Search results

1

Między rozmową a sporem. Próba fenomenologii dialogicznej

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

The relation between argument and dialogue is that of clear opposition. According to the philosophy of dialogue, dialogue manifests a dialogic relation, while argument denotes contest. While dialogue is an expression of an You–Thou relation, argument belongs to the I–It world of relations. Still, a phenomenological analysis of argument discloses its dialogic marks. However distant may argument be from dialogue, it is nevertheless involved in a dialogic situation, since it is rooted in the subjectivities of its participants. The tradition of the philosophy of encounter advanced by Martin Buber and Emmanuel Lévinas is not the only current of philosophy in which a thinking about dialogue has developed. An interesting insight into the essence of dialogue can be found in the writings of Mikhail Bakhtin: his conception of the polyphony of inner voices enables a better understanding of what argument is in its essence, and it facilitates grasping its dialogue-like moments as well as its dialogic implications. Ultimately, argument, which consists in breaking the unity of a subject involved in it into independent inner voices, may result in a dialogic restoration of the unity of I and Thou, and contribute to unveiling truth. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Spór i rozmowa stoją w wyraźnej opozycji. W filozofii spotkania rozmowa jest wyrazem relacji dialogicznej, natomiast spór to miejsce walki. Rozmowa jest sposobem wyrażnia relacji Ja–Ty, podczas gdy spór przynależy do świata Ja–To. Fenomenologiczna analiza sporu ukazuje pewne jego dialogowe miejsca. Nawet jeśli sporowi daleko do relacji dialogicznej, to wyrasta on z dialogowej koncepcji podmiotowości biorących udział w sporze. Obok dialogiczności obecnej w tradycji filozofii spotkania (Buber, Lévinas) istnieje tradycja myślenia o dialogowości (Bachtin). Dzięki Bachtinowskiej koncepcji polifonii wewnętrznych głosów można lepiej zrozumieć istotę sporu i jego dialogowe momenty oraz dialogiczne konsekwencje. Ostatecznie spór jako rozbicie jedności podmiotu na niezależne, wewnętrzne głosy, może doprowadzić – poprzez dialogiczne przywrócenie jedności Ja i Ty – do odsłonięcia prawdy.

2

Obcy w domu. Pomiędzy swojością a innością

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2020

|

vol. 33

|

issue 2 (130)

EN

In philosophical analyses, the function of home is often reduced to that of protecting, while the concept of home is opposed to that of the world. The oppositions of home vs. the world and the domestic (one’s own) vs. the strange indicate the main tensions in thinking about home. In the article, I argue that otherness and strangeness are part of the foundations of home. The Other and the Stranger must not be considered as external threats to home; on the contrary, it is impossible to conceive of home without them. The present essay is an attempt to trace the most important paths leading from home towards the Other.

PL

Funkcja domu bywa w filozoficznych analizach sprowadzana do chronienia, a sam dom przeciwstawiany jest światu. Opozycje dom–świat oraz swoje–obce wyznaczają główne napięcia w myśleniu o domu. Celem niniejszego szkicu jest ukazanie, że to, co inne i obce, jest obecne w samych fundamentach domu. Inny i Obcy nie stanowią dla domu zewnętrznego zagrożenia, lecz coś, bez czego myślenie o domu jest niemożliwe. W stronę Innego prowadzą z domu liczne tropy. Szkic ten to próba prześledzenia najważniejszych z nich.

3

Czcigodne jarzmo metafory. Kilka uwag na marginesie Platońskiej paraboli jaskini

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2017

|

vol. 30

|

issue 3 (119)

