Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Rady muzealne jako nadrzędne jednostki organizacji muzeów i ochrony zabytków w Polsce w latach 1918-1939

100%
Merta-Staszczak A.
Ochrona Zabytków
|
2021
|
issue 2
145-164
PL
Jednostką strategiczną, zarządzającą powstawaniem, rozwojem i strukturą sieci polskich muzeów państwowych w okresie dwudziestolecia międzywojennego, miała być Państwowa (Centralna) Rada Muzealna oraz wspierające ją jednostki terenowe. Prace nad ich powstaniem prowadzono w latach 20., a następnie 30. XX wieku. W obu przypadkach początkowo miały bardzo szeroki zakres działań, a efektem ich pracy w perspektywie półwiecza miała być nowoczesna, dobrze zorganizowana sieć muzeów zaspokajających potrzeby nie tylko oświatowe, ale i naukowe. Pomimo tych planów zakres zadań szybko uległ zmniejszeniu, a już w kolejnych latach rola rady i jej oddziałów ograniczała się do teoretycznych dyskusji lub opiniowania budowy nowych muzeów. Celem artykułu jest ukazanie okoliczności powołania oraz funkcjonowania rad muzealnych, a także realizowanych przez nie zadań. Został on oparty przede wszystkim na materiałach archiwalnych Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, któremu podlegała Państwowa Rada Muzealna, oraz na publikacjach z tego okresu i późniejszych.
EN
The State (Central) Museum Advisory Board and its supporting field units were to be the strategic unit managing the establishment, development and structure of the network of the Polish state-owned museums in the interwar period. The efforts to establish them were carried out in 1920s and then in 1930s. In both cases, they initially encompassed a very wide range of activities, and the result of their work, in the perspective of half a century, was to be a modern, well-organised network of museums satisfying not only educational, but also scientific needs. Despite these plans, the scope of tasks quickly diminished, and already in the following years the role of the board and its branches was limited to theoretical discussions or giving opinions on the construction of new museums. This article aims at the presentation of circumstances of establishment and operation of museum advisory boards as well as tasks performed by them. The paper is based first and foremost on the archival materials of the Ministry of Religious Denominations and Public Education, to which the State Museum Advisory Board was reporting, as well as on publications from that period1 and later times.
2
Publication available in full text mode
Content available

Ochrona zabytków, przyrody i krajobrazu w warunkach reformy rolnej w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym

100%
Merta-Staszczak A.
Ochrona Zabytków
|
2020
|
issue 1
111-129
PL
Odbudowa państwa polskiego po 1918 r. wymagała podjęcia wielu decyzji dotyczących powołania nowej administracji, instytucji oraz przeprowadzenia reformy gospodarczej, której celem było upełnorolnienie chłopów nieposiadających ziemi lub utrzymujących się z nieefektywnych gospodarstw karłowatych. Nowy kierunek polityki nie tylko przyczynił się do zmian w strukturze własnościowej gospodarstw, ale poważnie zagroził funkcjonowaniu wielkich majątków ziemiańskich i zachowaniu znajdujących się tam dworów, pałaców oraz innych obiektów historycznych. W tej sytuacji podjęto próby, inicjowane przede wszystkim przez towarzystwa naukowe, wprowadzenia dodatkowych aktów prawnych chroniących historyczne budynki, zespoły architektoniczne oraz wyjątkowe tereny krajobrazowe. Projekty przewidywały nie tylko wydawanie ogólnokrajowych zarządzeń, ale również budowę całej struktury organizacji odpowiedzialnych za zachowanie obiektów i miejsc zabytkowych oraz działania na rzecz popularyzacji wiedzy o nich.
EN
The reconstruction of the Polish state after 1918 required many decisions concerning the establishment of a new administration, institutions and economic reform, the aim of which was the so-called upełno-rolnienie (an increase in the size of a small agricultural holding by a sufficient amount of land) of peasants who did not own land or made a living from inefficient small farms. The new policy direction not only influenced the changes in the ownership structure of farms, but also seriously threatened the functioning of large landed estates and the preservation of manors, palaces and other historical objects located there. In this situation, attempts were made, initiated mainly by scientific societies, to introduce additional legal acts protecting historical buildings, architectural complexes and unique landscape areas. The projects provided not only for the issuing of nationwide orders, but also for the construction of the entire structure of organizations responsible for the preservation of historic buildings and sites and activities to promote knowledge about them.
3
Publication available in full text mode
Content available

