Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Wydarzenia kryminalne i egzekucje we Wrocławiu w świetle diariusza Ottona Wenzla von Nostitz-Rieneck z lat 1726 – 1729 i 1737 – 1744

100%
Szymański J.
Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne
|
2019
|
vol. 28
363-376
PL
Informacje źródłowe dotyczące wydarzeń kryminalnych oraz funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości we Wrocławiu w pierwszych dekadach XVIII wieku są ograniczone. Przy rekonstrukcji tego typu faktów zdani jesteśmy między innymi na źródła takie jak pamiętniki czy dzienniki, zwłaszcza te pisane przez przedstawicieli ówczesnego wymiaru sprawiedliwości. Jednym z owych źródeł jest diariusz Ottona Wenzla von Nostitz-Rieneck, starosty księstwa wrocławskiego w latach 1726–1741. Dwa tomy tego dziennika znajdują się we wrocławskim Archiwum Państwowym w Rep. 135 pod numerem 573 (559 stron) i 574 (736 stron). Obejmują okres od 6 listopada 1726 do 26 października 1729 roku oraz od 9 listopada 1737 do 31 grudnia 1744 roku. Pierwsza część dziennika dotyczy okresu, w którym jego autor był najwyższym przedstawicielem wymiaru sprawiedliwości w księstwie wrocławskim. Z tego powodu niejako urzędowo miał kontakt z osobami skazanymi oraz interesował się przebiegiem egzekucji, o czym wspominał w swoich zapiskach. Drugi okres opisywany przez Nostitza to lata 1737–1744, a więc czas, kiedy Śląsk przeszedł pod pruskie panowanie, on sam zaś przestał pełnić funkcję starosty księstwa. Złamanie neutralności Wrocławia w sierpniu 1742 roku oraz zajęcie miasta przez wojsko pruskie spowodowały występowanie różnych ekscesów, jak bójki i kradzieże, które były udziałem wojskowych. Nostitz informował też o egzekucjach dezerterów, a przede wszystkim towarzyszących im kobiet, wymieniał czyny samobójcze oraz zbrodnie, których dopuszczali się wojskowi i cywile.
EN
The amount of source information on the criminal events and the functioning of the justice system in Wrocław in the first decades of the 18th century is quite limited. When reconstructing such events we have to rely on sources such as diaries and journals, especially those kept by representatives of the judiciary at that time. The diary by Otto Wenzel von Nostitz-Rieneck, Starost of Wrocław Duchy (1726–1741) is a great example of such a source. Two volumes of the diary are kept in the National Archives in Wrocław under the Rep. 135 No. 573 (559 pages) and 574 (736 pages). They cover the period from November 6, 1726 to October 26, 1729 and from November 9, 1737 to December 31, 1744. The first part of the journal deals with the time when the author was the highest representative of the judiciary in the Wrocław Duchy. His position allowed him to have contact with convicts. He was also interested in the process of execution, which he mentions in his notes. The other time Nostitz describes in his diary is the period between 1737 and 1744, when Silesia was under Prussian rule, while he himself stopped being the Starost of the Duchy. The break of Wroclaw’s neutrality in August 1742 and the city’s occupation by the Prussian army resulted in various excesses, such as brawls and thefts, that involved military men. Nostitz reported on the executions of deserters, and especially the women accompanying them; he wrote about suicide and crimes committed by the military and by civilians.
2
Publication available in full text mode
Content available

