Search results

1

Rzecz o roku 1863 – argument z historii w myśli politycznej krakowskiego stańczyka Stanisława Koźmiana

100%

Menz M.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2019

|

issue 11

PL

Stanisław Koźmian był jednym z autorów Teki Stańczyka i chyba najważniejszym komentatorem politycznym stańczykowskiego „Przeglądu Polskiego”. Nie był historykiem, ale jego koncepcje polityczne uzasadniające najpierw lojalizm wobec monarchii habsburskiej, a później tzw. trójlojalizm były wspierane argumentem historycznym, nierzadko pełniącym funkcję argumentum ad iudicium. Szczególnie widoczne jest to w najważniejszej książce Koźmiana, czyli w Rzeczy o roku 1863, która ukazała się z okazji trzydziestej rocznicy powstania styczniowego i w zamierzeniu autora miała być ostatecznym argumentem zamykającym dyskusję nad sensem polskiej irredenty. Celem artykułu jest przedstawienie antecedencji kształtujących myśl historyczną Koźmiana oraz wyjaśnienie sposobu wykorzystania przez niego argumentu z historii w dyskursie uzasadniającym jego koncepcję polityczną.

EN

Stanisław Koźmian was one of the authors of Teki Stańczyka and one of the leading commentators of Przegląd Polski. Although he was not a historian, his ideas, aimed at justifying the policy of loyalism adopted first the Habsburg Monarchy and then towards all the partitioning powers, were based on historical arguments which often functioned as argumentum iudicium. A particularly good example of this is provided by his most important book Rzecz o roku 1863. Published on the thirtieth anniversary of the January Uprising, the book was intended to end the debate on the meaning of the Polish insurrections. The purpose of the article is to trace the development of Koźmian’s historical thought and to explain the way in which he used historical arguments to justify his political ideas.

2

Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Od Józefa Kalasantego Szaniawskiego do krakowskich stańczyków

100%

Menz M.

Galicja. Studia i materiały

|

2021

|

issue 7

218-237

EN

The article presents the political thought of the most important Polish conservative thinkers of the nineteenth century, starting with Józef Kalasanty Szaniawski and Józef Gołuchowski, through the so-called Kraków circle (Antoni Zygmunt Helcel, Paweł Popiel, Maurycy Mann), ending with Stańczycy political faction. The author devotes the most attention to the latter, focusing not only on the presentation of the faction’s political assumptions, but also on the phenomenon of this group, the name of which later became a synonym for the entire nineteenth-century Galician conservatism.

PL

Artykuł przedstawia myśl polityczną najważniejszych polskich myślicieli konserwatywnych wieku XIX, począwszy od Józefa Kalasantego Szaniawskiego i Józefa Gołuchowskiego, poprzez tzw. grono krakowskie (Antoni Zygmunt Helcel, Paweł Popiel, Maurycy Mann), na stańczykach kończąc. Tym ostatnim autor poświęca najwięcej uwagi, skupiając się nie tylko na prezentacji ich założeń politycznych, ale także pokazując fenomen tej grupy, której nazwa stała się później dla wielu synonimem całego dziwiętnastowiecznego konserwatyzmu galicyjskiego.

3

Kontinuita nebo změna? Haličští konzervativci vůči projevům demokratizace, emancipace a modernizace v Rakousku na přelomu 19. a 20. století

63%

Łazuga W., Menz M.

Moderní dějiny: sborník k dějinám 19. a 20. století (Modern History: Studies into 19th and 20th century history)

|

2012

|

vol. 20

|

issue 2

235-244

EN

By the end of the 19th century the Polish-Lithuanian state declined and disintegrated. As a result, Malopolska, the southern part of the former state, appeared under the Habsburg rule and this new territory of their empire was renamed Galicia. For eighty years after the disintegration of the Polish state Galicia was the worst annexed territory. The local nobility had to quickly adapt to the new political order and law. The diet of nobility was converted into a diet of estates, instead of free vote there were now petitions to the throne. Local ruling nobles were replaced by the rule of foreigners, mostly Czech and German officials. The Galician conservatives were divided (not only geographically) in two parts: the West Galician group and the East Galician group. The first were called “stańczycy“, the latter “podolaci”. Comparing the two groups we can say that the conservatives of Cracow were certainly more open to changes. On the other hand, the conservatism of “podolaci” was “blind” and “absolute”, their program being limited to the slogan: “What will be here must be what was here”. Due to thein traditionalist attitudes the Polish conservatives failed to understand and accept “the modern world”. Therefore, they would never again play the same role as they did in the history of autonomous Galicia. Their vacated positions were taken by “modern” mass political parties.

Refine search results

1 Galicja. Studia i materiały

1 Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

1 Moderní dějiny: sborník k dějinám 19. a 20. století (Modern History: Studies into 19th and 20th century history)

3 Menz M.

1 Łazuga W.

1 2021

1 2019

1 2012

Rzecz o roku 1863 – argument z historii w myśli politycznej krakowskiego stańczyka Stanisława Koźmiana

Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Od Józefa Kalasantego Szaniawskiego do krakowskich stańczyków

Kontinuita nebo změna? Haličští konzervativci vůči projevům demokratizace, emancipace a modernizace v Rakousku na přelomu 19. a 20. století