Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

„Najciekawsza wydaje mi się właśnie osobność” (Charles Reznikoff i przekłady Piotra Sommera)

100%
Orska J.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
|
2017
|
vol. 40
|
issue 2
5-32
EN
The focus of this paper is the Polish translation of Charles Reznikoff poetry. Firstly, there goes an overall characteristic of the work by the American writer, whose conceptions became a core of the objectivist group-program of young poets connected to the Jewish diaspora in the 1930’s. Later, the main focus shifts to the conditions and presumable reasons for certain choices made by Piotr Sommer, Reznikoff’s Polish translator. Sommer’s choice – focusing predominantly on Reznikoff’s poetic miniatures – sheds light on the translator’s artistic preferences. Those poems by Reznikoff that have been translated into Polish do not carry as rich a historical, social, and cultural context – so important for an artist of the Jewish background – as his longer works, saturated with the religious allusions. However, Sommer’s translator’s craft – full of care and responsive to detail – allows his translations to frequently signal the strangeness and liminality of the passer-by subject, roaming the streets of New York.
2
Publication available in full text mode
Content available

Jan Błoński i krytyka tematyczna

100%
Orska J.
Wielogłos
|
2014
|
issue 4(22)
PL
Jan Błoński and the criticism of consciousnessThe research Błoński and Criticism of Consciousness (in the field of Polish literary research ‘thematic criticism’) considers the presence of this particular French tradition, very important to Błoński, in terms of his critical approach and conceptions and in his very critical practise. Błoński was the translator and the editor of the selection of philosophical-critical texts of Gaston Bachelard and George Poulet (i.a.). Especially the last one made a significant impact on critical imagination of the Polish literary scholar. The author of this essay collating the theses from Błoński’s book on Proust and excerpts from his translations from Poulet’s Time, shows the resemblance of the „thematic” presumptions, arguments and conclusions, that both critics apply to the work of Proust.
3
Publication available in full text mode
Content available

Teorie poetów. Manifesty późnoawangardowe i poetyckie programy

100%
Orska J.
Przestrzenie Teorii
|
2021
|
issue 35
13-41
EN
This research paper considers the avant-garde manifestos and programmatic statements of poets,in the light of the debate on the emancipatory potential of neoavant-garde art. The author shows the need to redefine the notion of artistic autonomy that new art programmes involve. In the first part of the article, the point of origin of the modern understanding of artistic autonomy is reflected on in its two basic formulas: Kantian and Hegelian. The second part evolves an analysis of three examples of contemporary metapoetic statements by Polish poets (Piotr Sommer, Andrzej Sosnowski, Kacper Bartczak). Their neoavant-garde premises of the performative character of the theoretical discussions, and of the artistic elements that connect their theoretical ideas to the actual works of these poets lead us to the conclusion that engaged, activistic poetic practice, concerning he rules directed by the questions of autonomy of art, cannot be judged from the point of view of the Kantian definition of this autonomy, especially if we take the poetical matter of avant-garde provenance into consideration.
4
Publication available in full text mode
Content available

Materialność ruchomego języka

100%
Orska J.
Zagadnienia Rodzajów Literackich
|
2019
|
vol. 62
|
issue 2
129-145
EN
In this paper I reassess Adam Wazyk's meta-poetical statements of the late 1960s and 1970s as also being a time of recovery for crucial avant-garde conceptions in Poland. The artist starting his poetic career as a member of “Nowa Sztuka” (“New Art”) avant-garde group around the 1920s, didn’t abandon his early intuitions on art after World War II. These in turn can be bound to his life-interests in French avant-garde poetry and in French surrealism. By indicating the poetic affinities of these art strategies, I attempt to highlight similar sources of surrealistic experiments in poetry in France and in pre-war Poland. In this particular case this brings us to avant-garde film techniques, seen through the prism of Deleuze’s dissertation on “Cinema”, especially in relation to his remarks on the early silent-movies. The notion of ‘movement-image’, created in the wake of Bergsonian philosophy in relation to time and movement in modernity, occurs as helpful in that matter. The core of my argument connects to the phenomenon of materiality often associated with surrealist practices, invoking here questions of a quite specific kind, that is questions about the matter of language and the matter of poesies.
5
Publication available in full text mode
Content available

Pełzająca rewolucja. Awangardowe transfery Europy Środkowej (na przykładzie powojennego surrealizmu)

