Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Wstyd w dyskursie kulturowym

100%

SZUBERT M.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2017

vol. 30

issue 2 (118)

Shame is an extremely dynamic emotion, but also a functional one. It grows in a human as a result of the internalization of moral and social norms. The article addresses the question of the timeliness of shame (and emotions related to it, such as confusion, embarrassment, awkwardness, and infamy) in contemporary culture and discusses the boundaries between shamelessness and prudishness. The author analyzes the language used to describe shame in the past as well as in the present, pointing out to certain research problems it entails, such as how to talk about shame without transgressing the taboo. The article encompasses an analysis of the practices employed in modern culture that result in destabilizing the human body and human corporeality. In the late 1950’s, the concept of shame, which was traditionally associated with the areas of morality and ethics, began to refer to a state of embarrassment associated with the body, and since that time the tendency to perceive shame in this way has been increasing. As such, shame is tantamount to a state of mental disharmony resulting from non-conformity to specific patterns, ideals or expectations. Today, a frequent reason for shame is one’s conviction of one’s own unattractiveness. The contemporary Western culture, which perceives itself as ‘revolutionary,’ abolishes all sorts of taboo and tends to get rid of shame as a social phenomenon. The media significantly stretch the borders of the content that can be displayed to spectators or to readers. Exposition of intimate details of human life, resulting in a violation of the good taste, has become a norm in the case of not only tabloids, but also the mainstream media, thus generating an increase in the viewing figures and sales. Another factor causing the feeling of shame in the modern society is gerontophobia. Today’s culture of the West equates old age with a frightening time of the triumph of biology over the human spirit. In the popular perception, old age is now reduced to the level of somatic and mental disorders associated with the period in a person’s life which is as much embarrassing as unwanted.

Wstyd jest emocją wielowymiarową, mającą różne odcienie. Celem artykułu jest analiza dawnego i współczesnego języka wstydu oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy w dobie kultury obnażania wstyd jest nadal wartością aktualną. Wstyd w kulturze Zachodu przejawia się coraz częściej w odniesieniu do ciała, jego ułomności, deformacji, subiektywnie odczuwanych braków; jest to znaczące przesunięcie granic wstydu, dawniej postrzeganego w kategoriach moralnych i etycznych. Funkcjonalna wartość wstydu ujawnia jego pozytywną stronę regulatora więzi społecznych. Spojrzenie takie pozwala dostrzec we wstydzie emocję uniwersalną, wynikającą z lęku przed społeczną degradacją i ekskluzją. Autor sygnalizuje ważny problem badawczy: jak mówić o wstydzie, aby uniknąć naruszania granic tabu? Wstyd lokuje się bowiem blisko pojęć i zagadnień drażliwych, „niebezpiecznych” poznawczo. Detabuizacja treści intymnych i wstydliwych stała się obecnie obligatoryjną praktyką medialną. Tendencja do naruszania dawno ustalonych granic wstydu jest nie tylko znakiem współczesnej kultury, ale przede wszystkim obietnicą pewnego zysku. Marketingowe strategie detabuizacji dotyczą głównie seriali i produkcji telewizyjnych oraz koncernów farmaceutycznych, odchodzących od eufemizmów na rzecz dosłowności. Kontestowanie wstydu jako znaczącego ograniczenia niczym nieskrępowanej autoekspresji dotyczyć ma dzisiaj każdej sfery ludzkiej aktywności. Jednocześnie pojawiają się nowe obszary wiązane ze wstydem. Do najbardziej czytelnych zaliczyć można otyłość i starość, co jednoznacznie wskazuje na relatywność i dynamikę samego wstydu. Absolutyzacja ciała i kult witalizmu czynią z choroby i starzenia się najbardziej niewygodne tematy, co w sposób oczywisty prowadzi do stygmatyzacji choroby i starości. Gerontofobia jest odpowiedzią na praktyki redukowania starości do poziomu zaburzeń fizjologicznych.