Aukcja elektroniczna w zamówieniach udzielanych przez publiczną służbę zdrowia

100%
Szymański J.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia
|
2016
|
vol. 50
|
issue 4
EN
Practical tools that could improve the financial situation of public health service facilities are built into the system of public procurement. Their use gives measurable financial results. The purpose of this article is an attempt to present an electronic auction as part of the public procurement system, increasing the economic efficiency of awarded contracts. In the article, on the example of the chosen multi-profile public hospital, the opportunity to obtain financial savings resulting from the use of an electronic auction was estimated on the background of aggregated expenditure and revenue of the unit in 2015. Due to the very limited reporting of the use of electronic auction in the national public procurement system, information was collected and analyzed from the auction platforms. Using the available source material, the number of contracts awarded in 2015 by the national public health service which provides an electronic auction was set, specifying the level of interest in the procedure.
PL
Praktyczne narzędzia, mogące poprawić sytuację finansową publicznych placówek służby zdrowia, są wbudowane w system zamówień publicznych. Ich wykorzystanie daje wymierne efekty finansowe. Celem artykułu jest próba przedstawienia aukcji elektronicznej jako elementu systemu zamówień publicznych zwiększającego efektywność ekonomiczną udzielanych zamówień. W opracowaniu oszacowano na przykładzie wybranego wieloprofilowego publicznego szpitala, możliwe do uzyskania oszczędności finansowe wynikające z zastosowania aukcji elektronicznej na tle zagregowanych wydatków i przychodów jednostki w 2015 r. Z uwagi na bardzo ograniczoną sprawozdawczość dotyczącą wykorzystania aukcji elektronicznej w krajowym systemie zamówień publicznych, zebrano i przeanalizowano informacje z platform aukcyjnych. Wykorzystując dostępne materiały źródłowe, określono liczbę zamówień udzielonych w 2015 r. przez krajową publiczną służbę zdrowia, w których przewidziano aukcję elektroniczną, określając poziom zainteresowania procedurą.
3
Publication available in full text mode
Content available

Elektroniczne procedury w zamówieniach publicznych… jako narzędzie poprawy efektywności sektora publicznego

100%
Szymański J.
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia
|
2014
|
vol. 48
|
issue 3
EN
The worsening economic situation, too small resources and financial capabilities of the state budget and other public sector institutions, on the one hand, and growing investment needs of this sector on the other hand, make that the actions of such entities as, among others, government administration,    local government units and public universities are aimed at more effective expenditures of their funds. A significant part of the expenses of these entities are realized through the public procurement system. The purpose of this article is an attempt to present the extent to which the correctly applied, electronic auctions, may be the final stage in open public procurement procedures, result in the achievement of lower prices in comparison with the same procedures but without any auction. Due to the small experi- ence in this type of activities in Poland, the calculations are made under assumption that the percent- age of savings in the e-procurement in Poland and in the „old" EU member countries is the same. The values of savings on the basis of realized public procurements conducted by means of open tenders and negotiations with an announcement are estimated for the years 2007-2012.
PL
Artykuł nie zawiera abstraktu w języku polskim
4
Publication available in full text mode
Content available

Zachowania honorowe podczas działań wojennych na Śląsku w latach 1806–1807 i 1813 na wybranych przykładach

