Search results

1

Funkcjonowanie notariatu w Cesarstwie Rosyjskim na przykładzie akt zespołu Starszego Notariusza Sądu Okręgowego w Grodnie

100%

Danieluk J.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2018

|

vol. 17

|

issue 1

267-308

EN

The article addresses the changes that occurred in the notarial system of the Russian Empire in the second half of the 19th century. The main research objective was to conduct a detailed analysis of the Notary Act of 1866 and its practical application in notarial contracts. The source base used in the study is the archival records of the Senior Notary of the District Court in Grodno, which are preserved in the State Archive in Bialystok. The author was interested in how different kinds of notarial documents were constructed, and in the rules relating to their approval and implementation. The most important hypotheses attempted relate to the questions of: to what extent the notarial system was different from the previous regulations; what the differences were between notary legislation in the Polish Kingdom and in the Western Governorates; what elements were included in the organizational structure of the notarial system, and what the rights and obligations were of senior notaries and “regular” notaries? Through the research, the author has also managed to identify some of the notarial officials who held office in the territory of the former Belostok Oblast. All senior notaries were of Russian nationality and belonged to the Russian Orthodox faith. They were loyal to the Tsar and some of them participated in combating the January Uprising of 1863.

PL

Artykuł porusza problematykę związaną ze zmianami systemu notarialnego w Cesarstwie Rosyjskim w II połowie XIX w. Głównym przedmiotem badania była tzw. ustawa notarialna z 1866 r. oraz jej praktyczne zastosowanie przy sporządza- niu umów notarialnych. Podstawową bazą źródłową jest zespół archiwalny: Starszy Notariusz Sądu Okręgowego w Grodnie, przechowywany w zasobie Archiwum Państwowego w Białymstoku. Autor był zainteresowany budową różnego rodzaju aktów notarialnych oraz zasadami ich zatwierdzania i wprowadzania w życie. Do najważniejszych hipotez badawczych można zaliczyć następujące pytania: W ja- kim stopniu ówczesny system notarialny różnił się od obowiązującego wcześniej (sprzed reformy)? Jakie były różnice pomiędzy prawem notarialnym obowiązującym w Królestwie Polskim a notariatem w zachodnich guberniach Cesarstwa? Z jakich elementów składała się struktura organizacyjna notariatu? Jakie były prawa i obo- wiązki starszych i „zwykłych” notariuszy? Ponadto, udało się zidentyfikować no- tariuszy, którzy prowadzili kancelarie na obszarze byłego obwodu białostockiego. Wszystkie osoby sprawujące urząd starszego notariusza były narodowości rosyjskiej, wyznania prawosławnego. Niektórzy z nich swoją lojalność wobec władzy carskiej okazali aktywnym uczestnictwem w tłumieniu powstania styczniowego.

2

Stan badań nad dokumentacją zabytków powiatu bielskiego. Recenzja: Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 12: Województwo podlaskie (białostockie), z. 4: Powiat bielski, red. M. Zgliński, oprac. Z. Michalczyk, D. Piramidowicz, K. Uchowicz, M. Zgliński, Warszawa 2019, t. 1, s. 324, il. 80; t. 2, il. 1427.

100%

Danieluk J.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

473-491

EN

This paper constitutes a critical analysis of a two-volume publication: Katalog zabytków sztuki. Województwo podlaskie (białostockie). Powiat bielski [A Catalogue of Artistic Monuments. Podlaskie (Białystok) Voivodeship. Bielsk County], published in a series “A Catalogue of Artistic Monuments in Poland” by the Institute of Art at the Polish Academy of Sciences. The author of this article presents the contents of the Catalogue and evaluates its usefulness for further, detailed research on regional history. He draws attention to a high substantive level of the reviewed work which was based on rich source material acquired by means of queries conducted in the Polish archives (e.g., State Archives in Białystok), foreign ones (Russian State Historical Archive in St. Petersburg), and other cultural institutions (e.g. Voivodship Office for the Protection of Historical Monuments in Białystok). The Catalogue also uses data from numerous scientific monographs, articles, and elaborations containing over 300 references. One of its assets, apart from the scientific content, is high editorial quality. The Catalogue presents rich illustrative material provided with detailed descriptions in the form of historical outlines of seventy-two settlements with the characteristics of included monuments, depicted in 1,427 colourful photographs. The author expands information on some of the monuments described in the Catalogue using archive materials stored in the National Archives in Białystok. These are e.g.: 20th-century photographs showing the town hall in Bielsk Podlaski and archival files on the technical condition of the Church of the Blessed Virgin Mary from Mt. Carmel in Bielsk Podlaski after the First World War. The potential reader of the discussed review article is offered a synthesis of the Catalogue’s contents. It also highlights its scientific usefulness for art historians and regionalists.

