Historia kuglarza i kaczki zawarta w III Księdze Emila (1762) nie tylko stanowi zręcznie skonstruowaną komedyjkę o zmanipulowanym manipulatorze, ale funkcjonuje też jako prototyp całej serii manipulacji, które możemy zaobserwować w innych fragmentach tej powieci i innych utworach Rousseau. Na szczególną uwagę zasługuje Anty-Emil (1763), którego autor, Jean-Henri-Samuel Formey, nie zrozumiał mistyfikacji Jana-Jakuba i poddał jego dzieło ortodoksyjnej krytyce. W analizowanym fragmencie mamy też do czynienia z modelem manipulacji czytelnika przez narratora, którego dobre intencje szybko mogą zostać zakwestionowane, gdy tylko straci się go z oczu. Autor Nowej Heloizy dał wreszcie próbkę swych powieściopisarskich umiejętności, pokazał bowiem, że sens tekstu pozostaje częściowo ukryty, czy wręcz niedostępny dla roztargnionego czytelnika.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.