Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 18

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

„Słownik gwar polskich” PAN – nowe możliwości, nowe wyzwania

100%
Kucharzyk R.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2015
|
vol. LXI
163-173
PL
Przedmiotem rozważań w tym artykule są dalsze losy Słownika gwar polskich PAN. Odpowiadając na postulaty środowiska językoznawczego, zaniepokojonego odległą perspektywą ukończenia tego monumentalnego dzieła, zespół autorski rozpoczął dyskusję nad wprowadzeniem zmian w sposobie opracowania SGP PAN. W artykule omówione zostały główne modyfikacje, które autorzy słownika zamierzają wprowadzić, a najważniejszą z nich jest przejście od tradycyjnej, drukowanej formy publikowania do wersji elektronicznej.
EN
The subject of the article includes the future of the Dictionary of the Polish Dialects of PAN. Responding to the postulates of the linguists, who are anxious about the length of time within which this monumental work may be finished, the team of authors have started a discussion on introducing changes in the way of preparing the DPD of PAN. The article presents the main modifications which the lexicon authors are about to introduce. The most important of those changes includes the transition from the traditional, printed form of publishing to the electronic version.
2

Neosemantyzacja wyrazów "premiera" i "premierowy" we współczesnej polszczyźnie

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2020
|
vol. 100
|
issue 3
87-99
PL
Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny wyrazów premiera i premierowy. Większość słowników języka polskiego odnotowuje tylko jedno znaczenie leksemu premiera ‘pierwsze przedstawienie utworu dramatycznego; także: wyświetlenie po raz pierwszy nowego filmu’. Premierowy jest definiowany jako ‘przymiotnik od premiera’. Okazuje się jednak, że we współczesnej polszczyźnie te dwa wyrazy funkcjonują w nowych znaczeniach. Premiera bywa używana do nazwania jakichkolwiek czynności i rzeczy wykonywanych po raz pierwszy. Wyraz ma także znaczenie przedmiotowe: ‘obiekt po raz pierwszy pokazany publicznie lub wystawiony na sprzedaż; nowość’. Premierowy to ‘zajmujący w pewnym ciągu lub porządku miejsce, które można opisać, używając liczby 1; pierwszy’, ‘najlepszy, najważniejszy, przewyższający inne pod jakimś względem’, ‘taki, który powstał niedawno; nowy’, ‘taki, który zastępuje coś poprzednio spełniającego daną funkcję; nowy’. Neosemantyzacja tych leksemów to zapewne rezultat oddziaływania języka angielskiego, ale niewykluczony jest też rozwój semantyczny na gruncie rodzimym.
EN
The subject of the article is the semantic development of the words "premiera" and "premierowy". Most dictionaries of the Polish language note only one meaning of the lexeme "premiera": ‘the first performance of a dramatic work; also: the first screening of a new film’. "Premierowy" is defined as an ‘adjective from the premiere’. It turns out, however, that in the contemporary Polish language these two words function in new meanings. "Premiera" is sometimes used to name any activities and things performed for the first time. The word also has an objective meaning: ‘object first shown publicly or put up for sale; novelty’. "Premierowy" is, inter alia ‘occupying in a certain order or place a position that can be described using the number 1; first’, ‘the best, the most important, superior to others in some way’, ‘one that has recently been created; new’, ‘the one that replaces something previously fulfilling a given function; new’. The semantic development of these lexemes is probably the result of the influence of English, but semantic changes in Polish are also possible.
3

Nowe użycia przymiotnika „humanistyczny” we współczesnej polszczyźnie

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2018
|
vol. 98
|
issue 3
75-83
PL
Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny przymiotnika humanistyczny. Wyraz ten coraz częściej występuje w kolokacjach odbiegających od tradycyjnie utrwalonych w polszczyźnie, np. ślub humanistyczny, pogrzeb humanistyczny. Wiąże się to z pojawieniem się nowych zjawisk w przestrzeni społecznej (alternatywne formy ślubu, pogrzebu itp.) i oddziaływaniem języka angielskiego.
EN
The subject of the article is the semantic development of the adjective “humanistyczny”. This word is more and more often found in collocation that differ from those traditionally recorded in Polish e.g. humanist wedding, humanist funeral. It is connected with the appearance of new phenomena in the social realm (alternative forms of marriage, funeral, etc.) and the impact of English.
4