EN

Apparently there is no metaphor more firmly established in philosophy than that of light which denotes truth, cognition, and meaning. In Plato, light is the bond that yokes together visibility and the faculty of sight. A hermeneutic analysis of the metaphor of ‘yoke’ engenders numerous issues, and the most important among them, as well as the most disturbing, is whether all we know and intuit about truth (or about our cognition, the idea of the Good, etc.) results from our knowledge of these important concepts, or rather it is a consequence of a thorough and detailed analysis of the metaphor of light itself. In other words, how much do we know about truth as such, and how much of this knowledge is our insight into the workings of light? Or is it rather the case that the tension between truth and light, the tension within the ‘yoke’ Plato refers to, does not prove as radical or aporetic as the initial alternative would suggest? Regardless of how we answer this question, it is indubitably worthwhile examining what the metaphor of light introduces into our understanding of truth, since an analysis of the metaphor in question may bring out the fundamental cognitive aporias and tensions we experience. The article analyzes, among others, the transcendent nature of light. Philosophies as diverse as Platonism, transcendental phenomenology, and the philosophy of encounter manifest a uniform approach to the understanding of light and tend to perceive its source outside the visible reality, whether they locate this source in the idea of the Good, in the transcendental ego or in Buber’s ‘Thou,’ thus considering each of them, respectively, a source of meaning. Heidegger’s considerations of the truth (aletheia) make the author confront another problem, namely, that of light obscuring darkness. However, does the issue in question concern the nature of the dark (e.g. evil) as such, or rather, does it manifest merely a language game valid within the scope of the metaphor of light? All these ideas prompt the conclusion about an irreplaceable status of the metaphor of light in philosophical thinking. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Nie ma chyba w filozofii silniej zakorzenionej metafory niż światło, mające wypowiadać prawdę, poznanie, sens. U Platona jest ono niezbędnym łącznikiem między tym, co widziane, a widzeniem samym. Łącznik ten Platon nazywa jarzmem. Hermeneutyczny namysł nad tą metaforą rodzi wiele pytań, z których bodaj najważniejsze, a na pewno najbardziej niepokojące brzmi: czy to wszystko, co wiemy i przeczuwamy na temat prawdy (poznania, idei Dobra itd.), wynika z wiedzy o tych doniosłych sprawach, czy też jest konsekwencją pieczołowitej i szczegółowej analizy samej metafory światła? Innymi słowy: ile wiemy o prawdzie samej, a ile o tym, jak działa światło? Być może napięcie w jarzmie pomiędzy prawdą a światłem nie okaże się tak radykalne i aporetyczne, jak w wypowiedzianej właśnie alternatywie. Zapewne warto jednak zobaczyć, co sama metaforyka światła wnosi do naszego rozumienia prawdy, przyglądając się metaforze można bowiem dostrzec fundamentalne aporie i napięcia. W artykule analizowana jest między innymi pozaświatowość światła. W filozofiach tak od siebie różnych, jak platonizm, fenomenologia transcendentalna czy filozofia spotkania, ujawnia się pewien wspólny wzór: wszędzie tam, gdzie wykorzystana zostaje metaforyka światła, światło umiejscowione zostaje – na różne sposoby – poza światem. Takim źródłem sensu może być idea Dobra, ale też transcendentalne Ja czy Buberowskie Ty. Poprzez przywołanie rozważań Heideggera o alethei autor dochodzi do kolejnego problemu: w świetle nie widać ciemności. Czy to stwierdzenie odnosi się do natury tego, co ciemne (np. zła), czy też jest tylko i wyłącznie grą językową, ważną jedynie w ramach metafory światła? Wszystko to prowadzi do pytań o niezastępowalność metafory światła w myśleniu filozoficznym.

4

Cudzoziemiec

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2017

|

vol. 30

|

issue 1 (117)

EN

In his complex philosophical output, the late Cezary Wodziński (died in 2016) repeatedly reflected on the figures of ‘stranger,’ or ‘foreigner,’ emphasizing their fundamental importance to the understanding of the problem of man. Among the figures of ‘stranger’ discussed by Wodziński was the Russian fool for Christ (yurodivy). To the yurodivy, the world with all its worldliness was not his homeland. His unsettling, unworldly behaviour was often perceived as blasphemous, offensive or foolish. At the same time, the fool for Christ provoked others to change their mentalities and transform their lives. He challenged their complacency and their sense of being at home, forcing them out of their worldliness. Wodziński reflected also on the figure of Odysseus who, on his return to Ithaca after a years long peregrination, played the role of a stranger, appearing secretly, disguised as an old man. Thus the king of Ithaca (the host) pretended to be a stranger (a guest) in order to identify those who were capable of showing hospitality. Both figures of ‘stranger’ reveal the paradox of hospitality, as well as the unbearable tension between being and not being ‘at home.’ According to Wodziński, these are not two different modes of existence, but two faces of the same condition: while being at home, one is simultaneously a stranger, one’s land is in fact a foreign land, and one’s rights to it may be questioned. The reflections put forward in the article attempt to follow the paths of Cezary Wodziński’s thought expressed in his project of apophatic anthropology spanning both ancient Greece and Russia. Translated by Patrycja Mikulska

