Search results

1

The Principle of Reason according to Leibniz: The Origins, Main Assumptions and Forms

100%

Paź B.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 2

111-143

EN

The subject of this article is Leibnizian interpretation of the principle of reason. Although the German philosopher called it principium grande of his philosophy, we do not find its systematic exposition in Leibniz’s works. The main aim of my paper is to present a short exposition of the principle. The article consists of three parts: in the first I present systematic exposition of the principle of reason with particular emphasis on explication of terms “principle” and “reason,” in the second, I show the origins of the principle, finally, in the third part, I discuss in detail three forms of it: the principle of sufficient reason, the principle of determining reason and the principle of rendering reason. I accept two main theses: firstly, a proper interpretation of this principle requires taking into account the whole context of Leibnizian philosophy, i.e. one cannot limit oneself (as it is usually happens among researchers) to only one discipline, e.g. logic. Secondly, the ultimate methodological and heuristical foundation of the principle of reason is Leibnizian metaphysics, especially natural theology.

PL

Przedmiotem niniejszego tekstu jest zasada racji w interpretacji G.W. Leibniza. Choć sam Leibniz nazywał ją principium grande swojej filozofii, to jednak nigdzie nie podał choćby zarysu jej systematycznego wykładu. Celem mojego tekstu jest taki skrótowy opis tej zasady. Tekst składa się z trzech zasadniczych części: w pierwszej podaję systematyczny wykład zasady racji ze szczególnym uwzględnieniem pojęciowej charakterystyki terminów „zasada” i „racja”, w drugiej prezentuję zasadę racji od strony jej genezy, wreszcie w części trzeciej szczegółowo omawiam trzy postaci zasady racji: zasadę racji dostatecznej, zasadę racji determinującej oraz zasadę racji uzasadniającej. Przyjmuję dwie główne tezy interpretacyjne: po pierwsze, właściwa wykładnia zasady racji wymaga uwzględnienia całościowego kontekstu filozofii Leibniza, tj. nie wystarcza (powszechne w literaturze przedmiotu) do jej systematycznego wykładu ograniczenie się tylko do jednego obszaru, np. logiki. Po drugie, ostateczną metodologiczną i heurystyczną podstawą zasady racji jest Leibnizjańska metafizyka, w szczególności teologia naturalna.

2

Monadologiczna metafizyka Leibniza na ekranie. Wokół filmu „Przebudzenia”

100%

Paź B.

Kwartalnik Filmowy

|

2016

|

issue 96 Film i metafizyka

122-136

PL

W swym artykule Paź analizuje film „Przebudzenia” („Awakenings”, reż. Penny Marshall, 1990) pod kątem obecności w nim elementów monadologicznej metafizyki G. W. Leibniza. Okazuje się, że autor pierwowzoru scenariusza Oliver Sacks, brytyjski neurolog i psychiatra, w opisach badanych i leczonych przez siebie pacjentów, jakie zawarł w książce o tym samym tytule, co późniejszy film, wprost inspirował się kategoriami niemieckiego filozofa. Wśród pojęć Leibniza zaczerpniętych przez Sacksa należy wymienić: monadę, refleksję, świat możliwy etc. W filmie zaś obecne są głoszone przez niemieckiego filozofa prawa świadomości, takie jak np. zasada ciągłości od najmniej jasnych percepcji (letarg, sen) do percepcji w pełni wyraźnych i zreflektowanych oraz koncepcja realnej tożsamości podmiotu. W szczególności Leibnizjańska teza izolacjonistyczna („monady nie mają okien”) znalazła swoją konkretyzację w przypadku opis losu głównych bohaterów „Przebudzeń”. Walorem tego filmu jest to, że jest on jak dotychczas pierwszą i udaną próbą unaocznienia tez – uchodzącej za bardzo abstrakcyjną – metafizyki nowożytnego racjonalisty.

EN

In his article Paź examines the movie “Awakenings” (dir. Penny Marshall, 1990) for the presence of G. W. Leibniz’s metaphysics of monads. It turns out that the author of the book on which the screenplay is based, Oliver Sacks, a British neurologist and psychiatrist, was himself directly inspired by the categories of the German philosopher, in his description of the patients he examined and treated. Among Leibniz’s concepts taken up by Sacks are: monad, reflection, possible world etc. The film proclaims Leibniz’s laws of consciousness, such as the principle of continuity from the least clear perceptions (lethargy, sleep) to the most clear ones and conscious, and the concept of the real identity of the subject. In particular Leibniz’s thesis on isolation (“monads are windowless”) found itself into the description of the main protagonists of the Awakenings. The value of this film lies in that it is the first and successful attempt at showing the very abstract thesis of the metaphysics of the modern rationalist.

3

O wielości metod w filozofii Wolffa

100%

Paź B., Instytut Filozofii U. W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica

|

2012

|

vol. 25

EN

The main goal of the article is to demonstrate that (against general opinion) Wolff used not one but few different research methods in his philosophy. Except mathematical (more geometrico), there were semiotic, eidetic and reflective ones. Moreover I indicate the presence of reductive, transcendental, and rhetorical method elements in Wolff's works. Each of this methods are represented in this article in details with an examples of their usage by Wolff. The choice of the methods and the structural relation between them are not coincidental. In the current article I try to prove that the heuristic epistemological primacy in Wolff's philosophy belongs not to the mathematical but to eidetic method. Speaking of the relation type between eidetic method and the rest of them – semiotic, reflective and axiomatic (mathematical one) – I would define it as: (1) genetic dependence, since eidetic method is the reason of existence of the rest of the methods, (2) heuretic dependence, while eidetic one gives the opportunity for the reflection over the rest of the methods, and (3) epistemological dependence, while eidetic method provides criteria of truth (reliability) of the knowledge for the rest of methods.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica – Aesthetica – Practica

1 Kwartalnik Filmowy

1 Roczniki Filozoficzne

3 Paź B.

1 Instytut Filozofii U. W.

1 2017

1 2016

1 2012

The Principle of Reason according to Leibniz: The Origins, Main Assumptions and Forms

Monadologiczna metafizyka Leibniza na ekranie. Wokół filmu „Przebudzenia”

O wielości metod w filozofii Wolffa