a specific form of behavior intentionally denies world’s respectability and paradoxically rejects any rule for moral purposes. As described in the present paper, the most prominent examples of Russian holy fools, among them Isaac the Recluse, Procopius of Ustyug, Michael of Klopsk, Basil the Blessed, Simon of Yuryevets, Xenia of Saint Petersburg and Ivan Koreysha, applied the idea of holy foolishness in order to shame and depreciate the wise and the wealthy. Pointing out their illusive splendor, revealed in sanity, was consistent with the negative method of achieving unity with God.

PL

Wschodnie chrześcijaństwo, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii doktrynalnych, zdaje się w sposób niezwykle ostrożny wykorzystywać twierdzenia pozytywne. Preferując metodę apofatyczną, prawosławie próbuje przybliżyć naturę bytu lub zjawiska (a nade wszystko Boga) poprzez odwołanie do twierdzeń negatywnych, co jednak nie oznacza, że nie formułuje twierdzeń katafatycznych. Rys pozytywny uwidacznia się szczególnie w kontekście analizy założeń antropologii prawosławnej, której podstawę stanowi odwołanie do biblijnego opisu stworzenia człowieka „na obraz i podobieństwo” Boże. Dana człowiekowi możliwość stawania się coraz bardziej obrazem Boga i coraz bardziej podobnym Bogu realizuje się zatem w powołaniu do przebóstwienia, a istotną rolę w tym procesie odgrywa asceza. Wyjątkową jej formą, charakterystyczną dla wschodniego chrześcijaństwa, jest Boże szaleństwo. Przywołane w tekście postaci Izaaka Pieczerskiego, Prokopa z Ustiuga, Michała Kłopskiego, Wasyla Błogosławionego, Symona z Juriewca, Kseni Petersburskiej i Iwana Korejszy, którzy łamiąc konwencje religijne, obyczajowe, społeczne i intelektualne, wytyczają oparty na zachowaniach odwołujących się do idei paradoksu szlak zjednoczenia z Bogiem, przypominają człowiekowi o jego przeznaczeniu i wskazują drogę do autentycznego zbawienia, do Prawdy. Jak wykazano w tekście, rosyjscy jurodiwi wykorzystywali typową metodę apofatyczną, polegającą nie na bezpośrednim odniesieniu do konkretnych nakazów i zakazów moralnych, a raczej na ukazaniu człowiekowi, jakim nie być, aby stać się podobnym Bogu.

Refine search results

3 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

3 BRĄŻKIEWICZ B.

1 2020

1 2017

1 2015

W zderzeniu z teraźniejszością. Dialogiczność współczesnej prozy petersburskiej

Blask Taboru. Światło ikony. Od bizantyńskiej mozaiki do Andrieja Rublowa

Nie być, żeby być. Szaleńcy Boży w świetle antropologii prawosławnej