Search results

1

Tradycja kolędy w języku i kulturze polskiej. Między uniwersalnością a swojskością

100%

Koziara S.

Studia Pigoniana

|

2019

|

vol. 2

|

issue 2

PL

Artykuł jest próbą syntetycznego spojrzenia na zjawisko kolędy jako jeden z polskich fenomenówreligijno-kulturowych, mający wielowiekową tradycję oraz niezwykle bogate świadectwatekstowe oraz formy obrzędowe. W pierwszej części autor skupił uwagę na genetycznychuwarunkowaniach tej tradycji, poczynając od etymologii nazwy kolęda, jej rodzimychlosów i nazw pokrewnych oraz zróżnicowania gatunkowego szerzej postrzeganej polskiejpieśni bożonarodzeniowej. Osobną część opracowania zajmuje zarysowe ujęcie głównychetapów rozwoju i przemian polskiej tradycji kolędowej, kształtowania się jej osobnych nurtów,a także dokonań związanych z edycją kolęd i pastorałek. W artykule znalazły się takżeodrębne uwagi przybliżające główne tematy i toposy polskiego gatunku kolędowego orazcharakterystyczne cechy jego języka i stylu. Jednym z przewodnich motywów opracowaniabyła próba ukazania kolędy jako zjawiska usytuowanego pomiędzy jego wymiarem uniwersalnym,a tymi cechami, które są typowe dla tradycji polskiej (kolęda ludowa, aktualizacjai polonizacja biblijnych scen i motywów bożonarodzeniowych).

2

Język Jana Pawła II wobec dziedzictwa polskiego stylu biblijnego (na materiale homilii i przemówień do rodaków)

100%

Koziara S.

Studia Pigoniana

|

2020

|

vol. 3

|

issue 3

PL

Artykuł stanowi próbę lingwistycznego opisu niektórych osobniczych (idiolektalnych) właściwościjęzyka i stylu publicznych wystąpień Jana Pawła II. Obiektem analiz autor uczyniłjęzyk homilii i przemówień Papieża Polaka wygłoszonych w trakcie pielgrzymek do ojczyznyodbytych na przestrzeni lat 1979–1999. Zasadniczy cel opracowania zmierza w kierunku odpowiedzina pytanie o rodzaj i sposoby obecności w tekstach Jana Pawła II tych właściwościjęzykowych, które składają się na typowe wyznaczniki polskiego stylu biblijnego, mającegobogate wzorce oraz wielowiekową tradycję. Analiza pod tym kątem języka papieskich homiliiskierowanych do rodaków w sposób jednoznaczny potwierdza obecność w nich wielorakichświadectw nawiązań do szeroko pojętego dziedzictwa polszczyzny biblijnej. Wyrażają się onenie tylko w drodze odwołań do kanonicznego tekstu Pisma Świętego, ale także poprzez pośrednieobszary kultywujące cechy polskiego stylu biblijnego (literatura, język tradycyjnychpieśni religijnych, modlitw i nabożeństw).

3

Język i liturgia słowiańska u zarania chrystianizacji Polski – dawne i nowsze fakty, hipotezy, dyskusje

100%

Koziara S.

Studia Pigoniana

|

2018

|

vol. 1

|

issue 1

PL

Artykuł przynosi próbę syntetycznego spojrzenia na dotychczasowy stan badań wokół spornejkwestii obecności języka i liturgii słowiańskiej we wczesnej dobie chrystianizacji ziempolskich. Główna uwaga poświęcona została przybliżeniu filologicznych oraz historycznychargumentów, jakie zgłoszono dotychczas w toku tej dyskusji. Ogół wyrażonych na ten tematdawnych i nowszych opinii oraz hipotez autor artykułu usytuował w trzech kategoriachstanowisk: potwierdzających, negujących lub odnoszących się w sposób kompromisowy doniniejszego zagadnienia. Część końcowa opracowania wskazuje na te stanowiska, które zmierzajądo przeniesienia dyskusji na temat obecności oraz zasięgu języka i liturgii słowiańskiejw Polsce w szerszy kontekst religijnego i kulturowego dziedzictwa misji Apostołów Słowian– świętych Cyryla i Metodego.