100%
Orska J.
Porównania
|
2023
|
vol. 33
|
issue 1
385-401
EN
This entry approaches the issue of avant-garde transfers in Central Europe’s literature during the twentieth and twenty-first centuries; the surrealist’s programme and phenomena being the matter of research. Despite the geographic proximity before and after WW II, avant-garde traditions developed in this area in a relative separation. The avant-garde transfers were conditioned firstly by the dominant cultural centres before the WW II. Later, the deciding impact was carried out by different political-cultural strategies of communism, including censorship issues. The comparative area consists of Czechoslovakia with the strong although dissident surrealist tradition; Slovenia as part of Tito’s Yugoslavia with its surrealist neo-avantgarde input; and Poland where legitimate surrealism never existed. This choice was made because of the considerable transfer of the surrealism-driven poetry of these countries in Poland after 1989.
PL
W artykule podjęta zostaje problematyka transferów awangardowych w literaturze Europy Środkowej na przestrzeni XX i XXI wieku – w transnarodowej perspektywie; punktem odniesienia zaś jest program i zjawiska w poezji powiązane z surrealizmem. Pomimo bliskości geograficznej zarówno przed II wojną światową, jak i po niej tradycje awangardowe rozwijały się tam w relatywnym odseparowaniu. Transfery awangardowe były uwarunkowane najpierw przez dominujące przed wojną centra kultury (Francję i Związek Radziecki), później zaś przez rozmaite strategie komunistycznej polityki kulturalnej, w tym różnych ograniczeń cenzury. Obszar porównawczy stanowią przed i po-wojenna Czechosłowacja z jej mocnym, choć dysydenckim surrealizmem, Słowenia jako jeden z krajów Titowskiej Jugosławii z mocno surrealistyczną neoawangardą oraz Polska, w której, jak twierdzono, surrealizm w ścisłym znaczeniu nigdy nie zaistniał. Wybór taki został podyktowany szczególnym znaczeniem zdeterminowanej przez surrealizm poezji tych krajów w Polsce już po 1989 roku.
6
Publication available in full text mode
Content available

Czego doświadcza teoria? (O książce Ryszarda Nycza Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura)

100%
Orska J.
Wielogłos
|
2014
|
issue 1(19)
PL
What is theory’s experience? The review on the new book by Ryszard Nycz, The Poetics of Experience, engages in polemic with an anthropological-literary project of the author. On one hand, the review seeks to realise the theoretical outcome given by the new conditions of anthropological, experience reading of the literature and culture. On the other, it’s being diputed, how far actually are going the changes at the literary theory research field, that are being assumed in Nycz’s book.
7
Publication available in full text mode
Content available

Kinopoezja? Ruch i fotogenia jako kategorie estetyczne poetyckiej awangardy

100%
Orska J.
Forum Poetyki
|
2021
|
issue 23
30-49
EN
The article tells the story of the early relations between avant-garde silent film and poetry, with a particular focus on critical texts and artistic manifestos from French Impressionist cinema. The poetry or poetic features of art were often evoked metaphorically in the manifestos and other writings produced by Ricciotto Canudo, Germaine Dulac and Louis Delluc. Poetry was treated as a general notion, affiliated with film, often called the “seventh art” and regarded to be the perfect synthesis of all the other arts. Jean Epstein, whose texts and manifestos were very popular in Poland in the 1920s, explicitly linked his theory of film to avant-garde poetry. I argue that many elements of Epstein’s theory, especially in regard to camera movement and photogénie, influenced critical texts and manifestos of the poetic avant-garde in Poland.
PL
Szkic opowiada historię wczesnych związków pomiędzy awangardowym filmem niemym a poezją, przyglądając się w szczególności wypowiedziom programowym powiązanym z filmem francuskich impresjonistów. Poezja czy poetyckość była w manifestach i szkicach Ricciotta Canuda, Germaine Dulac czy Louisa Delluca często traktowana jako metaforycznie rozumiana przestrzeń odniesień wynikających z przekonania, że film jako nowa, „siódma” sztuka stanowi doskonałą syntezę właściwości pozostałych. Z poezją, awangardową poetyckością powiązał swoje koncepcje filmu bezpośrednio Jean Epstein, którego pisma miały w Polsce lat dwudziestych sporą i chłonną publiczność. Wiele z elementów jego teorii, powiązanych z ruchem filmowym i „fotogenicznością”, przeniknęło, czego próbuję tu dowieść, także do tekstów programowych polskiej awangardy poetyckiej.
8
Content available remote

