Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 144

first rewind previous Page / 8 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 8 next fast forward last
EN
The paper presents an empirical analysis of Carbon Footprint indicator applied to the public building of the Faculty of Chemistry at the University of Warsaw. Analysis takes into account direct and indirect CO2 emissions related to the functioning of the Faculty. Analysis concentrates on the year 2013 but also allows for some comparison with two earlier years and with two other public buildings in Warsaw. The final outcome of this study, with a help of thermo visual examinations, proposes a list of undertakings which are necessary to improve the efficient use of energy in the Faculty.
PL
W artykule przedstawiona została analiza empiryczna wskaźnika jakim jest Ślad węglowy. Obiektem poddanym badaniom jest Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. W analizie uwzględniono pośrednie i bezpośrednie źródła emisji gazów cieplarnianych, które łączą się z eksploatacją budynku. W pracy dokonano także porównania danych dla wspomnianego budynku z dwoma innymi instytucjami. Analiza dotyczy roku 2013, jednak przeprowadzono również obliczenia dla lat 2011 i 2012. W podsumowaniu, po przeprowadzeniu dodatkowych analiz metodą termowizji, zidentyfikowano i podano działania, które mogą być wprowadzone w celu zwiększenia efektywności energetycznej budynku Wydziału.
EN
This paper treats about the problem of nitrogen oxides formation in the process of natural gas combustion. The analysis of the influence of selected combustion parameters on the concentration of NO, N2O and NO2 in the combustion products was done. From many factors determining NOx formation two was selected, ie temperature and residence time at the highest temperature zone, considering them to be particularly important. Detailed analysis of the absolute rate of NOx for various combustion temperatures was done with the use of commercial software CHEMKIN-PRO. Moreover, the paths of formation of above- mentioned compounds were determined. The main goal of the research is to analyze the impact of selected parameters of combustion process, such as temperature, on formation of thermal nitrogen oxides, with special emphasis on the chemistry of the process. The use of numerical methods to predict the products of combustion process, especially NOx, is of great importance in terms of ecological and economical aspects
PL
W niniejszym artykule poruszono problematykę formowania tlenków azotu w procesie spalania gazu ziemnego. Przeanalizowano wpływ wybranych parametrów spalania na udział NO, N2O i NO2 w produktach spalania. Spośród wielu czynników determinujących tworzenie się NOx wybrano dwa, a mianowicie temperaturę i czas przebywania w strefie najwyższych temperatur, uznając je jako szczególnie istotne. Za pomocą komercyjnego oprogramowania CHEMKIN-PRO dokonano szczegółowej analizy absolutnej szybkości NOx dla różnych temperatur spalania. Ponadto, sporządzono ścieżkę formowania ww. związków. Zasadniczym celem badań jest analiza wpływu wybranych parametrów procesu spalania, takich jak temperatura, na formowanie termicznych tlenków azotu, ze szczególnym uwzględnieniem chemii procesu. Wykorzystanie metod numerycznych do przewidywania produktów spalania, m.in. NOx, jest niezwykle istotne w aspekcie ekologicznym i ekonomicznym.
EN
Climate change often referred to as global warming is one of the most important issues of the century, and is caused by many factors especially the activities emanating from industrial cluster. The paper therefore, underscores the influence of clustering on climate change. The paper adopts secondary sources of data; and has found out that despite the tremendous benefits of clustering in regional development, especially economic revamping, rejuvenation, overhauling and sustenance, it is not without some negative consequences. One of the major consequences is industrial pollution which has greatly increased atmospheric concentration of water vapour, methane, carbon-dioxide and nitrous oxide, all greenhouse gases which has significantly contributed to climate change. The paper further revealed the various consequences of global warming such as, large scale water and food shortages which can lead to catastrophic effects on wild life. Other consequence includes hurricane, droughts, heat waves and wild fire, changing ecosystem and acidifying ocean and other natural disaster. The paper has found out that, though clustering policy could be harnessed to launch a region into the desired goal of rapid industrialization; the negative impacts especially the emission of gases should be adequately curtailed by government through enacting environmental laws and regulations that promote sustainable industrial development. This could be achieved through the enforcement of pollution laws and control of the energy consumption of these industries. Nations should come together in order to provide solution to the problem of global warming.
PL
Zmiany klimatyczne, często odnoszone do globalnego ocieplenia, stanowią jeden z najważniejszych problemów obecnego stulecia. Spowodowane są one przez wiele czynników, w tym zwłaszcza przez działalność przemysłową. Artykuł podkreśla wpływ klastrów na zmiany klimatyczne, posługując się pośrednimi źródłami danych i wskazując, iż poza niezwykłymi korzyściami klastrów przemysłowych dla rozwoju regionalnego, głównie naprawą, odnową i przebudową gospodarczą, występują też pewne negatywne konsekwencje. Jedną z głównych konsekwencji jest zanieczyszczenie z przemysłu, wskutek którego wzrasta koncentracja w atmosferze pary wodnej, metanu, dwutlenku węgla i podtlenku azotu, wszystkich gazów cieplarnianych znacząco przyczyniających się do zmian klimatycznych. W dalszej kolejności w tekście przedstawiono różnorodne konsekwencje globalnego ocieplenia, takie jak podnoszenie się poziomu wody, niedobory żywności, co może oznaczać katastrofalne skutki dla dzikiego życia. Inne efekty obejmują susze i huragany, fale gorąca i niekontrolowane wybuchy pożarów, zmiany ekosystemów, zakwaszanie oceanów i całą gamę innych katastrof naturalnych. W artykule stwierdzono, że o ile polika rozwoju klastrów może być nastawiona na wprowadzenie regionów w osiąganie pożądanego celu uprzemysławiania, o tyle negatywne efekty tych procesów, zwłaszcza w postaci emisji gazów cieplarnianych powinny być odpowiednio zredukowane przez rządy poprzez uchwalanie praw i regulacji środowiskowych promujących zrównoważony rozwój przemysłu. Może to zostać osiągnięte poprzez wzmacnianie prawa dotyczącego emisji zanieczyszczeń oraz kontrolę zużycie energii przez przemysł. Narody powinny współpracować ze sobą w celu rozwiązania problemu globalnego ocieplenia.