Formacje z sufiksem -icha/-ycha w wypowiedziach internautów

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2019
|
vol. 99
|
issue 4
5-15
PL
Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w polszczyźnie potocznej nowego typu formacji słowotwórczych, utworzonych z wykorzystaniem sufiksu -icha/-ycha, np. bystrzycha, teścicha, wronicha. Licznych przykładów takich formacji dostarcza język Internetu. Materiał, będący podstawą analizy, stanowi ponad 180 derywatów reprezentujących kilka kategorii słowotwórczych, m.in. nazwy ekspresywne i augmentatywne, nazwy nosicieli cech, nazwy żeńskie. Obecność formacji z tym przyrostkiem w języku potocznym może być rezultatem oddziaływania gwar ludowych.
EN
The topic of the article is the occurrence of a new type of word formations with the –icha/-ycha suffix, e.g. bystrzycha, teścicha, wronicha in the Polish colloquial language . Numerous examples of such formations may be found in language on the Internet. The analysis was carried out on the basis of more than 180 derivatives representing several word-forming categories, among others expressive and augmentative names, attributive names and feminine names. The presence of a formation with this suffix in colloquial language may be the result of the influence of Polish local dialects.
5

Miejsce dialektyzmów w języku potocznym (na przykładzie forów internetowych)

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 3
15-26
PL
Przedmiotem artykułu jest obecność właściwości dialektalnych w języku potocznym. Bez wątpienia gwary są systemami recesywnymi, jednak ich zanik nie dokonuje się tak szybko, jakby się mogło zdawać. Niektóre właściwości gwar charakteryzują się znaczną trwałością i są obecne w szeroko rozumianej komunikacji potocznej. Dialektyzmy albo są wprowadzane do wypowiedzi w celach stylizacyjnych, albo pojawiają się wskutek niedostatecznej kompetencji użytkowników języka. Zagadnienie zostało omówione na materiale wyekscerpowanym z forów internetowych. Pokazane zostały obecne w tekstach internautów wybrane cechy gwarowe z płaszczyzn: fonetycznej, morfologicznej i leksykalnej.
EN
The subject of the article is the presence of dialectal features in the colloquial language. Local dialects are indubitably recessive systems, but the process of their disappearance is slower than it may seem. Some properties of local dialects are strong and present in the widely understood colloquial communication. Local dialect forms are introduced into utterances either in order to stylize them or as a result of the language users’ insufficient competence. The issue was discussed on the basis of the material excerpted from the Internet forums. The author presents selected dialectal features within the area of phonetics, morphology and lexis that were found in the Internet users’ posted messages.
6

Neosemantyzacja przymiotnika „flagowy” we współczesnym języku polskim

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 3
102-113
PL
Przedmiotem artykułu jest rozwój semantyczny przymiotnika „flagowy”. Większość słowników języka polskiego odnotowuje tylko jedno znaczenie leksemu – ‘przymiotnik od flaga’. Okazuje się jednak, że we współczesnej polszczyźnie przymiotnik ten funkcjonuje w licznych nowych znaczeniach. „Flagowy” to m.in.: ‘najbardziej reprezentatywny dla jakiegoś okresu, ruchu, środowiska; sztandarowy’, ‘mający największą wartość, największe znaczenie, najlepszy’, ‘często spotykany; typowy, powszechny’. Neosemantyzacja tego leksemu to zapewne rezultat oddziaływania języka angielskiego, ale niewykluczony jest też rozwój na gruncie rodzimym.
EN
The subject of the article is the semantic development of the adjective “flagowy”. Most Polish language lexicons present only one meaning of the lexeme: ‘the adjectival form of the word flag’. However, it turns out that in the contemporary Polish language the adjective functions in numerous new meanings. “Flagowy” means, inter alia: ‘the most characteristic of a given period, movement, environment; typical’, ‘having the highest value, the most significant, the best’, ‘frequently occurring; usual, common’. Neosemantization of that lexeme is probably the result of the influence of English, but the local development is also possible.
7

FIRST NAMES AND DIALECT NAMES OF BIRDS (Imiona a gwarowe nazwy ptaków)

100%
Kucharzyk R.
Onomastica
|
2007
|
vol. 52
253-266
EN
This paper deals with the dialectal names of birds which are homophones to personal names, for example 'marcin' (corncrake (Crex crex)), 'wojtek' (stork (Ciconia ciconia)), 'jadwiska' (crested lark (Galerida cristata)). The authoress analyzes these names regarding the type of nomination. Names such as 'zofija', 'marcin and 'agata' are onomatopoeic words that reflect also folk etymology. The inhabitants of rural areas imitated the sound the birds emitted using personal names. Names such as 'wojtek', 'stas', both meaning stork (Ciconia ciconia), reflected the anthropocentric point of view. There are also bird names which have temporal motivation. It is connected with the time when the birds appear in Poland after the winter season, for example, if the stork came back near St. Gregory's day (previously on March 12th), it was named 'grzegorz'.
8

O postrzeganiu gwary przez użytkowników Internetu (na przykładzie forum tłumaczy)

