Search results

1

Filozoficzne aspekty konstytuowania się aparatu pojęciowego chemii

100%

Zeidler P.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 4

147-169

EN

There is a widespread belief among philosophers of science that the dispute about realism does not significantly affect the practice of natural sciences, and that a realistic attitude is a common epistemological position adopted by naturalists. In this paper an argument is brought forward to support the thesis that theoretical concepts formulated in the natural sciences evoke significant cognitive controversies among scientists, having an impact on their scientific practices. Gaston Bachelard’s thesis will be considered, according to which the realistic ‘load’ of the conceptual apparatus in any given science has a significant impact on its development. The investigation conducted in this paper will be based on the analysis of examples taken from the research practice of nineteenth century and early twentieth century chemistry. The problem to be discussed here deals with the cognitive status of beliefs about the existence of the referents of such concepts as: atom (chemical atom), structural formula (rational formula) and chemical bond.

PL

Wśród filozofów nauki panuje rozpowszechnione przekonanie, że spór o realizm nie wpływa w sposób istotny na praktykę badawczą nauk przyrodniczych, a postawa realistyczna jest naturalnym stanowiskiem epistemologicznym przyjmowanym przez przyrodników. W artykule podana jest argumentacja na rzecz tezy, że w naukach przyrodniczych są formułowane koncepcje teoretyczne, które wywołują wśród uczonych istotne kontrowersje poznawcze, które nie pozostają bez wpływu na ich praktykę badawczą. Rozważona zostanie teza Gastona Bachelarda, że przezwyciężenie przez daną dziedzinę nauki realistycznego ‘obciążenia’ jej aparatu konceptualnego ma istotny wpływ na jej rozwój. Prowadzone rozważania będą opierały się na analizie przykładów wziętych z praktyki badawczej chemii XIX i początku XX wieku, w której dyskutowano problem statusu poznawczego przekonań, dotyczących istnienia odniesień przedmiotowych takich pojęć, jak: atom (atom chemiczny), wzór strukturalny (formuła racjonalna) czy wiązanie chemiczne.

2

O roli ugruntowanych empirycznie metafor w naukowych programach badawczych

100%

Zeidler P.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2014

|

vol. 2

239-255

PL

Wraz ze sformułowaniem przez Maxa Blacka interakcyjnej koncepcji metafory zaczęto w filozofii nauki analizować rolę metafor w poznaniu naukowym. Wykazano, że metafory mogą pełnić różne funkcje we wszystkich stadiach tworzenia wiedzy naukowej. W artykule koncentruję się na analizie roli metafor w ujmowaniu danych empirycznych i ich wpływie na konstytuowanie się naukowych programów badawczych. Przedstawiam poglądy na tę kwestię sformułowane przez Maxa Blacka, Mary Hesse, Richarda Boyda, Thomasa Kuhna, Danielę Bailer-Jones, a zwłaszcza przez Johna Stylesa, który szczegółowo analizował rolę, jaką w nauce odgrywają empirycznie ugruntowane metafory. Na zakończenie rozważam wpływ metafor na konstytuowanie się programu badawczego budowy atomu Bohra w kontekście metodologii naukowych programów badawczych Imre Lakatosa.

EN

Along with the formulation by Max Black the interactive theory of metaphor, the philosophers of science began to analyze the role of metaphors in scientific cognition. It has been shown that metaphors can play different functions in all stages of the creation of scientific knowledge. In this paper I focus on the analysis of the role of metaphors in the account of empirical data and their impact on the constitution of scientific research programmes. I present views on this issue formulated by Max Black, Mary Hesse, Richard Boyd, Thomas Kuhn, Daniela Bailer- Jones, and especially by John Styles, who analyzed in detail the role that empirically-grounded metaphors play in science. In the last paragraph of the paper, I consider the impact of metaphors on the constitution of the research programme of Bohr's atomic structure in the context of the Imre Lakatos’s methodology of scientific research programmes.

3

Panel: Granice natury — granice nauki. Wprowadzenie

100%

Zeidler P.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 1

131-134

Refine search results

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Roczniki Filozoficzne

1 Studia Philosophiae Christianae

1 2017

1 2016

1 2014

3 Zeidler P.

Filozoficzne aspekty konstytuowania się aparatu pojęciowego chemii

O roli ugruntowanych empirycznie metafor w naukowych programach badawczych

Panel: Granice natury — granice nauki. Wprowadzenie