EN
According to the Europe 2020 strategy (European Commission, 2010), the development of EU countries should be based on three interrelated priorities: smart, sustainable and inclusive growth. Smart growth should be based on the increasing role of knowledge and innovation as the driving forces of future growth. In practice, this will require the improvement of both educational quality and the outcomes of research activity, the promotion of innovation and knowledge transfer within the Union, full exploitation of information and communication technologies, as well as ensuring that innovative ideas are translated into new products and services. The main purpose of this paper is to present the role of eco-innovations in a process of smart specializations identification and realization in one of the Polish regions – the Lublin province. According to the Regional Innovation Strategy for Lubelskie province (RIS), the key specialization is to become a bio-economy including selected activity areas (including sciences) related to the manufacture and processing of biological-origin resources (bio-resources) for food, energy and medical purposes. Methodology of smart specializations selection, has moreover allowed the identification of complementary specialization in the form of medical and health promoting services, supporting specialization, e.g. IT and automatics, and emerging specialization, i.e. low-emission energy generation (Zarząd Województwa Lubelskiego, 2013). The eco-innovations will play a key role in the implementation of two specializations of the region: the bio-economy and low-emission energy generation.
PL
Zgodnie ze strategią Europa 2020 (Komisja Europejska, 2010), rozwój krajów UE powinien opierać się na trzech powiązanych ze sobą priorytetach: inteligentnym, zrównoważonym i sprzyjającym włączeniu społecznemu wzrostowi. Inteligentny wzrost powinien być oparty na rosnącej roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego wzrostu. W praktyce będzie to wymagało poprawy zarówno jakości kształcenia jak i wyników działalności badawczej, promowania innowacji i transferu wiedzy w ramach Unii, pełnego wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych, a także zapewnienia, że innowacyjne pomysły będą wykorzystane do tworzenia nowych produktów i usług. Głównym celem pracy jest przedstawienie roli innowacji ekologicznych (ekoinnowacji) w procesie identyfikacji i wdrażania inteligentnych specjalizacji w województwie lubelskim. Według Regionalnej Strategii Innowacji dla województwa lubelskiego (RIS), tzw. kluczową specjalizacją regionu będzie bio-gospodarka obejmująca te obszary działalności, które związane są z produkcją i przetwarzaniem zasobów pochodzenia biologicznego (bio-zasobów). Metodologia wyboru inteligentnych specjalizacji umożliwiła ponadto identyfikację tzw. specjalizacji uzupełniającej w formie usług medycznych i prozdrowotnych, specjalizację wspomagającą, tj. informatykę i automatykę, oraz specjalizację wyłaniającą się w postaci energetyki niskoemisyjnej (Zarząd Województwa Lubelskiego 2013). Eko-innowacje odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu dwóch specjalności regionu: bio-gospodarki i energetyki niskoemisyjnej.
EN
In most nations of the third world, the vast majority of the cities are plagued with various multi-dimensional urban growth problems (infrastructure, services, employment crises and so on). The problem of the central city slums and the required solution has some socio-economic, technical, administrative and socio-cultural considerations. It is in this regard that this paper has attempted an examination of the socio-cultural challenges to urban renewal in Ile-Ife, Nigeria. It has identified and examined the socio-economic characteristics of the traditional core area of Ile-Ife; examined the physical and environmental characteristics of the traditional core area of Ile-Ife; examined the existing infrastructural facilities in the traditional core area, and assessed the socio-economic variables that influenced urban renewal options in the study area. Data for the study were derived through the use of questionnaire administered on 477 houses (10% of the total number of houses in the core area of Ile-Ife) samples of household heads selected using systematic random sampling. The study revealed that majority of the buildings (83.0%) was built more than 30 years ago. Also, the common material of construction is mud. This is because 70.0% of buildings were constructed of mud and another (20.3%) were of mud bricks. Only, (9.6%) were of cement blocks. The study further revealed that more than four-fifth of the respondents (85.3%) earned less than 15,000 NGN monthly while only (14.7%) earned more than 15,000 NGN monthly. Also, multiple regression and ANOVA tests showed a high predictive influence of residents’ socio-economic characteristics such as income (78.0%), level of education (84.0%) and occupation (92.0%) on their preferred renewal options (p ≤ 0.01). The paper concluded that in urban renewal endeavours, there is need for planners to take into consideration the various socio-economic encumbrances if the affected people are to be meaningfully catered for.
PL
W większości krajów tzw. Trzeciego Świata zdecydowana większość miast zmaga się z różnymi, wielowymiarowymi problemami wzrostu (w sferze infrastruktury, usług, kryzysu zatrudnienia itp.). problem istnienia slumsów w centrach miast rozważany jest pod kątem społeczno-ekonomicznym, technicznym, administracyjnym i społeczno-kulturowym. W niniejszym artykule rozpatrzono społeczno-kulturowe wyzwania rewitalizacji w Ile-Ife (Nigeria). Zidentyfikowane i zbadane zostały uwarunkowania społeczno-gospodarcze, cechy fizyczne i środowiskowe, a także zaplecze infrastrukturalne tradycyjnego centrum Ile-Ife. Następnie wyodrębniono zmienne społeczno-ekonomiczne wpływające na opcje odnowy miejskiej na badanym obszarze. Dane niezbędne do badań uzyskano dzięki wykorzystaniu kwestionariusza pośród 477 wybranych losowo gospodarstw domowych (10% wszystkich gospodarstw domowych na analizowanym obszarze). Wyniki ukazały, iż większość budynków (83%) zostało zbudowanych ponad 30 lat temu, a powszechnym materiałem budowlanym jest błoto – 70% budowli powstało z błota, a kolejne 20,3% z cegieł wytworzonych z błota. Jedynie 9,3% budynków zbudowano z betonowych bloków. Co więcej, ponad trzy czwarte respondentów (85,3%) zarabia miesięcznie mniej niż 15 000 NGN, a tylko 14,7% więcej niż 15 000 NGN. Regresja wielu zmiennych oraz testy ANOVA wykazały silny przewidywany wpływ uwarunkowań społeczno-ekonomicznych respondentów, takich jak dochód (70,8%), poziom wykształcenia (84%) i zawód (92%) na preferowaną przez nich opcję odnowy budynków (p ≤ 0,01). We wnioskach stwierdzono, że przy próbach odnowy miast planiści powinni brać pod uwagę różne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, jeśli mieszkańcy mają być aktywnie i znacząco włączani w ten proces.