Anatomia bólu. Ujęcie socjokulturowe

100%

SZUBERT M.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2017

vol. 30

issue 4 (120)

The main thesis of the article is that human beings never suffer exclusively in, or through, their body. The drama of pain necessarily takes place within a social landscape, constituting the sum of various influences, such as the tradition, the dominating worldview, the media, and the social institutions. It is the dominating culture that gives suffering a meaning, or questions it, thus affecting the scale and extent to which people experience pain. Beginning with the 20th century, pain and suffering stopped being considered as unavoidable and ever present phenomena. In fact one may discern a distinctive mark of contemporary Western culture in its refusal to accept pain. Due the predominating orientation towards consumption and fun, the experiences of pain and suffering are carefully eliminated from the public space. The cult of vitalism cannot handle the presence of disease or the grimace of pain. The models of understanding pain discussed in the article are contrasted with the biomedical one. The author claims that any research on pain must take into account its sociocultural context. An approach to pain which reduces its scope merely to the level of the body may even turn out harmful to patients, pain being not only a medical issue. Since the dominating set of notions concerning the experience of pain is formed by the society and culture as such, attention should be paid to its emotional and social aspects. The author holds that the social and cultural context is extremely important not only to the interpretation of pain, but also to the definition of its intensity. It is also the social context that determines the choice of traditional or modern pain-killing techniques. Thus one may speak not only of pharmacology and herbal medicine in this context, but also about a specific cultural anesthesiology, namely, systems of religion, support communities or creative expression, all of which serve to neutralize the feeling of loneliness and defenselessness. The article also emphasizes the problem of communication. Since pain is a highly subjective phenomenon, any attempt at measuring it is doomed to failure. Neither is pain easy to express or verbalize. Any pursuit of verbal or non-verbal ways of expressing pain is necessarily influenced by culture.

Ból należy do najmniej oczekiwanych doznań zmysłowych w życiu człowieka, najtrudniej poddaje się też zabiegom usensowniającym. Istotą bólu jest jego intymny, w najwyższym stopniu subiektywny charakter. Właściwość ta generuje szereg dodatkowych problemów i aporii, głównie natury komunikacyjnej. Doświadczanie bólu odsłania ułomność i kruchość ludzkiego istnienia. Ból jest także jednym z niewielu doświadczeń w życiu człowieka, którego nie sposób ostatecznie oswoić; z bólem co najwyżej można uczyć się żyć. Niekwestionowaną właściwością bólu jest zatem jego obcość. Ból ma charakter totalny. Rewiduje on wszelkie wcześniej ustalone relacje i więzi, odmienia radykalnie założone cele i pragnienia. Ból w najwyższym stopniu izoluje doświadczającego go człowieka od całego otoczenia, ustanawiając trudną do przebicia barierę nawet wobec najbliższych. Ból jest doświadczeniem nieprzekładalnym i nieofiarowalnym. Z perspektywy nauk społecznych z powodzeniem można mówić o daleko idącej instrumentalizacji bólu. Aż do początku dziewiętnastego wieku odgrywał on niezwykle ważną rolę w organizowaniu życia społecznego, stając się sprawdzonym środkiem dyscyplinującym i wychowawczym. Funkcjonalna wartość bólu najsilniej manifestowała się w praktykach religijnych, o czym przekonują niezliczone teksty chrześcijańskiej proweniencji. Rewolucja anestetyczna i dokonująca się laicyzacja bólu odmieniły radykalnie jego status w kulturze europejskiej. Ból przestał być „rozumianym” i akceptowalnym towarzyszem w życiu człowieka. Współczesna kultura Zachodu eliminuje ból ze społecznej ikonosfery, akcentując jego obcość i absurdalność. Ból nie jest już czytany jako narzędzie (samo)doskonalenia i odkupienia. Osobną część artykułu stanowi socjokulturowa analiza zjawiska bólu, podkreślająca znaczący udział kultury w przetwarzaniu bodźców bólowych. Jak wynika bowiem z przedstawionego materiału, różne społeczeństwa i grupy etniczne w różny sposób konceptualizacją ból, wyznaczając tym samym odmienne wzory reakcji na to doznanie. Percepcja bólu jest zjawiskiem niezwykle złożonym, stanowiącym sumę czynników emocjonalnych, poznawczych i kulturowych każdego człowieka. Wszelkie próby uniwersalizacji bólu, tak w sensie jednostkowym, jak i społecznym, nie przynoszą spodziewanych rezultatów. Badanie odmienności progów bólowych stanowi prawdziwe wyzwanie dla zachodniej antropologii kulturowej.

Refine search results

2 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2 SZUBERT M.

2 2017

Search results

Wstyd w dyskursie kulturowym

Anatomia bólu. Ujęcie socjokulturowe