Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Połanieccy po słoweńsku – wśród przyrody i we wnętrzach. Semantyka i stylistyka w przekładzie

100%
Zatorska A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2020
|
vol. 68
175-197
EN
The aim of the study is to discuss some problems observed in Peter Miklavec’s Slovenian translation The Połaniecki Family by Henryk Sienkiewicz. The choice of the equivalent in the target language may reveal some semantic differences: bociany ‘storks’ [SI, p. 33] – čaplje [MI, p. 48] ‘herons’; jak żuraw ‘crane’ [SI, p. 305] – kakor čaplja [MII, p. 181]; lelek ‘nightjar’ [SI, p. 35] – siva čaplja [MI, p. 51]; orzechowy kredens ‘cupboard’ [SI, p. 6] – orehova miza ‘table’ [MI, p. 5]; między sosnami ‘pines’ [SI, p. 133] – med smrekami ‘spruces’ [MI, p. 201]. The data attest instances of specification: tatarak ‘sweet flag’ [SI, p. 21] – muškat ‘kind of sweet flag, calamus’ [MI, p. 29], as well as generalization: pudlem ‘poodle’ [SI, p. 292] – kužek ‘a dog’ [MII, p. 161]. The translation of the phrase: Połaniecki – że ja, który pochodzę z roli [SI, p. 50] – Polaneški „da jaz, dasi sem kmetiškega stanu” [MI, s. 72] is erroneous, as the main hero comes from a noble family. Stylistically marked words may be replaced in the translation by neutral ones: oddaj mi się w łapy [SI, p. 340] – zaupaj moim rokam [MII, p. 235]. The conducted analysis confirms the existence of some semantic and stylistic differences between the original and the translation: być chłopcem młynarskim [SI, p. 285] – biti moka v mlinu [MII, p. 150]. Some phrases are left in the original form: po vsaki tretji besedi ‘Panie dobrodzieju’ [MII, p. 181]. Both in the original and in the translation the Alpine natural world is presented in animate terms, but the metaphorization employed in the translation appears particularly successful: jezioro wygładziło się […] zdawało się drzemać [SI, p. 79] – jezerska gladina […] se je kazala, kakor bi dremala [MI, p. 116].
PL
Celem artykułu jest przedstawienie badań nad problemami translacji zaobserwowanymi w słoweńskim przekładzie Rodziny Połanieckich Henryka Sienkiewicza, autorstwa Petera Miklavca. Wybór ekwiwalentu w języku docelowym nastręczał niekiedy tłumaczowi trudności, por. bociany [SI, s. 33] – čaplje [MI, s. 48]; jak żuraw [SI, s. 305] – kakor čaplja [MII, s. 181]; lelek [SI, s. 35] – siva čaplja [MI, s. 51]; orzechowy kredens [SI, s. 6] – orehova miza ‘stół’ [MI, s. 5]; między sosnami [SI, s. 133] – med smrekami ‘świerkami’ [MI, s. 201]. Materiał poświadcza konkretyzację, np. tatarak [SI, s. 21] – muškat ‘rodzaj tataraku, kalamus’ [MI, s. 29] oraz generalizację, np. pudlem [SI, s. 292] – kózek ‘piesek’ [MII, s. 161]. Przekład frazy Połaniecki – że ja, który pochodzę z roli [SI, s. 50] – Polaneški „da jaz, dasi sem kmetiškega stanu” [MI, s. 72] jest błędny, ponieważ główny bohater pochodzi z rodziny szlacheckiej. Nacechowane stylistycznie wyrażenia mogą podlegać w translacji neutralizacji stylistycznej, np. oddaj mi się w łapy [SI, s. 340] – zaupaj mojim rokam [MII, s. 235]. Przeprowadzona analiza potwierdza semantyczną i stylistyczną odmienność przekładu wobec oryginału, np. być chłopcem młynarskim [SI, s. 285] – biti moka v mlinu [MII, s. 150]. Tłumacz pozostawił niektóre frazy w postaci oryginalnej, np. po vsaki tretji besedi ‘Panie dobrodzieju’ [MII, s. 181]. Zarówno oryginał, jak i przekład cechuje animizacja alpejskiej przyrody, ale metaforyzacja uzyskała bardzo udany kształt w translacji, por. jezioro wygładziło się […] zdawało się drzemać [SI, s. 79] – jezerska gladina […] se je kazala, kakor bi dremala [MI, s. 116].
2
Publication available in full text mode
Content available