EN
The membership in the European Union (EU) created favourable conditions for the implementation of the agri-environmental programme (AEP) in Poland. The AEP is the most important rural development measure in the UE (in terms of financial support). The goal of the paper is to assess the effectiveness related to the absorption of the funds for the AEP in Poland. That effectiveness was analysed in the context of the scope and the way in which Polish authorities took advantage of opportunities from the EU financial support which was available to be spent on that measure. The Author used descriptive and comparative analysis to show differences in absorption of financial sources in Poland and in the entire EU for three time periods chosen due to the stages of multiannual financial perspectives for the Common Agricultural Policy: 2004-2006, 2007-2013, 2014-2020. The effectiveness of absorption of the AEP is relatively low – especially in comparison to the groups of the EU member states divided due to the date of accession (after or before 2004). The share of expenditures on the AEP in Polish Rural Development Programme (in all discussed time periods) is one of the lowest in the EU. The effectiveness is also low when we take into account the relation of executed expenditures on the AEP to the allocations which were potentially available for it. It especially refers to the first period of the EU membership. In the second period the effectiveness was improved, but it was worsened again in years 2014-2020 as a result of decisions made by Polish authorities. The biggest possible part of funds for rural development was reallocated for direct payments and consequently the possibilities of further development in implementation of the AEP were strongly reduced.
PL
Członkostwo w Unii Europejskiej (UE) stworzyło korzystne warunki dla realizacji programu rolno środowiskowego (PRŚ) w Polsce. PRŚ jest najważniejszym instrumentem rozwoju obszarów wiejskich w UE (w zakresie wsparcia finansowego). Celem artykułu jest ocena skuteczności absorpcji funduszy na PRŚ w Polsce. Skuteczność tę poddano analizie w kontekście zakresu i sposobu, w którym polskie władze wykorzystały możliwości finansowego wsparcia UE. Autor zastosował metody analizy opisowej i porównawczej aby pokazać różnice w absorpcji źródeł finansowych w Polsce i w całej Unii Europejskiej w trzech okresach wybranych ze względu na etapy wieloletnich perspektyw finansowych dla Wspólnej Polityki Rolnej: 2004-2006, 2007-2013, 2014-2020. Skuteczność absorpcji PRŚ jest stosunkowo niska - zwłaszcza w porównaniu do głównych grup państw członkowskich UE. Udział wydatków na ten program w Polskim Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (w wszystkich omawianych okresach) jest jednym z najniższych w UE. Skuteczność również jest niska, gdy weźmie się pod uwagę stosunek kwot, które zostały rzeczywiście wykorzystane na PRŚ do kwot, które były potencjalnie dostępne na jego finansowanie. Odnosi się to zwłaszcza do pierwszego okresu członkostwa w UE. W drugim okresie skuteczność poprawiła się, ale w latach 2014-2020 ponownie się pogorszyła w wyniku decyzji podjętych przez polskie władze. Całą możliwą część funduszy na rozwój obszarów wiejskich przesunięto na płatności bezpośrednie. W konsekwencji możliwości dalszego wdrażania PRŚ zostały znacznie ograniczone.
EN
Like many other countries where the standard of living is rising, the Sultanate of Oman is facing a potentially serious increase in what are now termed ‘lifestyle’ diseases. These include diabetes, heart disease, hypertension and various forms of cancer. The lifestyle factors that contribute to these diseases are poor diet and limited exercise. A school gardening project being implemented in Oman is intended to improve educational outcomes across the curriculum in the short term but also dietary outcomes in the longer term. If successful the project will be expanded to a much larger number of schools in Oman. In a country that imports much of its fruit and vegetables there are also potential, long-term economic benefits in encouraging the local production of these food items. This article reports on the rationale behind this project and its overall conceptualization and design. The project is funded through the Oman Research Council.
PL
Jak wiele innych krajów, w których zaobserwować można rosnący standard życia, Sułtanat Omanu stoi w obliczu potencjalnie poważnego wzrostu zjawiska określanego mianem chorób „stylu życia”. Zalicza się do nich między innymi cukrzycę, choroby układu krążenia, nadciśnienie i różne formy raka. Główne czynniki stylu życia powodujące problemy zdrowotne to nieodpowiednia dieta oraz brak ruchu. Projekt ogrodnictwa szkolnego wdrożony w Omanie zakłada poprawę wyników edukacji w całym programie nauczania w krótkim okresie, ale też efekty dotyczące sposobu żywienia w długim. Jeśli projekt zakończy się sukcesem, zostanie rozszerzony na znacznie większą liczbę szkół w Omanie. Co więcej, w kraju importującym znaczną część konsumowanych owoców i warzyw mogą pojawić się potencjalne długoterminowe korzyści ekonomiczne dzięki wspieraniu lokalnej produkcji tych produktów żywnościowych. Artykuł omawia przesłanki projektu, jego ogólną koncepcję oraz założenia. Projekt został sfinansowany przez Radę Naukową Omanu.
EN
The aim of this study was to evaluate the impact of microbial phytase addition to laying hen diet on the balance of phosphorus, calcium, manganese and zinc. Phytase supplementation caused a decrease in phosphorus excretion by 8% in the group with low-phytase diet and 21% in the group with phytase addition of 1000 FTU (one unit of phytase activity) to a diet. Phytase supplementation increased the retention of phosphorus by 31% in laying hens receiving 500 FTU and 57% in the group with phytase addition of 1000 FTU to a diet, in comparison to the group without enzyme supplementation. The level of manganese in excretion was increased by 18% in the group receiving 1000 FTU phytase, and retention decreased by 24% compared with the control group. Zinc excretion was significantly increased in the group receiving 500 FTU (P ≤ 0.01) and in the group receiving 1000 FTU phytase (P ≤ 0.05). Retention of zinc was lower (P ≤ 0.01) when the birds were fed with feed containing 500 FTU and 1000 FTU phytase (P ≤ 0.05), compared with the control group. No effect on the quantity and retention of calcium excretion was found. There was no impact of phytase supplementation on egg production and egg weight.
