Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Complementarity of Science and Religion

100%
Bylica P.
Filozofia Nauki
|
2006
|
vol. 14
|
issue 1
59-68
PL
In my paper I'm going to present and evaluate position that science and religion (Christianity) do not contradict each other and that they rather answer different kinds of questions and solve different problems. Even if they both claim anything about the origin of Universe or human their claims are made from various, independent perspectives. Advocates of complementarity of science and religion state that science is a search for empirical data while religion refers to the domain of values and meaning. In effect they are complementary to each other and their connection gives richer and consistent picture of reality. I agree that there are many problems and questions that are not common to scientific and religious domains, but I'm also going to show that meaning of many religious claims - also the crucial ones - is dependent upon existence of some facts in empirical world included to realm of science. I will also argue that the thesis of complementarity of science and religion is based on discredited neopositivistic picture of science as free from any philosophical commitments.
2
Publication available in full text mode
Content available

Testability of Intelligent Design Theory

100%
Bylica P.
Filozofia Nauki
|
2003
|
vol. 11
|
issue 2
41-49
PL
The article covers the problem of testability of intelligent design theory. The objection that intelligent design theory does not correspond to principle of methodological naturalism is discussed. I show that recognizing intelligent causes is commonly applied in science. I present the "specification-complexity" criterion, an attempt to generalize the criteria used to define the problem in particular sciences. This criterion - together with the concept of explanatory filter - is to guarantee the testability of intelligent design theory. The irreducible complexity criterion, which is to recognize design in biology, is brought forward. The problem of progressiveness of intelligent design theory is also reported. The analysis leads to the conclusion that functioning in intelligent design theory criterion of design recognition belongs to probability and complexity theory and that theory discussed is empirically testable.
3
Publication available in full text mode
Content available

Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody

100%
Bylica P.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2012
|
vol. 48
|
issue 3 (193)
185-204
EN
I show that at present times there is a conflict between natural science and religion (Christian theism) in the domain that, until recently, was considered to be beyond scientific interest. What I mean here, is the question of general order, rationality or intelligibility of nature that was supposed to belong to the domain of philosophy or theology, rather than science itself. I show that Darwin’s theory of natural selection allowed to remove from science not only explanations referring to God’s supernatural interventions in nature, but also any reference to God’s guidance of development of life on Earth. The success of Darwin’s theory contributes to domination of naturalism in science. In turn the concept of multiverse that is found in the contemporary cosmology and quantum physics, is an idea that in naturalistic way- which makes it acceptable in science- makes it possible to rationally deny even the deistic concept of God’s only role in nature as a source of general order, rationality and intelligibility of the world.
4
Publication available in full text mode
Content available

Kreacjonizm i ewolucjonizm z punktu widzenia modelu poziomów analizy – z odwołaniem do fragmentów twórczości Piotra Lenartowicza SJ

100%
Bylica P.
Studia Ecologiae et Bioethicae
|
2019
|
vol. 17
|
issue 2
5-18
EN
The model of levels of analysis (MLA) distinguishes among five types of descriptive statements on reality depending on their level of empirical testability. The aim of this article is to use the MLA in categorising variants of creationism and evolutionism and the statements these contain. This will allow one to evaluate how the distinguished variants fit in in terms of the attempts at bringing together science and religion and the problem of scientific character of respective statements found within creationism or evolutionism. The article makes a number of references to Piotr Lenartowicz’s claims, whose opinions are considered as important in the debate on the character of the described variants. In terms of Lenartowicz’s views, the use of MLA will allow distinguishing between valid claims regarding the philosophical and social factors in science and the hardly tenable ones, when one takes into account what modern philosophy of science has to say on the relations between observation, theory and philosophical factors. In particular, MLA makes it easier to notice that the philosophical and theological views of theistic character that supposedly follow from an unbiased observation of the world are, in fact, used as assumptions that influence what one views as facts.
PL
Model poziomów analizy (MPA) wyróżnia pięć rodzajów twierdzeń opisowych o rzeczywistości dzieląc je przede wszystkim pod względem stopnia ich empirycznej testowalności. Celem tego artykułu jest wskazanie przy użyciu MPA odmian kreacjonizmu i ewolucjonizmu oraz twierdzeń w nich zawartych. Pozwoli to ocenić różne ich odmiany w kontekście prób godzenia nauki i religii oraz problemu naukowości poszczególnych twierdzeń kreacjonizmu i ewolucjonizmu. W tekście zostaną wykorzystane odwołania do wypowiedzi Piotra Lenartowicza, który zabierał ważny głos w dyskusji między omawianymi stanowiskami. Pozwoli to wskazać przy pomocy MPA zarówno trafne spostrzeżenia Lenartowicza dotyczące światopoglądowo-filozoficznych czynników w nauce, jak i te, które trudno utrzymać, gdy uwzględni się ustalenia współczesnej filozofii nauki na temat relacji między obserwacją a teorią i czynnikami filozoficznymi. Szczególnie MPA pozwoli łatwiej dostrzec, że teistyczne przekonania filozoficzno-teologiczne mające wynikać niejako z nieuprzedzonej obserwacji świata pełnią w rzeczywistości rolę założeń, które wpływają na to, co dostrzega się w świecie jako fakty.
5
Publication available in full text mode
Content available

