Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Język a kultura (niektóre zagadnienia słowiańskiej etnolingwistyki)

100%

Tołstoj N. I., Bartmiński J., Zienkiewicz L.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1992

vol. 5

15–25

Artykuł poświęcony jest relacji język – kultura. Język może być pojmowany jako składnik lub narzędzie kultury, ale również jako autonomiczny obiekt w stosunku do kultury jako całości i można rozpatrywać go oddzielnie od kultury, porównywać z nią. Porównanie kultury i języka w ogóle, a także konkretnej kultury narodowej i konkretnego języka, ujawnia izomorfizm obu tych struktur. Poprzez wymienienie warstw czy poziomów językowych i kulturowych, autor uzyskuje dwa paralelne układy: (1) język literacki – kultura elitarna; (2) mowa potoczna – kultura masowa, (3) dialekty, gwary – kultura ludowa, (4) żargony – kultura tradycyjno-profesjonalna. Do obu można zastosować jednakowy zespół cech dystynktywnych: normatywność/brak normatywności; ponaddialektowość/dialektowość; otwartość/zamkniętość (sfery, systemu); stabilność/niestabilność. Każdy poziom językowy lub kulturowy charakteryzuje określone połączenie tych cech. Autor wzbogaca przedstawioną wyżej „drabinę kulturologiczną”. Pod względem strukturalnym kultura i język wykazują podobieństwa także i w tym, że dają się opisywać za pomocą pojęć, stylu, gatunku, synonimii, homonimii i polisemii. Opierając się na materiałach zebranych w terenie, autor formułuje kilka uwag: (1) język ludowy, gwary, obrzędy ludowe, wierzenia i cała duchowa kultura ludowa, łącznie z elementami kultury materialnej, stanowią jedną całość zarówno z naukowego punktu widzenia, jak i w wyobrażeniach nosicieli tej kultury; (2) dialekt nie jest wyłącznie lingwistyczną jednostką terytorialną, lecz jednocześnie jednostką etnograficzną i kulturologiczną. Wyodrębnienie tak rozumianego dialektu następuje na podstawie izoglos, izogram i izodoks (tzn. linii wydzielających, obejmujących i rozgraniczających poszczególne zjawiska i elementy języka, kultury materialnej i duchowej). Zagadnienia języka, religii i kultury wiążą się ściśle z problemami etnicznej (narodowej) świadomości. Samoświadomość owa ma złożoną i podlegającą różnym zmianom historycznym strukturę, określoną „drabinę cech” podobną do tej, którą przedstawia autor w odniesieniu do języka i kultury.

The article is concerned with the relation between language and culture. Language can be understood as an element or a tool of culture, but also as an autonomous object in relation to culture understood as a whole, and as such can be analysed separated of culture, compare it to culture. Comparing culture and language in general, and also a concrete national culture and a concrete language, shows an isomorphism of both of these structures. Through the enumeration of linguistic and cultural layers or levels, the author arrives at two parallel arrangements: (1) literary language – elitist culture; (2) colloquial language – mass culture, (3) dialects, local dialects – folk culture, (4) jargon – traditional-professional culture. One can apply a uniform set of distinctive characteristics to both of them: prescriptivism/ lack of prescriptivism; supradialectalness/dialectalness; openness/ closeness (of a sphere, or a system); stability/ instability. Each linguistic or cultural level is characterised by a certain combination of these characteristics. The author enriches the above-mentioned ‘culturological ladder’. In terms of structure, culture and language display similarities also in this respect that they can be described through the use of notions, style, genre, synonymy, harmony and polysemy. The author, on the basis of materials collected on location, formulates a few remarks: (1) folk language, local dialects, folk customs, beliefs, and the entire spiritual culture, including elements of material culture, constitute a uniform whole both from the academic perspective as well as in the projections of the carriers of that culture; (2) a dialect is not exclusively a linguistic territorial unit, but it is at the same time a ethnographic and culturological unit. Isolating a dialect understood this way is done on the basis of isoglosses, isograms [izogramy], and isodoxes [izodoksy], i.e. the lines separating, covering, and demarcating concrete phenomena and elements of language, material and spiritual culture. The issues of language, religion, and culture are strictly associated with problems of ethnic (national) awareness. This self-awareness has a complex structure subjected to various historical changes, a specified ‘ladder of characteristics’ similar to that which is suggested by the author in relation to language and culture.

Ewolucja rosyjskiej samoświadomości trwa

100%

Toporow W. N., Rusiecka N., Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2000

vol. 12

11–24

Szczególnie ważne jest zrozumienie samych siebie, ze wszystkimi naszymi zaletami i wadami, konfrontacja powstającego wizerunku – rosyjskiej historii, rosyjskiej kultury, rosyjskiej »duszy« narodowej – z rezultatami takiej samej pracy, dokonywanej w ramach innych tradycji narodowych, porównywalnych pod względem znaczenia z rosyjską. Iść na spotkanie z innym i oczekiwać dobrych wyników można tylko znając swoje cechy szczególne i swoje możliwości. Takie spotkania właśnie teraz powinno być rozumiane jako imperatywne wezwanie czasu.”

“It is particularly important to understand ourselves, with all our virtues and vices, to confront the picture thus emerging — that of the Russian history, culture and the national «soul» — with results of parallel inquiries conducted within other national traditions of comparable import. One can meet others with good results only when one’s own idiosyncratic features and abilities have become known. Such meeting just now should be understood as an imperative of the present times.”

Refine search results

2 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 2000

1 1992

2 Bartmiński J.

1 Rusiecka N.

1 Toporow W. N.

1 Tołstoj N. I.

1 Zienkiewicz L.

Search results

Język a kultura (niektóre zagadnienia słowiańskiej etnolingwistyki)

Ewolucja rosyjskiej samoświadomości trwa