Search results

1

Pomezańskie parafie "de iure" jako filie diecezji elbląskiej "de facto"

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2016

|

vol. 17

33-70

EN

This article examines the processes of formation and disappearance of the parishes and other places of religious cult on the Pomesanian lands during the course of history. It also show quantity of acrage given to the parish churches of the pomesanian diocese, which are subsidiaries of contemporary parishes of the Diocese of Elblag.

PL

W artykule zbadano procesy powstawania i zanikania parafii i innych miejsc kultu religijnego na ziemiach pomezańskich na przestrzeni dziejów. Wskazno również na ilość akrów przekazanych kościołom parafialnym diecezji pomezańskiej, które są filiami współczesnych parafii diecezji elbląskiej.

2

Zabytkowy wystrój i wyposażenie pomezańskiego kościoła katedralnego w Kwidzynie

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2013

|

vol. 14

63-83

EN

The post-war hosts of the Pomesanian cathedral in Kwidzyn (since 1254) (oo. Franciscans Conv., then diocese priests) salvaged the monuments it housed. The cathedral was constructed between 1320 and 1355. It was the burial place of the three “condemned” grand masters (their graves were discovered in 2008) and the blessed Dorothy of Montau. Inside are preserved 32 (some in fragments) tombstones and epitaphs of Pomesanian bishops and dignitaries of the Teutonic Knights Order dated from the 14th to the 18th century and seven baroque tombstones; the mosaic of the St. John in the vat of boiling oil dated at ca. 1380 above the side entrance; the gallery of 17 Pomesanian bishops in the upper sanctuary, which was painted in the late 15th century; mural paintings on the side aisle walls of the main body of the church (biblia pauperum, although nowadays the main idea behind the paintings is not precise); oak throne of Hiob von Dobeneck (†1521 r.), an outstanding humanist, wooden pulpit from 1643, the main altar from around 1690 (now in the choir of the Chapter) Groeben family chapel form 1705 including the equipment; the organ front from the 2nd half of the 19th century, the present brick altar and pulpit from the 2nd half of the 19th century, the so-called 2 confessionals from 1715 with a canopy, the granite baptismal font from the 18 century; wooden crucifix from the 19th century and the Stations of the Cross made from artificial stone; three stained-glass windows of the 2nd half of the 19 century, two bells from 1512 and 1583, these objects of worship are high-class works of art. Just after the war was over, the historic equipment of the cathedral was protected from further damage. Subsequently, the cathedral parish commune carried out systematic conservation and renovation of the monuments (mural paintings were discovered). In this way, the cultural legacy, which is used again by Roman-Catholics after the Protestant period, has been saved for future generations. Finally, during the reforms following the Second Vatican Council, the equipment of the presbytery in the central aisle was adapted to the modernised service. Thus, the place of worship which the Pomesanian Cathedral has been and continues to be, is a “living” church, which has been adapted to the changing needs of worship (the cathedral of the bishop of Pomesania, the seat of the cathedral chapter, the city parish). After the diocese was converted to Protestantism, the interior was adapted to the evangelical style of worship (Protestants, Bohemian Brethren), and some of the interior decorations were damaged then. However, in the 19th century extensive renovation works of the cathedral were undertaken. These works have continued until now.

3

Kwestia polsko-czechosłowackiej współpracy wojskowej w Rosji (listopad 1917 – styczeń 1918). Koncepcje Tomáša G. Masaryka

100%

Wiśniewski J.

Dzieje Najnowsze

|

2017

|

vol. 49

|

issue 4

PL

Autor analizuje kwestie związane ze stanowiskiem przywódcy czechosłowackiego ruchu niepodległościowego Tomáša G. Masaryka wobec możliwości współpracy wojskowej między polskimi a czeskosłowackimi wojskami na Ukrainie pod koniec 1917 i na początku 1918 r.The author analyses problems related to the attitude taken by the leader of Czechoslovak independence movement Tomaš G. Masaryk towards possible military cooperation between the Polish and Czechoslovak troops in Ukraine at the end of 1917 and in the early 1918.