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2015
|
issue 17/2
37-50
EN
The author of this article attempts to analyse the way in which local dialects are currently perceived by a selected group of Internet users, i.e. graduates of philological faculties. The empirical material consists of the record of a lengthy discussion concerning local dialects that has been carried out on the Internet forum for translators. The analysis of the posts shows, inter alia, the way Internet users evaluate the condition of local dialects, the way they value dialects and their opinions on the reasons why local dialects are disappearing. This subject is related to the research concerning linguistic awareness of the users of the Polish language.
9

Formacje z sufiksem -aga w wypowiedziach internautów

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2020
|
issue XXII/1
167–178
PL
Przedmiotem artykułu jest zjawisko występowania w języku polskich użytkowników internetu derywatów z sufiksem -aga, np. bystrzaga, dziabaga, mordziaga. Materiał, będący podstawą analizy, stanowi około 60 wyrazów wyekscerpowanych z forów i blogów internetowych. Tworzenie takich derywatów to przejaw dążenia użytkowników języka do odnawiania leksyki ekspresywnej. Obecność formacji z tym przyrostkiem w języku potocznym może być rezultatem oddziaływania gwar ludowych.
EN
The subject of the article is the occurrence of derivatives in the language of Polish Internet users with the suffix -aga, e.g. bystrzaga, dziabaga, mordziaga. The material, which is the basis of the analysis, constitutes about 60 words, excerpted from Internet forums and blogs. The creation of such derivatives is a manifestation of the aspiration of language users to renew their expressive lexis. The presence of a formation with this suffix in colloquial language may be the result of the influence of Polish local dialects.
10

Prawilny – od socjolektu do polszczyzny potocznej

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
issue XX/4
PL
Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie przymiotnika prawilny w polszczyźnie potocznej. Wyraz ten, będący zapożyczeniem z języka rosyjskiego, występuje w odmianach socjolektalnych języka (np. w żargonie przestępczym, w socjolekcie hiphopowym, w gwarze uczniowskiej). Współcześnie możemy obserwować coraz częstsze użycie tego wyrazu w komunikacji pozasocjolektalnej o zasięgu ogólnopolskim. W artykule pokazany został rozwój znaczeniowy tego przymiotnika. Podstawą analizy są przede wszystkim różne typy tekstów opublikowanych w Internecie.
EN
The article focuses on the use of the adjective prawilny in colloquial Polish. This word, which is a borrowing from the Russian language, appears in the sociolectal varieties of language (e.g. in the criminal jargon, in the hip-hop sociolect, in the language spoken by young learners). Today, we can observe the increasingly frequent use of this word outside sociolects, in general Polish. The article presents the semantic development of this adjective. The corpus for the analysis comes primarily from various types of texts published on the Internet.
11

Wpływ regionalnych odmian języka na współczesną polszczyznę potoczną

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2018
|
vol. XX/3
79–89
EN
The subject of the article is the presence of regional features in the colloquial Polish. One may notice that contemporary Polish is not homogeneous, some regional or dialectal properties are present in the widely understood colloquial communication. The issue was discussed on the basis of the material excerpted from the Internet forums. The author presents selected features within the area of phonetics and lexis that were found in the Internet users’ posted messages.
12

Prawilny – od socjolektu do polszczyzny potocznej

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2019
|
issue XXI/1
93-102
EN
The article focuses on the use of the adjective prawilny in colloquial Polish. This word, which is a borrowing from the Russian language, appears in the sociolectal varieties of language (e.g. in the criminal jargon, in the hip-hop sociolect, in the language spoken by young learners). Today, we can observe the increasingly frequent use of this word outside sociolects, in general Polish. The article presents the semantic development of this adjective. The corpus for the analysis comes primarily from various types of texts published on the Internet.
PL
Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie przymiotnika prawilny w polszczyźnie potocznej. Wyraz ten, będący zapożyczeniem z języka rosyjskiego, występuje w odmianach socjolektalnych języka (np. w żargonie przestępczym, w socjolekcie hiphopowym, w gwarze uczniowskiej). Współcześnie możemy obserwować coraz częstsze użycie tego wyrazu w komunikacji pozasocjolektalnej o zasięgu ogólnopolskim. W artykule pokazany został rozwój znaczeniowy tego przymiotnika. Podstawą analizy są przede wszystkim różne typy tekstów opublikowanych w Internecie.
13

Elementy gwarowe w antroponimach (na materiale z forów internetowych)