PL
W prezentowanej pracy przedstawiono badania dotyczące wpływu dodatku fitazy mikrobiologicznej do mieszanki pełnoporcjowej przeznaczonej dla kur nieśnych na bilans fosforu, wapnia, manganu i cynku. Dodatek fitazy wpłynął na obniżenie wydalania fosforu w kałomoczu o 8% w grupie otrzymującej paszę z mniejszym dodatkiem oraz o 21% w grupie z dodatkiem 1000 FTU fitazy. Dodatek enzymu do mieszanki zwiększył także retencję fosforu o 31% u kur nieśnych otrzymujących 500 FTU i o 57% w grupie z dodatkiem 1000 FTU fitazy w porównaniu do grupy ptaków nieotrzymujących tego enzymu. Ilość fosforu wydalanego w jajach była wyrównana we wszystkich grupach i nie zaobserwowano istotnych różnic pomiędzy nimi. Kury nioski otrzymujące 1000 FTU fitazy w paszy wydalały o 18% więcej manganu w pomiocie i jednocześnie o 24% spadła jego retencja w porównaniu z grupą kontrolną. Ilość cynku wydalanego przez ptaki zwiększyła się w grupie otrzymującej 500 FTU (p ≤0.01) oraz w grupie otrzymującej 1000 FTU fitazy (p ≤0.05). Retencja cynku była niższa (p<0.01) w porównaniu z grupą kontrolną zarówno gdy ptaki żywiono paszą z dodatkiem 500 FTU fitazy, jak i w grupie dostającej 1000 FTU (p ≤0.05). Niezależnie od ilości dodatku badanego enzymu nie obserwowano jego wpływu na ilość oraz retencję wapnia wydalanego przez kury nioski. W doświadczeniu nie stwierdzono wpływu dodatku fitazy na nieśność oraz masę jaj.
9
Publication available in full text mode
Content available

Sustainability and antifragility

100%
EN
In this article, some general conceptual issues regarding the relevance of antifragility for sustainable development and organizational sustainability are developed. This is done against the background of the general research hypothesis which is the basis for future research, requiring a paradigm shift from resilience of systems and organizations towards antifragility: Antifragility is the basis of intra- and intergenerational sustainability as well as long-term survival. More is needed than resilience, which rather focuses on the capacity and capability to recover from different shocks. Sustainability strategies should focus on the prevention or elimination of unsustainable activities or fragilities, replacing them, when necessary, with less unsustainable activities. This is a first step in enabling organizations or systems to handle unexpected future events, potentially threatening their existence.
PL
W niniejszym artykule opisano kluczowe założenia koncepcyjne dotyczące znaczenia antykruchości dla zrównoważonego rozwoju oraz podtrzymywalności organizacyjnej. Autor oparł się na podstawie dla ogólnej hipotezy badawczej stanowiącej fundament dla dalszych badań, wymagającej przesunięcia paradygmatu z odporności systemów i organizacji w kierunku antykruchości: Antykruchość to podstawa podtrzymywalności wewnątrz- i międzypokoleniowej, a także przetrwania w długim okresie. Potrzeba więcej aniżeli tylko odporności, która punkt ciężkości kładzie na możliwościach, potencjale i zdolnościach do powrotu do normalności po różnego rodzaju szokach. Strategie podtrzymywalności i zrównoważonego rozwoju powinny koncentrować się na zapobieganiu lub eliminacji niezrównoważonych działań czy kruchości, zastępując je, gdy to konieczne, mniej niezrównoważonymi działaniami. Stanowi to pierwszy krok umożliwiający organizacjom bądź systemom radzenie sobie w obliczu nieprzewidzianych przyszłym zdarzeń, zagrażających potencjalnie ich istnieniu…
EN
There is a direct correlation between the state of environment and environmental quality perception of individuals residing in the geographical entity. This study, working on the assumption that the more the awareness of quality environment the more the tendency to improve it examined the perception of entrepreneurs of industries and residents on the state of environmental management among 200 industries in Ondo state and 172 residents living within 100 meter radius to the sampled industries who were interviewed with different sets of questionnaire. Data collected were analysed using tables and charts. The mean weighted value (MWV) of each category of responses was compared with the group mean weighted value (GMWV) to isolate the most important responses. The study discovered that majority of proprietors, being lowly educated disposed wastes using crude means like burning (57%), burying (23%), disposing in the bush. (12%) and in drainages (11%). Out of the 200 residents sampled majority 87.2% (191) believed they were injuriously affected by the operation of adjoining factories. Moreover there existed a discrepancy of opinion among proprietors and people living nearby on the assessment of environmental management technique adopted in managing wastes. The paper posited that poor judgment by proprietors, inertia by government supervisory agencies, dirty attitudes of people and poor education among proprietors were the most important responses of people on reasons for poor state of waste management. The paper concluded that right perception of the problem through improved environmental education is essential for sustainable solution to wastes management in industries.
PL
Pomiędzy stanem środowiska a postrzeganą jakością środowiska występuje różna korelacja, w zależności od geograficznego umiejscowienia jednostek. Niniejsze opracowanie omawia wyniki badań, zakładających, że im większa świadomość dotycząca jakości środowiska, tym większa skłonność do jego poprawy, przeprowadzonych pomiędzy przedsiębiorcami pracującymi w przemyśle oraz mieszkańcami. Badaniem stanu zarządzania środowiskiem opartym na różnego rodzaju kwestionariuszach objęto 200 zakładów przemysłowych w stanie Ondo (Nigeria) oraz 172 mieszkańców żyjących w promieniu 100 metrów od wybranych do próby zakładów. Zgromadzone dane zostały przeanalizowane przy wykorzystaniu wykresów i tabel. Wartość średniej ważonej (ang.: mean weighted value (MWV)) dla każdej kategorii odpowiedzi porównano z wartością średniej ważonej dla grupy (ang.: group mean weighted value (GMWV)), aby wyizolować najistotniejsze odpowiedzi. Wyniki ukazały, że większość właścicieli zakładów, z niskim wykształceniem, pozbywa się odpadów w nieodpowiedni sposób, poprzez spalanie (57%), zakopywanie (23%), porzucanie na niezagospodarowanych terenach zielonych (12%) i w systemach kanalizacyjnych (11%). Spośród wszystkich 200 przedsiębiorstw zdecydowana większość (191 – 87,2%) była przekonana, że jest poszkodowana wskutek działalności sąsiednich zakładów. Co więcej, mieszkańcy i przedsiębiorcy różnili się w swoich opiniach co do oceny technik zarządzania środowiskowego przyjętego do gospodarowania odpadami. W opracowaniu stwierdzono, że niski poziom opinii przedsiębiorców, inercja rządowych agencji nadzorczych, niedbałe postawy ludzi oraz słaby poziom edukacji wśród właścicieli to najważniejsze przyczyny nieodpowiedniego gospodarowania odpadami. We wnioskach stwierdzono, iż właściwe postrzeganie problemu dzięki poprawie edukacji ekologicznej są kluczowe dla zrównoważonych rozwiązań w gospodarowaniu odpadami w zakładach przemysłowych.