4

Wpływ księży dekanatu sztumskiego na proces utrwalania polskości i katolicyzmu na terenie Powiśla w latach 1919–1920

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2018

|

vol. 19

107-118

EN

The Sztum Decanate belonged, by the decision of the Treaty of Versailles of 28 June 1919, to the District of Kwidzyn. The Poles who resided here, following the lost Plebiscite, falling victim to terror, reached out for help to the Prime Minister of the Polish Government Wincenty Witos but he responded to them: “Those who are Polish, will come back to Poland. We will not go to war with the Germans for those few Poles”. The Poles in the Powiśle region established more informed and close communities than in other Polish regions of the Diocese. In particular, in the central part of the Sztum Decanate in the parishes of Postolin Straszewo, Stary Targ and Tychnowy. Some meritorious priests who consolidated Polishness shepherded those communities: 2 of them died in the Nazi era in the concentration camp in Sachsenhausen – the Blessed Fr. Władysław Demski and Fr. Bronisław Sochaczewski, and 4 other actively joined the Plebiscite work in favour of Poland: Fr. P. Mateblowski, Fr. F. Prus, Fr. S. Rosenau, Fr. F. Połomski, Fr. G. v. Palmowski; Fr. E. Gross. Those 8 priests distinguished themselves with zealous work among Polish parishioners, and the other 11priests did not leave any distinctive “marks” in favour of the Polish Catholic religious practices but neither did they take up any pro-German actions in their work, although they followed the instructions of the Frombork Bishop Curia. This engagement of priests in the “Polish” ministry translated effectively into a high percentage of pro- Poland vote in the Plebiscite.

PL

Dekanat sztumski należał, postanowieniem traktatu wersalskiego z 28. 06. 1919 r. do kwidzyńskiego okręgu kwidzyńskiego. Polacy tu mieszkający, po przegranym plebiscycie, doświadczając terroru szukali pomocy u premiera rządu polskiego W. Witosa, ale ten im odpowiedział: „Kto Polak, wróci do Polski. Z powodu tych kilku Polaków z Niemcami wojny prowadzić nie będziemy”. Polacy na Powiślu tworzyli bardziej uświadomione i zwarte skupiska, niż w innych polskich rejonach diecezji. Zwłaszcza w centralnej części dekanatu sztumskiego, w parafiach: Postolin, Straszewo, Stary Targ, Tychnowy. W tych wspólnotach duszpasterzowali zasłużeni dla polskości kapłani: 2 poniosło śmierć w okresie hitlerowskim w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen – błogosławiony ks. Władysław Demski i ks. Bronisław Sochaczewski, a 4 kolejnych włączyło się aktywnie w pracę plebiscytową na rzecz Polski: ks. P. Mateblowski, ks. F. Prus, ks. S. Rosenau, ks. F. Połomski, ks. G. v. Palmowski, ks. E. Gross. Tych 8 księży wyróżniało się gorliwą pracą wśród parafian Polaków, a pozostałych 11 duszpasterzy nie pozostawiło wyraźnych „śladów” na rzecz wspierania polskiej religijności katolickiej, ale też nie podejmowało działań proniemieckich w swojej pracy, chociaż wykonywali zalecenia fromborskiej kurii biskupiej. To zaangażowanie księży w „polskie” duszpasterstwo ujawniło się skutecznie w wysokim procencie głosowania za Polską w okresie plebiscytu.

5

Ocena dorobku naukowego i recenzja pracy „Współczesne modele pastoralnej działalności Kościoła” o. Ryszarda Hajduka CSsR

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2013

|

vol. 14

487-491

6

Bł. Dorota z Mątów Wielkich w pomezańskim Kwidzynie (1391–1394–XXI w.)

