Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Religijne szanse sztuki współczesnej

100%
Draguła A.
Studia Nauk Teologicznych PAN
|
2019
|
issue 14
43-60
EN
In this paper, the question of religious potential of contemporary art is posed only in relation to visual arts, which contain the concept of religious art. The difficulty in answering it stems from the lack of consensus on the relevant criteria for determining if a given work of art is a religious one. These criteria might include the author’s faith and the religious topic, the liturgical or devotional function, as well as a style that is capable of expressing the sacred. The issue of how these criteria function in contemporary art cannot be answeredwithout taking a closer look at two moments essential for the development of religious art. The first was the Renaissance, when the aesthetic values of a work began to give way to theological determinants. The second was the nineteenth century with its attempts to create a new canon of religious art. Both of these critical moments in the development of sacred art show that the religious potential of art depends on the concomitance of many factors. The main problem is finding a new form, a new style able to express the sacred and engage in dialogue with contemporary art as once the icon would.
DE
Religiöse Chancen der modernen Kunst wird im folgenden Artikel ausschließlich auf die bildende Kunst bezogen, wobei auch der Begriff der religiösen Kunst verwendet werden kann. Die Schwierigkeiten in der Beantwortung dieser Frage resultiert aus der Tatsache, dass es keine Einigkeit darüber gibt, nach welchen Kriterien ein Werk als religiöse Kunst bezeichnet werden kann. Zu den Kriterien gehörten sowohl der Glaube des Künstlers, das Thema und die liturgische und frömmigkeitsmäßige Funktion, als auch der Stil, der zumAusdrücken des Heiligen geeignet ist. Die Frage nach der Gültigkeit dieser Kriterien in der modernen Kunst lässt sich kaum beantworten, ohne zwei für die Entwicklung der religiösen Kunst wichtige Zeitspannen zu berücksichtigen. Die erste war die Renaissance, in der die ästhetischen Werte eines Kunstwerkes zu Gunsten der theologischen Gesichtspunkte zurücktreten. Die zweite war das 19. Jahrhundert, wo man versuchte, einen neuen Kanon der religiösen Kunst zu etablieren. Diese beiden Krisenzeiten in der sakralen Kunst zeigen, dass religiöse Chancen der Kunst vom Zusammenspiel vieler Faktoren abhängig sind, wobei das Hauptproblem das Finden einer neuen Form, eines neuen Stils, bleibt, der – wie seinerzeit die Ikone – imstande wäre, das Heilige auszudrücken und den Dialog mit der zeitgenössischen Kunst aufzunehmen.
PL
Pytanie o religijne szanse sztuki współczesnej zostaje w niniejszym artykule postawione wyłącznie w odniesieniu do sztuk plastycznych, gdzie funkcjonuje pojęcie sztuki religijnej. Trudność znalezienia odpowiedzi na to pytanie wynika z faktu, że nie ma zgodności co do istotnych kryteriów określenia danego dzieła mianem religijnego. Do tych kryteriów można zaliczyć zarówno wiarę autora, jak i temat religijny, funkcję liturgiczną bądź dewocyjną oraz styl, który zdolny byłby do wyrażenia świętości. Na pytanie o funkcjonowanie tych kryteriów w sztuce współczesnej nie da się odpowiedzieć bez spojrzenia na dwa istotne momenty dla rozwoju sztuki religijnej. Pierwszym był renesans, gdy wartości estetyczne dzieła zaczęły ustępować wyznacznikom teologicznym. Drugi moment to wiek XIX, w którym próbowano stworzyć nowy kanon sztuki religijnej. Oba te momenty kryzysowe w rozwoju sztuki sakralnej pokazują, że w religijne szanse sztuki uzależnione są od wspólnego funkcjonowania wielu czynników, a głównym problemem pozostaje kwestia znalezienia nowej formy, nowego stylu, który – jak niegdyś ikona – zdolny byłby wyrazić sakralność i podejmowałby dialog ze sztuką współczesną.
2
Publication available in full text mode
Content available

Listy, których nie było. Teologiczna interpretacja czasu epidemii w listach pasterskich biskupów polskich