EN
The impact of firm size on the economy and trade sector performance is lately researched due to its economic importance. Concerning it, this paper researches the specifics and determinants of impact of firm size on overall performance of distributive trade (wholesale and retail), with special insight on European Union and Serbia. Empirical research in the world, European Union and Serbia show very significant role of small and medium enterprises in creation of overall performance of trade sector, expressed through the number of enterprises, number of employees, turnover and added value. In that we find significant role of large trade chains which operate globally in many countries, including Serbia, which is a central issue in this paper.
XX
Wpływ wielkości przedsiębiorstw na gospodarkę oraz sektor handlu podlega w ostatnich latach badaniom z uwagi na swe ekonomiczne znaczenie. Mając to na uwadze, niniejsze opracowanie bada specyfikę oraz determinanty oddziaływania wielkości przedsiębiorstw na ogólny stan handlu dystrybucyjnego (hurtowego i detalicznego), ze szczególnym uwzględnieniem Unii Europejskiej i Serbii. Wyniki badań empirycznych na świecie, w Unii Europejskiej i Serbii wykazują ogromną rolę małych i średnich przedsiębiorstw w kontekście funkcjonowania sektora handlu, co potwierdza liczba przedsiębiorstw, ich udział w ogólnym zatrudnieniu, wielkość obrotów i wartość dodana. Znaczenie to przejawia się poprzez ogromne łańcuchy handlowe działające globalnie, w tym w Serbii.
EN
More and more often a life cycle thinking is considered as a valuable element of environmental management. Product-based environmental management systems often refer to ecodesign, which can be used in various aspects of product management. Due to their own specificity, small and medium enterprises (SMEs) often encounter difficulties when conducting ecodesign activities. The paper presents a simplified approach based on the life cycle-based environmental classification of products intended for using in SMEs as a starting point for eco-design. A main goal of the paper is to propose such classification and discuss its role in improving the environmental performance of products. The presented analysis included 50 products classified according to the chosen criteria. As the first step, a cluster analysis has been performed and a distinction between passive and active products has been made. A main conclusion was that the information received from the cluster analysis may be insufficient to be a sole basis for ecodesign. A second classification has been performed basing on the selected environmental impact indicators (GWP100a and CED) calculated for three life cycle stages: a production, an use and a final disposal. The final products’ classification reflects the differences in environmental hotspots between products and can be used for supporting the SMEs in implementation of life cycle-based eco-design processes.
PL
Od pewnego czasu kreowane jest podejście do zarządzania środowiskowego bazujące na cyklu życia wytwarzanych produktów i usług oraz ich wpływie na środowisko. W tak zorientowanym systemie zarządzania ważną rolę pełni ekoprojektowanie, które może mieć zastosowanie w różnych aspektach zarządzania produktem. Specyfika małych i średnich przedsiębiorstw powoduje jednak, że realizowanie w ich przypadku procesów ekoprojektowych może być problematyczne. W artykule podkreślono wzrastające znaczenie ekoprojektowania w kontekście tej grupy podmiotów oraz przedyskutowano wykorzystanie w tym obszarze środowiskowej klasyfikacji produktów. Głównym celem było zaproponowanie klasyfikacji, która pozwalałaby na zdefiniowanie środowiskowych klas produktów oraz identyfikację przyczyn negatywnego oddziaływania ich cyklu życia. Dla ustalenia jakimi kryteriami należy się kierować klasyfikując dany produkt wykonano analizę skupień na grupie 50 wyselekcjonowanych obiektów badawczych. Uzyskana jednak klasyfikacja produktów nie pozwoliła na kontrybucję poszczególnych etapów cyklu życia w tworzeniu wpływu na środowisko, a jedynie na wyróżnienie zasadniczo dwóch grup produktów typu active oraz passive. W rezultacie uznano, iż analiza skupień z racji, iż nie pozwala na identyfikowanie środowiskowych punktów krytycznych, może być traktowana przez projektantów jedynie jako źródło informacji uzupełniających, a nie jako główne podejście do podziału produktów. Z tego względu dokonano podziału analizowanych produktów według udziałów procentowych wartości wskaźnika Potencjału Globalnego Ocieplenia (GWP100a) oraz Skumulowanego Zapotrzebowania na Energię (CED) w trzech etapach cyklu życia: produkcji, użytkowania oraz końcowego zagospodarowania. Otrzymana klasyfikacja stanowi wytyczne w zakresie doskonalenia produktów w oparciu o proponowane strategie ekoprojektowe i może być pomocna zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom.
EN
The study examines the effects of the application of project management techniques on health care project success, a study of Badagry General Hospital, Lagos State. Survey research design was adopted for this study. Copies of the questionnaire used for the study were administered to 65 health workers using purposive sampling technique while 256 copies of the questionnaire were administered to patients using simple random sampling technique. The questionnaire for this study was validated using content validity and the reliability of the questionnaire was confirmed by determining the Cronbach’s Alpha, which was equal to 0.851. The data collected for the study were presented using charts, tables, percentages and frequencies, while the stated hypotheses were analysed with the aid of correlation analysis and regression analysis. The findings revealed that there is a significant high relationship between resource allocation and sustainability in the health system, with a Pearson’s Moment correlation coefficient (r = 0.832, p-value < 0.05). It was also discovered that 85% of the variation recorded in improved quality is accounted for or contributed by monitoring services scheduled. (R2 = 0.85, p-value <0.05). Based on these findings, the study therefore recommended that projects set by a healthcare facility’s administrative board must be addressed by a project management team. Healthcare managers must also be concerned with the quality of care and patient outcomes, and lastly that there is need for The Health Information Technology for Economic and Clinical Health (HITECH) Act to be put in place to improve Nigerian healthcare patient care and delivery through an unprecedented investment in Health Information Technology.