PL

Artykuł stanowi krytyczną analizę dwutomowej publikacji: Katalog zabytków sztuki. Województwo podlaskie (białostockie). Powiat bielski, wydanej w ramach serii: „Katalog Zabytków Sztuki w Polsce” przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Artykuł ma na celu zaprezentowanie zawartości Katalogu oraz ocenę jego przydatności do dalszych, szczegółowych badań nad historią regionalną. Autor zwraca uwagę na wysoki poziom merytoryczny recenzowanej pracy, w której wykorzystano bogaty materiał źródłowy pozyskany dzięki kwerendzie przeprowadzonej w zasobach archiwów krajowych (np. Archiwum Państwowe w Białymstoku), zagranicznych (Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne w Petersburgu) oraz w innych instytucjach kultury (np. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku). W opracowaniu Katalogu skorzystano również z licznych naukowych monografii, artykułów i opracowań obejmujących ponad 300 pozycji bibliograficznych. Do walorów Katalogu, oprócz aparatu naukowego, należy wysoka jakość edytorska. Katalog prezentuje bogaty materiał ilustracyjny opatrzony szczegółowymi opisami w postaci rysów historycznych siedemdziesięciu dwóch miejscowości wraz z charakterystyką znajdujących się tam obiektów zabytkowych zobrazowanych na 1427 kolorowych fotografiach. Autor poszerza informacje na temat niektórych obiektów zabytkowych opisanych w Katalogu, wykorzystując do tego archiwalia przechowywane w zasobie Archiwum Państwowego w Białymstoku. Są to m.in. XX-wieczne fotografie przedstawiające ratusz w Bielsku Podlaskim oraz dokumentacja aktowa dotycząca stanu technicznego Kościoła p.w. Matki Boskiej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim po pierwszej wojnie światowej. Omówiony artykuł recenzyjny w syntetyczny sposób prezentuje potencjalnemu czytelnikowi treść Katalogu. Podkreśla również jego naukową przydatność dla historyków sztuki i prawa oraz regionalistów.

3

Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867-1878

100%

Danieluk J.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2019

|

vol. 71

|

issue 1

127-166

PL

Majątki instrukcyjne były formą własności utworzoną na mocy Instrukcji o zasadach sprzedaży ziemi państwowej w zachodnich guberniach osobom rosyjskiego pochodzenia, odbywającym tam służbę lub pragnącym na stałe się osiedlić, którą wprowadzono w życie 23 lipca / 5 sierpnia 1865 roku. Pierwotnie należały do skarbu państwa lub zostały skonfiskowane uczestnikom powstania styczniowego. Były sprzedawane przez Ministerstwo Dóbr Państwowych - za pośrednictwem władz gubernialnych - zasłużonym osobom rosyjskiego pochodzenia (urzędnikom cywilnym i wojskowym) w celu zachęcenia ich do stałego osiedlenia się w zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego. Wartość nieruchomości instrukcyjnych (wyliczana na podstawie 10-krotności rocznego dochodu uzyskiwanego z majątku, powiększonego o 10%) była znacznie niższa od ich ceny rynkowej. Majątki instrukcyjne stanowiły ograniczoną formę własności. Nie mogły być odsprzedawane, dzierżawione, zastawiane zarządzane przez osoby polskiego i żydowskiego pochodzenia. Zezwolenie na ich sprzedaż bądź zakup każdorazowo wydawał Minister Dóbr Państwowych. W przypadku naruszenia powyższych warunków, właściciel mógł zostać pozbawiony przez państwo nabytej nieruchomości.W guberni grodzieńskiej sprzedano około 178 majątków instrukcyjnych, z czego w powiatach należących do byłego obwodu białostockiego - 45. Spośród majątków sprzedanych na obszarze byłego obwodu, 35 stanowiło folwarki skarbowe (tzw. fermy). Natomiast pozostałych 10 zostało skonfiskowanych polskim ziemianom za ich udział w postaniu styczniowym.Organy państwowe dysponowały rozległymi dobrami byłej ekonomii grodzieńskiej (ponad 7 tys. ha), które chciały wykorzystać do celów osadnictwa rosyjskiego. Niewielka liczba majątków skonfiskowanych przeznaczonych na sprzedaż, wynikała z faktu, że większość z nich była zadłużona wobec banków ziemskich oraz innych wierzycieli. Majątki instrukcyjne były sprzedawane w latach 1868-1878 i przyczyniły się do siedmiokrotnego zwiększenia liczby rosyjskich właścicieli ziemskich w trzech zachodnich powiatach guberni grodzieńskiej (z 7. w 1863 roku do 52. w 1878 r.). Instrukcja zainicjowała również proces prywatyzacji dużego odsetka własności skarbowej (58% powierzchni gruntów państwowych).Instrukcja przyniosła – z perspektywy Imperium Rosyjskiego - najlepsze efekty spośród wszystkich ustaw antypolskich uchwalonych w latach 1865-1875. Zmieniała strukturę własności ziemskiej na korzyść rosyjskich posiadaczy oraz częściowo zahamowała możliwość wykupu ziemi państwowej przez osoby polskiego pochodzenia.

