Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Problematyzacja obiektywności w naukach społecznych

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2015
|
vol. 51
|
issue 2(204)
191-198
PL
Historia idei pokazuje, że obiektywność to całkiem nowe pojęcie. Jej epistemologiczne znaczenie wynika z nowożytnej idei poznania jako procesu produktywnego, twórczego i konstrukcyjnego. Właściwości te nabierają szczególnego znaczenia w naukach społecznych. Nauki te wnoszą do nowoczesnej problematyzacji wiedzy w kategoriach obiektywności nowe aspekty – praktyczny i intersubiektywny. Główna teza artykułu brzmi następująco: w przeciwieństwie do nauk przyrodniczych warunki obiektywności poznania w naukach społecznych mają specyfi czny sens o b i e k t y w i z a c j i s p o ł e c z n y c h p r a k t y k, a nie technologicznej obiektywizacji wiedzy. Ontologiczne podstawy obiektywności nauk społecznych mają charakter praktyczny a nie technologiczny.
EN
History of ideas shows, that objectivity is quite new. Its epistemological signifi cance emerges from modern idea of cognition as a productive, creative and constructional process. These features has acquired special signifi cance in social sciences. Social sciences contribute to this modern problematization of knowledge in terms of objectivity practical and intersubjective aspects. The main thesis of the paper is as follows: In contrast to natural sciences the conditions of objectivity of cognition in social sciences has specifi c sense of o b j e c t i v i z a t i o n o f s o c i a l p r a c t i c e s and by no means technological objectivization of knowledge. An ontological foundation of objectivity of social sciences has practical, not technological sense.
2
Content available remote

DISCOVERY OF ZNANIECKI. UNFULFILLED RECEPTION OF FLORIAN ZNANIECKI'S WORKS (Odkrywanie Znanieckiego. O niezrealizowanej recepcji Floriana Znanieckiego)

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Rocznik Lubuski
|
2008
|
vol. 34
|
issue 2
123-141
EN
The discovery of Florian Znaniecki's oeuvre is like the discovery of America: when you think you know something, you realize that it is less then you knew before. A synthesis of Znaniecki's legacy is still a challenge. Are Znaniecki's ideas up to date? Is there anything intriguing for contemporary sensibility? Those questions occur in many commentaries and that way of thinking makes a wide rut for interpreters. But there is another, narrower mode for those questions: what about the unfulfilled reception of Znaniecki's works? The motivation for this approach can be explained in the following way: the separation of philosophical ideas from sociological ones within Znaniecki's oeuvre is as superficial and useless as frequently occurring in its reception. Naturally, commentators' preferences, the biliguality of Znaniecki's texts, the interests and goals of the author and the readers are circumstances conductive to many interpretations and misinterpretations as well. There are typical ways of reading and mis-reading every text which stand the test of time. But in the case of Znaniecki's works we have to do with particular omissions and misunderstandings. To avoid this, the paper offers a commentary on two of Znaniecki's ideas which meet such unfulfilled receptions: first, the idea of 'concrete reality' as a habitat of a non-Cartesian subject, and second, the idea of 'experience' being an alternative to the scientific idea of experience.
3
Publication available in full text mode
Content available

Epistemocentryzm jako epistemologiczna przeszkoda nauk społecznych

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2011
|
vol. 47
|
issue 2(188)
165-182
EN
Rationality, intersubjectivity, and objectivity have been conceived as primary epistemological categories from the begining of modern epoch. They characterize knowledge or subjects of knowledge, or even their activity - cognition. Epistemocentrism - in P. Bourdieu view typical to modern thinking - and supporting it epistemological fundamentalism are nothing else but limitation of the meaning of these categories. In the bygone times, epistemocentrism was useful, but now is a simply anachronism in the face of modern roles of knowledge in societies and in the face of growing progress of social sciences. Today, science and its contribution in the social worlds are not the same as once. Therefore, the need arises for revision of epistemocentrism as well as for the fulfillment of the 'epistemological gap' which emerged from collapse of epistemological fundamentalism. I think that there is a room for the new 'philosophical partition of reality' emancipated from Cartesian despotism of ego cogito and recovering intuitional insights in the social life of the ancient thinkers as Aristotle. In the paper, I concentrate on thesis that epistemocentrism is an epistemological obstacle in the social sciences and source of their crises.
4
Content available remote