Rola gmin w zagospodarowaniu zabytkowych nieruchomości na Dolnym Śląsku

100%
Merta-Staszczak A.
Ochrona Zabytków
|
2016
|
issue 2
191-217
PL
Gminy są właścicielami około 20 proc. obiektów zabytkowych na Dolnym Śląsku, a ich zadaniem jest ten zasób chronić oraz wykorzystywać na potrzeby turystyczne, społeczne i edukacyjne. Ze względu na różnorodność i dużą liczbę zabytków jest to przedsięwzięcie trudne w realizacji. Głównymi barierami są: brak funduszy, zły stan techniczny budynków, wandalizm, ale też w wielu przypadkach niedostateczna wiedza i zaangażowanie osób odpowiedzialnych za zachowanie dziedzictwa kulturowego. Celem artykułu jest analiza działań podjętych przez wybrane gminy wiejskie, miejskie i miejsko-wiejskie Dolnego Śląska w zakresie wykorzystania zabytków nieruchomych zlokalizowanych na ich terenie, zabezpieczenia i zachowania, odnowy, adaptacji do nowych funkcji oraz udostępniania mieszkańcom i turystom. Ważnymi aspektami tych działań jest wdrażanie projektów z wykorzystaniem środków krajowych i unijnych oraz podejmowanie współpracy z innymi jednostkami, szczególnie ze stowarzyszeniami i administracją państwową.
EN
Communes own approx. 20 per cent of historic monuments in Lower Silesia. Their mission is to protect them and utilise them for tourist, social, and educational purposes. Due to the large number and diversity of monuments, it is an objective that is difficult to accomplish. The main obstacles are: lack of funds, poor technical condition of buildings, and vandalism, but in many cases, also insufficient knowledge and involvement of persons responsible for the preservation of cultural heritage. The aim of this article is to analyse activities undertaken by selected rural, urban, and rural-urban communes of Lower Silesia in respect of making use of immovable monuments located within their area, securing, preserving, and restoring those monuments, and adapting them to serve new purposes, as well as making them available to the locals and to tourists. Important aspects of such activities are the implementation of projects using national and EU funds and cooperation with other entities, in particular associations and public administration.
4
Publication available in full text mode
Content available

Czynniki wpływające na stan zachowania obiektów zabytkowych po 1945 roku na Dolnym Śląsku

100%
Merta-Staszczak A.
Społeczeństwo i Ekonomia
|
2016
|
issue 1(5)
27-46
EN
Historical residential complexes containing castles, mansions, palaces, parks and farms, are an important part of the cultural heritage of Lower Silesia. It is a big collection diversified in terms of historical and aesthetical values. Despite this, after 1945 they were not covered by a special protection and were subject to a number of factors adversely affecting their state of preservation. This was especially true of undeveloped buildings and of those lacking responsible owners. The biggest damage done in historical objects was the result of human activities, which consisted of both intentional devastation and failure to carry out adequate repair and renovation in accordance with the principles of conservation. The destruction of monuments was intensified by the atmospheric phenomena such as rain, high winds, high temperatures, frost, floods and fire.
5
Publication available in full text mode
Content available

Konfiskata majątku poniemieckiego i opuszczonego na Dolnym Śląsku przez instytucje państwowe w latach 1945–1956

