Search results

1

Diseases, health status, and mortality in urban and rural environments: The case of Catholics and Lutherans in 19th-century Greater Poland

100%

Liczbińska G.

Anthropological Review

|

2010

|

vol. 73

|

issue 1

21-36

EN

The aim of the study is to show in the mortality measures calculated for Catholics and Lutherans from 19th-century Greater Poland: 1) stratification dependent on the size of place of residence, 2) stratification dependent on religious denomination in population centres of various size. The data on mortality are drawn from Catholic and Lutheran parish death registers: from Poznań (the poor Catholic St. Margaret's Parish, the wealthy St. Mary Magdalene's Parish, and the Lutheran Holy Cross Parish), small towns such as Leszno (the Lutheran Holy Cross Parish) and Kalisz (the Catholic St. Joseph's Parish) as well as the rural Lutheran parish of Trzebosz and the Catholic parish of Dziekanowice. Stratification in the causes of death and mortality measures among Catholics and Lutherans from 19th-century Greater Poland depends on the size of their places of residence and broadly understood ecological conditions. Smaller deleterious effects of the environment were observed in the rural areas and small towns and, therefore, a relationship between death rate values and religious denominations is more visible in these than in Poznań. The cultural benefits accruing to the Lutherans and Catholics living in 19th century Poznań were insufficient to reduce the high infant death rate.

PL

Celem pracy było zbadanie, czy mierniki umieralności i przyczyny zgonów w populacjach katolików i ewangelików z XIX-wiecznej Wielkopolski: 1) rozwarstwiają się w zależności od wielkości miejsca zamieszkania 2) rozwarstwiają się w zależności od wyznania w ośrodkach różniących się wielkością. Wykorzystano dane o umieralności z parafialnych ksiąg zgonów dla parafii katolickich i ewangelickich z następujących ośrodków: Poznania (katolickie parafie: św. Małgorzaty;N= 6893 i św. Marii Magdaleny;N= 5376, ewangelicka parafia św. Krzyża;N= 7587), małych miast: Leszna (ewangelicka parafia św. Krzyża;N= 2573) i Kalisza (katolicka parafia św. Józefa;N= 1351). Tereny wiejskie reprezentują: ewangelicka parafia Trzebosz (N= 314) oraz katolicka parafia Dziekanowice.Scharakteryzowane współczynniki zgonów niemowląt, wartości oczekiwanego dalszego życia noworodka i osoby dorosłej oraz główne przyczyny zgonów silnie rozwarstwiają się na niekorzyść Poznania. W Poznaniu II połowy XIX wieku umieralność niemowląt zamykała się w przedziale od 270 do 390 niemowląt na 1000 żywo urodzonych. Na terenach wiejskich wartości współczynnika zgonów dzieci do 1. roku życia wynosiły od 230 do 250 ‰ (Tabele 2 i 3). Podobnie różnice na niekorzyść Poznania obserwujemy w wartościach e0i e20(Tabele 3 i 4). Przeciętny mieszkaniec Poznania w momencie urodzenia miał szansę żyć 28 lat, a w ubogich robotniczych dzielnicach nawet 16 lat, gdy tymczasem jego rówieśnik z terenów wiejskich 20, a nawet 30 lat więcej.Ów niekorzystny obraz umieralności katolików i ewangelików z Poznania, w porównaniu z mniejszymi ośrodkami, na który złożyła się głównie wysoka śmiertelność niemowląt i małych dzieci, odbijał szeroko rozumiane warunki ekologiczne. Poznań w II połowie XIX wieku był miastem zaniedbanym i pozbawionym infrastruktury: do połowy lat sześćdziesiątych XIX wieku nie posiadał nowoczesnych wodociągów, a dopiero pod koniec wieku doczekał się kanalizacji. Braki ujęć czystej wody pitnej, kanalizacji i niski poziom opieki medycznej przyczyniały się do częstych epidemii chorób zakaźnych, które bez względu na wyznanie i pochodzenie społeczne, zbierały ogromne żniwo. W II połowie XIX wieku tylko w rynku miejskim znajdowały się studnie z czystą wodą oraz działały prymitywne kanalizacje odprowadzające nieczystości. Inaczej rzecz się miała w wioskach i małych miastach, które w XIX wieku charakteryzowały się przede wszystkim mniejszą gęstością zaludnienia i nieskażonym jeszcze środowiskiem.W odniesieniu do XIX-wiecznej Europy Zachodniej, badacze niejednokrotnie podkreślali różnice w miernikach umieralności między katolikami i ewangelikami. Ewangelicy byli, w przeciwieństwie do biednych i konserwatywnych katolików, zwykle lepiej wykształceni i zaawansowani ekonomicznie, co podnosiło jakość ich życia, a otwarta na zdobycze cywilizacyjne religia ewangelicka nakazywała im podejmowanie wszelkich form aktywności w trosce o zdrowie. Wszystko to przekładało się na mniejszą umieralność niemowląt z rodzin ewangelików w porównaniu z katolikami oraz szybsze spadki umieralności ogólnej w czasie. W XIX-wiecznym Poznaniu różnice między katolikami i ewangelikami w poziomie umieralności są niejednoznaczne: najwyższe wartości umieralności niemowląt odnotowano tak wśród ewangelików, jak i ubogich katolików. Z kolei, wartości oczekiwanego dalszego trwania życia noworodka e0(miernika wyrażającego w syntetyczny sposób stosunki wymieralności) wypadły jednakowo korzystnie wśród katolików mieszkających w uprzywilejowanym pod względem infrastruktury rynku miejskim, jak i ewangelików, najgorzej - w ubogiej parafii katolickiej. Na wsiach i w małych miastach negatywny wpływ czynników środowiskowych był zdecydowanie słabszy niż w przemysłowym, przeludnionym i cierpiącym na niedostatki w zakresie infrastruktury Poznaniu, stąd też silniej zaznaczyły się różnice w miernikach umieralności pomiędzy katolikami i ewangelikami.

