Search results

Sort By:

Limit search:

Uniwersytety polskie dziś

100%

SAGANIAK M.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2015

vol. 28

issue 1 (109)

The author outlines the role of tertiary education against the background of the postmodern democratic society. The modern civic society is described as torn by political and religious controversies, thus losing its capability of self-governance as well as its self-awareness. According to the author, the processes manifested by these phenomena are related to the expansion of the conception of freedom common in the democratic systems prevailing in the developed European capitalist societies of the turn of the twentieth century. The conception of freedom in question is termed by the author as ‘freedom without responsibility.’ The author advances the thesis that such a concept of freedom, paired with relativism, results in the decline of the social vision of the world as a place shared by all human beings. Thus human free actions are no longer perceived as identifiable, controllable or correctible, which in turn contributes to the decline of common social goals as well as to the destruction of social bonds. A return to the proper concept of freedom would involve the effort of reconstructing the self-knowledge of the contemporary society. For this purpose though an honest and free research in the humanities is indispensable, since the humanities may create the ‘room’ for such a conceptual reconstruction. The humanities need to be pursued in the universities, which carry the duty of interpreting the social history of the humanity, providing the vision of its past and pointing to the potential projects of its future. The concluding part of the article is focused on the activity of the Polish Humanities Crisis Committee, of which the author is a member. The Committee is an organization whose mission goes beyond the political and religious differences exhibited by the Poles, and which focuses on the correct diagnosis of the present moment of the social history, on recovering the proper rank of the universities and on engaging them in the process of the renewal of the civic society. Translated by Dorota Chabrajska

Autorka rysuje rolę szkolnictwa wyższego na tle sytuacji ponowoczesnego społeczeństwa demokratycznego. Współczesne społeczeństwo obywatelskie postrzega jako rozrywane sprzecznościami politycznymi i światopoglądowymi, tracące samosterowność i samoświadomość. Procesy te łączy z rozprzestrzenianiem się specyficznej koncepcji wolności, charakterystycznej dla demokracji w rozwiniętych europejskich społeczeństwach kapitalistycznych przełomu dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku, którą określa jako „wolność bez odpowiedzialności”. Wysuwa hipotezę, że tego rodzaju wolność, połączona z relatywizmem, prowadzi do zaniku poczucia wspólnego świata, co uniemożliwia zaistnienie wolnego czynu, rozumianego jako działanie, którego skutki można widzieć, kontrolować i korygować, co z kolei prowadzi do utraty poczucia wspólnego celu i zaniku więzi społecznych. Powrót do wolności wymaga – zdaniem autorki – odbudowania wiedzy naszego społeczeństwa o sobie samym, co może się dokonać przede wszystkim w obrębie rzetelnej i wolnej refleksji humanistycznej. Refleksja taka powinna być uprawiana przede wszystkim na uniwersytetach, które powinny dokonywać interpretacji dziejów naszego społeczeństwa, dawać mu poczucie przeszłości i pokazać możliwe projekty przyszłości. W zakończeniu artykułu autorka ukazuje działalność Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej, którego jest członkiem, jako ugrupowania „ponad podziałami” politycznymi i światopoglądowymi, pracującego nad diagnozą sytuacji społecznej, nad przywróceniem właściwej rangi uniwersytetom i nad włączeniem ich w proces odnowy społeczeństwa obywatelskiego.

Jak zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas

63%

SAGANIAK M., CHABRAJSKA D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2020

vol. 33

issue 1 (129)

The article includes a comparative study of the issue of ‘dialogue’ based on Jürgen Habermas’s work The Theory of Communicative Action and Mikhail Bakhtin’s article “The Problem of the Text in Linguistics, Philology, and the Human Sciences: An Experiment in Philosophical Analysis,” included in his Speech Genres and Other Late Essays. Both texts exhibit a similar way of argument, proceeding from an explanation of the conditions for understanding the Other to an intersubjective, or objective, concept of the world. Both texts manifest also an effort to describe the concept of ‘Logos’ based on an analysis of speech and communicative acts, as well as propose to embed dialogue in the reality of social life conceived as an intersubjective realm of open and dynamic balance between individual freedom and the community. However, the comparison of Habermas’s and Bakhtin’s ideas shows that their views of the relationship between the subjective and objective aspects of a speech act diverge radically. While Habermas accepts the hypothesis of a continuous development of communicative rationality in culture, which is thus capable of constant verification of its rules of communication, which in turns enables dialogue, argument, and understanding, Bakhtin, having conceived of a spoken word in terms of an unrepeatable act, develops a philosophy of acting. To Bakhtin, rationality is merely an aspect of responsibility, which, as such, marks every act performed by a human being. Translated by Dorota Chabrajska

Artykuł prezentuje porównawcze ujęcie zagadnienia dialogu w pracach Jürgena Habermasa Teoria działania komunikacyjnego i Michaiła Bachtina Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej. Teksty te łączy zasada prowadzenia rozumowania zmierzającego od wyjaśnienia warunków porozumienia do intersubiektywnego lub obiektywnego pojmowania świata. W obu tekstach podjęto próbę określenia pojęcia logosu na podstawie analizy aktów mowy i komunikacji oraz osadzenia dialogu w rzeczywistości życia społecznego, rozumianego jako intersubiektywna sfera otwartej, dynamicznej równowagi między wolnością indywiduum a wspólnotą. Porównanie zmierza do wykazania zasadniczej różnicy, jaka dzieli obu myślicieli, zwłaszcza co do sposobu ujęcia relacji między subiektywnością a obiektywnością w akcie mowy. Różnica owa wynika stąd, że Habermas osadza swoje myślenie w hipotezie racjonalności rozwijającej się w kulturze ludzkiej, zdolnej do weryfikacji własnych zasad i fundującej możliwość rozmowy, argumentowania i porozumienia, Bachtin natomiast rozwija filozofię czynu, ujmując wypowiedziane słowo jako niepowtarzalny czyn. Racjonalność staje się dla Bachtina tylko jednym z wymiarów odpowiedzialności, obejmującej całą działalność człowieka.

Refine search results

2 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2 SAGANIAK M.

1 CHABRAJSKA D.

1 2020

1 2015

Search results

Uniwersytety polskie dziś

Jak zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas