Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Glottodydaktyka i językoznawstwo – razem czy osobno?

100%
Śliwa D.
Neofilolog
|
2010
|
issue 34
59-66
EN
The article concerns the relation between linguistics and glottodidactics. In the first part, we present a synthesis of problems found when these two disciplines confront each other. The reply to the question about the identity of linguistics is the concept of a sign as a cluster of relations (cognitive, pragmatic, communicative, etc.) developed by Krąpiec in the sense proposed by Aristotle and St. Thomas Aquinas. Key also is the concept of a subjective and predicative structure as a tool to describe the conceptual structure. The cluster of relations mentioned before undergoes syntactic transformations in the text. This proposition considers both cognitive and communicative functions of a language and takes a positive stance on the experiences of foreign language didactics.
2

Les verbes garantir et assurer et leurs équivalents polonais dans le texte constitutionnel contemporain d’un état et dans Gaudium et spes (1965)

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka
147-186
EN
The article contains a detailed analysis of the verbs garantir and assurer and their evivalents in Polish gwarantować, zapewniać i zabezpieczyć extracted from the normative texts, which are national constitutions and the constitution of the Catholic Church. As modal deontological verbs of assurance they are used in specialized texts. The study of the relationship between the type of a constitutional text and the choice of verbs of assurance in the language of the original indicates that both the syntactic structure and the meaning of those verbs are characteristic of a given type of text. The reflection over the choice of those verbs in translated texts leads to the conclusion that it is worthwhile to re-think the use of equivalents in the translated text according to the redaction style appropriate for a given normative text. Detailed illustrations of bilingual contexts of comparable texts as well as of parallel ones also aim at pointing out to computer linguistics specialists certain issues appearing during encoding and which arise from the transformation of whole phrases containing a verb of assurance during the translation process along with the consequences resulting from the choice of the de re or de dicto modality.
PL
Artykuł zawiera szczegółową analizę czasowników garantir i assurer oraz polskich ekwiwalentów gwarantować, zapewniać i zabezpieczyć, wyodrębnionych z tekstów normatywnych, jakimi są konstytucje państwowe i Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes Kościoła katolickiego. Jako czasowniki modalne deontyczne zapewnienia są używane w określonych typach tekstów specjalistycznych. Badanie zależności między typem tekstu konstytucyjnego a doborem czasowników zapewnienia w języku oryginału wykazuje, że zarówno konstrukcja składniowa, jak i znaczenie tych czasowników są charakterystyczne dla danego typu tekstu. Refleksja nad doborem tych czasowników w tekstach tłumaczonych prowadzi do wniosku, że warto ponownie przemyśleć dobór ekwiwalentów w tekście tłumaczonym zgodnie ze stylem redakcji właściwym dla danego tekstu normatywnego. Szczegółowe ilustracje dwujęzycznych kontekstów tekstów porównywalnych, jak i paralelnych mają także na celu wskazanie specjalistom z lingwistyki komputerowej problemów, jakie pojawiają się przy kodowaniu, a które wynikają z transformacji struktur z systemu danego języka w ich realizacjach dyskursywnych oraz w przeformułowaniu całych fraz z czasownikiem zapewnienia w procesie tłumaczenia wraz z konsekwencjami wynikającymi z wyborem modalności de re lub de dicto.
3

Prédicats en tant qu’expressions des relations du concept ? Étude des termes juridiques polonais et français du ‘mariage’

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2017
|
vol. 65
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
59-73
FR
La méthode d’analyse proposée dans l’article est basée sur la métaphysique réaliste. La structure ontologique (représentation conceptuelle de la réalité) est élaborée à partir du savoir des spécialistes et elle est liée avec le sens des termes. Les composantes conceptuelles sont exprimées en langue par les prédicats qui obtiennent le statut de terme dans un texte spécialisé. Sur les exemples des termes polonais et français désignant le même concept ‘mariage’ dans le Code de Droit Canonique (1983) l’auteur démontre que les prédicats nominaux et verbaux expriment différents aspects du concept (profils), qu’ils sont liés entre eux et qu’ils forment un tout cohérent. L’analyse des textes bilingues parallèles fait voir que les termes polonais et français ont différents prédicats (modes des dénommer des composantes conceptuelles). Les différences apparaissent aussi au niveau du texte qui obéit aux normes stylistiques. Le fait de relier le niveau de l’analyse conceptuelle à la dimenson lexicale et syntaxique du discours donne aussi des propositions méthodologiques pour le traitement automatique du langage naturel.
PL
Zaproponowana w artykule metoda analizy oparta jest na metafizyce realistycznej. Struktura ontologiczna (reprezentacja konceptualna rzeczywistości) opracowana jest na podstawie wiedzy specjalistów oraz powiązana ze znaczeniem terminu. Narzędziem wyrażania komponentów konceptualnych w języku są predykaty, które w tekście specjalistycznym otrzymują status terminu. Na przykładzie polskich i francuskich terminów tego samego konceptu ‘małżeństwo’ w Kodeksie Prawa Kanonicznego (1983) Autorka pokazuje, że predykaty rzeczownikowe i czasownikowe wyrażają różne aspekty konceptu (profile), są ze sobą powiązane relacjami przyczynowo-skutkowymi i tworzą pewną spójną całość. Analiza korpusów dwujęzycznych równoległych pokazuje, że terminy polskie i francuskie mają różne predykaty (sposoby nazywania komponentów konceptualnych). Różnice pojawiają się także na poziomie tekstu, który odpowiada normom stylistycznym. To połączenie poziomów analizy konceptualnej z warstwą leksykalną i składniową dyskursu proponuje także wskazówki do bardziej precyzyjnego opracowania faktów językowych w językoznawstwie komputerowym.
EN
The method of analysis proposed in the article is based on realistic metaphysics. The ontological structure (conceptual representation of reality) is developed on the basis of specialists’ knowledge and related to the meaning of the term. The tool for expressing conceptual components in a language are predicates that receive the status of a term in the specialized text. On the example of Polish and French terms of the same concept ‘marriage’ in the Code of Canon Law (1983), the author shows that noun and verbal predicates express different aspects of the concept (profiles), are related to cause and effect relations and form a coherent whole. The analysis of parallel bilingual texts shows that Polish and French terms have different predicates (ways of naming conceptual components). Differences also appear at the level of the text, which corresponds to stylistic standards. This combination of conceptual analysis levels with the lexical and syntactic layers of the discourse also gives tips for more precise elaboration of linguistic facts in computer linguistics.
4
Publication available in full text mode
Content available

Łukasz Bogucki, Joanna Dybiec-Gajer, Maria Piotrowska i Teresa Tomaszkiewicz, redaktorzy, Słownik polskiej terminologii przekładoznawczej

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 8
175-177
5

Les modèles de formation de noms aux prises avec les taxonomies biologiques. Exemples polonais et français

