Search results

1

Spisy unickie eparchii kamienieckiej z lat 1758-1765 jako źródło do dziejów społecznych Podola.

100%

Budzyński Z.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2004

|

vol. 3

459-474

2

Polsko-ukraińskie związki mieszane w Przemyślu według greckokatolickich rejestrów zapowiedzi przedślubnych z lat 1913–1924

63%

Budzyński Z., Kamińska-Kwak J.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2021

|

vol. 43

61-91

EN

The base research source for the article are the registers of premarital announcements from the years 1913–1924. It contained 1296 register of engaged couples, nearly half of which were exogemic (mixed denominations), mostly Polish-Ukrainian. The mentioned registered are (for the most part) comparable. The personal data of the couples and their parents, place and date of birth, place of inhabitancy and religion and specific denomination. They alsocontain links and summaries of different documents and certificates produced by the eparchial curia. The contents are richer than the later marital books. They register in detail the state of mixed relationships in statu nascendi, at the moment of their forming, making preparations for the wed-ding and gathering the needed documentation and taking the vow among witnesses, along with the signature on the document. The personal range is also much wider, because the registers also contained mentions of engagements that were cancelled and couples, that received the sacrament in the temple of the female bethrothed, in the Roman Catholic denomination. The books present the social and religious phenomenon in the form of mixed Polish-Ukrainian marriages in the frontier territories of the Rzeczpospolita.

PL

Podstawę źródłową artykułu stanowi księga zapowiedzi przedślubnych parafii katedralnej obrządku greckokatolickiego w Przemyślu za lata 1913–1924. Obejmuje ona 1296 rejestrów par narzeczeńskich, z których niemal połowę stanowiły związki egzogamiczne (mieszane obrządkowo), prawie w całości ukraińsko-polskie. Rejestry zawierają porównywalne ze sobą elementy treści. Szczegółowe dane osobowe obojga narzeczonych podają personalia ich i ich rodziców, miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania, stan cywilny, status społeczno-zawodowy oraz obrządek lub wyznanie. Rejestry zawierają też liczne odwołania do dokumentów i zaświadczeń przedstawionych wcześniej przez narzeczonych w kurii eparchialnej. Zakres treści rejestrów jest bogatszy niż późniejszych zapisów w księdze poślubionych. Rejestrują one dokładnie zjawisko związków mieszanych in statu nascendi, czyli w momencie formowania się związku, podjęcia starań o zawarcie ślubu, w tym przygotowania stosownej dokumentacji i złożenia przysięgi, potwierdzonej obecnością świadków i podpisem na protokole egzaminu przedślubnego. Księga zapowiedzi obejmuje także pary narzeczeńskie, które zrezygnowały później ze ślubu oraz pary, które zgodnie z obowiązującym prawem otrzymały sakrament w kościele parafialnym panny młodej, pozostającej w obrządku łacińskim. Księga jest materialnym świadectwem fenomenu społeczno-religijnego, jakim w dawnej Rzeczypospolitej były na Kresach południowo-wschodnich polsko-ukraińskie małżeństwa mieszane.

3

An Unknown Census of the Population of Przemyśl from mid-1918: A Primary Source Analysis

63%

Budzyński Z., Kamińska-Kwak J.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2019

|

vol. 41

209–231

PL

An Unknown Census of the Population of Przemyśl from mid-1918: A Primary Source Analysis Nieznany spis ludności Przemyśla z połowy 1918 roku. Studium źródłoznawcze Przemyśl, położony we wschodniej Galicji, stanowił w latach autonomii ważne regionalne centrum administracyjne i oświatowe, oferował też duże możliwości zatrudnienia, szeroki wachlarz usług i dobrze rozwinięty handel. Był wówczas miastem zróżnicowanym pod względem struktury narodowościowej i wyznaniowej, co w pełni utrzymało się w okresie I wojny światowej. Odnaleziony spis ludności Przemyśla, przeprowadzony latem 1918 roku, przedstawia lokalną społeczność w formie typowej dla galicyjskiego miasta wielokulturowego, w którym obok historycznych nacji (polskiej, ruskiej/ukraińskiej i żydowskiej) funkcjonują rodziny wywodzące się z innych prowincji austriackich; to ostatnie tego rodzaju źródło przekrojowe, oddające krajobraz społeczny uformowany w okresie rozbiorów. W sumie odnaleziono 1163 ankiety spisowe, obejmujące ok. 40 ulic i placów miejskich, w obrębie których zarejestrowano 334 domy. W rejestrach zachowały się informacje o 4507 osobach, co stanowi ok. 10% mieszkańców Przemyśla, których ogólną liczbę szacuje się w 1918 roku na 45 tys. Spis pozwala na wskazanie poszczególnych osób z imienia i nazwiska, określenie ich wieku i płci, miejsca urodzenia, jak również pozycji w rodzinie podstawowej i rozszerzonej, tworzącej jedno gospodarstwo domowe. Umożliwia ponadto ustalenie ich przynależności religijnej (wyznanie, obrządek), a w niektórych przypadkach również wykonywanego zawodu lub wskazanie innego źródła utrzymania. Na jego podstawie można obliczyć liczebność rodzin poszczególnych wyznań i obrządków, precyzyjnie określić miejsce ich zamieszkania w pojedynczych domach czy oficynach, przypisanych do konkretnych ulic i placów miejskich, a także dzielnic i przedmieść. Przedmiotem szczegółowej analizy statystycznej i socjotopograficznej uczyniono dla przykładu wybrane ulice, dla których zachowało się najwięcej ankiet spisowych. Wynika z niej, że przeciętny dom ujęty w spisie zasiedlało 3,7 rodzin, przy czym domy przy centralnie położonych ulicach – nawet 8,5 rodziny. Najlepiej reprezentowaną w spisie ulicę 3 Maja (290 rodzin) zamieszkiwali w przewadze Żydzi, następnie Polacy, zdecydowanie mniej odnotowano tu Ukraińców (Rusinów), a tym bardziej przedstawicieli innych nacji. Drugą pod względem rangi na tym przedmieściu, ulicę Grunwaldzką, zamieszkiwali z kolei w przewadze Polacy, następnie Rusini, rzadziej Żydzi. Większość zarejestrowanych mieszkańców Przemyśla była migrantami napływającymi do miasta z najbliższego regionu, ale nie brakowało w nim przybyszów z odległych stron i praktycznie wszystkich krajów monarchii austriackiej. W kategorii głów rodzin zaskakuje znaczna nadreprezentacja młodych kobiet, widoczna zwłaszcza w rodzinach polskich, po części żydowskich, najmniej ukraińskich.