100%
Draguła A.
Roczniki Teologiczne
|
2021
|
vol. 68
|
issue 1
17-35
EN
The documents of the post-Vaticanum II Church make it clear that preaching the word of God is a priority among bishops’ duties. Besides preaching the truths of the faith, an important duty of theirs is interpreting the contemporary reality in the perspective of the Gospel. The documents on the pastoral office of bishops present a pastoral letter as a basic form of preaching, besides a homily, and specify that pastoral letters ought to be published in situations of extraordinary circumstances for the Church. Seemingly, the coronavirus epidemic causing the COVID-19 disease has been such a special situation for the Church. A search of official Internet pages of dioceses has shown that from March to the end of June 2020 among 41 diocesan bishops of the Latin rite in Poland only 12 have released letters dedicated (entirely or partially) to the issues concerning the epidemic. Only 3 of the letters presented attempts of a theological interpretation, including biblical models. Similarly, only 3 bishops have discussed the issue of interpreting the epidemic in terms of a supernatural evil. In other letters a pedagogical model of teaching prevailed. The authors wrote of the epidemic as a time of trial, a chance and opportunity to change ones ways and repent. The bishops did not take the opportunity to present a deeper theological reflection of the epidemic sub specie aeternitatis.
PL
Dokumenty Kościoła posoborowego jednoznacznie stwierdzają, że głoszenie słowa Bożego wysuwa się na czoło pasterskich zadań biskupów. Oprócz głoszenia prawd wiary istotnym obowiązkiem pozostaje interpretacja rzeczywistości doczesnej w świetle Ewangelii. Obok homilii podstawową formą przepowiadania jest list pasterski, o którym dokumenty poświęcone posłudze biskupów mówią, że powinny być wydawane w sytuacjach szczególnych okoliczności, w jakich znajduje się Kościół. Jak się wydaje, taką okolicznością jest epidemia koronawirusa powodująca chorobę określaną jako COVID-19. Kwerenda przeprowadzona na oficjalnych stronach internetowych diecezji pokazała, że w okresie od marca do końca czerwca 2020 r. na 41 biskupów diecezjalnych obrządku łacińskiego w Polsce tylko 12 wydało listy poświęcone całkowicie lub częściowo kwestiom związanym z epidemią. Tylko w trzech listach pojawiły się próby teologicznych interpretacji za pośrednictwem biblijnych modeli. Także jedynie trzech biskupów odniosło się do kwestii epidemii jako zła nadprzyrodzonego. W pozostałych listach dominował aspekt pedagogiczny. Autorzy listów pisali o epidemii jako czasie próby, okazji do nawrócenia i pokuty. Biskupi nie wykorzystali szansy na pogłębioną refleksję na temat epidemii sub specie aeternitatis.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kaznodziejstwo posoborowe: przed czy po odnowie?

100%
Draguła A.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2013
|
issue 1
57-72
EN
The Constitution on the Sacred Liturgy of Vatican II restored the homily proper role in the liturgy of the Mass, making it an integral part of it. It was the realization of this demand to recover theology and preaching. Homily is beyond its explanatory and informative role, which was dominant in predicting before the Council. The preachers’ statements show the dissemination of the homily of the Church in Poland was not raised easily, and preachers preach willingly returned to a theme, focused on the truths of faith and morals. Opinion of the contemporary listeners confi rm the preachers’ diagnosis. For the diagnosis
4
Publication available in full text mode
Content available

