Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Czeski Bóg? Religijność Czechów jako wynik tradycji społeczno-kulturowych

100%
Bogoczová I.
Edukacja Międzykulturowa
|
2020
|
vol. 13
|
issue 2
50-68
EN
The aim of the article is a presentation of special traits of the Czech Church life and the religiosity of Czechs. The author has been inspired by works of mainly Czech scholars (like Petr Fiala, Dana Hamplová, Tomáš Halík, Pavel Hošek, Jan Jandourek, Max Kašparů, Dušan Lužný, David Václavík, Michal Martinek, Zdeněk R. Nešpor, Pavel Říčan, Ivo O. Štampach, O. Štěch, David Václavík) and develops their ideas. Those ideas concern mainly the stereotype of a Czech, character of a Czech believer and a priest, as well as the Czech Church. The author explains specific traits of those ideas in the historic context of events and their interpretations. The article sums up with a conclusion and a presentation to the reader of a picture of the “Czech God”.
PL
Celem artykułu jest prezentacja specyfiki czeskiego Kościoła i religijności Czechów. Autorka inspiruje się pracami głównie czeskich badaczy (Petr Fiala, Dana Hamplová, Tomáš Halík, Pavel Hošek, Jan Jandourek, Max Kašparů, Dušan Lužný, David Václavík, Michal Martinek, Zdeněk R. Nešpor, Pavel Říčan, Ivo O. Štampach, O. Štěch, David Václavík) i rozwija zawarte w nich myśli. Zajmuje się stereotypem Czecha, charakterystyką czeskiego wierzącego, czeskiego duchownego oraz czeskiego Kościoła, znajdując źródła wskazanych odmienności w wydarzeniach historycznych i ich interpretacji. W zakończeniu artykułu przedstawiono wnioski i przybliżono odbiorcy „obraz czeskiego Boga”.
2
Publication available in full text mode
Content available

Jeden dom, dwa języki

100%
Bogoczová I.
Studia Paedagogica Ignatiana
|
2023
|
vol. 26
|
issue 1
EN
The author deals with the topic of family bilingualism, or – to be more precise – with the question of which language should be spoken while raising a child (or children) in a multiethnic and multilingual environment. An example of such an environment is the Czech part of Cieszyn/Těšín Silesia, where, in addition to the literary varieties of Czech and Polish, the unwritten mixed language “po naszymu” is also commonly used. The members of the local Polish minority use several codes on a regular basis: two ethnic languages in their literary and dialectal varieties, as well as the aforementioned mixed language “po naszymu,” which functions here, in particular, as a language of communication within the family (familect). There are very few households where literary Polish is used as the means of communication with children. This atypical linguistic behavior of at least one of the parents is the focus of the author, who conducted a questionnaire survey and obtained important information from people who decided to raise their children using literary Polish. She lists the factors that lead parents to such unusual linguistic behavior, as well as points out its risks, consequences and “side effects.” The conclusion of the article is that at least one language code is used in families that have chosen to speak literary Polish to their children, that the code intended for children may not be the same as the means of communication between the parents, that grandparents usually speak to their children in dialect, or that (Polish) kindergartens and primary schools are paradoxically an environment where even a child who has so far spoken only literary Polish quickly picks up the regional unwritten language.
PL
Autorka zajmuje się tematem domowej (rodzinnej) dwujęzyczności, kwestią, w jakim języku powinno się wychowywać dziecko (dzieci) w środowisku wieloetnicznym i wielojęzycznym. Przykładem takiego środowiska jest Zaolzie, czyli czeska część śląska Cieszyńskiego, gdzie oprócz odmian kulturalnych języków czeskiego i polskiego używa się na co dzień niepoprawnej mowy potocznej „po naszymu”. Zamieszkująca badane tereny polska mniejszość narodowa wykorzystuje w życiu codziennym równocześnie kilka kodów – dwóch języków etnicznych w odmianach ogólnych i terytorialnych (dialektalnych) oraz wspomnianego kodu mieszanego „po naszymu”, który występuje tu m.in. w roli języka domowego. Rodzin, w których w mowie do dziecka używa się polszczyzny kulturalnej, jest niewiele. To nietypowe zachowanie co najmniej jednego z rodziców jest przedmiotem uwagi autorki, która przeprowadziła kilka wywiadów ukierunkowanych na rodziny, w których postanowiono zwracać się do dziecka w polszczyźnie kulturalnej. Przytacza czynniki skłaniające rodziców do takiego nieczęstego zachowania, ale też wskazuje na jego ryzyka, konsekwencje i „skutki uboczne”. W zakończeniu artykułu stwierdza, że w rodzinach decydujących się na wychowywanie dzieci w polszczyźnie kulturalnej używa się jeszcze co najmniej jednego (kolejnego) kodu językowego, że kod przeznaczony do dzieci nie musi być identyczny z kodem porozumiewania się między rodzicami, że dziadkowie w rozmowach z dziećmi używają z reguły gwary lub że (polskie) przedszkole i szkoła to – paradoksalnie – środowiska, w których nawet dziecko mówiące dotychczas tylko po polsku szybko przyzwyczaja się do regionalnego niepoprawnego kodu potocznego.
3
Publication available in full text mode
Content available