100%
Szymański J.
Przegląd Historyczno-Wojskowy
|
2016
|
vol. XVII (LXVIII)
|
issue 2-3 (256-257)
35-50
EN
The army is an institution especially connected with the concept of honor. From the 16th to the 19th century there was no significant difference between honor and duty. Arousing a sense of honor was a method of enforcing discipline among the units, raising their morale and bringing the group of fighters together. Military honor has evolved, although some principles, such as loyalty, courage, fidelity, discipline, dedication, have remained unchanged. It is difficult to define the notion of an “honorable behavior” at the beginning of the 19th century because there are no normative sources concerning this period that are indispensable for thorough discussions – there were no codes of honor then, such as we know from the 20th century, whereas military regulations and lawbooks marginalized those issues, and later approached them too broadly. In this text a selection of honorable behaviors in Silesia during the Napoleonic Wars was presented. This period abounded in examples of courage, respect for the enemy, trust in the words of honor, as well as of battle cruelty, plunder, etc. I tried to highlight herein the examples of the honorable – at least in the opinion of the participants of the given events – behaviors, although since there was no definition, the selection had to be, perforce, subjective.
RU
Армия является учреждением, которое прежде всего ассоциируеся с честью. В период с XVI до XIX в. не было особой разницы между честью и обязательствами. Пробуждение чувства чести было методом укрепления дисциплины и поднятия боевого духа в подразделениях, а также помогало сплочению групп военнослужащих. Понятие воинской чести эволюционировало, хотя определённые основы, такие понятия как преданность, отвага, верность, дисциплина остались неизменными. Тяжело дать определение понятия „хранить честь” в начале XIX в., поскольку не хватает нормативных источников для этого периода времени, необходимых для точных исследований – тогда не существовало кодексов чести, которые нам известны с XX в., кроме того, военные регламенты и уставы трактовали эти вопросы поверхностно, а временами, слишком широко. В данном тексте были представлены поведения чести, которые имели место в Силезии в период наполеоновских войн, когда проявлялись многочисленные примеры отваги, уважения к противнику, веры в слово чести, а также жестоких битв, грабежей и т.д. Я постарался здесь обратить внимание на примеры поведения чести, которые часто были таковыми по мнению их участников, хотя при отсутствии определения выбор конечно должен был быть субъективным.
PL
Wojsko jest instytucją szczególnie powiązaną z honorem. W okresie od XVI do XIX w. nie było znaczącej różnicy pomiędzy honorem a obowiązkiem. Budzenie poczucia honoru było sposobem, by przeforsować dyscyplinę w oddziałach oraz podnieść ich morale, służyło także integrowaniu grupy wojowników. Honor wojskowy podlegał ewolucji, choć pewne zasady, takie jak lojalność, odwaga, wierność, dyscyplina, poświęcenie pozostały niezmienne. Trudno o definicję „zachowania honorowego” na początku XIX w., bowiem dla tego okresu brakuje źródeł normatywnych niezbędnych dla precyzyjnych rozważań – nie istniały wówczas kodeksy honorowe, jakie znamy z XX w., zaś regulaminy wojskowe i zbiory praw kwestie te traktowały marginalnie, a z czasem zbyt szeroko. W niniejszym tekście przedstawione zostały wybrane zachowania honorowe, które miały miejsce na Śląsku w okresie wojen napoleońskich, kiedy liczne były przykłady odwagi, szacunku dla przeciwnika, wiary w słowo honoru, a także okrucieństwa bitewnego, grabieży etc. Starałem się tutaj zwrócić uwagę na przykłady zachowań honorowych, które takimi były często w mniemaniu ich uczestników, choć wobec braku definicji wybór siłą rzeczy musiał być subiektywny.
5
Publication available in full text mode
Content available

Wpływ formuły in-house na efektywność zamówień udzielanych przez administrację samorządową

100%
Szymański J.
Finanse i Prawo Finansowe
|
2020
|
vol. 2
|
issue 26
129-144
EN
In 2017, the national public procurement system was enriched with a new formula extending the range of statutory exclusions, known as in-house procurement. This is a new premise that entitles the contracting authority to withdraw from the application of the procurement procedures laid down by law. It enables the contractor to retain monopoly in the area of orders given by the entity which controls it. Due to the specifics of the formula that creates a quasi monopolized market, a study was conducted to identify changes in competitiveness and effectiveness of contracts awarded. Due to the structure of contracts awarded in the in-house formula, the focus was on waste collection and management services.The changes on the market of considered services were identified, which were caused by the application of the formula.
PL
W roku 2017 krajowy systemu zamówień publicznych został wzbogacony o nową formułę poszerzającą wachlarz wyłączeń ustawowych, określaną jako zamówienia in-house. Jest to nowa przesłanka upoważniająca do odstąpienia zamawiającego od zastosowania procedur przetargowych określonych prawem. Umożliwia ona zachowanie monopolu wykonawcy w obszarze zamówień udzielanych przez podmiot, który sprawuje nad nim kontrolę. Z uwagi na specyfikę formuły, która tworzy quasi zmonopolizowany rynek, przeprowadzono badanie w celu zidentyfikowania zmian konkurencyjności i efektywności udzielanych zamówień. Z uwagi na strukturę udzielanych zamówień w formule in-house, skoncentrowano się na usługach odbioru i zagospodarowania odpadów. Zidentyfikowano zmiany na rynku badanych usług, które wywołało zastosowanie formuły. W pracy zastosowano podejście badawcze oparte na danych ilościowych publikowanych w systemie zamówień publicznych.
6
Publication available in full text mode
Content available

Znaczenie tytulatury książąt brzeskich w świetle kopiarza Codex Vindobonensis Palatinus 5105