4

Zmiany własnościowe jako aspekt polityki narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w świetle dziejów majątku państwowego Dubnica

100%

Danieluk J.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2022

|

vol. 57

|

issue 2

27-59

EN

The article outlines the nationalisation policy conducted by Russian and Polish authorities based on legal limitations in land ownership. The research’s subject matter includes ownership changes in the state property Dubnica between 1865 and 1939. The paper’s primary aim is to analyse the effectiveness of implementing legal provisions by the Russian and Polish authorities with a view to increasing their wealth. The author compares and evaluates methods of the ownership policy conducted by both states based on trade in the Dubnica estate.

PL

Artykuł prezentuje politykę narodowościową władz rosyjskich i polskich w oparciu o prawne ograniczenia w posiadaniu własności ziemskich. Przedmiotem badania są zmiany własnościowe zachodzące w państwowym majątku Dubnica w latach 1865–1939. Główny cel pracy stanowi analiza efektywności wdrażania przepisów prawnych przez władze rosyjskie i polskie z zamiarem zwiększenia stanu posiadania. Autor porównuje i ocenia metody polityki własnościowej prowadzonej przez obydwa państwa w oparciu o obrót handlowy majątkiem Dubnica.

5

Majątki instrukcyjne na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: stan badań oraz postulaty badawcze

100%

Danieluk J.

Rocznik Lituanistyczny

|

2017

|

vol. 3

PL

Majątki instrukcyjne stanowiły szczególny rodzaj własności ziemskiej. Pierwotnie należały do skarbu państwa lub zostały skonfiskowane uczestnikom powstania styczniowego. Były one odsprzedawane na podstawie Instrukcji z 23 lipca 1865 r. osobom pochodzenia rosyjskiego, jako zachęta do stałego osiedlania się w zachodnich guberniach Cesarstwa. Majątki instrukcyjne stanowiły przedmiot zainteresowania historyków polskich, rosyjskich, białoruskich i litewskich, zajmujących się polityką narodowościową władz carskich na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego w drugiej połowie XIX w. Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu badań nad majątkami instrukcyjnymi oraz postawienie nowych hipotez badawczych. So-called ‘instruction estates’ were a special type of landed property. Originally, they belonged to the State Treasury or were confiscated from participants in the January Uprising of 1863–1864. They were sold out under the ‘Instruction of 23 July 1865’ to persons of Russian origin as an incentive for them to permanently settle in the Western Gubernias. ‘Instruction estates’ have attracted the interest of Polish, Russian, Belarusian, and Lithuanian historians specializing in the ethic policy of the tsarist authorities in the territory of the former Grand Duchy of Lithuania in the second half of the nineteenth century. The article’s purpose is to show the present state of research into ‘instruction estates’ and put forward new research hypotheses.

Refine search results

2 Miscellanea Historico-Iuridica

1 Czasopismo Prawno-Historyczne

1 Rocznik Lituanistyczny

1 Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

1 2023

1 2020

1 2019

1 2018

1 2017

5 Danieluk J.

Funkcjonowanie notariatu w Cesarstwie Rosyjskim na przykładzie akt zespołu Starszego Notariusza Sądu Okręgowego w Grodnie

Instrukcja z 23 lipca 1865 roku oraz jej zastosowanie na terenie byłego obwodu białostockiego w latach 1867-1878

Zmiany własnościowe jako aspekt polityki narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w świetle dziejów majątku państwowego Dubnica

Majątki instrukcyjne na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: stan badań oraz postulaty badawcze