Współczesna czeska duchowość (refleksja teolingwistyczna obrazu Boga w wybranych publikacjach Halíka, Czendlika i Fleka)

100%
Bogoczová I.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2020
|
vol. 5
|
issue 1
170-187
EN
The present paper introduces the most typical features of religiosity (and secularization) in Czech society, pointing out their historical-political origins and the tendencies in their development. Based on relevant professional, scientific-popular and unambiguously popular (entertaining) literature produced by Czech authors (sociologists, theologians, psychologists, priests, journalists, etc.) over the last 20-30 years, the contribution will familiarize Polish readers with the type of narrative used in works on God, the Bible, the Church, faith, mysticism, etc., providing concrete examples of such discourse. Writings by researchers such as D. Červenková, P. Fiala, H. Hamplová, P. Hošek, Z. R. Nešpor, P. Říčan, O. I. Štampach, D. Václavík, R. Vido were used for the paper. Special attention is devoted to works by Tomáš Halík (Ptal jsem se cest), Zbigniew Czendlik (Postel, hospoda, kostel) and Alexander Flek (Parabible). The subject of the analysis is the way of Czech and Polish authors express themselves when writing on the themes of God (holiness/sacrum), faith, believers, priests, and the Church.
PL
Artykuł przedstawi najbardziej typowe cechy religijności (oraz sekularyzacji) czeskiego społeczeństwa, wskaże na historyczno-polityczne źródła tej odmienności oraz tendencje jej rozwoju. Na podstawie odpowiedniej literatury fachowej, popularnonaukowej i zdecydowanie popularyzującej (a nawet rozrywkowej) opublikowanej w ciągu ostatnich 20–30 lat przez czeskich autorów (socjologów, teologów, psychologów, księży, katechetów, dziennikarzy itp.) artykuł przybliży (polskiemu) odbiorcy typ narracji używanej podczas omawiania tematów związanych z Bogiem, Biblią, Kościołem, wiarą, duchowością… W artykule zostaną przytoczone konkretne przykłady takiej narracji. Do przygotowania artykułu posłużyły prace takich badaczy, jak np. D. Červenková, P. Fiala, H. Hamplová, P. Hošek, Z. R. Nešpor, P. Říčan, O. I. Štampach, D. Václavík, R. Vido. Szczególna uwaga zostanie poświęcona publikacjom Tomáša Halíka (Ptal jsem se cest), Zbigniewa Czendlika (Postel, hospoda, kostel) oraz Alexandra Fleka (Parabible). Przedmiotem analizy jest sposób wyrażania się o Bogu (świętości), wierze, wierzących, księżach, Kościele.
4
Content available remote

Spisovná čeština: mezi mluveností a psaností

100%
Bogoczová I.
Časopis pro moderní filologii (Journal for Modern Philology)
|
2012
|
vol. 94
|
issue 1
18-31
EN
The article is based on the generally accepted and widely applied dichotomy between spokenness and writtenness (the spoken and the written word) and also between literariness (or standard use) and colloquiality. The aim of the study is to show the groundlessness and impracticality of such an approach. It is suggested that the ideas we have about the first or the second type (mode) of language performance are not confirmed by real-life practice (or empiricism). Writing and speaking do not use entirely different linguistic means, and the situation of the written word and of the spoken word need not be given, constant or mutually different. The author prefers the solution based upon (proto) typical properties of texts and their actual concentration therein. The following part of the article presents (partial) results of an inquiry into the attitudes of Czech language users in various types of situations in which they express themselves orally or in written form and speak literary or colloquial Czech.
5
Content available remote