100%
Szymański J.
Studia Źródłoznawcze. Commentationes
|
2017
|
vol. 55
PL
The importance of titles of dukes of Brzeg in the light of cartulary Codex Vindobonensis Palatinus 5105From the end of the fourteenth century dukes of Legnica and Brzeg used different, and often changeable intitulation, as they were named as the rules of Oława, Lubin, Niemcza, Kluczborg etc., which – according to historians – meant changes in territorial structure of the duchy and political transformations.The purpose of the present text is to indicate the relationship between the intitulation of Silesian rulers and the legal aspect of a document, and to point out that conclusions drawn on the basis of titles written in documents as to the political divisions are often unjustified.Such are the conclusions drawn from the analysis of the Codex Vindobonensis Palatinus, containing the fifteenth-century cartulary of documents related to Saint Hedwig collegiate church at Brzeg, systematised mainly on a geographical basis. From among 722 documents I have analysed the titles in 200 documents issued by the dukes of Brzeg from the period between 1352 and 1479. An analysis of those titles suggests that they were related to the content of the charters, and precisely to the provincial district (Weichbild) of the village or town of the relevant transaction, which – in turn – confirms the duke’s jurisdiction over the area. It was called Weichbild titles, while the titles related to the whole duchy were ducal titles.The titles related to the Weichbild were used increasingly often in the 1370s (see the table in the text), mainly in the chancellery of Duke Louis I of Brzeg, after the imposition in the principality the joint family ownership (niedział). The relation between the intitulation of the duke and the document content revealed in the text indicates the need for greater caution in interpreting the existence of smaller “principalities” within the Duchy of Legnica and Brzeg only on this basis, for it is almost certain that those “principalities” were in fact the Weichbild districts administered by the members of the Piasts of Legnica and Brzeg.
7
Publication available in full text mode
Content available

The Impact of the COVID-19 Pandemic on Changes in Competitiveness in the Public Procurement System

100%
Szymański J.
Finanse i Prawo Finansowe
|
2021
|
vol. 4
|
issue 32
189-201
EN
The aim of the article/hypothesis: The impact of the pandemic on the European and global economy is unquestionable. The question is how the epidemiological situation has affected the European public procurement system. The study was limited to assessing the changes in the structure of the procedures used to award public contracts and the possible effects of a lack of dynamics in this respect. The aim of the work is to observe the effects of changes in the structure of tendering procedures and to identify other phenomena in the public procurement system, caused by the pandemic. Methodology: Taking into account the diversity of national solutions in the field of public procurement, resulting both from the legal systems and national practice, an analysis of awarded public contracts was carried out, with particular emphasis on the domestic market. The research was conducted in the direction of determining the changes in preferences of selecting non-competitive procedures, new possibilities of awarding contracts and the analysis of changes in the preferences of the non-competitive procedure on the European Union market. The tools used for the analysis included basic statistical measures and the non-parametric Mann-Whitney test. Results of the research: As a result of the analysis, it was found that there was a statistically significant increase in the share of the non-competitive procedure on the European market. The observation of individual national markets shows that in some Member States there has been a decrease or a very limited increase in the non-competitive mode. This may result from ad hoc legal changes and means that an unknown number of contracts of unknown value was awarded outside the control of the monitoring of the public procurement system.
8

Georg III Oppersdorff – życie i dzieło. Próba syntezy

100%
Szymański J.
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka
|
2011
|
vol. 66
|
issue 4
13–38
EN
Johann Georg III count von Oppersdorff (1588-1651) was one of the main personalities of the history of Silesia in the stormy first half of 17th century. Alumnus of Jesuit academies in Olomouc and Graz, he was an owner of Oberglogau, Friedek and Ratibor and had a title granted already to his grandfather: Freiherr von Aich und Friedstein. He was married three times: with Benigna Polyxsena von Promnitz (1594-1631), with Eshter Barbara von Meggau (1618-1644) and Elisabeth Konstancja von Pötting und Persing (1610-1689). As a loyal associate of Habsburgs, he was granted a title of Reichsgraf, and in 1642 a title of lord. He was a chamberlain of Bishop of Wrocław Karl Habsburg and a member of Emperor’s Council; in the years 1623-1642 he was a foreman of the Duchy of Glogau and in the years 1633-1637 chief officer for Lusatia. As an owner of Oberglogau, as well as a foreman in Glogau, Georg III conducted successfully the policy of counterreformation and reestablishing the power of Habsburgs. He became one of the key persons serving for recatholization in Silesia. Another essential element of his activity was patronage that brought lots of various foundations. He founded a palace library that was one of the most excellent of that kind in Upper Silesia. He himself wrote some literary works that became a part of the heritage of the most effective period of development of Silesian poetry. This is the proof of his erudition and high intellectual level. Two emblematic books devoted to wives who died: Theatrum Posthumi... and Monumentum amoris... are his most important works.
9
Publication available in full text mode
Content available