Polscy myśliciele o nauce. Wprowadzenie

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2020
|
vol. 8/2
175-176
5
Content available remote

Florian Znaniecki o nauce. Perspektywa onto-epistemologiczna

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2018
|
vol. 6
275-284
PL
Floriana Znanieckiego rozumienie nauk społecznych możemy wpisać w szerszy projekt filozoficzny, który nazywam onto-epistemologią społeczną. Główny cel artykułu to rekonstrukcja filozofii Znanieckiego jako wysiłku badawczego nakierowanego na zbudowanie podstawy nauk społecznych w sensie zakładanym przez XIX-wieczny fundamentalizm, to jest jako poszukiwane podstaw uprawomocnienia nauk. Choć cel ten nie był oryginalny to oryginalne i owocne były środki i sposoby ich stosowania w podejściu Znanieckiego. Onto-epistemologiczne podejście Znanieckiego unika Kartezjańskich i Kantowskich dualizmów, a przede wszystkim unika mono-subiektywnego rozumienia podmiotu. Stopniowanie realności w odniesieniu do przedmiotu nauk społecznych, obiektywność jako przynależność do wielu systemów przedmiotowych to podstawowe wynalazki Znanieckiego dokonane na tej drodze. Główna przesłanka onto-epistemologii może być wyrażona następująco: Ludzkie „poznaję” czy „wiem” jest ufundowane w ludzkim (społecznym) „jestem”, a to z kolei istnienie zawiera niezbywalny moment epistemiczny.
EN
I include Florian Znaniecki’s understanding of cultural sciences into a wider philosophical project which I call social onto-epistemology. The main aim of the paper is to reconstruct Znaniecki’s philosophy as a research effort to set the foundation of social sciences; the “foundation” is meant here as it is meant in 19th philosophical fundamentalism, i.e. as the search for the basis of legitimisation of social sciences. Despite of the non-originality of this aim, the measures and modes of its application in Znaniecki’s approach were fruitful. The onto-epistemological approach avoids Cartesian and Kantian dualisms and, pre-eminently, the monosubjective understanding of the cognitive subject. The graduation of realness with regard to the object of social science, objectivity as belonging to many systems of cultural objects are main invention on this path. The main onto-epistemological premise of Znaniecki’s strategy is as follows: Human knowledge is deeply rooted in human social existence, and the human mode of existence, in turn, contains necessarily and essentially an epistemic component.
6
Content available remote