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2016
|
vol. 64
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
41-54
EN
The article contains reflection on the description methods of names in biology taxonomies and in terminology. Important for the description are the levels of taxonomies of organisms and conceptual hierarchies in terminology (hyperonymic-hyponymic relations). The terms of the basic level (level of species) are featured as those naming a single specimen and the basic terms (level of genus) as those forming a basis for creating new words. Two tendencies may be observed in the word-formation models of biological terminology: the derivative nouns name concepts from the superior level of family and order, and the endocentric compound nouns name concepts from the subordinate level of species. The juxtaposition of name formation by biologists with the methodology of linguistic description will allow specialists use language more consciously and linguists better recognize and understand the described elements of reality.
PL
Artykuł zawiera refleksję na temat metod opisu nazw w taksonomiach biologicznych i w terminologii. Istotnym dla opisu są poziomy w systematyce organizmów oraz hierarchie konceptualne (relacje hiperonimiczne i hiponimiczne) w terminologii. Wyróżnione są terminy z poziomu podstawowego (gatunku) jako nazywające pojedyncze okazy oraz terminy podstawowe (poziom rodzaju), stanowiące bazę dla tworzenia nowych słów. Widoczne są dwie tendencje w modelach słowotwórczych terminologii biologicznej: rzeczowniki derywowane nazywają pojęcia z poziomu nadrzędnego rodziny i rzędu, rzeczowniki złożone endocentryczne nazywają pojęcia z poziomu podrzędnego gatunku. Zestawienie opisu tworzenia nazw przez biologów z metodologią opisu językoznawczego pozwoli specjalistom bardziej świadomie posługiwać się językiem a językoznawcom lepiej poznawać i rozumieć opisywane elementy rzeczywistości.
FR
L’article donne une réflexion sur les méthodes de la description des noms dans les taxonomies biologiques et dans la terminologie. Pour cette description il importe de prendre en considération les rangs dans la systématique biologique et les hiérarchies conceptuelles (relation hyperonymiques et hyponymiques) dans la terminologie. Sont mis en évidence les termes du niveau de base (espèce) en tant que dénominations des organismes vivants réels, et les termes de base (au niveau du genre) pour la formation des nouvelles dénomination. Dans les modèles de la formation des termes biologiques sont constatées deux tendances : les noms dérivés dénomment les concepts du niveau supérieur de la famille et de l’ordre, les noms composés endocentriques dénomment les concepts du niveau inférieur de l’espèce. Le rapprochement de la description des dénominations par les biologues et de la méthode de la description linguistique permettra aux spécialistes de se servir de la langue avec plus de conscience et aux linguiste de mieux connaitre et comprendre les éléments de lla réalité décrits.
6

Godność i prawa kobiety / La dignité et les droits de la femme dans les textes de Jean-Paul II – une contribution de la linguistique du corpus à l’élaboration des dictionnaires bilingues

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2014
|
vol. 62
|
issue 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka
183-200
EN
This article presents an analysis of some syntagmas taken from a bilingual corpus of parallel texts. The methodology, which has been applied, combines the elements of distributive and transformational grammar with some components of cognitive semantics based on realistic metaphysics. In the first part of this article, it is presented the etymology of words (niewiasta, kobieta / femme) and discussed a microstructure of an entry taken from a monolingual dictionary. In this structure, the components of word lexical sense reflect the ontological structure. Analysing a microstructure of an entry taken from a bilingual dictionary, it is important to answer a question about the order of included equivalents. These Polish and French syntagmas with words which designate a woman in the texts of John-Paul II show dignity—an important woman’s value. They also present this dignity in the inherent relations with other components (such as vocation, role, rights, love) as well as the relations of other subjects to women. These predicates become a basis for nominal syntagmas and verbo-nominal collocations. Being well-ordered, according to the ontological criterion, they can be a proposition to edit a Polish-French bilingual dictionary.
PL
Artykuł zawiera analizę wybranych syntagm z określonego korpusu dwujęzycznych tekstów paralelnych. Zastosowana metodologia łączy elementy gramatyki dystrybucyjno-transformacyjnej z elementami semantyki kognitywnej opartej na metafizyce realistycznej. W pierwszej części przedstawiona jest etymologia wyrazów (niewiasta, kobieta / femme) oraz omówiona jest mikrostruktura hasła słownika jednojęzycznego, w której komponenty sensu leksykalnego wyrazu odzwierciedlają strukturę ontologiczną. Dla mikrostruktury hasła słownika dwujęzycznego pojawia się pytanie o porządek, w jakim umieszczane są przykłady ekwiwalentów. Syntagmy polskie i francuskie z wyrazami desygnującymi kobietę w tekstach Jana Pawła II ukazują istotną wartość kobiety, jaką jest godność w jej relacjach inherentnych z innymi komponentami (powołanie, rola, prawa, miłość) oraz relacje innych podmiotów do kobiet. Predykacje te są u podstaw syntagm nominalnych oraz kolokacji werbo-nominalnych. Tak uporządkowane według kryterium ontologicznego mogą być propozycją dla redagowania słownika dwujęzycznego polsko-francuskiego.
7