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2013

|

vol. 14

271-288

EN

Dorothy of Montau moved to Kwidzyn in 1391 and stayed at the house of women who were servants at the cathedral. Following her confession to rev. John of Marienwerder, she spent most of the day praying and mortifying herself. She refused to eat. It was already then that she started having visions, such as visions of Hell and Purgatory. She was then allowed to receive the Holy Communion more frequently and finally to build a hermitage (reclusory) adjacent the cathedral, where she wanted to devote herself entirely to the Creator, on the model of women mystics of the “devotio moderna” movement (her visions were described in the “Seven Graces” [Septililium] by father John of Marienwerder). On 2 May 1393 Dorothy was walked to the reclusory, where she found the right conditions and place to develop her contacts with God. She believed that “the soul becomes like God when (…) God, who is a form of the soul, imprints himself strongly in the intellect, feelings, that is in the will and memory.” This union required frequent consumption of the Eucharist, which Dorothy was encouraged to by Lord Jesus, and she accepted him with a great piety and awe. Father John accepted as genuine Dorothy’s revelations, including those about the condemnation of the Master of the Order Konrad von Wallenrod and punishment in Purgatory. Dorothy died on 25 June 1394 and on 30 October her body was laid in a special grave. Immediately documentation was sent to the Pope asking him for her elevation to the altars, as the faithful informed the chapter of miraculous healings through the intercession of Dorothy. Within a year, until 7 May 1405, 257 witnesses testified to Dorothy’s holiness and 112 accounts of miracles through the intercession of “blessed” Dorothy were reported. Her cult has continued ever since. The canonisation process did not even start because the documents were lost in Rome, so in 1486, the Pope ordered that notarised true copies of the original canonization process documents be submitted again. This time, lack of money prevented its completion. Despite this, the cult of “saint Dorothy” continued among the people of Pomezania, also in publications, and thus in 1636, bishop Jan Lipski ceremonially resumed in Kwidzyn the public worship of Dorothy. However, it was not until 1933 that the bishop of Warmia M. Kaller, supported by the synod of Gdansk, made a request to Rome for the elevation of Dorothy of Montau to the altars. Finally, on 9 January 1976, Pope Paul VI approved the cult of Dorothy shown to her from times immemorial. The mortal remains of blessed Dorothy were never found, because they were removed from the tomb in 1544. However, in 2007 a brick crypt was discovered in the bottom part of the of the Pomezanian cathedral presbytery, which could have been the original place of entombment of blessed Dorothy of Montau.

7

Protestanci, menonici i Żydzi w diecezji pomezańskiej (XVII – XVIII w.) w protokołach wizytacyjnych parafii

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2017

|

vol. 18

37-88

EN

In the modern period (seventeenth – eighteenth centuries) the Diocese of Pomesania lay within Royal Prussia (excluding Elbląg and Warmia), whereas Catholics were subject to the Crown since 1466. Still, they were unable to resist effectively against the pressure of Protestantism, especially in the cities of Prussia. Protestants gained religious privileges as early as 1543, but there was no cooperation with the Protestants in this region until after the end of the 16th century. The region witnesses the influx of various Protestant denominations, including Mennonites (Anabaptists), Calvinists and Lutherans. Groups of Mennonites came to Żuławy in the 1540s and 1550s (ca. 1526? to the area of Malbork), and in 1642 Władysław IV Vasa granted them a privilege to freely pursue their religious practices. The governor of Sztumfounded a Calvinist community in Jordanki, but it declined upon his death in 1675. The most numerous religious group were Lutherans, who settled down on royal and private estates andthen established their communities in Jordanki, Jasna and Rodowo, that is outside Royal Prussia. There was a small group of Jews, who traded in Sztum despite the prohibition issued bythe Teutonic Knights and were present in the village of Węgry in the mid-eighteenth century. Proponents of Lutheranism found temporary place of residence in the mansions of wealthy farmers and when they gained a group of worshipers, they would organise a prayer house and a school, where the preacher and the teacher lived. The third stage of their development was collecting funds to build their own church. However, they had to obtain the consent of the bishop to take up their pastoral activity, such consent being issued in the absence of the opposition from the Catholic priest. The local parish priest would lose „souls” and the income from tithes and Christmas offerings, although dissenters were under a parish obligation to make fees for services (baptism, wedding, funeral). To defend the position of the Catholic Church in the Diocese of Pomesania, the bishop did not agree to the construction of a church, house of prayer or the activities of the „heretic” pastor and teacher. Nevertheless, with the support of their followers, they strengthened their presence in Catholic parishes. There were conflicts between Catholics and Protestants in the seventeenth and eighteenth centuries, but they must be considered incidental, although Catholic priests did react differently. Many of them were admonished and encouraged by the bishop to be more vigilant and careful of the faithful, to see to it that children and youth are taught in a Catholic school andoppose any attempts by dissenters to organize work among Catholics. Nevertheless, residents of individual parishes did not oppose to Lutherans and Mennonites being buried in Catholiccemeteries. What is more, the so-called „Żuławy custom” was developed here, which was a model of coexistence between faithful of both religions. It was finally accepted by thebishop, who recommended that a separate part of the cemetery be allotted to them at the appropriate distance from the church. Followers of other denominations also achieved quitea lot as far as building their churches is concerned. More specifically, they built them at the following locations: Barcice (prayer house), Boręty, Dzierzgoń (chapel), Gnojewo, Jasna,Jordanki, Kaczynos, Kończewice, Kraśniewo, Krzyżanowo (chapel), Lasowice, Lichnowy, Lipinki, Lisewo (chapel), Łoza, Malbork, Marynowy, Myszewo, Niedźwiedzica, Nowa Cerkiew, Nowy Staw, Ostaszewo, Orłowo, Stalewo, Stara Kościelnica, Stare Pole, Świerki,Szawałd, Sztum, Tujsk, Tulice, Żuławki. Mennonites, on the other hand, who were defended by the Catholics because of their hard work and honesty, owned houses of prayer, among others, in: Barcice, Lubieszewo, Marynowy, Niedźwiedzica, Nowy Dwór [Gd.], Orłowskie Pole and Stogi. They were also used by residents of other villages.