Zarys modelu poziomów analizy w badaniach relacji nauki i religii

100%
Bylica P.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2012
|
vol. 9
221-253
PL
W artykule proponuję model podziału twierdzeń o rzeczywistości, różnicujący je pod względem stopnia ich empirycznego charakteru. Zaproponowany model ma ułatwiać analizę zagadnień z zakresu relacji nauki i religii. Na najwyższym poziomie znajdują się twierdzenia metafizyczne (w neopozytywistycznym rozumieniu kategorii "metafizyki"), czyli zupełnie nieempiryczne lub empirycznie całkowicie neutralne. Do najniższego poziomu zaliczają się twierdzenia o najwyższym stopniu empiryczności. Schemat zawiera też stopnie pośrednie. W artykule pokazuję, w jaki sposób na spotykane w literaturze stanowiska dotyczące relacji między twierdzeniami nauki i religii na temat świata, wpływa nieuwzględnianie poziomów analizy podejmowanych zagadnień. Problematyczne ujęcia określam jako "zbyt łatwe konfliktowanie" oraz "zbyt łatwe godzenie nauki i religii". W pierwszym z omówionych przypadków będziemy mieli do czynienia z negatywną oceną teorii ewolucji dokonaną przez Michała Chaberka na podstawie założeń filozoficznych, które teoria ta odrzuca. Mankamentem "zbyt łatwego" sposobu godzenia nauki i religii jest zmiana znaczeń kategorii, które wcześniej występowały w twierdzeniach poziomu empirycznego, na znaczenia przypisywane tym kategoriom na poziomach wyższych. Problem ten zilustruję spotykanym u niektórych teistów naturalistycznych odejściem od interwencjonistycznego rozumienia koncepcji stworzenia i Bożego działania w świecie na rzecz ich rozumienia jako wyłącznie podtrzymywania w istnieniu każdego zdarzenia w świecie. W ostatniej części będę argumentował, że różnica między średniowiecznymi (tradycyjnymi) a niektórymi dzisiejszymi ujęciami starającymi się godzić teizm chrześcijański z naukową wizją przyrody polega na uznaniu przez współczesnych myślicieli autorytetu nauki nie tylko na poziomie twierdzeń empirycznych, ale też na ich uległości wobec naturalistycznych przesłanek z poziomów wyższych. Odejście od interwencjonistycznych i dualistycznych koncepcji relacji Boga i świata na rzecz nieinterwencjonistycznych i monistycznych prowadzi ich do przyjmowania jedynie skrajnie nieempirycznych twierdzeń na temat relacji świata i sfery nadprzyrodzonej.
EN
I propose the model of division of statements on the reality that differentiate them according to the degree of their empirical character. The following model is supposed to facilitate analysis of propositions on the relation of science and religion. One extreme are metaphysical statements (in the logical empiricism’s view of metaphysics) that are empirically neutral. The other extreme are empirical statements characterized by the maximum level of testability. It is demonstrated how ignoring the levels of analysis influences some positions on science and religion. Problematic positions are named “too easily conflicting” and “too easily reconciliating” science and religion. In the first case I present negative reception of scientific theory of evolution by Michał Chaberek on the basis of ontological assumptions that are in conflict with assumptions of this theory. The problem of “too easy reconciliation” of science and religion is the shift in the meaning of categories from the one on the lowest, empirical level, toward the meaning that belongs to the highest, metaphysical level of analysis. This problem is illustrated by the shift from interventionist concept of creation and divine action in the world toward its non-interventionist interpretation that limits God’s actions only to sustaining the world in its existence. We can find this shift in some theistic naturalism positions. In the last part I argue that the main difference between the medieval (traditional) and the contemporary positions on natural philosophy and religion that attempt to accommodate Christian and scientific worldviews is that contemporary thinkers ascribe epistemic authority not only to empirical statements of contemporary science, but also to its philosophical naturalistic assumption from higher levels of analysis. Holding these anti-interventionist and monistic ontology of nature leads them to extremely non-empiricalunderstanding of relation between the supernatural and the natural world.
6
Publication available in full text mode
Content available