PL

Zmarły w 2016 roku Cezary Wodziński w swej bogatej twórczości filozoficznej kilkakrotnie przyglądał się figurom obcego, cudzoziemca, wskazując na ich zasadnicze znaczenie dla zrozumienia problemu człowieka. Cudzoziemcem był ruski jurodiwy: przychodził do ludzi spoza świata jako Boży szaleniec. Jego ojczyzną nie był świat i jego światowość, dlatego też nieświatowe zachowanie jurodiwego zawsze budziło konsternację – było dla ludzi bluźnierstwem, obrazą lub głupotą. Jednocześnie swą obcością jurodiwy prowokował ludzi wokół siebie do zmiany myślenia i przemiany życia. Kwestionował ich dobre samopoczucie i poczucie bycia u siebie, wyrywał ich ze światowości. Cudzoziemcem był Odys, który przez wiele lat tułaczki przebywał z dala od domu. Nawet wracając na Itakę udawał obcego, przybywając po kryjomu, w przebraniu starca. Król Itaki (gospodarz) udawał cudzoziemca (gościa), aby rozpoznać tych, którzy potrafią okazać gościnność. Obydwaj cudzoziemcy wskazują na paradoks gościnności i nieznośne napięcie między byciem u siebie a byciem nie u siebie. Według Wodzińskiego nie są to dwa odmienne sposoby egzystencji, lecz dwie strony tego samego: będąc u siebie, jestem jednocześnie obcy, moja ziemia jest dla mnie samego ziemią cudzą, a moje prawa do niej są wątpliwe. Rozważania prowadzone w tym artykule próbują prześledzić drogi myślenia Cezarego Wodzińskiego w jego rozpiętym pomiędzy Grecją a Rosją projekcie antropologii apofatycznej.

5

Zagadka twarzy

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2016

|

vol. 29

|

issue 2 (114)

EN

The metaphor of the face is the central and simultaneously the most problematic concept of the philosophy of dialogue. Any attempt at cognitively ‘grasping’ the face of the Other involves numerous tensions which may be conveyed in a series of opposites such as: literality-metaphoricity, experience-encounter, concreteness-generality, and question-answer. The face cannot be reduced to either of the opposing poles, and it must be inevitably placed in-between them. Still the ‘in-between’ situation of the face is not tantamount to inertia since it causes a continuous dynamism responsible for the fact that the metaphor of the face is always ambiguous and imprecise. On the one hand, the problem of ‘grasping’ the face may be seen as evidence pointing to a weakness in human thinking. Yet on the other hand the indeterminateness of the face might reflect the only way to think the ‘Other’ as actually other, continuously evading philosophical categorization. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Metafora twarzy jest centralnym i jednocześnie najbardziej problematycznym pojęciem filozofii spotkania. Myślenie o twarzy Innego ujawnia liczne napięcia, które można zawrzeć w opozycjach: dosłowność-metaforyczność, doświadczenie-spotkanie, konkretność-ogólność oraz pytanie-odpowiedź. Twarz nie daje się zredukować do żadnego z opozycyjnych biegunów, myślenie musi umieścić ją Pomiędzy nimi. Jednak bycie Pomiędzy nie jest bezruchem, tylko ciągłą dynamiką, która sprawia, że metafora staje się wieloznaczna i nieprecyzyjna. Z jednej strony może to być odebrane jako słabość myślenia. Z drugiej jednak jest to być może jedyny sposób, by myśleć Innego jako Innego, jako ciągle wymykającego się filozoficznym kategoriom.