2

Did the Sex Ratio at Birth Reflect Social and Economic Inequalities? The Pilot Study from the Poznań Province, 1875–1913

63%

Liczbińska G., Sobkowiak A.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2020

|

vol. 42

95-121

PL

Celem pracy było sprawdzenie, czy i w jakim stopniu wskaźnik proporcji płci przy urodzeniu mógł odzwierciedlać nierówności społeczne i ekonomiczne w prowincji poznańskiej w ostatnich dekadach XIX i na początku XX wieku. W pracy założono, że ekonomiczny, społeczny i emocjonalny dobrostan matki różnił się ze względu na wielkość ośrodka zamieszkania (Poznań / miasteczko / wieś) i stan cywilny (kobiety niezamężne / mężatki). W populacji zamieszkującej prowincję poznańską obszary miejskie (np. Poznań) i samotne macierzyństwo były predyktorami zwiększającymi szansę na spadek proporcji chłopców do dziewczynek przy urodzeniu poniżej normy biologicznej. Czynniki te mogły działać na kobiety w ciąży poprzez mechanizmy biologiczne (fizjologiczne) indukowane niekorzystnymi warunkami ekonomicznymi (ubóstwo, złe warunki mieszkaniowe, wysiłek fizyczny związany z pracą, mobilność przestrzenna) i stresem psychologicznym (brak aprobaty i wsparcia społecznego, niestabilność społeczna, stygmatyzacja itp.). Warto podkreślić, że zmienność wskaźnika proporcji płci mogła wynikać również z innych czynników, które w tej pracy nie zostały zidentyfikowane (uchwycone).

EN

The goal of this study was to examine whether and to what extent sex ratio values at birth may have reflected social and economic inequalities in the Province of Poznań (German: Provinz Posen) in the last decades of the 1800s and early 1900s. It was assumed that maternal economic, social and emotional well-being differed according to the size of the place of residence (Poznań / town / village) and her marital status (married / unmarried). In the population of the Province, urban areas (e.g., Poznań) and single motherhood were the predictors increasing the chance that the proportion of boys to girls at birth would decline below the biological norm. These factors could affect women during pregnancy through biological (physiological) mechanisms induced by adverse economic conditions (poverty, poor housing conditions, physical effort related to work and spatial mobility) and psychological stress (lack of social approval and support, social instability, occurrence of stigmatization, etc.). It is worth noting, however, that the variability of sex ratio values at birth could also be due to other factors, not identified (captured) in this paper.

3

Kształtowanie świadomości społecznej na temat zmian klimatycznych przestrzenią dla organizacji pozarządowych

63%

Liczbińska G., Leśny J.

Kwartalnik Trzeci Sektor

|

2020

|

issue 51-52(3-4/2020)

52-63

EN

Many myths and controversies have grown around the issues related to climate changes and their causative factors. The thing is, that Poles, compared to other European Union countries, were distinguished by a relatively low level of environmental awareness, including that related to the climate change and environmental and health threats resulting from it. However, in recent years, the state of knowledge, awareness and environmental attitudes of Poles have been significantly improved. Meanwhile, the economic indicators leave no doubt: in recent years over 60% of economic losses in Europe have been directly related to climatic factors such as heat waves and heavy rains. To shape the civil society’s awareness concern-ing the consequences of climate change and the need to adapt to these changes opens a room for the activity of non-governmental organizations, which by recognizing the needs of society, can engage in its ecological education and contribute to create the climate change policy

PL

Wokół zagadnień związanych ze zmianami klimatycznymi i ich przyczynami narosło wiele mitów i kontrowersji. Rzecz w tym, że Polacy na tle pozostałych państw Unii Europejskiej wyróżniali się względnie niskim poziomem świadomości ekologicznej, w tym związanej ze zmianami klimatu oraz wynikającymi z nich zagrożeniami ekologicznymi i zdrowotnymi. W ostatnich latach stan wiedzy, poziom świadomości i postaw ekologicznych mieszkańców Polski wydatnie się jednak poprawia. Tymczasem wskaźniki ekonomiczne nie pozostawiają złudzeń: w Europie w ostatnich latach ponad 60 procent strat gospodarczych było bezpośrednio związanych z czynnikami klimatycznymi, takimi jak upały i ulewne deszcze. Kształtowanie świadomości społeczeństwa w zakresie konsekwencji zmian klimatycznych i konieczności adaptacji do tych zmian otwiera przestrzeń dla aktywności organizacji pozarządowych, które przez rozpoznawanie potrzeb społeczeństwa mogą angażować się w jego edukację ekologiczną i współtworzyć politykę na rzecz zmian klimatu.

Refine search results

1 Anthropological Review

1 Kwartalnik Trzeci Sektor

1 Przeszłość Demograficzna Polski

3 Liczbińska G.

1 Leśny J.

1 Sobkowiak A.

2 2020

1 2010

Diseases, health status, and mortality in urban and rural environments: The case of Catholics and Lutherans in 19th-century Greater Poland

Did the Sex Ratio at Birth Reflect Social and Economic Inequalities? The Pilot Study from the Poznań Province, 1875–1913

Kształtowanie świadomości społecznej na temat zmian klimatycznych przestrzenią dla organizacji pozarządowych