PL

W okresie nowożytnym (XVII–XVIII w.) teren diecezji pomezańskiej rozciągał się na Prusy Królewskie (bez Elblęga i Warmii). Wyznanie katolickie mogło tutaj utrzymać się, ponieważ od 1466 r. ius patronatus należał do Korony. To jednak nie zablokowało skutecznie i nie chroniło tutejszych katolików przed naporem protestantyzmu, ponieważ już w latach 20.XVI stulecia pojawili się oni na tym terenie, zwłaszcza w miastach pruskich. Wojewoda malborksi Achacy Cema (Zehmen) już w 1543 r. uzyskał dla protestantów przywileje religijne. Mimo to, do końca tego stulecia brakowało tu współpracy katolików z protestantami, tym bardziej, że katolicy, mieszkańcy Prus Królewskich odczuwali nacisk luteran z Zachodu i prawosławia ze Wschodu. Napływali tu różne odłamy protestanckie, m.in. mennici (anabaptysci), kalwini, luteranie. Grupy mennonitów przybyły na Żuławy w latach 40–50. XVI w. (w okolicy Malborka ok. 1526 r.?), a 22 grudnia 1642 r. Władysłąwa IV obdarzyl ich przywilejem, zapewniający im tolerancję ich prywatnych praktyk religijnych. Natomiast starosta sztumski W.K. Güldenstern założył w Jordankach gminę kalwińską, ale ta upadła wraz z jego śmiercią w 1675 r. Jednak to luteranie (ewangelicy) tworzyli najbardziej liczną grupę wyznaniową po katolikach, a na terenie malborskiego osiadlali się w królewszczyznach i dobrach prywatnych, a polskojęzyczni protestanci korzystali ze zborów w Jordankach, Jasnej i Rodowie, czyli poza Prusami Królewskimi. Do tych grup wyznaniowych, w niewielkiej liczbie, dołączyli Zydzi, którzy Sztumie zajmowali się handlem, wbrew krzyżackiemu zakozowi osiedlania się w Prusach. Władze miasta ustaliły zasady powoływaniach ich przed sąd ławniczy. Jeszcze w połowie XVIII w. dobrze prosperowali w dobrach S. Wełpińskiego, który był właścicielem wsi Węgry, czyniąc to wbrew prawom. Ostatecznie zgodzono się, aby nie zatrudniał ich u siebie dłużej niż przez dwa tygodnie. Najpierw innowiercy, zwłaszcza propagatorzy luteranizmu, znajdowali w dworach zamożnych rolników swoje tymczasowe miejsce zamieszkania, skąd podejmowali działania nad pozyskiwaniem swoich zwolenników. Gdy zgromadzili grupę wyznawców ich poglądów, wówczas organizowali dom modlitwy, a zwłaszcza szkołę, gdzie mógł także zamieszkać predykant i nauczyciel. Trzecim niejako etapem ich rozwoju było zdobywanie środków na budowę własnej świątyni. Trzeba podkreślić, że na każdym etapie byli oni zobowiązani do uzyskania zgody biskupa na podjęcie swojej działalności pasterskiej, przy braku sprzeciwu katolickiego