PL
W niniejszym artykule zbadano wpływ zastosowania technik zarządzania projektowego na sukces projektu dotyczącego służby zdrowia na przykładzie Szpitala Ogólnego w Badagry w stanie Lagos. W tym celu wykorzystano badania ankietowe. Kwestionariusz ankietowy skierowano do 65 pracowników służby zdrowia, opierając się na technice celowego doboru próby, natomiast 256 kwestionariuszy rozdzielono pomiędzy pacjentów w oparciu o prosty losowy dobór próby. Weryfikacja kwestionariusza nastąpiła poprzez potwierdzenie zasadności treści oraz jej rzetelności dzięki współczynnikowi Alfa Cronbacha, który wyniósł 0,851. Dane zgromadzone w celach badawczych zaprezentowano za pomocą wykresów i tabel jako odsetki i częstotliwości, zaś postawione hipotezy przeanalizowano za pomocą analizy korelacji i regresji. Wyniki ukazały, że istnieje istotna zależność pomiędzy alokacją zasobów a podtrzymywalnością służby zdrowia, p[rzy wykorzystaniu współczynnika korelacji Pearsona (r = 0,832, p-value < 0,05). Stwierdzono także, że 85% wariacji zaobserwowanych w poprawie jakości stanowi lub jest pochodną zaplanowanych usług monitoringowych (R2 = 0,85, p-value <0,05). W oparciu o wyniki, w artykule przedstawiono rekomendacje, zgodnie z którymi projekty ustanawiane przez radę administracyjną placówki służby zdrowia muszą być polecane przez zespół zarządzający projektem. Kierownicy służby zdrowia musza być także zwracać uwagę na jakość opieki zdrowotnej i jej wyniki w postaci zdrowia pacjentów. Wreszcie, należy wdrożyć akt prawny dotyczący Technologii Informacji Zdrowotnej dla Zdrowia Ekonomicznego i Klinicznego (ang. The Health Information Technology for Economic and Clinical Health (HITECH)), aby podnieść poziom opieki zdrowotnej nad pacjentami w Nigerii poprzez bezprecedensowe inwestycje w Technologię Informacji Zdrowotnej.
EN
Sustainable development is a call to prudence and moderation efforts to reconcile key areas for humanity: ecological, economic and social development. Consistent with the idea of sustainable development is the use of by-products from other industries for the production of clinker, cement and concrete. These products can successfully replace natural minerals or clinker in cement production. This considerably reduces the extraction of natural resources and increases the economy of the process, without compromising the quality of the product. In cement production technology increasingly important role starts to play also active mineral additives. In the world's cement production process it has economic, ecological, but also technological base. The aim is in fact to obtain such cements whose properties will receive high durability concrete, and the use of suitable mineral supplements can be helpful in this. Known mineral additive is granulated blast furnace slag - waste coming from the steel industry. This material is increasingly being used also in the process of solidification of hazardous waste. The use of granulated blast furnace slag in the cement industry and in the process of solidification of galvanic sludge is presented in the paper with the presentation of the author's own research in this field.
PL
Zrównoważony rozwój to wezwanie do zachowań innowacyjnych choć ostrożnych, w celu pogodzenia kluczowych obszarów dla ludzkości: rozwoju ekologicznego, gospodarczego i społecznego. Zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju jest wykorzystanie produktów ubocznych z innych branż do produkcji klinkieru, cementu i betonu. Produkty te mogą z powodzeniem zastąpić naturalne minerały lub klinkier w produkcji cementu. To znacząco zmniejsza wydobycie zasobów naturalnych i zwiększa ekonomikę procesu, bez pogorszenia jakości produktu. W technologii produkcji cementu coraz ważniejsza jest rola aktywnych dodatków mineralnych. W procesie produkcji cementu na świecie ma podstawy ekonomiczne, ekologiczne, ale i technologiczne. Celem użycia dodatków jest w istocie produkcja takich cementów, których właściwości pozwolą uzyskać beton o wysokiej wytrzymałości. Znanym dodatkiem mineralnym jest granulowany żużel wielkopiecowy czyli odpad pochodzący z hutnictwa. Ten materiał jest coraz częściej stosowany także w procesie stabilizacji odpadów niebezpiecznych. Zastosowanie żużla granulowanego w przemyśle cementowym oraz w procesie zestalania osadów galwanicznych przedstawiono w pracy wraz z prezentacją własnych badań prowadzonych przez autora w tej dziedzinie.
EN
The objective of the article is to present the results of bibliometric analysis of the scientific studies concerning the issue of sustainable development (SD). The analysis allowed identifying the main territories in the context of the above issues. For the purposes of the analysis was used bibliometric examination of the data available in the Web of Science database, the investigation of trends, in terms of number of publications, the method of co-occurrence of words, cluster exploration and also mind mapping method. In the analysis was used software VOSviewer. The analysis lets us extending the area of research relating to the issue of sustainable development to the following four sub-areas: (1) education for sustainable development, (2) resource efficiency, (3) technological solutions geared towards sustainable development and (4) regional scale sustainable development.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie wyników bibliometrycznej analizy badań naukowych dotyczących kwestii rozwoju zrównoważonego (ang. sustainable development - SD). Analiza pozwoliła zidentyfikować główne obszary badań w ramach powyższego zagadnienia. Do celów analizy wykorzystano analizę bibliometryczną danych dostępnych w bazie danych Web of Science, analizę trendów pod względem liczby publikacji, metodę współwystępowania słów, analizę klastrów, a także metodę mapowania myśli. W analizie wykorzystano oprogramowanie VOSviewer. Analiza pozwoliła wyodrębnić cztery podobszary badawcze w ramach badań związanych z rozwojem zrównoważonym, a były to następujące podobszary: (1) edukacja na rzecz rozwoju zrównoważonego, (2) efektywność wykorzystania zasobów, (3) rozwiązania technologiczne nastawione na rozwój zrównoważony i (4) ) rozwój zrównoważony w skali regionalnej.
