Search results

1

Integralna teoria narodu

100%

Łuczewski M.

Studia Socjologiczne

|

2012

|

issue 2(205)

27-46

EN

This article sets out to formulate an integral theory of nation and nationalism. Drawing on the following criteria of a good sociological theory: (a) integration with other theories; (b) dynamism and (c) flexibility, it goes on to apply them to nationalism studies. This procedure allows to construct both a definition of nation (understood as a social movement of activists externalizing, objectivizing and internalizing national ideologies) as well as a full explanation of the phenomenon of nation (genetic explanation, combining micro and macro levels of analyses, i.e. environmental, relational and cognitive mechanisms), which together constitute the integral theory of nation and nationalism. The theory then serves to show limits of rival theories of nation and nationalism. First, it points to the fact that other theories are partial instead of integrated. In specific, they tend to focus on some elements of definition of the nation, while leaving other elements out of scope (for example, they focus on internalized or objectivized ideology, while omitting processes of negotiation of national ideology that belong to the level of externalization). The same goes for partial explanations of nation and nationalism, which neither take into account the need for an analysis of nation in historical perspective nor offer explanations which would combine environmental, relational and cognitive mechanisms. Second, the integral theory demonstrates certain instances of inflexibility of the partial theories of nation and nationalism, which leads to disregarding the problems instead of dealing with them. An important case in point here is a modernist theory, as represented by Ernest Gellner, which treats ethnic origins of nations not as a challenge to its basic premises but as an anomaly. Finally, the integral theory allows to construct new explanations of nation-building (for example: nationalization of peasant masses in Polish Galicia was not an outcome of revolutionary movement, as it is customarily argued, but a product of traditionalist movements). It also helps to pose new questions. Instead of reducing national phenomena to more basic factors it invites analyses of nation and nationalism in the context of unintended effects.

PL

Aby socjologia narodu rozwijała się, badacze powinni budować takie teorie narodu, które byłyby: (a) zintegrowane z innymi teoriami, (b) dynamiczne i (c) elastyczne. Mając to na uwadze, najpierw dookreślam każde z tych kryteriów, skupiam się przy tym na (a) odróżnieniu ideologii narodowej od teorii narodowej; (b) definiowaniu narodu; (c) wyjaśnianiu zjawisk narodowych. Poszczególne kroki służą mi do tego, żeby skonstruować własną perspekty- wę badawczą, którą nazywam integralną teorią narodu. Składa się ona z dwóch podstawo- wych elementów: nowej definicji narodu (naród jako zbiór ideologów narodowych; warstwa opisowa) i pełnego schematu wyjaśniania (wyjaśnienie genetyczne, łączące wymiary makro i mikro; warstwa eksplanacyjna). W ostatecznym rachunku integralna teoria narodu pozwala mi wyjść naprzeciw kryteriom integracji, dynamiki i elastyczności. W szczególności pozwa- la ona dostrzegać, z jednej strony, ograniczenia istniejących teorii (co prowadzi do wzrostu naszej refleksyjności i/lub uzupełniania poszczególnych teorii o nieuwzględnione aspekty), a z drugiej strony – ich nieelastyczność (co prowadzi do uelastyczniania ich za pomocą relatywizacji i dyrektywizacji). Pozwala ona także stawiać nowe pytania, uwrażliwiając nas na niebadane dotąd zjawiska (grupy i interakcje) i skłaniając do poszukiwania nowych, zaskakujących wyjaśnień.

2

Naród jako ruch społeczny

100%

Łuczewski M.

Studia Socjologiczne

|

2011

|

issue 3(202)

55-72

PL

Wielu badaczy zwracało uwagę na podobieństwo narodu do ruchu społecznego, lecz za tego typu konstatacjami nie szło użycie narzędzi socjologii ruchów społecznych (SRS). W niniejszym artykule chciałbym pokazać, że mogą one dostarczyć impulsu do rozwoju socjologii narodu. SRS posłuży mi do sformułowania definicji narodu jako ruchu społecznego oraz zrekonstruowania i zoperacjonalizowania zasad pełnego wyjaśnienia zjawisk narodowych. Aby udowodnić płodność takiego podejścia, zastosuję je do analizy jednego z najważniejszych procesów społecznych: powstania nowoczesnego narodu. Skupię się przy tym na przykładzie Galicji. Choć doczekał się on bardzo obfitej literatury przedmiotu, mam nadzieję pokazać, że SRS dostarcza nowego, pełniejszego opisu i wyjaśnienia owego fundamentalnego procesu. Artykuł kończy się refleksją, że tak jak SRS można stosować do analizy powstawania narodów, tak też można stosować ją do ich postnowoczesnej fazy rozwoju.

