Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Polski język poetycki lat 1918–2018 – między historią i ideologią a programem literackim i środkami artystycznego przekazu

100%
Sokólska U.
Poradnik Językowy
|
2018
|
vol. 757
|
issue 8
66-78
EN
This paper is an attempt to signalise the factors determining the language of the Polish poetry of 1918-2018. Strictly literary programmes and considerations are emphasised and the immense impact of both global and domestic policy on shaping artistic and ideological attitudes of Polish poets are indicated.
2
Publication available in full text mode
Content available

Między potocznością a erudycyjnością. Uwagi o języku Tadeusza Boya-Żeleńskiego

100%
Sokólska U.
Poradnik Językowy
|
2022
|
vol. 796
|
issue 7
35-51
EN
This paper is an attempt to discuss certain aspects of Tadeusz Boy-Żeleński’s style. It notes the coexistence of in fact mutually exclusive lexical phenomena in the artist’s texts, i.e. popular, colloquial, bawdy, and vulgar names (e.g. bufon, safanduła, pierdoła, pryk, bajdurzyć, mizdrzyć się, rżnąć marsze, zalać pałę) and vocabulary attributable to the sphere of erudition, that is vocabulary the primary feature of which is that it is present today, but it was also present at the turn of the 20th century and in the interwar period in the written variant of Polish or in carefully worded utterances (e.g.: epikurejczyk, erudyta, diatryb, eufemizm, mimetyzm, preegzystencja, trawestacja, sardoniczny, deliberować, restytuować). It also points to the fact that expressions that are diverse in terms of emotional and stylistic markedness function in Boy-Żeleński’s works naturally and virtually unpretentiously.
3
Publication available in full text mode
Content available

Stanisław Dubisz, Najnowsze dzieje języka polskiego. Rozwój polszczyzny w latach 1918–2018, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2020, ss. 181

100%
Sokólska U.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2022
|
vol. 29
|
issue 1
223-226
PL
Stanisław Dubisz, Najnowsze dzieje języka polskiego. Rozwój polszczyzny w latach 1918–2018, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2020, ss. 181
4

Metafora immanentna cecha języka poetyckiego czy uniwersalna etykieta językowa?

100%
Sokólska U.
Białostockie Archiwum Językowe
|
2012
|
issue 12
239-256
EN
The article is an attempt at answering the question about the function of metaphors and their formal-semantic shape mainly in poetic and scien- tific texts. The comparative analysis being carried out proves that metaphorical conjunctions occur in both variants of utterances but their stylistic function, frequency and a degree of conventionalization are of a different character. Innovative and strongly individualized metaphors are characteristic of poetry whereas for the language of science – mainly metaphors considerably standardized based on system models and structures whose genetic innovativeness we are no longer aware of; rarely innovative metaphors. Therefore it seems unauthorized to treat metaphors as universal linguistic labels typical of each kind of utterance unless we understand such universality in a slightly narrower sense, i.e., as “useful, usable, suitable, helpful”.
5
Publication available in full text mode
Content available

Językoznawcze zainteresowania Józefa Ignacego Kraszewskiego

100%
Sokólska U.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2021
|
vol. 28
|
issue 2
125-142
EN
The article is devoted to the linguistics interests of Józef Ignacy Kraszewki who views language as a complex lexical, syntactic and semantic structure rather than merely the matter used for creating a literary vision of the world. The subjects of the detailed analysis are the journalistic and quasi-linguistic texts published in Studia literackie (Literary studies) and Nowe studia literackie (New literary studies) which discuss the relics of the Polish language’s past and the development of its vocabulary, with particular focus on the status of loanwords, neologisms and archaisms from various stages of the development of the Polish language. The image that emerges from the analysed texts is one of a writer-linguist who perfectly understands the mechanisms that rule language and who shows that language is dynamic and changes due to the needs of its users and all possible external factors.
6
Publication available in full text mode
Content available

Autotautogram, czyli raz jeszcze w sprawie zabaw Juliana Tuwima brzmieniową warstwą leksyki