Prédicats polonais et français relatifs aux étapes de la panification et leur application pour analyser des corpus bilingues comparables

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2019
|
vol. 67
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
135-154
EN
Comparable bilingual texts are representative for various fields of handicrafts. To meet the needs of writing bilingual dictionaries for the training of professionals, we propose a method of analysis from the Polish and French texts in the field of bakery. The purpose of this analysis is to establish equivalent units to be operated in the applied natural language processing and used for translation, for contrastive analysis and for drafting Polish-French dictionaries. In the first part of this paper, we explain how equivalent units are used in the automatic processing of comparable texts. In the following sections we present the design of cognitive script, the conceptual framework and predicates applied to the extraction of lexical units and we try to highlight significant relationships between them (meronymy and hyponymy).
PL
Teksty porównywalne są reprezentatywne dla różnych dziedzin rzemiosła. Wobec zapotrzebowania na dwujęzyczne słowniki z tych dziedzin w kształceniu specjalistów, zaproponowana została w tym artykule metoda analizy na przykładzie polskich i francuskich tekstów z dziedziny piekarstwa. Celem tej analizy jest ustalenie jednostek ekwiwalentnych, które będą zastosowane w językoznawstwie komputerowym na potrzeby w zakresie tłumaczeń, analiz kontrastywnych oraz tworzenia słowników polsko-francuskich. W pierwszej części wyjaśnione są jednostki ekwiwalentne stosowane w językoznawstwie komputerowym, a w następnych koncepcja skryptu poznawczego, ram konceptualnych oraz predykatów zastosowana do ekstrakcji jednostek leksykalnych oraz określenia ich relacji znaczeniowych (meronimia i hiponimia).
FR
Les textes bilingues comparables sont représentatifs pour différents domaines de l’artisanat. Pour répondre aux besoins de la rédaction de dictionnaires bilingues pour la formation des professionnels, nous proposons dans cet article une méthode d’analyse à partir de textes polonais et français du domaine de la boulangerie. Le but de cette analyse est d’établir des unités équivalentes qui seront exploitées et appliquées dans le traitement automatique des langues et qui serviront pour la traduction, pour les analyses contrastives et pour la rédaction des dictionnaires polonais-français. Dans la première partie de l’article nous expliquons d’abord les unités équivalentes utilisées dans le traitement automatique de textes comparables. Dans les parties suivantes nous présentons la conception du script cognitif, du cadre conceptuel et des prédicats appliquée pour l’extraction des unités lexicales et pour déterminer les relations significatives entre elles (méronymie et hyponymie).
8

Testament : entité – concept – termes français et polonais dans leurs relations pluridimensionnelles

100%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2013
|
vol. 61
|
issue 8: Lingwistyka Korpusowa i Translatoryka
131-147
EN
The aim of this article is to present a method of terms analysis based on realistic metaphysics. Its application is necessary to determine the equivalents of the term will in comparable texts taken from the French and Polish Civil Code. These terms are presented integrally, i.e. in their relation¬ships between ontic structure of the called being, ontological structure as well as morphological and syntactic structure of the language. The author extracts the terms from the documents using a real terminological definition and presents them in their syntagmatic combinatorics on the metalinguistic level in the form of source sentences. It forms the basis for a description of French and Polish collocations and compound terms as some units of the discourse in comparable texts. The author also contrasts them with the terms from bilingual dictionary and presents some difficulties to determine the equivalents. The type of specialized text and its historical context should also be taken into consideration.
PL
Celem artykułu jest porównanie ekwiwalentów opracowanych na podstawie analizy dwujęzycz¬nych tekstów porównywalnych z ekwiwalentami zapisanymi w dwujęzycznym słowniku specjalistycznym. Na przykładzie testamentu przedstawiona jest metoda analizy językoznawczej terminów na bazie metafizyki realistycznej, która pozwala połączyć strukturę ontyczną testamentu, jego konceptualizację (struktura ontologiczna) oraz strukturę morfologiczną i składniową wyrażeń języko¬wych terminu. Na tej podstawie opisane są francuskie i polskie kolokacje oraz terminy zło¬żone jako jednostki dyskursu w tekstach prawa francuskiego i polskiego. Są one wydobywane z tekstu za pomocą realnej definicji terminologicznej i ukazane w ich kombinatoryce syntagmatycznej na poziomie metajęzykowym w postaci zdań źródłowych. Autorka wskazuje na konieczność uwzględnienia typu tekstu specjalistycznego i jego kontekstu historycznego w ustalaniu ekwi¬walentów terminologicznych.
9
Publication available in full text mode
Content available