EN

Though a number of theorists pointed to similarities between nations and social movements, they did not employ instruments of social movement theory (SMT). The purpose of this article is to show fruitfulness of such an approach. Specifically, SMT will serve to define nation as a social movement as well as to conceptualize and operationalize full explanation of national phenomena. To demonstrate the validity of this approach, I apply it to an analysis of one of the most important social processes: construction of modern nations, whereby I focus on the example of Polish Galicia. Despite the many existing studies, I hope to prove that SMT provides a more innovative and exhaustive description and explanation of that fundamental process. The article concludes by showing that SMT might be applied both to early as well as postmodern phase of development of nations.

3

Demoniczne źródła nauk społecznych

100%

Łuczewski M.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

16-47

PL

Celem niniejszej pracy jest ukazanie represji szatana w myśli Zachodu oraz udowodnienie, że był to proces niezbędny dla rozwoju nauk społecznych. Rozpoczynam od szkicu teorii religii i teologii jako funkcjonalnych systemów kulturowych – opisujących, wyjaśniających i zmieniających rzeczywistość – które operują binarnym kodem Bóg–szatan, tworzącym jednocześnie ich tożsamość. Następnie wskazuję na pięć strategii neutralizacji demonicznego elementu tego kodu: przemilczanie, anestezję, metaforyzację, negację i subwersję, które czynią teologię niefunkcjonalną, a tym samym podatną na instrumentalizację. Przy użyciu tych pojęć śledzę wreszcie neutralizację szatana i dekonstrukcję teologii od chrześcijańskiego neoplatonizmu poprzez scholastykę i tradycję hermetyczną po – co stanowi główną oś mojego wywodu – Machiavellego, Francisa Bacona, Kartezjusza i Hobbesa. Pokazuję przy tym, że żaden z ojców nauk społecznych nie negował istnienia Boga, lecz każdy – na swój własny sposób – neutralizował szatana. Machiavelli czynił to po to, aby zakwestionować teleologiczność poznania (epistemologia), Bacon i Kartezjusz, aby ugruntować metodę naukową (metodologia), a Hobbes – aby wyodrębnić właściwy przedmiot nauki (ontologia). Te operacje były następnie powielane przez kolejne pokolenia myślicieli aż do naszych dni, sprawiając, że początkowe wyparcie demonów samo uległo wyparciu. Naukowcy zapomnieli o tym, że zapomnieli o demonach. Dopiero Max Weber na powrót odkrył demoniczność nauki. Nie doprowadziło to jednak do jej dekonstrukcji, lecz do dalszego rozwoju.

EN

The aim of this paper is both to trace the process of repression of the demonic in history of Western thought as well as to prove that it was necessary for development of social sciences. I start with a theory of religion and theology as functional cultural systems, which employ a binary code God/Satan to describe, explain and change social world. I then go on to show five strategies of neutralization of the demonic: silencing, anesthesia, metaphorization, negation and subversion, which render theology unfunctional and prone to instrumentalization. With the help of these concepts I investigate transformations of theology starting with neo-Platonism through scholasticism and hermetic tradition to Machiavelli, Bacon, Descartes and Hobbes. I show hereby that they did not question existence of God but – each in their own way – neutralized Satan. Machiavelli did it to free science from scholastic teleology (epistemology), Bacon and Descartes to ground scientific method (methodology), and Hobbes to define object of science (ontology). Since then this repression has been repeated time and again by most prominent thinkers of modern era. It is only Max Weber who rediscovered the demonic in social sciences. Surprisingly, this did not bring about deconstruction of social sciences, but to their further development.

4

Kreatywna nauka

100%

Łuczewski M.