Czy istnieje dostosowana liturgia misyjna? Spór o komunikatywność liturgii

100%
Draguła A.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2020
|
vol. 36
67-86
EN
One of the main directions of the renewal initiated by the Second Vatican Council was the adaptation (aptactio, accomodatio) of the liturgy to changing cultural conditions and cognitive abilities of the faithful (fidelium captus). The Council recognised that the established historical form of the liturgy ceased to correspond to the mentality of its times; hence, the demand for a more comprehensible liturgy and thus a more attractive one – so that it would draw more participants. This postulate is combined with the conviction that the liturgy should fulfil an evangelising function, which makes the didactic dimension dominant over the mystery proper to the liturgy. The paper criticises that postulate. A liturgy that has missionary or evangelising potential does not need to succumb to a didactic strategy. The most missionary liturgy may be a seemingly incomprehensible liturgy, but one that gives the opportunity to experience and live the ritual, i.e. initiation and mystagogical liturgy. This view stems from the assumption that a liturgy’s communicativeness goes beyond a narrowly understood intellectual intelligibility. Is this reserved solely – as some claim – to the liturgy celebrated in the extraordinary form of the rite, which is supported by the mystery of Latin and increasingly hermetic sign system? The author argues that also the so-called post-conciliar liturgy has mystagogical potential, and the focus on the didactic dimension leads to a deformation of the nature of the liturgy, as its fundamental dimension is performativity and not intelligibility.
PL
Jednym z głównych kierunków odnowy zainicjowanej przez Sobór Watykański II było dostosowanie (łac. aptatio, accomodatio) liturgii do zmieniających się warunków kulturowych oraz zdolności poznawczych wiernych (fidelium captus). Sobór uznał, że utrwalona forma historyczna liturgii nie odpowiada współczesnej mentalności. Stąd zrodził się postulat liturgii bardziej zrozumiałej, a przez to bardziej atrakcyjnej, czyli pociągającej wiernych. Postulat taki łączy się z przekonaniem, że liturgia winna spełniać funkcję ewangelizacyjną, co sprawia, że wymiar dydaktyczny dominuje jednak nad misterium właściwym dla liturgii. W artykule postulat ten zostaje poddany krytyce. Liturgia, która ma w sobie potencjał misyjny czy ewangelizacyjny, nie musi podążać według strategii dydaktycznej. Najbardziej misyjną liturgią może być liturgia pozornie niezrozumiała, ale taka, która daje możliwość doświadczenia i przeżycia rytuału, a więc liturgia inicjacyjna i mistagogiczna. Pogląd ten wynika z przyjęcia założenia, że komunikatywność liturgii wykracza poza wąsko pojętą intelektualną zrozumiałość. Czy taki wymiar może mieć – jak chcą niektórzy – jedynie liturgia sprawowana w nadzwyczajnej formie rytu, któremu sprzyja swoista tajemniczość związana z użyciem języka łacińskiego oraz bardziej hermetycznego systemu znaków? Autor stawia tezę, że także tzw. liturgia posoborowa ma w sobie potencjał mistagogiczny, a skupienie się na wymiarze dydaktycznym prowadzi do deformacji natury liturgii, której fundamentalnym wymiarem jest performatywność, a nie zrozumiałość.
5
Publication available in full text mode
Content available

"Czy na to złym okiem patrzysz, że jestem dobry?". O możliwej reakcji na dobroć

100%
Draguła A.
Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein
|
2015
|
issue 13/14
91-106
EN
In the parables of the workers in the vineyard and of the lost son, Jesus shows the relationship between goodness/forgiveness and justice. The protagonists of the two parables: the workers of the first hour as well as the elder son were expecting justice, while the vineyard owner and the father of the lost son showed goodness which rises above justice. This attitude triggers off “evil eye” of those whose sense of justice is disturbed. Whilst the Old Testament assumed the “eye for eye” rule as the fundamental social strategy, Jesus changes into the strategy of “do to others as you would have them do to you”. History shows that justice which is not counterbalanced by goodness, mercy, and forgiveness may deform into revenge, retaliation, vengeance. Although justice is still the basic norm of the society, it is goodness that should dominate in individual relations, even if it causes a negative reaction of those who construe goodness as injustice (trans. Agnieszka Piskozub-Piwosz)
6
Publication available in full text mode
Content available

Przepowiadanie do niewierzących a dialog z niewierzącymi

100%
Draguła A.
Teologia Praktyczna
|
2018
|
issue 19
7-24
EN
Dialogue and evangelization are two strategies of the Church towards non-believers. The relationship between the two strategies can be seen either as an exclusive or a complementary one. The paper’s objective is to present the diff erence between the two, starting with St. Paul’s speech at the Areopagus in Athens, where he was named ‘spermologos’ – which means someone who “harvests words”. Dialogue might be called “harvesting words”, while – by analogy – evangelization may be called “planting words”. Each of the processes has a diff erent goal and they should be used adequately to the situation as well as competences of the person who is reaching out to non-believers. However, in both cases, the faith of the believer encountered by the non-believer is an essential element. The faith constitutes the identity of the one who starts a dialogue and of the one who evangelizes.
PL
Dialog i ewangelizacja to dwie strategie Kościoła w odniesieniu do niewierzących. Wzajemną relację obu strategii można ujmować wykluczająco bądź komplementarnie. Celem artykułu jest wykazanie różnicy pomiędzy obiema strategiami. Punktem wyjścia jest wydarzenie przemówienia św. Pawła na ateńskim areopagu, gdzie został nazwany „spermologos”. Termin ten oznacza kogoś, kto „zbiera słowa”. Dialog można nazwać „zbieraniem słów”, ewangelizację – analogicznie –„zasiewem słów”. Oba te procesy mają inny cel i powinny być stosowane adekwatnie do sytuacji i kompetencji tego, kto podejmuje kontakt z niewierzącymi. W obu jednak przypadkach istotnym elementem jest wiara człowieka Kościoła, którego ten niewierzący spotyka. Ona bowiem stanowi o tożsamości zarówno tego, kto podejmuje dialog, jak i tego, kto ewangelizuje.
7
Content available remote