Próby nowej krytyki

100%
Orska J.
Wielogłos
|
2011
|
vol. 1
|
issue 9
PL
New Criticism Attempts The article constitutes a polemic with two critical books containing a proposition of a different, extra-institutional conception of literary narration. Joanna Mueller’s publication entitled Stratygrafie constitutes an attempt to create a comprehensive mythology of the world, one whose genome would be made up of poetry. According to the principle which unifies various experiences, a poetic work would contain senses which an active reading – understood here rather in the categories of a fertile „aberration” than in the sense of traditional reading with understanding – should only make present. In turn, in Anna Kałuża’s Bumerang (Boomerang), the phenomenon of poetic art is treated in anti-creative categories and is rather bound up with communication, as well as with socio-political contexts. Kałuża reiterates after Wolfgang Welsh that we are currently living in an era of post-demystification and whenever reality, which is created for us by pop culture, assumes in its entirety the shape of an aesthetic construct, there is no possibility of transgressing the boundary-line between art and life.
9
Content available remote

Jak „działa” wiersz? O składni zdania awangardowego

100%
Orska J.
Forum Poetyki
|
2017
|
issue 10
110-131
EN
The question I wish to pose through my remarks on versification is not limited to the syntax of the avant-garde sentence. It is rooted, rather, in an attempt to reckon with the flat nature of the sheet of paper, and the spatial and dynamic possibilities it implies. The artists of the Polish Avant Garde attempted to refine this, identifying their poems as “constructions”. Rhetoric allows us to hone this possibility, if its premises for the composition of a work (which I prefer to define as an “action”) are mobilised not only as tools for describing the stylistic aspects of a text, but as a system of creative cues that engage the reader. This process is understood as actio – the implementation of the artistic text. In this approach, the poetic text becomes a “notation”, not unlike the sequence of notes documented in music, while its “implementation” consists of the “mimetic” repetition of the author’s creative actions.
PL
Pytanie, jakie chciałam w moich wersyfikacyjnych rozważaniach postawić, w punkcie wyjścia dotyczy nie tylko i nie tyle składni zdania awangardowego. Zasadza się ono raczej na próbie zmierzenia się z płaskością kartki papieru – z czym powiązana byłaby intuicja możliwej przestrzenności i ruchomości układów składniowych – której próbowali dopracować się awangardziści, stawiając wobec swoich wierszy postulaty „budowy”. Taką możliwość stworzyć może retoryka, jeżeli retoryczne przesłanki kompozycji dzieła (chcę je rozumieć raczej jako „działanie”), wykorzystane zostaną nie tyle jako narzędzia opisujące stylistyczne aspekty tekstu, ale jako systemat twórczych dyspozycji, powiązanych z odbiorem, traktowanym w kategoriach actio – wykonywania tekstu artystycznego. Tekst poetycki w takim ujęciu byłby „notacją” – na podobieństwo zapisu nutowego w muzyce – jego „wykonanie” polegałoby zaś na „mimetycznym” powtórzeniu czynności twórczych autora.
10
Publication available in full text mode
Content available

The Mainstream and the Margins Trade Places: The Mainstream as a “Runaway” Concept of Literary Criticism

100%
Orska J.
Forum Poetyki
|
2022
|
issue 28-29
EN
This article discusses the concept of the “mainstream” in relation to the old concepts of the canon and the opinion-forming center, as terms which have gradually replaced the more traditional and institutionally justified premises of literary criticism in the public debate. The changes in the meaning of the “literary canon,” inspired by the new pragmatic cultural market and the political transformation in Poland after 1989, have already been discussed in the last twenty years. The concept of the “mainstream” is often treated in literary criticism as a substitute. This article aims to show the difference between the abovementioned terms and the “mainstream,” which may be considered an entity to a greater extent dependent on the network model of communication in a society influenced by factors which shape culture on a “global” basis.
PL
Artykuł zarysowuje definicję pojęcia „mainstreamu” („głównego nurtu”) w odniesieniu do dawnego pojęcia kanonu oraz opiniotwórczej centrali (czy też centrum) jako określeń w debacie publicznej stopniowo zastępujących bardziej tradycyjne i instytucjonalnie uzasadnione przesłanki krytycznoliterackiego wartościowania. Przemiany znaczenia „kanonu literackiego”, które przyszły wraz z uzależnieniem tegoż wartościowania od pragmatyki nowego rynku kultury, a powiązane były z transformacją ustrojową po 1989 roku, zostały już szeroko w ciągu ostatniego z górą dwudziestolecia omówione i przedyskutowane. Pojęcie „mainstreamu” traktuje się często w krytyce jako ich zastępnik. Zadaniem tego tekstu jest wskazanie różnicy powyższymi terminami a „mainstreamem”, który uznać można za twór w większej mierze uzależniony od usieciowionego modelu komunikacji w społeczeństwie uwarunkowanym przez pewne czynniki kształtowania kultury już na „globalnej” zasadzie.
11