Is Being a Good Empiricist the Same as Being a Good Naturalist? The Case of the Relationship Between Science and Christian Theism

100%
Bylica P.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2023
|
vol. 20
|
issue 1
EN
Using Feyerabend's argumentation, and rephrasing of the problem in terms of the Model of Levels of Analysis, I show that a good empiricist need not be a (metaphysical or methodological) naturalist. I characterize the ideas of Alvin Plantinga and Jitse M. van der Meer as being representative of two different varieties of theistic response to the problem of the relationship between Christianity and contemporary science. Against van der Meer, I argue for Plantinga's conclusion about the value of theism-based science. Against both approaches, I point to situations where theistic assumptions do indeed influence the contents of observation.
7
Publication available in full text mode
Content available

NOMA as the Cure for Conflict Between Science and Religion: Reply to Ludwik Kowalski’s Commentary on the NOMA Principle

100%
Bylica P.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2014
|
vol. 11
29-34
EN
In my response to Kowalski’s commentary I indicate that: 1) there is an imprecision in Kowalski’s presentation of the NOMA principle; 2) the NOMA principle is not a valid way of presenting theistic religions; 3) the argumentation adopted by Kowalski is inconsistent, due to inconsistency in the NOMA principle itself. The Kowalski’s cure for the “Confrontations Between Theists and Atheists” mentioned in the title of the Kowalski’s commentary is the postulate of a “miracle-free” theism, which means the elimination of theism. Another important weakness of Kowalski’s proposal and of the application of the NOMA principle in general is the self-contradictoriness of this position: when we decide on the truth value of this or that factual religious statement by reference to science, then we deny the essence of the NOMA principle itself.
8
Publication available in full text mode
Content available

Clive’a S. Lewisa argument z pragnień przeciwko naturalizmowi

100%
Bylica P.
Studia Philosophiae Christianae
|
2020
|
vol. 56
|
issue 4
179-202
EN
This article outlines a number of formulations of C.S. Lewis’s anti-naturalistic argument from desire. We tackle the problem of the logical validity of this argument and its weak points as characterized in the relevant literature, including objections concerning the deceptive character of irrational factors such as emotions and desires. It is shown that the formulations of Lewis’s argument in which the anti-naturalistic conclusion does not deductively follow from the premises can still be considered as adding to our knowledge, when viewed as instances of inductive reasoning. There are also formulations of this argument that can be shown invalid only at the great cost of accepting the premise of the Universe as absurd. Lastly, the objection that Lewis’s reference to irrational factors weakens his argument is also rejected.
PL
W artykule przedstawione zostaną różne sformułowania argumentu z pragnień, wysuniętego przeciwko naturalizmowi, autorstwa Clive’a S. Lewisa. Analizie zostaną poddane zarzuty o brak logicznej poprawności jego wywodu oraz dotyczące zwodniczego charakteru czynników irracjonalnych, do jakich zaliczają się uczucia i pragnienia. Wykazane zostanie, że sformułowania, w których mamy do czynienia z brakiem konkluzywności antynaturalistycznego wniosku Lewisa, można jednak traktować jako poznawczo wartościowe, gdyż są one oparte na indukcyjnym schemacie wnioskowania. Istnieją natomiast sformułowania, które jedynie wielkim kosztem, jakim jest uznanie Wszechświata za absurdalny, można uznać za niekonkluzywne. Podejrzenie, iż odwołanie do czynników irracjonalnych osłabia argumentację Lewisa, okazuje się błędne.
9
Publication available in full text mode
Content available

