Search results

1

Zarys dziejów przemyskiego Towarzystwa Prawniczego 1872–1939. Przyczynek do historii galicyjskich stowarzyszeń prawniczych

100%

Andrzejewski Z., Kamińska-Kwak J., Pudłocki T.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

issue Tom XXX

97-111

EN

The article presents the origin and activities of the Law Society in Przemysl,which was founded as the fourth in Galicia (after Cracow, Lviv and Kosovo) in 1872.However, the Society did not start its operation immediately. The initiative to establisha Law Society rekindled in 1889, but despite the favorable atmosphere andbroad public support (e.g. from the local press), Przemysl had to wait for its LS until1893. This time, the organization’s activity was promising (the number of memberswas growing, public readings were being organized, a library began to be completed),but it suddenly collapsed in 1902, followed by a 12-year period of “lethargy”.Activity resumed in 1914, but only for a few months, until the outbreak of WorldWar I. Law Society was then reactivated in 1925, thanks to the joint efforts of therepresentatives of the local bar and court environment. The Society was once againvery active (library, reading room, public readings on various branches of law, talks,regular general society meetings). The authorities of the organization also tried topromote unconventional forms of spreading legal knowledge, such as a mock trialor an excursion for the members to a correctional facility. In December 1938, theheadquarters of the Society moved from the old building of the District Court (26Rynek Street) to the newly constructed court building at 6 Konarskiego Street. Withthe outbreak of World War II, the Przemysl Law Society ceased to exist.

PL

Artykuł przedstawia genezę i działalność Towarzystwa Prawniczego w Przemyślu, które powstało w 1872 r. jako czwarte w Galicji (po Krakowie, Lwowie i Kosowie). Stowarzyszenie nie rozwinęło jednak wówczas działalności. Inicjatywa powołania TP odżyła w 1889 r., ale pomimo sprzyjającego klimatu i szerokiego poparcia społecznego (m.in. ze strony prasy lokalnej), Przemyśl musiał poczekać na swoje TP aż do roku 1893. Tym razem działalność organizacji rozwijała się obiecująco (rosła liczba członków, organizowano odczyty, zaczęto kompletować bibliotekę), jednak załamała się nagle w 1902 r., po czym nastąpił 12-letni okres „letargu”. Wznowiona w 1914 r. działalność trwała tylko kilka miesięcy – do wybuchu I wojny światowej. Reaktywacja TP nastąpiła dopiero w 1925 r., dzięki wspólnym staraniom przedstawicieli miejscowej adwokatury i środowiska sądowego. Towarzystwo znów działało prężnie (biblioteka, czytelnia, odczyty z różnych dziedzin prawa, pogadanki, regularne walne zebrania). Władze organizacji starały się również propagować niekonwencjonalne formy szerzenia wiedzy prawniczej, jak np. symulowana rozprawa sądowa czy wycieczka do zakładu poprawczego. W grudniu 1938 r. siedzibę Towarzystwa przeniesiono ze starego gmachu Sądu Okręgowego (Rynek 26) do nowo wybudowanego gmachu sądu przy ul. Konarskiego 6. Z chwilą wybuchu II wojny światowej Towarzystwo Prawnicze w Przemyślu przestało istnieć.

2

Franciszek Kotula, jego ród i rodzina

100%

Borkowski R., Draus J., Pudłocki T.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

issue Tom XXX

299-320

EN

The collection of Municipal Public Library in Glogow Malopolski contains a manuscriptof Franciszek Kotula (1900–1983), a well-known ethnographer and museum worker from Rzeszow, titled “Glogow pictures”. Its first chapter presents the author’s family,which has lived in Glogow Malopolski for several generations. The chapter titled “My lineage and family” has been duly edited before being presented in this article. In the chapter, Franciszek Kotula describes the history of his family both from his father Walenty’s side, but also from the side of his mother, Julia nee Liszcz, whose family had also been living in Glogow Malopolski for many generations. He vividly depicts the people close to him, mainly his father, claiming that he inherited many traits from him, including a flair for collecting and an interest in history. The manuscript was written in the years 1948–1949, but notes added later prove that Franciszek Kotula returned to it often. The document resembles a private memoir and shows close family relations of its author.

PL

W zbiorach Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Głogowie Małopolskim znajduje się rękopis Franciszka Kotuli (1900–1983), znanego rzeszowskiego etnografa i muzealnika, zatytułowany Głogowskie obrazki. Pierwszy rozdział tego rękopisu prezentuje rodzinę autora, od kilku pokoleń zamieszkałą w Głogowie Małopolskim. Rozdział ów, zatytułowany Ród mój i rodzina, został, po opracowaniu redakcyjnym, przedstawiony w niniejszym artykule. Franciszek Kotula opisuje w nim dzieje swojego rodu, zarówno ze strony ojca, Walentego, jak i ze strony matki, Julii z Liszczów, rodu również od wielu pokoleń zasiedziałego w Głogowie Małopolskim. Szeroko obrazuje charaktery bliskich mu osób, głównie ojca, przypisując sobie wiele cech, jakie po nim odziedziczył, między innymi żyłkę zbieracza i historyka. Rękopis powstał w latach 1948–1949, ale późniejsze dopiski świadczą, że Franciszek Kotula często do niego wracał. Dokument ma charakter prywatnych wspomnień i ukazuje ścisłe związki rodzinne jego autora.