100%
Sokólska U.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2019
|
vol. 18
229-239
EN
The article describes the phonological games in the poetry of Julian Tuwim. Aspecial attention has been paid to the ways the poet constructs the vocal instrumentation with the use of aspecific choice of consonants and vowels and onomatopoeic words. Another thing that has been analyses was the relation between the emotive vision of the representational world and the lexical entan-glements that accompany stricte phonetic phenomena.
PL
W artykule podjęto próbę opisu fonologicznych gier w poezji Juliana Tuwima. Zwrócono uwagę na sposoby budowania instrumentacji głoskowej za pomocą odpowiedniego doboru spółgłosek i samogłosek oraz wyrazów dźwiękonaśladowczych. Wskazano też zależność emotywno-wizualnej wizji świata przedstawionego od uwikłań leksykalnych towarzyszących zjawiskom stricte fonetycznym.
7
Publication available in full text mode
Content available

Etymologiczne zabawy Juliana Tuwima

100%
Sokólska U.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2015
|
vol. 22
|
issue 1
235-252
PL
The article concentrates on the etymological and quasi-etymological considerations of Julian Tuwim, his fascination with Slavism and the future of language and word-formative experiments. Of course, there is no mention here about a program manifesto forming a logically ordered lecture in an academic sense. The linguistic knowledge of the poet “can be recognized” in his opinions appearing in Pegazie dęba or in funny poetical puns and metalinguistic utterances. It must be emphasized that in the writer’s opinion, language is not only a substance used for creation of the literary vision of the world. The artist makes efforts to comprehend the secrets of a language system and even draws conclusions of theoretical nature, turning language into a kind of a “protagonist” of his own poetic texts, journalistic texts or texts on the theory of literature.
8

Chronologiczne, socjologiczne i terytorialne zróżnicowanie słownictwa w ujęciu Zygmunta Glogera

100%
Sokólska U.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 6: Językoznawstwo
177-195
EN
The paper analyzed lexis collected by the researcher and grouped according to the concept of the semantic field and definition constructions. Special attention was paid to Old Polish vocabulary, derived from German, concerning town organization (e.g. archiwum miejskie, koza, kram, ratusz, skarbiec, syndyk). Specialist, environmental and regional vocabulary was described: harvesters’ vocabulary (e.g. czeladka, gromadka, kłosować się, okrężne, postacianka, przepiórka), wedding vocabulary (e.g. drużba, dziewosłąb, korona, korowaj, poczęstne, wesółka), rafters’ and sailors’ vocabulary and fishermen’s vocabulary (e.g. binduga, drygawka, kłomla, lintuga, sternik, sztaba, tralówka, wicina, wiersza, wylewajka, żak), vocabulary associated with home and farm (e.g. dobytek, kamara, siedlisko, siestrzana, sernik) and with folk tradition (e.g. Sobótka, kucja, Kupała, środa gradowa, tryzna, wilja) and other (e.g. bibik, biel, brzechwa, gleja, grzebułka, oberżysta, stopniowanie, czyli dialekt przejściowy, stręczyciel).
PL
W artykule przeanalizowano leksykę zebraną przez badacza i zgrupowaną zgodnie z koncepcją pola semantycznego i konstrukcji definicyjnych. Szczególną uwagę zwrócono na słownictwo staropolskie, pochodzące z języka niemieckiego, dotyczące organizacji miast (np. archiwum miejskie, koza, kram, ratusz, skarbiec, syndyk). Wyróżniono słownictwo specjalistyczne, środowiskowe i regionalne: słownictwo dotyczące prac żniwnych i okołożniwnych (np. czeladka, gromadka, kłosować się, okrężne, postacianka, przepiórka), słownictwo weselne (np. drużba, dziewosłąb, korona, korowaj, poczęstne, wesółka), słownictwo dotyczące żeglugi, rybaków i oryli (np. binduga, drygawka, kłomla, lintuga, sternik, sztaba, tralówka, wicina, wiersza, wylewajka, żak), słownictwo związane z domem i gospodarstwem (np. dobytek, kamara, siedlisko, siestrzana, sernik) oraz tradycją ludową (np. Sobótka, kucja, Kupała, środa gradowa, tryzna, wilja) i inne (np. bibik, biel, brzechwa, gleja, grzebułka, oberżysta, stopniowanie, czyli dialekt przejściowy, stręczyciel).
9
Publication available in full text mode
Content available

Elżbieta Sękowska, Konteksty stylistyki. Od orędzia do mowy noblowskiej, Warszawa 2017

100%
Sokólska U.
Poradnik Językowy
|
2019
|
vol. 760
|
issue 1
120-123
10
Content available remote