100%
Kucharzyk R.
Prace Językoznawcze
|
2016
|
issue 18/4
PL
Nazwy własne w podstawowej formie są jednostkami neutralnymi, nienacechowanymi. Poddane modyfikacji tracą tę neutralność i z powodzeniem bywają wykorzystywane do realizacji określonych strategii komunikacyjnych. Celem tego artykułu jest omówienie zjawiska występowania cech dialektalnych w grupie antroponimów, na którą składają się imiona i nazwiska najbardziej rozpoznawalnych polityków. Te nazwy własne bardzo często podlegają rozmaitym przekształceniom ze względu na konotacje wiążące się z ich nosicielami. Materiał badawczy, będący podstawą tej analizy, został wyekscerpowany z forów internetowych. Jak się okazuje, w celach stylizacyjnych wykorzystywane są najbardziej wyraziste cechy gwarowe, które jednoznacznie kojarzą się z językiem wsi. Wprowadzone do wypowiedzi imiona i nazwiska poddane dialektyzacji pełnią – oprócz funkcji identyfikującej, także funkcję ekspresywną i perswazyjną.
EN
In their basic form proper names are neutral, unmarked units. After modification, they lose this neutrality and are successfully used to fulfil particular communication strategies. The objective of this article is to discuss the occurrence of dialectal features in the group of anthroponyms that includes the first names and surnames of the most recognizable politicians. Such proper names very often undergo various modifications due to the connotations related to their holders. The research material being the basis of this analysis has been excerpted from the Internet forums. It turns out that for the purpose of stylization people reach for the most expressive dialectal features that are unequivocally associated with the language of the village. Apart from the purpose of identification, dialectalized first names and surnames are introduced into the utterance for the purpose of expression and persuasion.
14

Intensiwa typu orobić się w potocznej polszczyźnie regionalnej

100%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2022
|
vol. 102
|
issue 1
81-92
PL
Przedmiotem artykułu są czasowniki z prefiksem o- i postfiksem się, np. orobić się ‘napracować się’, oczekać się ‘naczekać się’, w warstwie semantycznej wskazujące na intensywność działania. W analizie uwzględniono aspekt formalny, semantyczny i funkcjonalny. Omówione zostały także przyczyny częstego występowania takich derywatów w polszczyźnie potocznej.
EN
The subject of the article are the verbs with the prefix o- and the postfix się, e.g. orobić się ‘to work very hard, toil’, oczekać się ‘to wait a long time’, which semantically indicate the intensity of action. The analysis takes into account formal, semantic and functional aspects. The reasons for the frequent occurrence of such derivatives in colloquial Polish are also discussed.
15
Publication available in full text mode
Content available

Frazeologizmy gwarowe w komunikacji internetowej

100%
Kucharzyk R.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2017
|
issue 12
170-179
EN
The article discusses the way in which phrasemes of dialectal origin are transferred to the colloquial Polish language. The material basis includes the utterances of the Internet users posted on various kinds of forums and blogs. According to the analysis of the material, folk phraseology is quite expansive and it enriches the colloquial language phraseology to a great extent. Dialectal phrasemes have a specific stylistic value, they carry out assessments, they express the author’s emotions, and sometimes they make a text a bit humorous. Due to such values, they attract the readers’ attention, which is the most important objective in the Internet communication.
16
Publication available in full text mode
Content available

Relikty dawnych zwyczajów ludowych w języku i kulturze (na przykładzie wsi małopolskiej)

100%
Kucharzyk R.
Gwary Dziś
|
2016
|
vol. 8
141-150
EN
Social and civilizational changes have resulted in the permanent reconstruction of rural culture. Life has changed both for individual people and for the whole community. The language of the countryside has changed, too – local dialects have been replaced with standard language or transitory forms. Many traditional folk customs have been forgotten, others have been significantly changed, both on their symbolic and linguistic layers. The article aims to answer the question about what aspects of old folk customs have remained, what factors determine their survival and how does the lexis related to this piece of culture function. The considerations are based on an analysis of customs and language conducted for many years in one of the villages of Małopolska.
PL
Zmiany społeczno-cywilizacyjne spowodowały trwałą przebudowę kultury wiejskiej. Zmieniło się życie tak w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Zmienił się język wsi, gwara ustąpiła miejsca językowi ogólnemu lub formom przejściowym. Wiele z tradycyjnych zwyczajów ludowych zostało zapomnianych, inne uległy znacznym przeobrażeniom zarówno na płaszczyźnie symbolicznej, jak i językowej. Przedmiotem artykułu jest odpowiedź na pytania, co zostało z dawnych obyczajów ludowych, jakie czynniki decydują o ich trwałości oraz jak funkcjonuje leksyka dotycząca tego wycinka kultury. Podstawę rozważań stanowią obserwacje obyczajów i języka prowadzone przez wiele lat w jednej z wsi małopolskich.
17

Metatekstowe „umówmy się”

50%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2017
|
vol. 97
|
issue 2
113-117
18

Natrętne „pod tytułem”

50%
Kucharzyk R.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 4
129-135
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.