duszpasterza. Na te sytuacje wrogo patrzył miejscowy proboszcz, ponieważ tracił „dusze”, ale także dochody w postaci dziesięciny i kolędy, chociaż na zasadzie przymusu parafialnego innowiercy byli zobowiązani nadal je uiszczać. Nie powinien tez tracić opłat z posług okolicznościowych, jak chrzest, ślub czy pogrzeb, ponieważ ci mieszkańcy katolickiej parafii, którzy pragnęli udziału w tych uroczystościach religijnych pastora, predykanta, mieli obowiązek uzyskać od księdza zgodę na piśmie, uiszczając stosowną opłatę. Biskup bronił sytuacji Kościoła katolickiego w diecezji pomezańskiej, blokując przez brak zgody na zudowanie świątyni, domu modlitwy czy działalność duchownego i nauczyciela „hertyckiego”. Nie były to jednak do końca skuteczne działania, ponieważ wielokrotnie predykanci i nauczyciele, przy wsparciu swoich wiernych, utrwalali swoją obecność w parafiach katolickich. Na przestrzeni tych dwóch wieków zdarzały konflikty pomiędzy katolikami i protestantami, ale zaliczyć je należałoby do incydentalnych, chociaż nieco inaczej reagowali księża. Jednakże wielu z nich było napominanych i zachęcanych przez biskupa do większej czujności i troski o wiernych, a także pilnowania obowiązku uczenia dzieci i młodzieży w szkole katolickiej oraz sprzeciwianie się wszelkim próbom organizowania pracy innowierców wśród katolików. Należy jednak zaznaczyć, że mieszkańcy poszczególnych parafii nie sprzeciwiali się, aby grzebano na cmentarzu katolickim, m.in. luteran i menonitów. Nawet wypracowano tu „żuławski zwyczaj”, model współistnienia wiernych obu wyznań w tym zakresie, na co biskup ostatecznie przystali, polecając wydzielać oddzielną część cmentarną w stosownej odległości od kościoła. Również w zakresie budowania własnych świątyń innowiercy osięgnęli niemało. Z powyższego wynika, że wznieśli je w następujących miejscach: Barcice (dom modlitw), Boręty, Dzierzgoń (kaplicA), Gnojewo, Jasna, Jordanki, Kaczynos, Kończewice, Kraśniewo, Krzyżanowo (kaplica), Lasowice, Lichnowy, Lipinki, Lisewo (kaplica), Łoza, Malbork, Marynowy, Myszewo, Niedźwiedzica, Nowa Cerkiew, Nowy Staw, Ostaszdewo, Orłowo, Stalewo, Stara Kościelnica, Stare Pole, Świerki, Szawałd, Sztum, Tujsk, Tulice, Żuławki. Natomist mennonici, których bronili katolicy z racji ich pracowitości i uczciwości, posiadali domy modlitw m.in. w: Barcice, Lubieszewo, Marynowy, Niedżwiedzica, Nowy Dwór [Gd.], Orłowskie Pole, Stogi. W innych miejscowościach mieszkali przedstawiciele tej grupy, ale korzystali z posługi religijnej w innych miejscach.