EN

Przemyśl, located in eastern Galicia, was an important administrative and educational centre during the era of autonomy; the city offered many possibilities for employment, a wide range of services and had well-developed commerce. It was a nationally and religiously diverse city, the feature being also omnipresent during the First World War period. A population census, carried out during the summer of 1918, reveals a local society in the form of a typical Galician multicultural city in which, apart from historical nationalities (Poles, Ruthenians/Ukrainians and Jews), families from other Austrian provinces lived and worked. It is the last such source that reflects the landscape formed during the division of the Commonwealth. 1,163 questionnaires were located, from about 40 streets and plazas, in which 334 houses were situated. We found information on 4,507 people (about 10% of the population of Przemyśl, which numbered about 45,000 in 1918). The census made it possible to identify personal data, age, sex, birthplace and the position of the respondents in the basic and extended family, constituting one household. It also reveals their religious denomination and in some cases social status and profession. The census enables us to calculate of the size of the families of each religion and precisely pinpoint their address in each house and outbuilding in correlation to individual streets, squares, districts and suburbs. The subject under analysis encompasses the streets with the most surviving data material. The research revealed that on average a single house was occupied by 3.7 families, and in the central streets as many as 8.5 families. The best-represented, 3 Maja Street (290 families), was mostly occupied by Jews, followed by Poles; while Ruthenians and other nations were less represented. The second most represented, Street, was mostly occupied by Poles; next were Ruthenians and Jews. Most of the registered population was composed of migrants, coming into the city from nearby regions, but also from all of the provinces of the Habsburg Empire. In the “head of families” category we can see a surprisingly large overrepresentation of young women, especially in Polish and in part Jewish families; this issue was less common in Ruthenian families. N209–231

4

SPÓR O PRZEMYSKI KARMEL. RELACJE ŚWIADKÓW HISTORII (POD REDAKCJĄ JERZEGO BARTMIŃSKIEGO)

51%

Bartmiński J., Budzyński Z., Bartmiński S. k.

Rocznik Przemyski

|

2015

|

vol. 51

|

issue 2(19): Literatura i Język

125-214

EN

This issue discusses several accounts devoted to the dispute between Catholics and Greek Catholics of Przemyśl, which concerned the handing over of the former Carmelite church to the Uniates. The dispute over the church in spring 1991 was in fact an argument between the Poles and the Ukrainians over the status of Greek Catholicism. Eventually the church remained in the hands of Roman Catholics, whereas Greek Catholics received a post-Jesuit church in Przemyśl on the grounds of Pope John Paul II’s decision (during his visit to Przemyśl in June 1991). What is important, the Catholic protesters were excommunicated. From 1996 the former post-Jesuit church became the cathedral of the Ukrainian Catholic Archeparchy of Przemyśl-Warsaw as the Cathedral of St. John the Baptist. The published accounts present the stands of both hierarchs of Przemyśl, Bishops Ignacy Tokarczuk and Jan Martyniak, and of several high representatives of the Bishops’ Curia and other RC offices involved directly in solving the dispute over the Carmelite church. All in all, in this issue half of the accounts come from the church circles. The Ukrainian side is represented by three accounts. However, there seem to be too few reports from politicians and high-ranking state officials, especially the defenders of the Carmelite church in Przemyśl themselves. There is also a separate report by a historian Stanisław Stępień, an active observer of and participant in the events in Przemyśl.

Refine search results

2 Przeszłość Demograficzna Polski

1 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

1 Rocznik Przemyski

1 2021

1 2019

1 2015

1 2004

4 Budzyński Z.

2 Kamińska-Kwak J.

1 Bartmiński J.

1 Bartmiński S. k.

Spisy unickie eparchii kamienieckiej z lat 1758-1765 jako źródło do dziejów społecznych Podola.

Polsko-ukraińskie związki mieszane w Przemyślu według greckokatolickich rejestrów zapowiedzi przedślubnych z lat 1913–1924

An Unknown Census of the Population of Przemyśl from mid-1918: A Primary Source Analysis

SPÓR O PRZEMYSKI KARMEL. RELACJE ŚWIADKÓW HISTORII (POD REDAKCJĄ JERZEGO BARTMIŃSKIEGO)