Światło i cień w „Zającu” Adolfa Dygasińskiego – analiza leksykalno-stylistyczna

100%
Sokólska U.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2010
|
vol. 9
257-273
EN
The author of the paper discusses lexis imitating the play of light and shadow, various concentrations of brightness and darkness as well as mutual interpenetration of these two spheres. The analysis focused on semantic and contextual conditioning of words directly nominating light values (błyszczeć ‘to shine’, jaśnieć ‘to shine’, świecić ‘to glow, to shine’), words indicating not only objects, whose immanent trait is emitting light (jasne słońce lit. bright sun, świecący księżyc lit. shining moon, roziskrzone gwiazdy lit. sparkling stars), but also denotata, which situationally shine with refl ected light or light contrasted with a chromatic or achromatic colour (roziskrzone oczy lit. sparkling eyes, błyszczące łzy lit. shining tears, świecąca łysina lit. shiny bald patch, biała sierść błyskająca na tle zieleni lit. white hair flashing against a background of greenery).
11
Publication available in full text mode
Content available

Język jako przedmiot refleksji w ujęciu artystów pióra dwudziestolecia międzywojennego

100%
Sokólska U.
Poradnik Językowy
|
2020
|
vol. 775
|
issue 6
49-63
EN
This paper is an attempt at drawing attention to the role played by remarkable authors of the interwar period in creating the national language. It discusses selected statements of artists such as J. Tuwim, T. Boy-Żeleński, J. Przyboś, S. Żeromski, B. Jasieński, J. Kurek, and T. Peiper, for whom language is not only a literary material but also an object of studies and refl ection expressed directly, in separate quasi-linguistic texts. This served the purpose of exhibiting the methods of giving consideration to linguistic issues by non-linguists.
12

Od gier językowych po bunt przeciw tradycji w polskiej poezji XX wieku

100%
Sokólska U.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 6: Językoznawstwo
303-315
EN
In the article an attempt is made to describe a few stylistic mechanisms responsible for creating language-games in selected poems by Julian Tuwim, Stanisław Młodożeniec, Maria Cyranowicz, Tadeusz Różewicz and Ryszard Krynicki. Also the phenomena are considered that are connected with infringing traditional poetic patterns in Polish lyric poetry of the 20th century.
PL
W artykule podjęto próbę opisu kilku mechanizmów stylistycznych odpowiadających za tworzenie gier językowych w wybranych utworach Juliana Tuwima, Stanisława Młodożeńca, Marii Cyranowicz, Tadeusza Różewicza i Ryszarda Krynickiego. Uwzględniono też zjawiska związane z naruszeniem tradycyjnych poetyckich wzorców w polskiej liryce XX wieku.
13

Modelowanie znaczenia w tekście poetyckim, czyli o konceptualizacji przeszłości w liryce Adama Asnyka

63%
Sokólska U., Juszkiewicz A.
Białostockie Archiwum Językowe
|
2013
|
issue 13
315-332
EN
The article attempts at capturing a linguistic image of the past in A. Asnyk’s texts and presenting symbolic relations between the abstract meaning and the attributes ascribed to it. The author analyzed not only the metaphors containing the lexeme past but also any synonymic notions, periphrases, phrases and terms referring to olden days. On this basis, several models of the past have been distinguished (the past is a living creature, the past is a plant, the past are different kinds of objects and containers, the past is a natural element, the past is nothingness, death and destruction, the past is a memory, the past is a herald of the future) under the condition that the applied divisions are therefore relative due to elusiveness of the described phenomenon. In reality, the past is never perceived, and therefore it cannot be conceptualized univocally.
14

Charakterystyka tendencji imienniczych w Parafii pw. Matki Bożej Anielskiej w Grodnie w latach 1950-1955, 1975-1980, 1995-2000

63%
Sokólska U., Łapniewska I.
Białostockie Archiwum Językowe
|
2014
|
issue 14
145-164
EN
The purpose of the article is the analysis of the popularity of names excerpted from Baptism Books from the Mother of God of Angels Parish Church in Grodno. The resources are based on parish certificates (Liber Natorum, Birth Certificates and Baptisms Register) kept by subsequent rectors of the parish. The documentary-statistical method has been used to analyze the anthroponymic material which allowed, among others, to show the frequency of individual names in every distinct time period. This way, attention has been drawn to customary changes in the naming system, fashionable names in individual periods including rare names that are, in fact, forgotten today or, on the other hand, completely new names that have not been used in the Polish language before, and finally names coming back into “favor” after many years of oblivion.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.