4

[recenzja:] Emil Popławski, Frazemy z biblijnymi nazwami osobowymi w gwarach polskich

100%

Koziara S.

Język Polski

|

2015

|

vol. 95

|

issue 5

477-479

5

Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu)

100%

Koziara S.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2018

|

vol. 25

|

issue 2

149-172

EN

The paper is an attempt at the synthetic look into this part of Polish bible translation heritage, whose integral part are the translations of the Bible in Protestant circles. The fundamental thesis of the work is based on the statement that Protestant translations of the Bible into Polish contributed substantially to its quantitative and qualitative evolution, as well as constitute one of the main sources of the development of the biblical stylistic variant of Polish. The greatest attention has been paid to the role and significance of Polish Bible translations in this process, which were made in the times of Reformation and Counter-Reformation, as well as to the attempt at indicating some links that appeared between the most important Catholic and Protestant translations of this period. The paper provides numerous references to previous views on the investigated issues, and provides a range of new suggestions, e.g. a periodization of the history of biblical Polish language, as well as indicates the need for further work in this field.

6

Z nowszych dziejów obecności Biblii w języku czeskim: Josef Bartoň, Moderní český novozákonní překlad. Nové zákony dvacátého století před českým ekumenickým překladem. Česká biblická společnost, Praha 2009, ss. 228; Josef Bartoň, Pět českých novozákonních překladů. Nové zákony od Českého ekumenického překladu do roku 1989. Česká biblická společnost, Praha 2013, ss. 306

100%

Koziara S.

Slavia Occidentalis

|

2017

|

issue 74/1

169-173

7

Polszczyzna biblijna a polszczyzna literacka. Historyczne związki i uwarunkowania

100%

Koziara S.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2018

|

issue 35-36

55-65

EN

The purpose of this article is to show age-old connections between the Polish language and the Bible, as one of the foundations of Polish culture and identity. The author views these relations from the perspective of the genetic and formal interdependence between the style invariant of the biblical Polish language and its literary variety. To this end, the author mentions previous theoretical findings and material research showing directions and forms of these influences, resulting in the emergence of the main style constants in the biblical Polish language. What is more, the significance of the Bible and its native translations for the emergence of literary Polish language has been pinpointed. Attention has also been drawn to more modern options of research into the conditions of the relationship between biblical Polish vs. literary Polish which stem from reference to the rhetorical and literary heritage of the specific books of the Bible. The paper provides a number of arguments in favor of the literary value of the Bible, as a fact resulting not only from its local historical experiencesbut also features inherited from the primary biblical style. Moreover, the article discusses the critical references to the biblical translation initiatives which lead to the detachment of biblical Polish from its literary model and the norm of high style.

PL

Celem artykułu jest wskazanie na wielowiekowe związki polszczyzny z Biblią, jako jednym z fundamentów polskiej kultury i tożsamości. Relacje te autor artykułu rozpatruje na płaszczyźnie genetycznej i formalnej współzależności pomiędzy stylowym inwariantem polszczyzny biblijnej a literacką odmianą języka polskiego. W tym celu przywołane zostały dotychczasowe ustalenia teoretyczne oraz badania materiałowe ukazujące kierunki i formy owych wpływów, skutkujące powstaniem głównych konstant stylowych polszczyzny biblijnej, a także wskazujące na znaczenie Biblii i jej rodzimych przekładów na kształtowania się polszczyzny literackiej. Zwrócona została także uwaga na nowsze możliwości badań nad uwarunkowaniami relacji polszczyzna biblijna – polszczyzna literacka, które wynikają z odwołania się do retorycznego i literackiego dziedzictwa poszczególnych ksiąg Pisma Świętego. Artykuł dostarcza szeregu argumentów na rzecz obrony literackości polszczyzny biblijnej, jako faktu wynikającego z jej rodzimych doświadczeń historycznych, jak też z właściwości odziedziczonych z prymarnego stylu biblijnego. Na prawach polemicznych w artykule znalazły się również krytyczne odniesienia do tych spośród nowszych inicjatyw translacyjno-biblijnych, które zmierzają do oderwania polszczyzny biblijnej od jej wzorca literackiego oraz normy stylu wysokiego.