Non-Price Criteria for Evaluating Offers in Poland and the European Union

100%
Szymański J.
Finanse i Prawo Finansowe
|
2024
|
vol. 2
|
issue 42
109-125
PL
Cel artykułu. Celem pracy jest identyfikacja preferencji, w zakresie stosowania pozacenowych kryteriów oceny ofert, zarówno zamawiających krajowych, jak i unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem okresu funkcjonowania nowej ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Badanie poszerzono o identyfikację rodzajów kryteriów pozacenowych stosowanych przez krajowych zamawiających. Metoda badawcza. W badaniach wykorzystano dane pochodzące z europejskiej bazy Ted za lata 2019–2023. W celu wyznaczenia wskaźników struktury opisujących udział kryteriów pozacenowych w krajach Unii Europejskiej z podziałem na rodzaje zamówień wykorzystano dokumenty obejmujące wszystkie udzielone w Unii Europejskiej zamówienia przeprowadzone w latach 2021–2023. Preferencje krajowych zamawiających określono na podstawie próby losowej (losowanie proste) pobranej ze wszystkich udzielonych przez te podmioty zamówień w okresie, od stycznia 2021 r. do końca września 2023 r. W analizach wykorzystano metody statystyki opisowej oraz statystyki matematycznej (parametryczne i nieparametryczne testy istotności). Wyniki badań. Zidentyfikowano zmiany w strukturze stosowanych modeli oceny ofert oraz dokonano porównania preferencji stosowania modelu wielokryteriowego pomiędzy krajami członkowskimi UE, których data akcesji była sprzed roku 2004 i pozostałych. Wykazano statystycznie istotne zróżnicowanie w zakresie stosowania kryteriów pozacenowych, w państwach, które włączono do struktur UE przed 2004 r. i pozostałych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że dłuższa obecność w strukturach UE wpływa na zwiększenie wykorzystania kryteriów pozacenowych wyłącznie w obszarze dostaw i usług. Na rynku krajowym zmiana prawodawstwa, która miała miejsce w roku 2021 nie wyeliminowała patologii systemu polegającej na wprowadzaniu przez zamawiających martwych kryteriów pozacenowych.
EN
The purpose of the article. An important element that influences the effectiveness of public procurement is the multi-criteria offer evaluation model. Moving away from comparing offers only in terms of their price, a single-criteria model, allows you to choose a more expensive solution, which may turn out to be a cheaper one after many years of use. The impact of non-price criteria also goes beyond quantifiable economic effects and may stimulate pro-ecological and pro-social behavior of entities applying for public procurement. Due to legislative changes in the application of non-price criteria, a study was carried out to determine the preferences of contracting entities from the European Union member states in this respect. The study was extended to identify the types of non-price criteria used by domestic contracting entities. Methodology. Due to the functionality limitations of the European database of tender announcements, part of the work used data from a random sample. Basic statistical measures, estimation and the parametric Student's t-test were used for the analysis. Results of the research. Changes in the structure of the offer evaluation models used were identified and the preferences for using the multi-criteria model were compared between the EU member states whose accession date was before 2004 and others. Statistically significant differences were found in the use of non-price criteria in countries that were incorporated into the EU structures before 2004 and in other countries. The analysis shows that a longer presence in the EU structures increases the use of non-price criteria only in the area of supplies and services. On the domestic market, the change in legislation that took place in 2021 did not eliminate the system pathology consisting in the introduction of dead non-price criteria by contracting entities.
10
Publication available in full text mode
Content available

Dziennik bojowy Podgrupy „Butrym” w okresie III powstania śląskiego autorstwa Feliksa Ankersteina