Stan Rzeczy

|

2012

|

issue 1(2)

8-10

5

Chłop polski w teorii i praktyce

100%

Łuczewski M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2009

|

vol. 69

169-190

EN

The intention of this article is to analyze the state of research about the peasants and the nation upon the example of the most relevant publications from the last decade. At the same time, the article indicates three prime problems faced by the researchers: the connection of theory and empirical quantities, the formulation of good definitions (conceptualization), and suitable explanations. First and foremost, it was proved that the process of joining theory and empirical quantities has not been resolved properly; at the same time, emphasis has been placed on valuable exceptions (Mędrzecki, Olszewski, Bończa-Tomaszewski). Second, similarly critical assessments relate to definitions created in the analysed works. Even the most sophisticated proposal, i.e. the one made by Struve (subjective identification, objective national identity), is still insufficient to reflect the complicated nature of national phenomena, since it does not take into consideration the national discourse. Third, against this background the explanation of national processes appears to be even more complicated. True, researchers have created numerous interesting descriptive typologies (Kieniewicz, Mędrzecki), but such difficult problems as linking objective and subjective factors, micro- and macro-analyses and diachronic and synchronic dimensions still have to be resolved; the same holds true for the construction of a complete explanation that would encompass the social context and relations between social subjects and cognitive processes. Each of the discussed publications proposes its own solution of these problems, but does not elucidate all in a satisfactory manner.

6

Trzy patriotyzmy po trzech dekadach

63%

Łuczewski M., Sokulski M.

Horyzonty Polityki

|

2013

|

vol. 4

|

issue 6

31-54

PL

Artykuł stanowi analizę Trzech patriotyzmów, jednego z najważniejszych i najczęściej komentowanych tekstów Andrzeja Walickiego. Sformułowana w nim typologia patriotyzmów – wierność woli narodu, wierność idei narodowej i wierność interesowi narodowemu – posłużyła autorowi do zrozumienia działań „Solidarności” i władz PZPR, a po latach uzyskała w polskiej humanistyce rangę klasyki. Odwołując się do integralnej teorii narodu i teorii mobilizujących światopoglądów, analizujemy: (a) samą typologię, a także (b) wnioskowania genetyczne i (c) strukturalne konstruowane przez Walickiego. Pokazujemy, że wyolbrzymiając wpływ idei na zmiany społeczne, autor traktuje „Solidarność” nie tyle jako ruch społeczny sprzeciwiający się represjom ze strony władzy, ile jako kolejną manifestację irracjonalnego ducha republikańsko-romantycznego. Z kolei postulowany przez niego „realistyczny patriotyzm interesu narodowego” wydaje się stanowić formę legitymizacji władzy partyjnych elit bardziej niż kontynuację dziedzictwa narodowej demokracji. Świadom tego był sam autor, który chcąc uniknąć uprawomocniania represyjnego reżimu i utrzymać status klerka, wybrał emigrację.

7

Kłopoty z demonami

63%

Łuczewski M.

Stan Rzeczy

|

2011

|

issue 1(1)

6-8

8

Bringing Habermas to Memory Studies

51%

Łuczewski M., Bednarz-Łuczewska p., Maślanka T.

Polish Sociological Review

|

2013

|

vol. 183

|

issue 3

335-350

EN

In this paper, we attempt to show the fruitfulness of the theory of communicative action for memory studies. Specifically, we intend to demonstrate that concepts characteristic of the discipline, such as “history,” “memory,” and “dialogue,” reflect three types of universal validity claims: “memory” formulates claims to authenticity, “history” formulates claims to truth, and “dialogue” formulates claims to rightness. Thus, it is possible to introduce a seminal Habermasian notion of rationality that rests on validity claims. This notion can serve to integrate, enrich, and identify blind spots in memory studies. Our purpose is to demonstrate the relevance of collective memory to social cohesion (cultural reproduction, social integration, and socialization) and the public sphere (its development and atrophy, rationalization, and colonization).

Refine search results

3 Stan Rzeczy

2 Studia Socjologiczne

1 Horyzonty Polityki

1 Polish Sociological Review

1 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

2 2013

2 2012

3 2011

1 2009

8 Łuczewski M.

1 Bednarz-Łuczewska p.

1 Maślanka T.

1 Sokulski M.

Integralna teoria narodu

Naród jako ruch społeczny

Demoniczne źródła nauk społecznych

Kreatywna nauka

Chłop polski w teorii i praktyce

Trzy patriotyzmy po trzech dekadach

Kłopoty z demonami

Bringing Habermas to Memory Studies