6

Granice mowy

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 1 2(97 98)

EN

The article presents the borderlands of speech, namely, those moments when the philosophical language encounters fundamental problems concerning expression. The borderline then is silence. The paper discusses four modi of silence: shame, perplexity, ignorance and mystery. Their analysis points to the need to transgress the borders of the unequivocal and precise language. Such a necessity appears already in the question itself the human being poses about what lies beyond the borders: the human being asks this question, and while asking, opens a certain perspective. Subsequently, two significant attempts at transgressing the borders of language are characterized, namely, the ones proposed by, respectively, Martin Heidegger and Martin Buber. Both philosophers were striving to describe the reality and experience that escape the possibility of discursive description, discursivelanguage being one «about something,» as opposed to Heidegger’s and Buber’s key concepts, namely, “being” and “You”. Thus the article attempts todiscover the methods by means of which both philosophers attempted to speak about what is difficult or utterly impossible to talk about. Translated by Dorota Chabrajska

7

Miejsca Abrahama

100%

KOT D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 4 (104)

EN

The present article attempts a philosophical analysis of selected Old Testament metaphors related to place and space. The starting point is provided by the Biblical stories about the character of Abraham. Thus the main issue addressed by the essay is that of the actual ‘place’ in which Abraham’s encounter with God occurs, of whether it belongs to a physical space, or rather – to use a metaphor – happens in Abraham’s inner self? An analysis of selected extracts from the Bible reveals the complexity of the metaphor in question: indeed, the literal and metaphorical denotations of the phrases that evoke space (e.g. place, approach, distance) tend to harmonize. While Abraham’s encounters with other Biblical characters occur in particular places in the sense of physical space, they simultaneously belong to the space of metaphor: between ‘Here’ and ‘There’, there is a way ‘In-Between’ which is open to encounter. The article refers to the considerations on place, space and Biblical imagery found in the writings of E ich Auerbach, Martin Heidegger and Emmanuel Levinas, thus making it possible to mentally grasp the ‘place of encounter’ which is the space of dialogue and remains unattainable by our everyday language. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Artykuł jest próbą filozoficznej analizy niektórych starotestamentalnych metafor związanych z miejscem i przestrzenią. Punktem wyjścia są opowieści o Abrahamie. Głównym pytaniem szkicu jest: Czym jest miejsce spotkania Abrahama z Bogiem? Czy chodzi o jakieś miejsce w przestrzeni fizycznej, czy też – w znaczeniu metaforycznym – o wnętrze Abrahama? Gdzie Abraham spotyka Boga? Analiza fragmentów biblijnych pozwala na zobaczenie złożoności metafory: sens czysto dosłowny terminów powiązanych z przestrzennością („miejsce” „zbliżenie” „oddalenie”) współgra z ich sensem metaforycznym. Spotkania Abrahama z ludźmi dokonują się jednocześnie w jakimś konkrecie przestrzeni fizycznej, jak też w swoistej przestrzeni zmetaforyzowanej. Między miejscami – Tu i Tam – w wędrówce Abrahama pojawia się droga, szczególne „miejsce między miejscami” – Pomiędzy – gdzie wydarza się spotkanie. W artykule przywołane zostały refleksje Auerbacha, Heideggera i Lévinasa na temat miejsca, przestrzeni i biblijnego sposobu obrazowania. Wszystko to pozwala dotknąć niemal nieuchwytnego dla potocznego języka „miejsca spotkania” – przestrzeni, gdzie wydarza się dialog.

Refine search results

7 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

7 KOT D.

1 2020

2 2017

1 2016

1 2014

1 2013

1 2012

Między rozmową a sporem. Próba fenomenologii dialogicznej

Obcy w domu. Pomiędzy swojością a innością

Czcigodne jarzmo metafory. Kilka uwag na marginesie Platońskiej paraboli jaskini

Cudzoziemiec

Zagadka twarzy

Granice mowy

Miejsca Abrahama