8

Marta Kowalczyk, Święta Brygida Szwedzka i jej przesłanie religijne w świetle objawień zawartych w „Revelationes”, VERBINUM, Górna Grupa 2015, ss. 321

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2016

|

vol. 17

307-312

9

Historyczny kontekst ogłoszenia encykliki „Rerum novarum” przez Leona XIII w 1891 r. (z okazji 120 rocznicy jej ogłoszenia)

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2011

|

vol. 12

49-75

DE

Der Wiener Kongress (1815) stellte die „alte Ordnung“ wieder her (ancien regime). Gegen die Konservativen trat die Bourgeoisie auf, die nach Befreiung des Menschen aus den Armen der Tradition des monarchistischen Absolutismus und dem Willen nach Konkurrenzfreiheit in der Wirtschaft strebte, also nach Aufhebung der Zunftbeschränkungen. Auf dem Schauplatz der Geschichte erschien dann der Sozialismus, der die zahlenmäßig schnell wachsende Arbeiterklasse vor wirtschaftlicher Ausbeutung schützte (Liberalismus). Die in Europa aufkommenden wirtschaftlichen Krisen bewirkten revolutionäre Gärungen unter den Arbeitern, die einen Wechsel ihrer hoffnungslosen Lage verlangten, also nach sozialen Veränderungen strebten. Revolutionäre Züge wurden immer durch gesellschaftliche Bedürfnisse hervorgerufen: Die Bourgeoisie wollte die Politik beeinflussen, Bauern forderten die Abschaffung der Leibeigenschaft, und die volkstümlichen Massen wollten von Elend und Fabrikanten befreit werden. Bedeutende Wutausbrüche volkstümlicher Massen fanden statt: Juli Revolution 1830, „Völkerfrühling“ 1848, und in den Jahren 1871–1914 kämpften die Arbeiter mittels Streiks (Revolution von 1905 in Russland). Dank diesen Aktivitäten wuchs das Klassenbewusstsein, und die nächsten Wirtschaftskrisen führten mittelbar zur Steigerung des Ansehens und der Mitgliederzahl der sozialdemokratischen Parteien. Gesteuert wurden sie vom Internationalen Verband der Arbeiter (Internationale), gegründet 1864, deren Satzung und Manifest sich auf das „Kommunistische Manifest“ von Karl Marx von 1848 stützten. „Der Klassenkampf führt zur Diktatur des Proletariats“ (K. Marx), die sich auf revolutionärem Weg vollziehen wird, was in der Praxis die Oktoberrevolution in Russland 1917 gezeigt hat. Eine nicht zu große Gruppe von Geistlichen und Laien (O.H. Lacordaire, der gesegnete F. Ozanam) kam während der Julirevolution zu dem Schluss, dass gesellschaftliche Strukturreformen notwendig sind (Féicité de Lamenais), weil Wohltätigkeitsaktionen bzw. moralische Ermahnungen nicht mehr ausreichen, obwohl die katholischen Massen die realen Ausmaße der Arbeiterprobleme nicht bemerkten. Der Säkularisierungsprozess der intellektuellen Elite und des Arbeitermilieus erzwang von der Katholischen Kirche die Einführung neuer seelsorgerischer Formen, die die passiven Massen der Gläubigen aktivierten (Katechismusunterricht), was zur Gestaltung einer katholischen Weltanschauung und zur Aufnahme von Verantwortung der Gläubigen für die Kirche führte. Überdies musste die Kirche Stellung zu gesellschaftlichen Fragen nehmen, und daher wurde am 19. Februar 1878 im Konklave Kardinal J. Pecci auf den päpstlichen Thron als Leo XIII. (†1903) erhoben, der früher etliche Hirtenbriefe in dieser Sache veröffentlichte. Nach dreijährigem Pontifikat veröffentlichte er am 15. Mai 1891 die Enzyklika „Rerum novarum”, wogegen die Sozialisten ihr Programmmanifest schon 1848 erhalten hatten, was auf eine bedeutende Rückständigkeit der Kirche in gesellschaftlichen Fragen der Arbeiter hinweist. Nach Ansicht einiger war sie „erst ein schüchterner Versuch des Papsttums, sich der Bedeutung der Arbeiterprobleme zu besinnen und Ausdruck des Wunsches aktiver Teilnahme an ihrer Entwicklung” (R. Aubert). Die Stimme des Papstes war jedoch wesentlich, weil die größte moralische Autorität die Rechte der Arbeiter feierlich proklamierte und die Ungerechtigkeit des liberalen Systems feststellte. Er lehnte den Kapitalismus mit seinem Grundsatz des rücksichtslosen Gewinns zu Kosten einer gerechten Vergütung und auch den Sozialismus mit seiner Notwendigkeit von Änderungen auf revolutionärem Wege über die Verstaatlichung des Eigentums ab. Nun engagierten sich zahlreiche bewusstere Katholiken in gesellschaftlicher Tätigkeit. Aus der Beobachtung des heutigen Arbeitsmarktes ist ersichtlich, dass den heutigen Arbeitnehmer fast die gleichen Fragen berühren, die auch den Arbeiter des 19. Jahrhunderts betrafen, u. a. Arbeitsmangel, Lebensmittelteuerung, Geringer Einkommen, das der Familie den Unterhalt nicht gewährt, hohe Wohnungsgebühren, „Ausnutzung” der Arbeitnehmer – Verlängerung der Arbeitszeit ohne Bezahlung, Arbeit an Sonn- und Feiertagen, Verweigerung bzw. Kürzung des Urlaubs, fehlende Akzeptation von Gewerkschaften bzw. ernsthafte Begrenzung ihrer Aktivitäten. Dies sind lediglich nur manche Übel der heutigen Wirklichkeit.