Imaginarium religijne w reklamie komercyjnej i społecznej na przykładzie wykorzystania wizerunków Ostatniej Wieczerzy oraz krzyża

100%
Draguła A.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2015
|
issue 29
EN
Contemporary advertising, both commercial and social, appeals increasingly to religious symbolism as a rhetorical argument. Communicative as well as persuasive effectiveness of advertising depends indeed on the appropriate denotation and connotation of the iconography used in visual advertisements. Religious, and particularly Christian, symbolism is generally clear to the addressees in our culture. This paper aims to answer the question of the consequences which the cultural reinterpretation of Christian imagery in visual advertising brings. The author argues that this process results in a “semantic shift” involving the expansion of the original meanings. On the one hand, Christian iconography loses some of its genetic sacredness; on the other hand, it sacralizes the new reality which is being advertised. The author proves his thesis by means of pointing to the reinterpretation of two established Christian images, i.e. the Last Supper and the Cross.
8
Publication available in full text mode
Content available

Zabiorę się czy wstanę? Od przekładu przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15, 11–32) do teologii miłosierdzia

100%
Draguła A.
Poznańskie Spotkania Językoznawcze
|
2017
|
issue 34
59-70
EN
No translator can avoid facing numerous dilemmas which must be solved by seeking a golden mean between being true to the original and communicative to the recipient. However, translation is always an interpretation of the text. Regarding Bible translations, any particular choice of an equivalent made by the translator might lead to the development of totally different theologies. The paper aims at pointing to some theological and pastoral consequences of such choices as exemplified by the translations of the parable of the prodigal son (Luke 15:11–32). The choices made in translation may result in different visions of sin, the nature of the relation to God or the way of returning to him (penance or repentance). The preacher ought to go beyond the text of the translation, even if it is the one used in liturgy, as the translation is often true to the words and not to the idea. It is the task of the preacher to bring out the idea of the passage, so that the listener’s consciousness does not stop solely at the words. It is the text of the Bible as heard during the liturgy that forms the theology and devotion of the people in the first place.
PL
Każdy tłumacz stoi przed wieloma dylematami, które musi pokonać, poszukując złotego środka pomiędzy tłumaczeniem wiernym oryginałowi a komunikatywnym wobec odbiorcy. Mimo tego każde tłumaczenie będzie już interpretacją. W przypadku tłumaczenia Biblii, konkretny wybór poszczególnych ekwiwalentów przez tłumacza może prowadzić do wykształcenia się zupełnie odmiennych teologii. Celem artykułu jest wskazanie na pewne konsekwencje teologiczno-pastoralne wyboru określonego ekwiwalentu na przykładzie przypowieści o synu marnotrawnym z Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 15, 11–32). Określony wybór może skutkować odmienną wizją grzechu, natury relacji do Boga, sposobu powrotu do Niego (pokuta czy nawrócenie). Zadaniem kaznodziei pozostaje wykroczenie poza tekst tłumaczenia, nawet jeśli ma ono status tłumaczenie liturgicznego, często bowiem tłumaczenie pozostaje wierne słowom, a nie myśli. Zadaniem kaznodziei jest wydobyć myśl z tłumaczenia, aby świadomość wiernych nie zatrzymała się jedynie na słowach. Tym bowiem, co przede wszystkim kształtuje teologię i pobożność ludzi jest tekst Biblii w formie usłyszanej podczas liturgii.
9
Publication available in full text mode
Content available