EN
Today, there are a lot of studies on climate change and sustainability from social sciences’ perspectives. Achievements of sociology, psychology or political sciences can be extremely helpful in designing, adopting, implementing and evaluating of effective climate and sustainability policy. However, so far, social sciences, excluded neoclassical economics and dogmatic law, have being marginalizing in the mainstream of climate and sustainability science, politics and discourse. Social studies also have not been included in the IPCC’ and other important agencies’ reports. In consequence, there is a significant gap in our understanding many facets of climate change and other civilizational threats and possible tools to mitigating them, which may be a reason of the pure effectiveness of the past policies. In this paper I would like to present a few of examples, what social sciences, especially sociology and psychology can contribute to climate and sustainability discourse, as well as, propose hypothesis which could explain marginalization of social sciences today. I will conclude that there are needed more studies about reasons of little widespread social perspective and barriers of incorporating social sciences’ approaches to political and non-governmental sphere. In my opinion, in these studies could be used perspectives of cognitive and social psychology or constructivist version of sociology of knowledge, then sociology could became object of its own research, which will result in such kind of “sociology of sociology”.
PL
Obecnie istnieje wiele badań społecznych poświęconych problematyce zmian klimatu i zrów-noważenia (nie chcąc używać nieco oksymoronicznego wyrażenia „zrównoważony rozwój”). Osiągnięcia socjologii, psychologii i nauk politycznych mogą okazać się niezwykle pomocne w projektowaniu, adopcji, implementacji i ewaluacji skutecznej polityki dotyczącej tych sfer. Jednakże, jak na razie, nauki społeczne, nie licząc ekonomii neoklasycznej i dogmatyki prawa były marginalizowane w głównym nurcie nauki, polityki i dyskursu dotyczących klimatu i zrównoważenia. Dorobek nauk społecznych nie został także uwzględniony w raportach IPCC i innych ważnych instytucji zajmującymi się tymi problemami. W konsekwencji, istnieje istotna luka w naszym rozumieniu wielu aspektów zmian klimatu i innych zagrożeń cywiliza-cyjnych, a także w możliwych narzędziach do przeciwdziałania im, co może być powodem skromnej efektywności poprzednich polityk. W niniejszej pracy chciałbym zaprezentować parę przykładów tego, co nauki społeczne, a szczególnie socjologia i psychologia mogą wnieść do dyskusji na temat zmian klimatu i zrównoważenia, a także przedstawić hipotezę mogącą wyja-śnić marginalizację nauk społecznych, z którą mamy obecnie do czynienia. W podsumowaniu zawrę tezę, że potrzebnych jest więcej badań na temat powodów małego rozpowszechnienia perspektywy nauk społecznych i na temat barier we włączeniu podejścia nauk społecznych do praktyki politycznej i działalności pozarządowej. W mojej opinii, w przyszłych badaniach mo-głaby zostać wykorzystana perspektywa psychologii poznawczej i społecznej, a także kon-struktywistycznej wersji socjologii wiedzy. W ten sposób, socjologia stałaby się przedmiotem badań samej siebie, co skutkowałoby istnieniem swego rodzaju socjologii socjologii.
EN
On the background of theoretical considerations and literature review, this article presents the results of the preliminary study of young consumers about their adoption of the Internet of Things (IoT) - treated as the emerging technology, creating a new quality of information technology usage, despite perceived costs and privacy concerns. The data for the analysis came from purpose sample of 223 young consumers from Eastern Poland via CAWI questionnaire. The primary goal of the research was to explore the adoption of IoT by young consumers in Poland regarding the level of adoption and factors explaining this phenomenon. The main analysis used univariate analysis of variance (UNIANOVA) and covariance-based structural equation modelling (CB-SEM). The current level of adoption of IoT by young consumers looks rather high (80% of respondents used at least one IoT-enabled device), although 78% of owners of IoT devices were not aware of Internet of Things concept. Study participants rather declared the usage of connected things recognised by connecting technology (Wi-Fi, Bluetooth), than the conscious usage of IoT. Among factors influencing IoT adoption the Performance expectancy and Habit constructs, as well as Personal innovativeness in the domain of information technology (PIIT), had an impact on Behavioural intention to use IoT. For some groups of devices, the gender impact was significant. Declared income, including lack of funds as the reason of not to use IoT, was not relevant as an explanatory variable.
PL
W artykule przedstawiono, na tle rozważań teoretycznych i przeglądu literatury, wyniki wstępnych badań młodych konsumentów na temat akceptacji tzw. internetu rzeczy (IoT) - traktowanego jako technologia tworząca nową jakość korzystania z technologii informatycyjnych przez konsumenci, pomimo zauważalnych kosztów jej wdrożenia i obaw związanych z prywatnością. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą ankiety internetowej (CAWI), na celowej próbie 223 młodych konsumentów z Polski Wschodniej. Głównym celem badania była eksploracja poziomu akceptacji technologii internetu rzeczy przez młodych konsumentów w Polsce oraz czynników wyjaśniających to zjawisko. W analizie wykorzystano jednozmiennową analizę wariancji (UNIANOVA) oraz oparte na kowariancji modelowanie równań strukturalnych (CB-SEM). Obecny poziom akceptacji internetu rzeczy przez młodych konsumentów nie może być uznany za wysoki, pomimo stosunkowo wysokiego odsetka badanych posiadających urządzenia zaliczane do IoT (80% respondentów) Jednak aż 78% właścicieli urządzeń IoT nie zetknęła się z takim pojęciem, więc korzystanie to nie jest świadome. Uczestnicy badania deklarowali raczej wykorzystanie pojedynczych urządzeń podłączonych do internetu lub sieci domowej przez znane technologii (Wi-Fi, Bluetooth) nie widząc szerszego kontekstu takiego ich wykorzystania. Wśród czynników wpływających na akceptację internetu rzeczy zidentyfikowano następujące konstrukty: oczekiwana wydajność i nawyk, jak również osobista innowacyjność w dziedzinie technologii informacyjnych (PIIT), które w modelu strukturalnym wyjaśniały behawioralną intencję wykorzystania internetu rzeczy. Ponadto dla niektórych grup urządzeń IoT znaczący był wpływ płci. Natomiast poziom deklarowanego dochodu, a także brak funduszy jako powód nie używania urządzeń IoT, nie miały znaczenia jako zmienne objaśniające akceptację internetu rzeczy.
