Results found: 1

Search results

Sort By:

Limit search:

„Et dolores tanquam parturientis habens”. O przedstawieniach Ukrzyżowania w weneckim malarstwie szesnastego wieku

100%

RYBAŁT E.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2017

vol. 30

issue 4 (120)

The article is “dedicated to the iconography of the spiritual motherhood of Mary in 16th century Venetian painting. Beginning with the times of the Church Fathers, Mary, as the Theotokos, was considered also the Mother of the Church. However, this motherhood was devoid of the physical pain involved with childbirth. It was only Benedictine monk Rupert of Duetz (1075-1127) who addressed the issue of Mary’s birth pains. He stressed that not having experienced pain at the birth of Jesus, Mary did so later: while standing next to the cross, she was giving birth to the Church. Based on selected examples of Crucifixion images by Jacopo Tintoretto and Paolo Veronese the article describes the later spiritual motherhood of Mary depicted by Venetian artists. The presentation of hitherto unpublished documents demonstrates that the patrons of the works in question-Girolamo and Alvise Garzoni, Giovanni Vidal, Benedictines of the San Lorenzo monastery in Venice-were to a varying degree related to the Benedictine congregation of Santa Giustina in Padua, which had launched the order’s reform in the 15th century. Some aspects of Benedictine teachings, such as reducing the meaning of the original sin, or the problem of conversion modelled on the figures of St. Paul and St. Magdalene, resulted in the Council of Trento decrying their views as too close to the beliefs of Martin Luther. The Council of Trento spurned in particular the idea of impanatio-which identified the body of Christ with the host, but rejected transubstantiation. Jacopo Tintoretto may have referred to this idea in the special iconography of the crucified Christ in the host of the Brotherhood of Saint Roch of the Jesuati church. It may be inferred that the presentation of Mary in childbirth under the Cross was to be an incentive to conversion/transformation of countless figures, especially those of oriental background, who are presented around Crucifixions. In this way the spiritual motherhood of Mary, displayed at the Cross, may have been an expression of Venetian Irenicism. A particularly enhanced study of this issue may be referred to the Crucifixion depiction of the Brotherhood of Saint Roch.

W szesnastowiecznym malarstwie weneckim dużą popularność zyskały nieznane wcześniej formy przedstawiania Maryi nie tylko współcierpiącej pod Krzyżem z umierającym synem, ale w sensie dosłownym – rodzącej Kościół. Paolo Veronese w swoim dziele Ukrzyżowanie, znajdującym się w Kaplicy Garzoniego kościoła św. Sebastiana w Wenecji, oraz Jacopo Robusti, Tintoretto, w swoich płótnach obrazujących ukrzyżowanie Chrystusa, znajdujących się w kościele Santa Maria del Rosario, w Gallerie dell’Accademia w Wenecji, w pinakotece Musei Civici w Padwie i w siedzibie bractwa św. Rocha, wzbogacili przedstawienie bólu Maryi o ukazanie fizycznego bólu kobiety rodzącej. Na popularność tematu wpłynęła zapewne szczególna sytuacja polityczna, ale też eklezjalna, w jakiej w szesnastym wieku znalazła się Republika Wenecka. Kościół wenecki uzyskał w piętnastym wieku status patriarchatu, łączący się z najwyższą możliwą autonomią w ramach Kościoła katolickiego. Kolejni weneccy papieże mogli natomiast wspomagać prowadzoną początkowo z sukcesem ważną reformę późnego średniowiecza – reformę klasztorów benedyktyńskich, której efektem było zawiązanie Kongregacji kasyneńskiej. W jej środowisku powstało dzieło Benedetta Fontaniniego Trattato utilissimo del Beneficio di Giesù Christo Crocifisso verso i Christiani, które przyczyniło się do spopularyzowania tematu nawrócenia wewnętrznego, duchowego, a w konsekwencji duchowej adopcji. Autor zwracał w nim uwagę na dysonans między wiedzą historyczną o Jezusie a wiarą w Jezusa i Jego łaskę. Rozróżnienie to stanowiło prawdziwe wyzwanie zarówno dla wierzących, jak i dla niewierzących w Chrystusa Zbawiciela. Pozorna zbieżność reformy benedyktyńskiej z ideałami reformacji przyczyniła się podczas Soboru Trydenckiego do zahamowania procesu rozprzestrzeniania się ideałów benedyktyńskich. Idea „cuius regio eius religio” spowodowała zaniechanie poszukiwania dróg adopcji duchowej i duchowego nawrócenia, (testamentu ukrzyżowanego Jezusa), a zatem także form duchowego macierzyństwa Maryi „rodzącej” pod krzyżem. Wenecja jednak – pozornie w imię bezinteresownego irenizmu – chciała pozostać ponad podziałami konfesyjnymi, a nawet religijnymi. Obrazy duchowego macierzyństwa Maryi, które pełniły funkcję wizualnej alegorii weneckiej eklezji, stały się czytelną odpowiedzią na zbrojne i polityczne konflikty szesnastowiecznej Europy. Egzystencjalne echo duchowości spirytuałów można odnaleźć w niepublikowanych dotąd testamentach mecenasów wspomnianych wcześniej dzieł Paola Veronesego i Tintoretta: Alvise Garzoniego i protonotariusza apostolskiego Giovanniego Vidala. Wyrazem odpowiedzialności za duchową adopcję Maryi były również jurysdykcyjne zabiegi podejmowane przez ksienię benedyktyńskiego klasztoru San Lorenzo w Wenecji. Jej właśnie autorka przypisuje mecenat dzieł obrazujących ukrzyżowanie Chrystusa a znajdujących się obecnie w galeriach Padwy i Wenecji. Podobnie członkowie bractwa św. Rocha, których handlowe interesy rozciągały się od Aleppo i Aleksandrii aż po Londyn, zapewne z nadzieją przyglądali się „rodzącej” pod krzyżem Maryi jako zapowiedzi zakończenia trwających konfliktów politycznych i ideologicznych. Tintoretto, którego dwie córki wstąpiły do benedyktyńskiego klasztoru św. Anny, musiał te nadzieje – także jako członek konfraterni – podzielać.

Refine search results

1 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

1 RYBAŁT E.

1 2017

Search results

„Et dolores tanquam parturientis habens”. O przedstawieniach Ukrzyżowania w weneckim malarstwie szesnastego wieku