10

Powołanie do istnienia i rozwój Seminarium Duchownego w Diecezji Warmińskiej

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2014

|

vol. 15

21-32

EN

Cardinal Stanisław Hosius, implementing the resolutions of the Council of Trent, founded in 1565 the college and seminary in Braniewo and entrusted its operation to the Jesuits. However, it was until 1567 that it started teaching 10 candidates for the priesthood. This was the first seminary to be established on the Polish territory. One of the Jseuits, a prefect called Regens, was in charge of education and the clerics where educated in a gymnasium (middle school) where theological and philosophical subjects were taught (from 1592). It is not known whether all candidates for ordination completed the five-class education, because the comment in „litterae dimisoriae” only pointed out the candidate had „scientia debiata” (required knowledge). In around 1808, due to a scarce number of clerics in the seminary the lectures were conducted irregularly and as professors neglected them, they were discontinued in 1811. Scarcity of priests in the diocese of Warmia urged this problem to be solved, because already at that time did not suffice to educate future priests in a „handicraft way”. Therefore, in 1818 the Prussia king established at the Gymnasium in Braniewo an independent unit called Lyceum Hosianum, or departament of philosophy and theology, which operated in symbiosis with the seminar between 1818 and 1912, and then between 1913 and 1945 with the Royal Academy. The new principal of the seminary, Fr. Joseph Scheill († 1835) developed a new style of running the seminary in Braniewo and as a result it approached the status of a university. In 1932, bishop M. Kaller (until 1947) quickly built a new seminary building which, however, was destroyed during air raids in 1945. After the war, in 1947, the seminary of the diocese of Warmia was re-established in Olsztyn where the diocese administrative centre was set up. From 1974, Warmian seminarians, with the consent of Rome, coulddefend their master’s theses at the Catolic University of Lublin, from 1981 at the Pontifical Academy of Theology in Krakow, and in 1999 the seminary, as the Faculty of Theology, became part of the nascent University of Warmia and Mazury in Olsztyn.

11

Recenzja pracy habilitacyjnej oraz dorobku naukowego ks. Marka Żmudzińskiego

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2014

|

vol. 15

461-467

12

Warmińskie wizytacje kromerowskie

100%

Wiśniewski J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1981

|

vol. 43

181-202

EN

-

13

Symbolika i znaczenie zamku krzyżackiego w Malborku

100%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2012

|

vol. 13

7-25

EN

The architecture of the Teutonic Knight’s Castle in Malbork was finally shaped in the first half of the 14th century. It was one of the grandest aristocratic residences, being the seat of the Grand Master of the Teutonic Order from 1309 to 1457. The monumental structure testified to the power of the Order which ruled over a rich territory protected by the Patroness Blessed Virgin Mary, situated on the east side in an external niche of the presbytery of St. Anne‘s Chapel. As each castle, it performed the basic functions: that of an abbey, a strategic function of a fortress and an economic management centre. As the residence of the Grand Master it was also the capital of the monastic state. Malbork, because of the relics that were kept there, especially those of the Holy Cross, was also a pilgrimage centre. After a few centuries and the partition in 1772, when it was the venue of the homage paid by the people to the Prussian king, the Malbork Castle became more and more politicised, by linking its old Teutonic past with the current political situation in Germany, emphasizing the merits of the Order in the propagation of the German culture in this area and the Germanity of these territories, although Nazi authorities considered they should be connected only where their relics remained, such as the Castle in Malbork. The last time it became a political symbol of “the German survival power” was when it was announced a stronghold during the battles about Malbork and the castle during World War II. By abandoning and getting rid of political determinants, which distorted the truth, the International Historical Commission initiated work on a reliable and objective presentation of the history of the presence of the Teutonic Knights in Prussia. All politicised for contemporary purposes was abandoned, “considering the Teutonic Order more comprehensively than before, not only in the context of the history of Prussia. This was certainly a result of border changes after 1945, but also – hopefully – a result of common sense”. (H. Boockmann).

14

Wybrane zagadnienia związane z użyciem broni palnej do przestępczego uśmiercania zwierząt

33%

Markiewicz D., Bartyzel B. J., Borusiński M., Bogiel G. B., Staszak A., Misiewicz J., Dierzęcka M., Wiśniewski J.