63%
Szymański J., Tuliński A.
Przegląd Historyczno-Wojskowy
|
2023
|
vol. XXIV(LXXV)
|
issue 2(284)
234-273
EN
The „Butrym” subgroup, commanded by Lieutenant Feliks Ankerstein (1897– 1955) operated on the northern front of the Third Silesian Uprising, initially in the vicinity of Tarnowskie Góry, then Gorzów Śląski and Olesno – close to the Polish border. This was one of three subgroups of the „North” Group, and it was established on 1 May 1921. In June of that year the formation was transformed into the 8th Tarnowskie Góry Infantry Regiment, which participated in insurgent activities until the end of the month. The subgroup was then transported to Poland and disbanded on 21 July 1921. The article presents the battle diary of the „Butrym” subgroup’s commander, who describes the formation’s activities both during and after the uprising. The contents include elements such as: the date and location of stopovers, the formation’s combat status, information about the enemy, descriptions of battles and skirmishes, casualty numbers from both sides, looting, morale and the physical condition of the Polish troops, food, and weather. This information was provided by Ankerstein whenever possible; however, it does not constitute an exhaustive account of the formation’s activities.The article also discusses the author of the diary, who was a distinguished officer during the turbulent period of the first half of the 20th century.
DE
Die Untergruppe „Butrym” unter dem Kommando von Oberleutnant Feliks Ankerstein (1897–1955) operierte an der Nordfront des Dritten Schlesischen Aufstandes, zunächst in der Nähe von Tarnowitz, dann in Landsberg O. S. und Rosenberg – am nächsten zur polnischen Grenze. Sie war eine von drei Untergruppen der Gruppe „Nord”. Diese wurde am 1. Mai 1921 aufgestellt und im Juni in das 8. Tarnowitzer Infanterieregiment umgewandelt, das bis zum 30. Juni 1921 an den Aufstandsaktivitäten teilnahm, dann nach Polen transportiert und am 21. Juli des Jahres aufgelöst wurde. In dem Aufsatz wurde das Kampftagebuch der Untergruppe „Butrym” veröffentlicht, das von ihrem Kommandeur verfasst wurde und in dem er die Aktivitäten der Untergruppe während des Aufstands sowie die Ereignisse nach dessen Ende beschreibt. Die Struktur des Inhalts umfasst Elemente wie Datum und Ort der Zwischenstopps, Kampfstatus, Nachrichten über die feindliche und eigene Situation, Beschreibung von Kämpfen und Gefechten, eigene und feindliche Verluste, Gefangennahmen, moralischer und physischer Zustand, Nahrung, Wetter usw. Diese Informationen wurden von Ankerstein wann möglich, jedoch nicht kontinuierlich, verzeichnet. Der Veröffentlichung dieser Quelle geht eine Diskussion über die Person ihres Verfassers voraus, der sich in der turbulenten Zeit der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts um Polen verdient gemacht hat.
PL
Podgrupa „Butrym” dowodzona przez por. Feliksa Ankersteina (1897–1955) operowała na froncie północnym III powstania śląskiego, początkowo w okolicach Tarnowskich Gór, a następnie Gorzowa Śląskiego i Olesna – najbliżej granicy z Polską. Była jedną z trzech podgrup Grupy „Północ”. Utworzona 1 maja 1921 r., w czerwcu przekształcona została w 8 Tarnogórski Pułk Piechoty, który w działaniach powstańczych uczestniczył do 30 czerwca 1921 r., kiedy przetransportowany został do Polski i rozwiązany 21 lipca tego roku. W artykule opublikowano dziennik bojowy Podgrupy „Butrym” autorstwa jej dowódcy, w którym opisał działania podgrupy w czasie powstania, jak również wydarzenia po jego zakończeniu. Struktura treści zawiera takie elementy jak: data i miejsce postoju, stan bojowy, wiadomości o nieprzyjacielu i sytuacja własna, opis walk i potyczek, straty własne i nieprzyjacielskie, zdobycz, stan moralny i fizyczny, wyżywienie, pogoda etc. Informacje te podawane były przez Ankersteina w miarę możliwości, jednak nie zawsze. Publikację tego źródła poprzedza omówienie postaci jego autora, zasłużonej dla Polski w burzliwym okresie pierwszej połowy XX wieku.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.