Przydatność analizy semantycznej i składniowej do badań nad tekstem. Wybrane tytuły w słoweńskich tekstach popularnonaukowych

100%
Zatorska A.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2016
|
vol. 51
EN
The usefulness of semantic and syntax analysis in discourse analysis. Chosen titles in Slovene popular science textsThe article is devoted to chosen titles and subtitles in Slovene-language popular science texts about Slovene history. The data comprise 110 examples taken from the three Slovene popular science books. The analysed phrases have different forms (nouns, adjective-modified nouns, nominalizations). The conducted study is methodologically based on semantic and syntax analysis – the analysis of the ways of realization of the predicate-argument structure on which a given initial para-text is founded – as applied in the context of textual analysis of scientific, and especially popular scientific, discourse. The author of the article investigates the relation between the given title and the content of the corresponding portion of the macro-text. Particularly interesting are titles formed by means of nominalization, that is to say – by means of a transformation of predicate-argument structure. When used as titles, nominalizations confirm their expected semantic and syntax features, such as the capacity for the omission of chosen elements, increased generality and the same time compactness of the message. They also proved fruitful elements of the strategies of macro-text construction based on using appropriate titles. Przydatność analizy semantycznej i składniowej do badań nad tekstem. Wybrane tytuły w słoweńskich tekstach popularnonaukowychArtykuł dotyczy wybranych tytułów rozdziałów i podrozdziałów w książkach popularnonaukowych o historii Słowenii. Materiał obejmuje 110 przykładów z języka słoweńskiego o zróżnicowanej postaci – rzeczowników, rzeczowników modyfikowanych przez przymiotniki, wyrażeń przyimkowych. Podjęte badania wpisują się w analizę semantyczno-składniową, czyli analizę sposobów realizacji potencjalnej struktury predykatowo-argumentowej fundującej dany paratekst inicjalny, w kontekście badań nad tekstem, zwłaszcza w ramach dyskursu naukowego w odmianie popularnonaukowej. Analizie poddano relację między tytułem a opatrzonym przez ten tytuł fragmentem makrotekstu. Szczególnie interesujące okazały się tytuły będące nominalizacjami, czyli transformacjami struktur predykatowo-argumentowych. Frazy o postaci nominalizacji w tytułach potwierdziły standardowe obserwacje semantyczno-składniowe łączone zwykle z transpozycją w nomen (możliwość redukcji wybranych składników, większą ogólność, a zarazem kondensację przekazu). Okazały się także owocne w strategiach budujących makrotekst poprzez użycie odpowiedniego tytułu.
3
Publication available in full text mode
Content available

Z problematyki polskich i słoweńskich analityzmów kauzatywnych z parafrazą przymiotnikową