8

„Wielbłąd w uchu igielnym” – czyli o potrzebie zintegrowanych badań filologiczno‑biblijnych

100%

Koziara S.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2023

|

issue 18

181-189

EN

The article deals with the problems of translation and interpretation of certain places in the biblical text. As a pretext for the considerations undertaken, the author used Tadeusz Szymański’s sketch published in the “Język Polski” magazine in the final years of the last century, in which the Cracovian Slavist proves that the translation of the pericope “about the camel and the eye of a needle”, found in all the synoptic gospels (Mt 19:24; Mk 10:25; Lk 18:25), is erroneous in the Polish translation‑biblical tradition. According to the author of the study, Tadeusz Szymanski’s sketch reveals both some misunderstandings and gives rise to the need for more integrated, philological and biblical research in the field of translation and biblical exegesis.

9

W stronę retoryki. O poszukiwaniu nowych sposobów opisu dziedzictwa biblijnego w języku polskim

100%

Koziara S.

|

2018

|

vol. 66

|

issue 6: Językoznawstwo

57-73

EN

This paper deals with the problems which arise during attempts at describing fixed units in the Polish language which originate from the Bible. The author pays attention to a highly heterogenous genetic status of these structures which are commonly regarded as units of biblical origins. In this text, the need for distinguishing between structures of primary biblical origins (for which the biblical text is the only source) and those for which the biblical text is only a means, or level of popularization, has been postulated. In the latter case, we deal with the units which acquired the status of outdated structures outside the biblical text. The author investigates in detail this latter category of Polish biblisms, pointing mainly to Hebrew and Greek rhetorical tradition as important sources of their origins. Among typical proofs of this tradition, the paper mentions such figures and rhetorical genres as: chiastic structure, hyperbole, antithesis, syncresis, merism, abstractum pro concreto and structures of the loci communes type. A follow-up to this paper is a proposal to introduce into the description of native biblical units a distinction between the source level and the popularisation level of such units. In the final part, the author points to other research options, which result from the reference to theoretical and practical achievements of rhetorical tradition in the context of describing local resources of conventionalised biblisms.

PL

Artykuł dotyczy problemów, jakie pojawiają się przy próbach opisu utrwalonych jednostek języka polskiego pochodzenia biblijnego. Autor opracowania zwraca uwagę na wysoce niejednorodny status genetyczny tych konstrukcji, które powszechnie uznawane są za jednostki o rodowodzie biblijnym. W tekście postulowana jest potrzeba odróżnienia konstrukcji o prymarnym rodowodzie biblijnym, dla których Biblia jest wyłącznym źródłem pochodzenia, od tych, dla których tekst biblijny stanowi jedynie medium, płaszczyznę upowszechnienia. W tym drugim wypadku mowa jest o jednostkach, które status spetryfikowanych konstrukcji zyskały poza tekstem biblijnym. Obiektem bliższego oglądu autor uczynił tę drugą kategorię polskich biblizmów, wskazując głównie na hebrajską i grecką tradycję retoryczną jako ważne źródła ich pochodzenia. Wśród typowych świadectw tej tradycji opracowanie wskazuje na takie figury i gatunki retoryczne, jak: chiazm, hiperbola, antyteza, synkreza, meryzm, abstractum pro concreto oraz konstrukcje o typie loci communes. Pochodną opracowania jest propozycja wprowadzenia do opisu rodzimych biblizmów dystynkcji oddzielającej płaszczyznę źródłową od płaszczyzny upowszechnienia tego rodzaju jednostek. W części końcowej autor wskazuje na dodatkowe możliwości badawcze, jakie wynikają z odwołania się do teoretycznych i praktycznych osiągnięć tradycji retorycznej w kontekście opisu rodzimego zasobu skonwencjonalizowanych jednostek pochodzenia biblijnego.