Slavistické zájmy Karla Horálka z perspektivy více než 50 let

100%
Bogoczová I.
Časopis pro moderní filologii (Journal for Modern Philology)
|
2010
|
vol. 92
|
issue 1-2
38-46
EN
The introductory part of the contribution entitled Karel Horálek’s Slavonic Interests from the Perspective of over 50 Years brings a brief overview of Karel Horálek’s pedagogical and scientific activities; the author of the contribution then discusses the issue of classification and evaluation of Slavonic languages. Close attention is paid to the changes that have occurred in the linguistic map of Slavonic languages since the textbook An Introduction to the Study of the Slavonic Languages by Karel Horálek was published (1955) until the present time and to the extralinguistic factors that influence the sovereignty of a Slavonic language (its recognition as an independent language). The article mentions the following languages: Cassubian, Burgenland Croatian (Croatian in Austria), Bosnian, the Montenegrin language and Ruthenian.
6
Publication available in full text mode
Content available

»Jak funguje teatr a film«, czyli obecność języka czeskiego w mowie »po naszymu« Polaków na Zaolziu

63%
Bogoczová I., Bortliczek M.
Bohemistyka
|
2023
|
vol. 23
|
issue 2
225-240
EN
The present article, entitled “How Theatre and Film Function”, or the Presence of Czech in the Commonly Spoken Po Naszymu in Těšín Silesia, in the Czech Republic, is an outcome of the sociolinguistic research into this environment, which the authors have been working on for some time. The linguistic situation in the Czech Těšín region corresponds to the nationality (ethnic) situation there, with its rich and varied local culture. In addition to the Czech majority, the area has traditionally been inhabited by a Polish minority, utilizing, among other things, a network of minority schools with Polish as the language of instruction. They navigate the Czech language environment without difficulty, and I n unofficial (and non-public) communication use their native West Těšín dialect, known as Silesian-Polish. From these codes, a mixed spoken language – „po naszymu” – has emerged, which, unlike the Polish-Silesian subdialect, has no standard form and reacts dynamically to the changing extra-linguistic reality. The paper presents an analysis of part of an authentic text in this mixed language.
PL
Artykuł »Jak funguje teatr a film«, czyli obecność języka czeskiego w mowie »po naszymu« Polaków na Zaolziu powstał na podstawie badań socjolingwistycznych sytuacji językowej na Zaolziu. Badania te prowadzą autorki w wieloetnicznym, wielojęzycznym oraz kulturowo zróżnicowanym środowisku czeskiego śląska Cieszyńskiego od lat. Zamieszkująca te tereny mniejszość polska korzysta m.in. z sieci szkół z polskim językiem nauczania. Biegle mówi i pisze także po czesku, a na co dzień uczestniczy w czeskojęzycznych sytuacjach komunikacyjnych. Poza tym w rozmowach nieoficjalnych (niepublicznych) używa gwary cieszyńskiej, należącej do polskiego języka etnicznego. W wyniku tych zachowań mownych na Zaolziu wykreował się specyficzny kod mieszany zwany „po naszymu”, który – w odróżnieniu od tradycyjnej gwary – nie posiada ustabilizowanej normy systemowej, lecz dynamicznie reaguje na zmiany realiów i potrzeb komunikacyjnych miejscowej ludności.  
7
Publication available in full text mode
Content available

Po naszymu o pasjach. Gwara zaolziańska w mediach społecznościowych

63%
Bogoczová I., Bortliczek M.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2022
|
vol. 29
|
issue 2
11-27
EN
The article is a contribution to the research on the linguistic situation of the Czech partof Těšín Silesia (Zaolzie in Polish). Having written on the topic in the past, this timethe authors direct their attention to the Jablunkov part of the region and to a mixedlanguage: the so-called po naszymu. In the introduction, they reflect on what functionsa dialect can fulfil today, most of which are evident in the authentic linguistic mate-rial presented which comes from three extensive interviews that have then been pub-lished online. The speech of the dialect’s speakers differs, revealing the general focusof the speaker on a particular ethnic language: Polish, Czech or Slovak. The discoveryof these foreign elements is possible due to the phonetic transcription, which revealslexical, morphological and phonetic transfers in the texts. The purpose of the analysisis to point out the differences in the po naszymu mixed language code with a differentrate of Polish, Czech or Slovak elements.
8
Publication available in full text mode
Content available