100%
Zatorska A.
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
|
2015
|
vol. 50
EN
Some remarks on Polish and Slovene analytic causatives paraphrased by adjectivesThe article is devoted to the analytic causative predicates. The data is collected from Polish and Slovene. The basic methodological device is a paraphrase which obligatorily includes an adjective. Special attention is paid to operator verbs, which often have their own semantic features. Some of them are verbs of transfer, others – verbs of motion. In most cases, however, they are causatives which denote change of features. Apart from the basic causative category, the material is classified according to its semantic features, including especially inchoativeness, terminativeness and restorativeness. In conclusion it is emphasized that analytic causatives show their semantic parameters more explicitly than is the case with verbal units and that they demonstrate considerable semantic condensity. Z problematyki polskich i słoweńskich analityzmów kauzatywnych z parafrazą przymiotnikowąArtykuł dotyczy analitycznych realizacji predykatu kauzatywnego. Materiał obejmuje przykłady z języków polskiego i słoweńskiego. Podstawowym narzędziem badawczym jest parafraza, która obligatoryjnie zawiera przymiotnik. Szczególną uwagę zwrócono na czasowniki operatorowe, które często mają samodzielne zna­czenie. Niektóre z nich są czasownikami transferu, inne – czasownikami ruchu. Jednakże wiele z nich to także kauzatywa, określające zmianę cechy. Oprócz nadrzędnej kategorii kauzatywnej badane kauzatywa zostały poklasyfikowane ze względu na kategorię inchoatywności, terminatywności, restauratywności. We wnioskach podkreślono, że konstrukcje analityczne bardziej eksplicytnie niż jednostki werbalne ujawniają w swej budowie parametry semantyczne, jak również to, że charakterystyczna jest dla nich duża kondensacja semantyczna.
4
Publication available in full text mode
Content available

O stylistyce i leksyce słów kilka. Potop Henryka Sienkiewicza i słoweński przekład Rudolfa Molè

100%
Zatorska A.
Roczniki Humanistyczne
|
2021
|
vol. 69
|
issue 6
189-201
EN
The aim of this study is to show the ways in which some stylistic marked components were translated in the 1970 Slovenian translation of Henryk Sienkiewicz’s novel “Potop” (“The Deluge”) by Rudolf Molè. The data comprise Latin words, expressive and analytical forms, and names of realia. Choosing the equivalent may result in the loss of stylistic markedness: fatigatus wielce Vol. 1, p. 166. - zelo utrujen Vol. 1, p. 18; - Ni pary z gęby! Vol. 1, p. 40. - Niti besede več!... Vol. 1, p. 44; synalka Vol. 1, p. 365 - sina Vol. 1, p. 394; Daj no waćpan pyska! Vol. 1, p. 203 - Daj, da te objamem! Vol. 1, p. 220. However, many equivalents confirm such stylistic markedness: psubratom Vol. 2, p. 442 - pasjim bratom Vol. 2, p. 476; psiajuchy Vol. 2, p. 442 - pasje duše Vol. 2, p. 476. The translations of historical names demonstrate generalisation, e.g. rajtar vs jezdec, or approximation, e.g. rapier vs meč. The analysis confirms these differences and resemblances between the original and the translation. The general aim of this article is to indicate the stylistic and semantic differences in the translated text.
PL
Celem opracowania jest ukazanie strategii tłumaczeniowych zastosowanych wobec stylistycznie nacechowanych wyrażeń wyekscerpowanych ze słoweńskiego przekładu powieści Potop Henryka Sienkiewicza dokonanego przez Rudolfa Molè z 1970 roku. Obserwacji poddano: latynizmy, analityzmy i frazeologizmy, ekspresywizmy oraz nazwy realiów. Wybór ekwiwalentu skutkował niejednokrotnie zatratą lub osłabieniem nacechowania stylistycznego danego fragmentu, por. fatigatus wielce SI166 – zelo utrujen MI181; - Ni pary z gęby! SI40 – Niti besede več!... MI44; synalka SI365 – sina MI394; Daj no waćpan pyska! SI203 – Daj, da te objamem! MI220. Liczne są jednakże translaty z zachowanym nacechowaniem stylistycznym, np. psubratom SII442 – pasjim bratom MII476; psiajuchy SII442 – pasje duše MII476. Nazwy historycznych realiów przetłumaczono przy pomocy generalizacji rajtar vs jezdec lub aproksymacji rapier vs meč. Przeprowadzona analiza dowiodła różnic między stylistycznym ukształtowaniem oryginału a przekładu, choć odnotowano też podobieństwa w tym zakresie. Najważniejszym celem podjętych badań było jednak wskazanie odrębności stylistycznych i semantycznych badanego przekładu wobec oryginału.
5
Publication available in full text mode
Content available