18
81%
EN
Poland is a big world producer of fruits and fruit products. The fruit industry leaves in large scale during fruit processing production waste called fruit pomace. Generally, the fruit pomace is thrown away on the prisms and calling production residues. Fruit pomace after processing still holds high amount of valuable compounds beneficial for human health, like dietary fibre, pectin and minerals. It also contains the broad spectrum of polyphenols which have high antioxidant activity. Therefore, it has big potential for being reutilized into pro-health edible products, not only for animal feed or pectin production as it mostly happens today. Many of the pomace components may be also successfully used in non-food industries like fuel industry; or be bio-transformed in the other way. For that reason, the use of fruit pomace as a raw material should be extended to production of more effective products to ensure sustainable development. Due to the problem of production residues disposal, it is advisable to present the possibility of further utilization of fruit waste and the consequent.
PL
Polska jest znaczącym producentem owoców i produktów owocowych na świecie. Przemysł owocowy wytwarza na szeroką skalę podczas przetwarzania owoców pozostałości poprodukcyjne zwane wytłokami owocowymi. Generalnie wytłoki te są składowane na pryzmach i nazywane odpadem poprodukcyjnym. Wytłoki owocowe po procesie przetwarzania nadal cechują się wysoką zawartością składników prozdrowotnych, takich jak: błonnik pokarmowy, pektyna oraz składniki mineralne. Zawierają również duże ilości polifenoli charakteryzujących się wysoką aktywnością przeciwoksydacyjną. Dlatego też mają one wysoki potencjał do reutylizacji w prozdrowotne produkty spożywcze, nie tylko na pasze dla zwierząt czy do produkcji pektyn jak to miało miejsce na chwilę obecną. Wiele z składników wytłoków może być również z powodzeniem wykorzystywana w przemyśle niespożywczym, takim jak przemysł paliwowym lub ulegać innego rodzaju biotransofrmacjom. Z tego tez powodu wykorzystanie wytłoków owocowych jako surowca w innych procesach powinno być rozszerzone o otrzymywanie bardziej efektywnych produktów zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Ze względu na problem utylizacji pozostałości poprodukcyjnych wskazane jest przedstawienie możliwości dalszego wykorzystania odpadów owocowych i wynikających z nich konsekwencji.
EN
According to the Europe 2020 Strategy, the European’s countries development should be based on three interrelated priorities: smart, sustainable and inclusive growth. All this priorities should be based on the increasing role of knowledge and innovation as the driving forces of future sustainable growth. The aim of this article is not to consider these categories separately, but their combination which allowed to present the possibilities and advantages for enterprises, resulting from the innovative activity directed at the sustainable development, using the sustainable management and sustainable production.
PL
Zgodnie ze strategią Europa 2020, rozwój krajów europejskich powinien opierać się na trzech powiązanych ze sobą priorytetach: inteligentnym, zrównoważonym i sprzyjającym włączeniu społecznemu wzrostowi. Z kolei wszystkie w/w priorytety powinny czerpać z wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego wzrostu. W niniejszym artykule podjęto próbę ukazania zagadnień zrównoważonego rozwoju w aspekcie zarządzania innowacjami i odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób zrównoważony rozwój wpływa na zarządzanie działalnością innowacyjną? Celem artykułu nie jest rozpatrywanie tych kategorii oddzielnie, ale ich połączenie, co pozwoliło na zaprezentowanie możliwości i korzyści dla przedsiębiorstw wynikające z działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zrównoważony rozwój, wykorzystujących zrównoważone zarządzanie, zrównoważoną produkcję.
EN
Choosing where to live is a profound decision that affects residents’ income, social interactions, health and safety, as well as daily activities. The study investigates housing preference of residents within the city of Ile- Ife, Nigeria. Data for the study were obtained from both primary and secondary sources. Data obtained include quality of the environment in terms of good layout, availability of infrastructural facilities like good roads, water supply, quietness, peace and adequate security etc.; socio-cultural activities; accessibility to place of work; vacant plot; security of land ownership; and closeness to the place of birth. 309 households were surveyed using multistage sampling. The finding reveals that majority (84.4%) of respondents’ in Iremo have no education at all while most (88.5%) of the respondents’ in Parakin have tertiary education. In Igboya, 54.5% of the respondents has tertiary education. Also, among the most important determinants of residential district preferences within the study area are factors that deal with the quality of the environment (31.0%) and those that are socio-cultural in nature (42.0%). The study established that great differences appear in the determinants of households’ preferences for different residential density districts. The study concluded that each category of residential density district of a city has distinct set of determinants of households’ residential district preferences peculiar to it.
PL
Wybór dotyczący miejsca zamieszkania to podstawowa decyzja, warunkująca dochody mieszkańców, interakcje społeczne, zdrowie i bezpieczeństwo, a także codzienne aktywności. Niniejsze badania obejmują preferencje mieszkaniowe wśród ludności Ile-Ife w Nigerii. Dane uzyskano zarówno ze źródeł pierwotnych, jak i wtórnych. Dotyczą one jakości środowiska w kontekście wizualnym; dostępności infrastruktury, jak dobre drogi, zaopatrzenie w wodę; ciszy, spokoju i odpowiedniego bezpieczeństwa; aktywności społeczno-kulturowych; dostępności miejsc pracy; wolnych działek; pewności własności gruntu; bliskości miejsca narodzin. W badaniach ankietowych wzięło udział 309 respondentów, wybranych wieloetapowo. We wnioskach stwierdzono, że większość ankietowanych (84,4%) w Iremo w ogóle nie ma dostępu do edukacji, natomiast większość mieszkańców (88.5%) w Parakin oraz ponad połowa (54,5%) w Igboya ma dostęp do instytucje edukacji wyższej. Pośród najważniejszych determinant wpływających na preferencje co do dzielnicy mieszkaniowej na badanym obszarze zaliczyć trzeba też czynniki związane z jakością środowiska (31%) oraz z aspektami społeczno-kulturowymi (42%). Badania wykazały, że istnieją znaczące różnice pomiędzy determinantami oddziałującymi na preferencje gospodarstw domowych w dzielnicach o różnej gęstości zaludnienia. W zakończeniu skonkludowano, iż każda kategoria dzielnic o danej gęstości zaludnienia charakteryzuje się odmiennym zestawem czynników warunkujących wybory mieszkaniowe.
first rewind previous Page / 8 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.