Literackie i paraliterackie teksty gwarowe z czesko-polskiego pogranicza

63%
Bortliczek M., Bogoczová I.
Świat i Słowo
|
2022
|
vol. 39
|
issue 2
415-430
EN
Literary and Paraliterary Dialect Texts from the Czech-Polish Border Region The present article entitled Literary and Paraliterary Dialect Texts from the Czech-Polish Border Region is devoted to authorial texts stylized in a dialect. It concerns the Silesian dialect in the Těšín region, on both sides of the state border (i.e. in the Czech Republic and Poland). The research material comes from shorter literary texts (prose) published in the regional press or in book forms. The authors (of these texts) are two women who are amateurs in literary production. One comes from the Czech part of Těšín, the other from its Polish part. The focus of the article is on the modifications of the dialect at the level of lexemes and phrases (phraseologisms), but also on morphological and phonetic phenomena, and consequently on the “orthography“ of the dialect texts. The analysis shows that although both authors write in the same dialect, each of them does it a little differently. The influence of the standard language – Polish or Czech – is evident in their texts. On the other hand, it should be emphasised that writing in a dialect still has its sense: dialect is an attractive linguistic code, rich in expressive devices, and readers find pleasure in being able to identify with this specific regional language, which they themselves use to a large extent.
9
Publication available in full text mode
Content available

Przełamywanie barier komunikacyjnych (na przykładzie wieloetnicznej i wielojęzycznej sytuacji społecznej Zaolzia)

63%
Bogoczová I., Muryc J.
Slavia Meridionalis
|
2021
|
vol. 21
PL
W artykule została opisana sytuacja językowa w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego w Republice Czeskiej na podstawie autentycznego materiału językowego pochodzącego z dwóch szkół muzycznych (artystycznych) – jednej z Czeskiego Cieszyna, drugiej – z Trzyńca. Szkoła trzyniecka ma oficjalny status czesko-polskiej szkoły dwujęzycznej. Obie placówki łączy kilka cech wspólnych: zarówno uczniowie, jak i nauczyciele wywodzą się bądź z większościowego środowiska czeskiego, bądź należą do polskiej etnicznej wspólnoty mniejszościowej. W obu placówkach uczą się także dzieci z Polski, choć o wiele więcej takich „zagranicznych” uczniów uczęszcza do szkoły w Czeskim Cieszynie. Autorzy zajmują się nie tylko analizą samego języka mówionego, ale również kompetencją i świadomością językową badanych osób, dochodząc do wniosku, że interakcja między użytkownikami dwu (różnych) języków może przebiegać pomyślnie nawet wtedy, gdy każdy z nich używa własnego języka ojczystego (względnie gwary ojczystej) lub języka partnera komunikacji, chociaż język ten opanował tylko na poziomie podstawowym.
EN
The present paper describes the language situation in several parts of Cieszyn Silesia (the Zaolzie region) in the Czech Republic. The research is based on authentic language material from two music (art) schools in Český Těšín and Třinec. The Třinec school has the official status of a bilingual Czech-Polish educational institution. These two establishments share several common features: both students and teachers come from either majority Czech or minority ethnic Polish communities; Polish children study in both institutions, although a larger group of these "foreign" students attends the school in Český Těšín. The authors analyze not only the spoken language itself but also the competence and language awareness of the respondents. They have come to the conclusion that interactions between the users of two (different) languages can be successful regardless of the fact whether each participant uses their own native tongue or that of their interlocutor, although they speak this language only at a basic level.
10
Publication available in full text mode
Content available

Gwara jako tworzywo tekstów literackich (analiza językowa wybranych utworów pisarzy regionalnych z czeskiej części śląska Cieszyńskiego)

63%
Bogoczová I., Bortliczek M.
Stylistyka
|
2022
|
vol. 31
197-213
PL
This article aims to analyse dialect stylisation of literary texts written by authors from the Czech part of Cieszyn Silesia. This analysis was grounded in linguistic (stylistic) theories of hierarchical language and text structure. The article brings definitional and terminological considerations relating to the subject of stylisation as well as the results of a study of authentic linguistic material. From the point of view of stylistic analysis, the division of local authors into members of the Polish minority and those who belong to the Czech-speaking majority is important. It turns out that the dialect in the works of Polish authors serves, among other things, as an exponent of Polishness and, in the case of Czech authors, it is a kind of advertisement for the region, hitherto rather unnoticed by Czechs from other parts of the Czech Republic.The literature under study deserves to be highlighted for its thematic originality and for its linguistic stylisation. The cultural, social or regional embedding of the plot has a unique character, resulting from the unique history of Cieszyn Silesia. This text offers a rich exemplification of the conclusions formulated by the authors whose analysis is a linguistic voice in the discussion of the specific cultural situation of the Czech part of Cieszyn Silesia.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.