POLSCY MYŚLICIELE O NAUCE

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2018
|
vol. 6
197-198
PL
Polscy myśliciele o nauce – tak zatytułowaliśmy niniejszy blok w czasopiśmie FILOZOFIA I NAUKA. Będziemy w nim przypominać Czytelnikom autorów, którzy odgrywając niejednakową rolę w swych środowiskach wpisali się jednak w szerszy nurt myśli filozoficznej. Ich postacie ukazują różnorodne orientacje filozoficzne, wskazują też różnorodne miejsca historyczne, w jakich kształtowały się poglądy na naukę. Ona sama także zajmowała w ich myśli miejsca znaczące więcej lub mniej. Tak skierowane retrospektywnie spojrzenie pozwala – jak się spodziewamy – nie tylko przypomnieć Autorów, których śmierć wyobcowała ich myśl z obiegu komunikacyjnego współczesnej społeczności uczonych; pozwala także na konfrontację ich dorobku ze współczesną polską (i nie tylko) filozofią nauki. Ten spontanicznie powstający w przeszłości i nawarstwiający się w historii myśli pluralizm podejść do nauki – być może nieoczekiwanie – staje się dziś ważnym wielogłosem filozoficznym nie tylko w kontekście retrospektywnego ustalania źródeł tradycji badawczych zasługujących zdaniem współczesnych na kontynuację. Nie mniej istotnym kontekstem tej retrospektywy jest narastająca współcześnie wśród badaczy-filozofów świadomość wagi wielostronnego uwikłania nauki w konteksty świata realnego. Marginalne niegdyś, a dziś eksponowane, podejścia badawcze (vide Ludwik Fleck!) to oznaka przemian samej nauki i jej ról w świecie współczesnym. Nauka jako twór instytucjonalny, jako uczestnik i motor technologicznych rewolucji, jako uczestnik politycznych gier ukazuje swe rozliczne oblicza i rodzi filozoficzne skrupuły i rozterki. Tak czy inaczej skłania filozofów, a nie tylko filozofów nauki i metodologów, do zabrania głosu. Planowaną w dalszych numerach FILOZOFII I NAUKI serię artykułów otwiera pięć: Pierwszy tekst współautorski (Andrzeja Bronka i Moniki Walczak) Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne, prezentuje lubelskiego filozofa i historyka nauki, metodologa, Stanisława Kamińskiego, autora licznych prac, wśród których szczególne miejsce zajmuje jego opus vitae – Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, które jest też niewątpliwym osiągnięciem dydaktycznym. Na tym podręczniku wychowały się kolejne pokolenia filozofów. Autorzy oprócz rekonstrukcji głównych teorii i idei oraz ich ewolucji w kolejnych wydaniach, pytają o aktualność myśli Kamińskiego. Drugi w kolejności tekst Spór o naukowość filozofii. Na marginesie Zdzisława Cackowskiego dyskusji z fenomenologią, autorstwa Józefa Dębowskiego, przybliża sylwetkę (również lubelskiego filozofa) zmarłego w 2016 roku prof. Zdzisława Cackowskiego. Autor lokuje filozofię nauki Cackowskiego w kontekście sporu filozoficznego, jaki on sam, fenomenolog z wyboru, prowadził ze swym nauczycielem, marksistą Cackowskim. „Pomimo silnie zaakcentowanych wątków biograficznych – pisze Dębowski – oraz pierwszoosobowej formy narracji, mam nadzieję, że równie wiernie udało mi się odtworzyć podstawowe zręby stanowiska Profesora Z. Cackowskiego w kwestii wzajemnych relacji filozofii i nauk szczegółowych — relacji ujętych m.in. przez pryzmat Jego stosunku do fenomenologii.” Trzeci tekst – Stefana Amsterdamskiego pojęcie ideału wiedzy naukowej: w stronę nowej koncepcji podmiotu nauki – stanowi omówienie Amsterdamskiego koncepcji filozofii nauki. Autorka, Anna Michalska, umieszcza Amsterdamskiego vis-a-vis takich czempionów filozofii nauki jak Karl R. Popper, Thomas S. Kuhn, Paul Feyerabend czy Imre Lakatos. Odrębności i znaczenia myśli Amsterdamskiego w tym kontekście upatruje zaś głównie w koncepcji ideałów nauki. To ono zapewnia szerszą niż tylko metodologiczną perspektywę filozofii nauki, niezbędną wobec dynamiki przemian samej nauki i jej ról w społeczeństwie. Autorka podejmuje też próbę reinterpretacji koncepcji Amsterdamskiego w kontekście współczesnych rozważań nad nauką, a konkretnie odnosi ją do teorii aktora-sieci (ANT). Kolejny tekst zatytułowany Florian Znaniecki o nauce. Perspektywa onto-epistemologiczna ma na celu rekonstrukcję Floriana Znanieckiego filozofii podstaw nauk społecznych. Choć zadanie, jakie sobie stawiał Znaniecki wpisuje się w jeszcze dziewiętnastowieczną filozofię, gdzie zagadnienie uprawomocnienia poznania naukowego jest jej głównym tematem, to sposób w jaki podchodzi do niego Znaniecki jest wielce oryginalny. Autorka stawia tezę, iż spoiwem tego podejścia jest onto-epistemologia społeczna. Blok zamyka tekst autorstwa Grzegorza Pyszczka – Społeczna rola mędrca. Wokół koncepcji Floriana Znanieckiego – wpisujący się w tematykę społecznych ról ludzi wiedzy rozwijaną przez Floriana Znanieckiego w ramach socjologii wiedzy rozumianej jako socjologii ludzi tworzących wiedzę. Mędrzec – stwierdza za Znanieckim autor – to szczególny rodzaj człowieka wiedzy, który może odegrać swą rolę w warunkach wyartykułowanego sporu poznawczego. Jaką rolę może odegrać ten typ człowieka wiedzy w warunkach współczesnej instytucjonalizacji wiedzy naukowej? Jak ta sama kwestia kształtuje się w szerszym, kulturowym kontekście funkcjonowania wiedzy? – to pytania, które stawia Autor.
7
Content available remote