Problemy Kryminalistyki

|

2018

|

issue 301

14-20

EN

The issue of post-mortem examination of animals, whose death occurred as a result of suffered gunshot wounds, is very rarely discussed in literature, most often on the occasion of researching into and describing other problems. This article presents an attempt to bring together the achievements of veterinary forensics in this area. As a starting point, the current legal regulation was adopted, pointing to penal sanctions resulting from the illegal use of weapons in relation to animals. Subsequently, the possibilities of using modern imaging techniques in post-mortem examinations carried out by veterinarians at the request of law enforcement agencies were presented. The scientific reports discussed herein have been supplemented by examples of sectional examinations carried out at the request of law enforcement agencies in Polish scientific institutions. The article indicates that the results of examination of gunshot wounds suffered by people in various circumstances may be used for the purpose of issuing forensic veterinary opinions, just as the results of examination of gunshot wounds of large mammals may be helpful in examining the effects of gunshot injuries in humans.

PL

Zagadnienie badania pośmiertnego zwierząt, których śmierć nastąpiła wskutek doznanych ran postrzałowych, jest w literaturze podejmowane bardzo rzadko, najczęściej przy okazji badania i opisywania innych problemów. Niniejszy artykuł jest próbą zebrania dotychczasowych osiągnięć weterynarii sądowej w tym zakresie. Jako punkt wyjścia omawianych zagadnień przyjęto aktualną regulację prawną, wskazując na sankcje karne wynikające z nielegalnego użycia broni w stosunku do zwierząt. Następnie przedstawiono możliwości wykorzystania nowoczesnych technik obrazowych w badaniach pośmiertnych prowadzonych przez lekarzy weterynarii na zlecenie organów ścigania. Omawiane doniesienia naukowe wzbogacone zostały przykładami badań sekcyjnych wykonywanych na zlecenie organów ścigania w polskich placówkach naukowych. W artykule wskazano, że wyniki badania ran postrzałowych doznanych przez ludzi w różnych okolicznościach mogą być wykorzystywane w opiniowaniu sądowo-weterynaryjnym, podobnie jak wyniki badań ran postrzałowych dużych ssaków mogą być pomocne przy badaniu skutków obrażeń postrzałowych u ludzi.

Refine search results

11 Studia Elbląskie

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Dzieje Najnowsze

1 Problemy Kryminalistyki

14 Wiśniewski J.

1 Bartyzel B. J.

1 Bogiel G. B.

1 Borusiński M.

1 Dierzęcka M.

1 Markiewicz D.

1 Misiewicz J.

1 Staszak A.

2 2018

2 2017

2 2016

2 2014

3 2013

1 2012

1 2011

1 1981

Pomezańskie parafie "de iure" jako filie diecezji elbląskiej "de facto"

Zabytkowy wystrój i wyposażenie pomezańskiego kościoła katedralnego w Kwidzynie

Kwestia polsko-czechosłowackiej współpracy wojskowej w Rosji (listopad 1917 – styczeń 1918). Koncepcje Tomáša G. Masaryka

Wpływ księży dekanatu sztumskiego na proces utrwalania polskości i katolicyzmu na terenie Powiśla w latach 1919–1920

Ocena dorobku naukowego i recenzja pracy „Współczesne modele pastoralnej działalności Kościoła” o. Ryszarda Hajduka CSsR

Bł. Dorota z Mątów Wielkich w pomezańskim Kwidzynie (1391–1394–XXI w.)

Protestanci, menonici i Żydzi w diecezji pomezańskiej (XVII – XVIII w.) w protokołach wizytacyjnych parafii

Marta Kowalczyk, Święta Brygida Szwedzka i jej przesłanie religijne w świetle objawień zawartych w „Revelationes”, VERBINUM, Górna Grupa 2015, ss. 321

Historyczny kontekst ogłoszenia encykliki „Rerum novarum” przez Leona XIII w 1891 r. (z okazji 120 rocznicy jej ogłoszenia)

Powołanie do istnienia i rozwój Seminarium Duchownego w Diecezji Warmińskiej

Recenzja pracy habilitacyjnej oraz dorobku naukowego ks. Marka Żmudzińskiego

Warmińskie wizytacje kromerowskie

Symbolika i znaczenie zamku krzyżackiego w Malborku

Wybrane zagadnienia związane z użyciem broni palnej do przestępczego uśmiercania zwierząt