Ognozja, czyli Olgi Tokarczuk teologia sekularna

100%
Draguła A.
Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
|
2023
|
vol. 9
81-93
EN
Olga Tokarczuk proposes – both in the Nobel Prize lecture and in her essays – her concept of literature, the features of which are the project she calls ognosia, based on a four-person (panoptical) narrator, or the understanding and function of myth, and more broadly – of all narration. As she believes, her concept can be considered as alter-religious. She refers to the nature of the biblical narrative to – resorting to analogy – describe her view of an author and other components of a literary work. The concept may be interpreted from the point of view of literary theory but also theology. The article is an attempt at such an interpretation. Its author looks for a parallel between literature as understood by Tokarczuk and the Bible as a text revealed and written down by hagiographers. In the conclusion of the sketch, a thesis may be found that Tokarczuk’s idea is not a post-secular or quasi-religious project, but secular and de facto gnostic, because it refers to the knowledge and supposedly divine competence as the foundation for the construction of the world presented.
PL
Zarówno w wykładzie noblowskim, jak i w swoich esejach Olga Tokarczuk proponuje własną koncepcję literatury, którymi elementami są projekt nazywany przez nią ognozją, koncepcja narratora czwartoosobowego (panoptykalnego) czy też rozumienie i funkcja mitu, a szerzej – wszelkiej narracji. Jak sama przyznaje, jej koncepcję można uznać za alterreligijną. Ona sama odwołuje się do natury narracji biblijnej, aby – uciekając się do analogii – opisać własną koncepcję autora i innych składowych dzieła literackiego. Jej koncepcję można interpretować z punktu widzenia teorii literatury, ale także teologii. Niniejszy tekst jest próbą takiej właśnie interpretacji. Autor szuka paraleli pomiędzy literaturą w rozumieniu Tokarczuk a Biblią jako tekstem objawionym i spisanym przez hagiografa. W konkluzji autor stawia tezę, że nie jest to projekt postsekularny czy quasi-religijny, ale sekularny, a de facto gnostycki, ponieważ odwołuje się do wiedzy i kompetencji niby-boskiej jako fundamentu dla konstrukcji świata przedstawionego.
10
Publication available in full text mode
Content available

Słowo i obraz. Homilia w transmisji audiowizualnej

100%
Draguła A.
Polonia Sacra
|
2021
|
vol. 25
|
issue 4
23-41
EN
The article discusses the influence of the technological factor on the perception of a homily preached during Holy Mass broadcast on the radio, television or via internet streaming. The preaching of the word of God is subject to the same laws as other live broadcasts. The homily listened to on the radio is devoid of a visual layer, and the homily broadcast on television or the Internet reaches the recipient in an edited visual version. The two forms differ from the homily heard and watched live in church. The conditioned perception of the medium through which the transmission takes place determines the reception of the content of the sermon. And although the supernatural effectiveness of the word of God is not determined by the communicative or rhetorical effectiveness, the media mediation in the reception of the sermon has an impact on its effectiveness.
PL
Artykuł podejmuje problem wpływu czynnika technologicznego na percepcję homilii głoszonej podczas Mszy św. transmitowanej w radiu, telewizji czy też za pomocą streamingu internetowego. Przepowiadanie słowa Bożego jest poddane tym samym prawom, co inne transmisje live. Homilia słuchana w radiu pozbawiona jest warstwy wizualnej, a homilia transmitowana w telewizji oraz Internecie dociera do odbiorcy w wersji wizualnej zmontowanej przez reżysera obrazu. Obie formy różnią się od homilii wysłuchiwanej i oglądanej na żywo w kościele. Percepcja uwarunkowana medium, za pośrednictwem którego dokonuje się transmisja, warunkuje recepcję treści kazania. I choć skuteczność nadprzyrodzona słowa Bożego nie jest deterministycznie powiązana ze skutecznością komunikacyjną czy retoryczną, medialne pośredniczenie w odbiorze kazania nie pozostaje bez wpływu na jego skuteczność.
11
Publication available in full text mode
Content available

SMS z nieba, czyli mini-homilie o maxi-sprawach. Tekstowe formy para-kaznodziejskie w mediach społecznościowych

100%
Draguła A.
Polonia Sacra
|
2022
|
vol. 26
|
issue 3
171-190
EN
Evangelization in social media (or more broadly: in digital media) takes visual and textual forms. The latter include a text, tweet or Facebook post. Their formal similarity results mainly from the size of entries, the essential feature of which is conciseness (brevitas), requiring the message to be short. The genological determinants of these forms also include: a similarity to a commentary, the connection with a biblical text, the lack of a liturgical component and the primacy of the textual form. The author proposes to use the collective term “para-preaching forms” instead of “preaching forms” in relation to the analysed forms, since they are not delivered in front of an audience.
PL
Ewangelizacja w mediach społecznościowych (szerzej: w mediach elektronicznych) przybiera formy wizualne, jak i tekstowe. Do tych ostatnich należy zaliczyć SMS, tweet czy post na Facebooku. Ich formalne podobieństwo wynika przede wszystkim z długości wpisów, których istotną cechą jest zwięzłość (brevitas), domagająca się krótkości tekstu. Do wyznaczników genologicznych tych form należy również zaliczyć: podobieństwo do komentarza, związek z tekstem biblijnym, brak komponentu liturgicznego oraz pierwotność formy tekstowej. Autor postuluje więc używanie wobec analizowanych form zbiorczego pojęcia „formy para-kaznodziejskie”, a nie „formy kaznodziejskie”, ponieważ brak im istotnego wyznacznika, jakim jest wygłoszenie.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.