3

Gimnazjum w Brzeżanach w latach 1806–1918. Zarys dziejów

81%

Ochenduszko T., Hoff J., Kamińska-Kwak J., Pudłocki T.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2022

|

vol. Tom XXXIV

7-34

EN

The erstwhile location of the school was Zbaraż. In 1789, Holy Roman Emperor Joseph II founded a five-year middle school in Zbaraż. It was one of six such schools in Galicia. In 1805 Emperor Franz Joseph I made a decision to move the institution to Brzeżany – a town which was the capital of the district. After school reforms of 1819, the number of classes was increased to six. The four lower classes were grammatical, with the two higher ones being poetics and rhetoric. A prefect was responsible for the teaching matters, and the strategic decisions were made by a director, who was at the same time a leader of the district (ger. Kreishauptmannem). After the Springtime of Nations in 1848, Kreishauptmann lost his authority over the middle school, and a prefect was raised to the rank of director and took the sole responsibility for running the school. As a result of another reform, the government was trying to reduce the curriculum time in middle school to four years. However, thanks to the efforts of the local community, this was avoided and the middle school curriculum was increased to eight classes. It happened in the years 1863–1864 and 1864–1865. The first matura exam for the Brzeżany eighth grade students was conducted in May and June 1865. After Galicia became autonomous, the school had more room for expansion. The number of students over the years increased from 300 to over 700, and so from 9 groups being taught in the year 1868–1869, it increased to 23 groups being taught in the years preceding World War I. Bilingual classes were being created from the school year 1906–1907, where some subjects were taught in Polish and the rest in Ukrainian. In the school year of 1914–1915, the middle school was closed due to Russian occupation of a large part of Galicia. In the years 1915–1916 and 1917–1918, the middle school was either considered to be at the front or under occupation, and due to these conditions it could not be reopened until February 1918.

PL

Pierwotną siedzibą szkoły był Zbaraż. W 1789 r. cesarz Józef II Habsburg założył w mieście tym pięcioletnie gimnazjum. Była to jedna z sześciu tego typu szkół średnich w Galicji. W 1805 r. cesarz Franciszek I podjął decyzję, aby zakład przenieść do Brzeżan – miasta będącego siedzibą cyrkułu. W 1819 r., w wyniku reformy oświaty, liczbę klas zwiększono do sześciu. Cztery niższe nazwano gramatykalnymi, a dwie wyższe – humanioralnymi. Sprawami pedagogicznymi kierował prefekt, a strategiczne decyzje podejmował dyrektor, który był jednocześnie starostą (Kreishauptmann) cyrkułu. Po Wiośnie Ludów w 1848 r. Kreishauptmann utracił zwierzchnictwo nad gimnazjum, a prefekt podniesiony został do rangi dyrektora i przejął odpowiedzialność za całokształt działalności szkoły. W wyniku kolejnej reformy władze planowały zdegradować gimnazjum do czteroletniego, jednak dzięki staraniom lokalnej społeczności udało się temu zapobiec i uzyskać zgodę na powiększenie szkoły do ośmiu klas. Nastąpiło to w latach 1863/64–1864/65. W maju i czerwcu 1865 r. dla absolwentów klasy ósmej odbyła się pierwsza w Brzeżanach matura, zwana egzaminem dojrzałości. Bardziej korzystne warunki dla rozwoju szkoły nastały po uzyskaniu przez Galicję autonomii. Liczba zespołów klasowych wzrosła z 9 w roku 1868/69 do 23 w latach poprzedzających I wojnę światową, a liczba uczniów z ponad 300 do ponad 700. Od roku szkolnego 1906/07 zaczęto tworzyć klasy utrakwistyczne (dwujęzyczne), w których dla części przedmiotów językiem wykładowym był polski, a dla pozostałych – ukraiński. W roku szkolnym 1914/15 gimnazjum nie funkcjonowało z powodu okupacji dużej części Galicji przez wojska rosyjskie. W latach 1915/16–1917/18 znajdowało się albo w strefie przyfrontowej, albo pod okupacją i do lutego 1918 r. nie było w nim warunków do wznowienia systematycznej pracy.

Refine search results

3 Prace Historyczno-Archiwalne

3 Pudłocki T.

2 Kamińska-Kwak J.

1 Andrzejewski Z.

1 Borkowski R.

1 Draus J.

1 Hoff J.

1 Ochenduszko T.

1 2022

2 2021

Zarys dziejów przemyskiego Towarzystwa Prawniczego 1872–1939. Przyczynek do historii galicyjskich stowarzyszeń prawniczych

Franciszek Kotula, jego ród i rodzina

Gimnazjum w Brzeżanach w latach 1806–1918. Zarys dziejów