What We Learned From the British Barbarians

100%
Orska J.
Rocznik Komparatystyczny
|
2013
|
vol. 4
p. 119-136
EN
In the Anthology of New British Poetry (Antologia nowej poezji brytyjskiej) prepared by the Polish poet and translator Piotr Sommer in 1983, the term “Barbarians” is used in reference to the poets from “the islands” who started writing poetry in the 1960s or at the turn of the 1960s, and who came from “the fringes of the official culture,” fringes designating primarily their class background. Sommer writes about “Barbarians” in a much wider context than English literary critics, who reserve the term “Barbarians” to refer to Douglas Dunn and Tony Harrison. Sommer deems the distinctive style of the “new” English poets to be standing in opposition to what “in poetry is mannerly”— universally, academically-canonical. Instead, “barbaric” poets bring their own locality, particularity, their own sense of historicity and, most critically, their language. Exploring Polish translations of poetry written in the English language, I am most interested in the search for poetic affinity and of language and poetic stance. I claim that in the 1980s and the 1990s, through the use of a personal and “localized” language, the work on the syntax of the spoken phrase and—what is even more important—through their relaxed attitude towards the typically Polish romantic call to testify on behalf of an imagined public community, Bohdan Zadura, the translator of Tony Harrison’s poems, and Piotr Sommer, the translator of Douglas Dunn’s poems, contributed to a significant enhancement of the idea of poeticity in Poland.
12
Publication available in full text mode
Content available

The Materiality of Poiesis

100%
Orska J.
Praktyka Teoretyczna
|
2019
|
vol. 34
|
issue 4
PL
W tym szkicu podejmuję próbę wyjaśnienia, dlaczego dochodzi do swego rodzaju wtórnego rozdzielenia Spinozjańskiej zasady immanencji – wydarzającej się czy też konstruowanej na po Deleuzjańsku rozumianej płaszczyźnie praktyki – a przyjmowanej jako teza zasadnicza dla zwrotu posthumanistycznego. W koncepcjach tych zasadniczą rolę odgrywają tezy zmierzające do obalenia wszelkiego rodzaju rozdzierających istniejącą substancję dychotomii (formy-materii, ale i wewnętrzności-zewnętrzności, podmiotu-przedmiotu, duszy-ciała, odbicia-prawdy/doświadczenia). Przyjęcie takiej, performatywnie rozumianej perspektywy „wykonywania” teorii czy filozofii staje się, co ciekawe, możliwe dopiero dzięki zastrzeżeniu rozłączności „immanencji praktyki” z dominującą w ramach zwrotu „poststrukturalistycznego” literackością czy tekstualnością. Ta bowiem sfera kojarzona była jako tradycyjnie umieszczająca w centrum swoich zainteresowań człowieka, jego język i jego wytwory intelektualne (przez np. Braidotti czy Barad). Ta głęboko strukturalistyczna koncepcja została z pozytywnym skutkiem przekroczona – jako pewien typ nowoczesnego, absolutyzującego porządkowania przestrzeni doświadczenia – przez wszystkich właściwie poststrukturalistów, w tym Deleuze’a i Guattariego, którym przede wszystkim poświęcam tej esej. Nie przyczyniło się to jednak do wykluczenia sztuki języka, także literatury, pojmowanej jako rodzaj społecznej praktyki, a co za tym idzie ważnego przedmiotu zainteresowania francuskich filozofów.
EN
This article attempts to explain the reason behind a secondary division within the Spinozian immanence principle - a principle that occurs, or is construed, within what could be seen (after Deleuze) as the level of practice, and that remains crucial to the so-called posthumanist turn. Posthumanism seems to ascribe an important role to claims and theses that are oriented towards the abolishment of all dichotomies that rupture the existing substance (dichotomies such as form-matter, but also internal-external, subject-object, soul-body, reflection-truth/experience). Interestingly, embracing such a performative perspective - one in which philosophy or theory is something that is „performed” - is only possible when the division between the „immanence of practice” and the „poststructuralist” ideas of literariness or textuality is maintained and emphasised. The reason for this is that the latter has been strongly associated with the centrality of the human being, their language and their intellectual creations (see e.g. Braidotti, Barad). But, as I would like to point out, referring to Deleuze and Guattari themselves, this allegedly poststructuralist framework has been successfully transcended by poststructuralists themselves. Nonetheless, this did not lead them to exclude the art of language - including literature which, seen here as a type of social practice, was among the chief interests of these French philosophers.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.