Rozum wobec żałoby: argumenty apologetyczne C.S. Lewisa w obliczu dotkliwej straty. Część I: Rozum

100%
Bylica P.
Przegląd Religioznawczy
|
2019
|
issue 1/271
EN
Clive S. Lewis is thought to be one of the most important contemporary Christian apologist. In his works, Lewis argued against naturalism and put forward arguments in support of theism. In doing so, he referred to experience and made use of laws of logic and probabilistic reasoning, hence meeting rationality criteria. Part I discusses Lewis’s arguments from the existence of morality, reason, desires and numinous experiences. It presents a basal criticism of these arguments. Except of the ptresentation of those arguments and their analysis the aim of the paper is to provide a basis for a comparison (in Part II) of the anti-naturalistic arguments with what Lewis wrote about God, faith and life after death in the period following the passing of his wife, a great loss for the thinker.
10
Publication available in full text mode
Content available

Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”

51%
Bylica P., Jodkowski K., Kilian K. J., Sagan D.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2013
|
vol. 10
17-63
PL
Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Artykuł Groblera jest krytyczny wobec teorii inteligentnego projektu, odbiega jednak do pewnego stopnia od standardowych krytyk. Grobler nie powtarza niektórych błędów: wie, że teoria inteligentnego projektu nie identyfikuje projektanta z istotą nadprzyrodzoną; że teoria ta jest (chce być) neutralna wobec filozoficznego sporu między naturalizmem a nadnaturalizmem; nie traktuje darwinowskiej teorii ewolucji jako testowalnej teorii naukowej, ale jako metafizyczny program badawczy dostarczający idei heurystycznych. Przedstawia także nowe argumenty krytyczne. Grobler uznaje teorię inteligentnego projektu za teorię nienaukową przede wszystkim na tej podstawie, że nie oferuje wyjaśnień intencjonalnych dotyczących motywów domniemanego projektanta, a w związku z tym nie dostarcza żadnych idei heurystycznych mogących stanowić punkt wyjściowy badań naukowych. Uważa też za wątpliwe, czy da się wytyczyć granicę między tym, co możliwe, a tym, co niemożliwe do uzyskania drogą kumulacji przypadkowych zmian. W dyskusji jej uczestnicy wskazywali na wady i zalety argumentów Groblera oraz polemizowali z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.
EN
This text is the record of the discussion on Adam Grobler’s paper, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu” [Explanatory Weaknesses of Intelligent Design], conducted by the employees of University of Zielona Góra’s Institute of Philosophy within the scope of meetings of Zielonogórska Grupa Lokalna „Nauka a Religia” [Zielona Góra’s Local Group „Science and Religion”]. Although Grobler’s paper is critical of the intelligent design theory, it differs, to a certain degree, from the standard critiques. Grobler avoids repeating some of the mistakes: he knows that intelligent design theory does not identify the designer with a supernatural being; that this theory is (want to be) neutral in regard to the philosophical controversy between naturalism and supernaturalism; he does not view the theory of evolution as a testable scientific theory, but as a metaphysical research program providing heuristic ideas. He presents also new critical arguments. Grobler recognizes intelligent design as an unscientific theory on the basis, above all, that it offers no intentional explanations regarding the motives of the supposed designer, and thus it provides no heuristic ideas that could be a starting point of scientific research. He thinks also that it is doubtful, whether the bound between what is possible and what is impossible to attain by accumulation of random changes could be specified. In the course of the discussion, its participants indicated the advantages and disadvantages of Grobler’s arguments and engaged in polemics with the views expressed during the debate.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.