Filozofia nauk społecznych – teoria i praktyka. Wprowadzenie do bloku tematycznego

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2016
|
vol. 4
189-190
8
Content available remote

Obiektywność a obiektywizacja w naukach społecznych

100%
Kuszyk-Bytniewska M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2017
|
vol. 5
187-196
PL
Obiektywność to kategoria mająca podwójne odniesienie; do poznania jako wartościowa jego cecha i do bytu jako określenie rzeczywistego istnienia tego, co domniemane jako realne. Tym niemniej nowożytne pojęcie obiektywności zmierza ku jego epistemologicznej interpretacji i dostosowane jest do nauk przyrodniczych, nie zaś społecznych. Tak więc na gruncie nauk przyrodniczych zrównano obiektywność z metodologiczną neutralizacją subiektywności. Ten powszechnie akceptowany pogląd stał się bardziej skomplikowany, gdy do głosu dochodzą nauki społeczne. Wskazanie na społecznie określone cechy obiektywności to punkt komplikacji w historii tego pojęcia, ponieważ nauki społeczne są uwikłane we wskazane powyżej podwójne odniesienie. W rezultacie wyłoniła się zasadnicza kwestia: problem relacji między obiektywnością a obiektywizacją jako praktycznym procesem urzeczywistnienia. Wzajemna zależność obiektywizacji i obiektywności wprowadza do teorii społecznej onto-epistemolgiczne charakterystyki obydwu określeń. Uczestniczą one na równi w problematyzowaniu pojęcia rzeczywistości społecznej. Głównym celem artykułu było ukazanie i dyskusja tego zagadnienia. W konkluzji zmierzam do wskazania swoistego statusu obiektywności w naukach społecznych.
EN
Objectivity is a category which has double reference: to cognition, as its valuable trait, and to being, as a very existence of what is assumed as real. Nonetheless, modern concept of objectivity lean toward epistemological interpretation and is accommodate to requirements of modern natural science, but not to needs of social sciences. Thus, in a ground of natural sciences, objectivity is equating with methodologically carrying neutralization of subjectivity. This received view becomes more complicated as social sciences allowed to speak. An exposure of socially determined traits of objectivity is a point of complication in a history of its interpretation, because social sciences are entangled with a double reference mentioned above. As a result, essential question emerged: a problem of relation between objectivity and objectification as a practical process of realisation. Interdependence of objectivity and objectification puts into social theory an onto-epistemological characterisation of both qualification. They participate in the problematisation of a concept of social reality to the same extent. The main purpose of paper is to show and discuss the problem. The conclusion is intended to indicate special status of objectivity in social sciences.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.