O prezentacji współczesnego kryzysu uchodźczego. (Analiza stylistyczna słoweńskich tekstów prasowych ze strony internetowej http://www.rtvslo.si/)

100%
Zatorska A.
Slavica Lodziensia
|
2017
|
vol. 1
EN
The paper focuses on the subject of the contemporary refugee crisis in the years 2015-2016. The presented research includes the elements of stylistic analysis of selected texts on the website of RTV Slovenija found under the Begunska kriza bookmark. The research on the grammatical solutions used in the texts aims to determine the language tools applied to present the refugee crisis in the territory of Slovenia in these texts and their pragmatic implications.
PL
-
6
Publication available in full text mode
Content available

Nowy podręcznik składni z ćwiczeniami dla adeptów słowenistyki Mojca Smolej, Skladnja slovenskega knjižnega jezika – izbrana poglavja z vajami, študentska založba, Ljubljana 2011, ss. 125

100%
Zatorska A.
Slavica Lodziensia
|
2017
|
vol. 1
PL
-
7
Publication available in full text mode
Content available

Nowoczesność w leksyce – obecność w słowniku przejawem normalizacji "Słownik nowszego słownictwa słoweńskiego" z 2012 roku

100%
Zatorska A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2020
|
vol. 54
43-57
EN
The aim of the paper is the presentation of the newer Slovene nouns (600) referring to people (mostly nomina agentis, nomina attributiva). The Slovene data from the mentioned dictionary was compared with the content of the Polish dictionaries. The conducted analysis confirms the differences between the Polish and the Slovene data. A tendency for semantic condensation and derivative potential were observed in the Slovene material. Equivalents of such Slovene words as: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar are not confirmed in the Polish dictionaries. According to the author the Slovene data reveals a tendency for standardization and normalization.
PL
Celem artykułu jest prezentacja rzeczowników należących do nowszego słownictwa słoweńskiego (600 jednostek) określających ludzi (w większości nomina agentis, nomina attributiva). Materiał słoweński skonfrontowano z polskim, w tym z danymi leksykograficznymi, a przeprowadzona analiza wykazała różnice między materiałem z obu języków. Polskie słowniki nie notują odpowiedników takich słoweńskich leksemów, jak: adrenalinec, agresivec, barbika, čokoholik, predzakonec, prestižnež, piarovka, piknikar, savnar. W materiale słoweńskim dostrzeżono kondensację treści i potencjał słowotwórczy oraz dążenie do normalizacji i standaryzacji słownictwa przez umieszczenie w słowniku.
8
Publication available in full text mode
Content available

Rola czasowników mentalnych i emotywnych w wybranych tekstach wspomnieniowych

100%
Zatorska A.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2017
|
vol. 51
|
issue 1
143-158
EN
The paper is devoted to the role of the mental and emotional predicates and the verbs, which reflect them. The material was excerpted from the female soldiers texts about the Warsaw Uprising 1944 and the memoirs of the women from the Polish noble families. The methodological foundations of current study are the Semantic Syntax Theory (predicate-argument grammar) and the selected issues of the discourse analysis or text analysis. The frequency of the chosen verbs was introduced, as well as the sentences with their syntactic patterns. The most frequent and the most significant verb for the examined texts is the verb pamiętać. The fourth part of the presented paper brings some elements of the discourse and text analysis, such as the grammatical choices and their importance for the texts. Some the compositional concerns were taken under consideration.
PL
-
9
Publication available in full text mode
Content available

Słowo wstępne od Redakcji

50%
Zatorska A.
Slavica Lodziensia
|
2017
|
vol. 1
PL
-
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.