10

Mieć miedziane / wytarte czoło – pochodzenie i losy frazeologizmu... na tle pokrewnych konstrukcji w języku polskim

100%

Koziara S.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2013

|

issue 8

PL

The aim of the article is a linguistic description of the set phrase mieć miedziane / wytarte czoło (to have a copper / worn forehead – ‘to lack ambition’). The author points to its peculiar etymology and to its formal and semantic status in the older and contemporary phraseographic works as well as in the Polish language corpora. The analysis of the history of this expression has been carried out in the context of related Polish phraseological units. The article presents essential facts concerning the mechanisms of the functioning of selected language forms. These facts may come useful in the process of compiling new lexicographic works.

11

Modlitwa Pańska (Mt 6, 9–13). Tekst tradycyjny a współczesne przekłady biblijne na język polski

100%

Koziara S.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2011

|

issue 6

PL

The article discusses the canonical religious text – The Lord’s Prayer. It was first included in its entirety in the Gospel of Matthew and it belongs to the canon of central prayers of Christianity. It is also one of the oldest texts in the Polish language. In the first part of the paper, the author focuses on the traditional language and style of the prayer. In the second, modern Polish translations of this biblical text are analyzed, especially with respect to unwarranted linguistic modifications introduced in this time-honoured text.

12

Imiona chrzestne dzieci nieślubnych w perspektywie historyczno-kulturowej (na materiale z terenu Małopolski)

63%

Koziara S., Rudnicka-Fira E.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

|

2010

|

issue 5

PL

The article is an attempt at a linguistic-cultural approach to the problem of choosing special names for illegitimate children. The research material was obtained from selected parochial registers in Malopolska; the time frame of the research is from the 17th century to the middle of the 20th century. The conducted analyses allowed the authors to point to main tendencies in the choice of the names in question, which are influenced by religious, custom, and social factors.

13

Uwagi o współczesnych przekładach Biblii na język polski

33%

Czesak A., Kąś J., Koziara S., Przybylska R., Przyczyna W., Synowiec H., Włodyga P., Wróbel R.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2006

|

vol. 59

|

issue 2

Refine search results

Tradycja kolędy w języku i kulturze polskiej. Między uniwersalnością a swojskością

Język Jana Pawła II wobec dziedzictwa polskiego stylu biblijnego (na materiale homilii i przemówień do rodaków)

Język i liturgia słowiańska u zarania chrystianizacji Polski – dawne i nowsze fakty, hipotezy, dyskusje

[recenzja:] Emil Popławski, Frazemy z biblijnymi nazwami osobowymi w gwarach polskich

Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu)

Polszczyzna biblijna a polszczyzna literacka. Historyczne związki i uwarunkowania

„Wielbłąd w uchu igielnym” – czyli o potrzebie zintegrowanych badań filologiczno‑biblijnych

W stronę retoryki. O poszukiwaniu nowych sposobów opisu dziedzictwa biblijnego w języku polskim

Mieć miedziane / wytarte czoło – pochodzenie i losy frazeologizmu... na tle pokrewnych konstrukcji w języku polskim

Modlitwa Pańska (Mt 6, 9–13). Tekst tradycyjny a współczesne przekłady biblijne na język polski

Imiona chrzestne dzieci nieślubnych w perspektywie historyczno-kulturowej (na materiale z terenu Małopolski)

Uwagi o współczesnych przekładach Biblii na język polski