Présentation

75%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 8
7-14
10
Publication available in full text mode
Content available

Słowo wstępne

75%
Śliwa D.
Roczniki Humanistyczne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 8
15-22
11

Les expressions de la gradation absolue dans Dzienniczek (Petit Journal) de la sœur Faustine et leurs traductions en français

63%
Śliwa D., Atanasow J.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka
39-66
EN
What are expressions of absolute gradation in the mystical speech and how should they be translated? To answer this question, we will first give the definition of gradation that includes implicit comparison and intensity. As intensity is inseparable from mystical experience, it also marks the mystical speech. To grasp the specificity of the linguistic sign in a mystical catholic speech we will present the mystical experience which is a precise reference to the linguistic sign. It is in this context that we will analyze the expressions of absolute gradation, namely the superlative forms of adjectives and adjectives with prefixes marking a “beyond” of the boundaries of a scale of values. The analysis will be conducted on the examples of the original text and of the translated text in order to show difficulties of a mystic in expressing his/her mystical experience and the difficulties of the translator trying to render the emotion and the beauty of the mystical language.
PL
Aby opisać wyrażenia gradacyjne w dyskursie mistycznym, Autorki podają wpierw definicję gradacji, która zawiera porównanie implicytne i intensywność. Intensywność, nierozerwalnie złączona z doświadczeniem mistycznym, jest obecna w dyskursie mistycznym i stanowi odniesienie znaku językowego. Specyfika tego znaku w dyskursie mistyków katolickich badana jest od początku XX wieku. W tym kontekście zostaną poddane analizie wyrażenia gradacyjne stopnia absolutnego za pomocą stopnia najwyższego przymiotników oraz przymiotników z prefiksami o znaczeniu „poza” granice danej skali wartości. Analiza dotyczy przykładów z tekstu oryginalnego (język polski) i tekstu tłumaczonego (język francuski), aby pokazać trudności mistyka w wyrażeniu swego doświadczenia mistycznego oraz trudności tłumacza, który stara się oddać w tłumaczonym tekście wzruszenia i piękno języka mistyka.
FR
Quelles sont les expressions de la gradation absolue dans un discours mystique et comment les traduire? Pour répondre à cette question, nous allons d’abord donner la définition de la gradation qui englobe la comparaison implicite et l’intensité. L’intensité s’avère être inséparable de l’expérience mystique, par conséquent le discours des mystiques est marqué par les expressions de l’intensité. Pour saisir la spécificité du signe linguistique dans un discours mystique catholique, étudié dès le début du XXe siècle, nous présenterons l’expérience mystique qui constitue une référence spécifique du signe linguistique. C’est dans ce cadre que nous analyserons les expressions de la gradation absolue par le superlatif des adjectifs et par les adjectifs avec des préfixes marquant un « au-delà » des bornes d’une échelle des valeurs. L’analyse sera menée sur les exemples du texte original et du texte traduit afin de montrer les difficultés du mystique pour exprimer son expérience mystique et les difficultés du traducteur qui s’efforce de rendre dans le texte traduit l’émotion et la beauté du langage du mystique.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.