100%
Merta-Staszczak A.
UR Journal of Humanities and Social Sciences
|
2018
|
issue 3(8)
43-61
PL
Odbudowa zdewastowanych w trakcie działań wojennych terenów przyłączonych do Polski po 1945 r. była priorytetowym zadaniem nowych władz. Od przywrócenia dawnej roli miejskim ośrodkom przemysłowym i kulturalnym oraz rekonstrukcji gospodarstw rolnych i produkcji rolnej zależały bowiem odbudowa oraz rozwój całego regionu. Podstawowymi barierami w tym procesie były zniszczona infrastruktura, braki materiałowe, niewystarczająca ilość środków transportu, maszyn i narzędzi, ale również szczególnie wykwalifikowanych zasobów ludzkich. Aby uzupełnić niedobory, rozpoczęto poszukiwania mające na celu identyfikację lub odzyskanie nadającego się do dalszego wykorzystania mienia. Odpowiadały za nie powołane do tego celu jednostki państwowe, których działania nabierały szczególnego znaczenia na terenie Ziem Północnych i Zachodnich.
EN
Reconstruction of areas connected to Poland after 1945 but devastated during the war, was a priority of the authorities. The restoration of the former role of urban industrial and cultural centers as well as the reconstruction of farms and agricultural production depended on the reconstruction and development of the entire region. The main barriers in this process were the destroyed infrastructure, material shortages, insufficient means of transport, machines and tools, but also particularly qualified human resources. To complement deficiencies, a search was conducted to identify properties which could be put to further use. Responsible for it were the state institutions, whose activities were of particular importance in the Northern and Western Territories.
6
Publication available in full text mode
Content available

Zasady zabezpieczenia i ochrony zabytków wobec zagrożenia wojną w Polsce w latach 1918-1939

100%
Merta-Staszczak A.
Ochrona Zabytków
|
2019
|
issue 2
121-146
PL
W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce rozpoczęto bu¬dowę struktur pozwalających na ochronę obiektów zabytkowych (ruchomych i nieruchomych). Zaczęły się również prace nad odpowiednim ustawodawstwem, w wyniku których wprowadzono wiele nowych aktów prawnych. Sprawy dziedzictwa narodowego powierzono centralnej jednostce – Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. Urzędnicy, muzealnicy, archiwiści, konserwatorzy, pracow-nicy naukowi oraz pozostałe osoby związane z zachowaniem historycz¬nych przedmiotów i budynków zostali obciążeni wieloma zadaniami, m.in. rewindykacją skradzionych dzieł, inwentaryzacją nieruchomości i kolekcji oraz przygotowaniem scenariuszy ewakuacji zbiorów na wypadek wybuchu kolejnego konfliktu zbrojnego. Wobec innych problemów społecznych i gospodarczych kraju opieka nad zabytkami pozostawała tematem pobocznym, a prace nad instrukcjami dotyczącymi selekcji zbiorów i sposobów postępowania z nimi w razie niebezpieczeństwa szczególnie intensywnie prowadzono przede wszystkim dopiero w 1938 i 1939 r., po części już po rozpoczęciu II wojny światowej. Celem artykułu jest prześledzenie przygotowań polskich instytucji do ochrony obiektów zabytkowych przed zagrożeniem spowodowanym wojną i ocena ich efektów. Podstawę źródłową artykułu stanowią dokumenty archiwalne zgromadzone w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
EN
During the interwar period, the construction of facilities allowing for the protection of historical objects (movable and immovable) began in Poland. Work on the relevant legislation also started with the introduction of a number of new legal acts. Issues of national heritage were entrusted to the central unit – the Ministry of Religious Denominations and Public Enlightenment in Warsaw. Officials, museum workers, archivists, monument protection officers, academics and others involved in the preservation of historical objects and buildings were burdened with many tasks, including the retrieval of stolen works, inventory of real estate and collections and the preparation of scenarios for the evacuation of collections in the event of another armed conflict. In the face of other social and economic problems of the country, protection of the monuments remained a secondary topic, and work on instructions for the selection of collections and ways of dealing with them in the case of danger was carried out particularly intensively as late as in 1938 and 1939, partly after the start of World War II. The aim of the article is to trace the preparation of Polish institutions for the protection of historic buildings and objects against the threat of war and to evaluate their effects. The article is based on archival documents from the Archive of New Records in Warsaw.
7
Publication available in full text mode
Content available

Zabytkowe wyposażenie śląskich rezydencji w latach 1945-1949 w świetle polskich materiałów archiwalnych

100%
Merta-Staszczak A.
Ochrona Zabytków
|
2018
|
issue 2
133-155
PL
Pierwsze lata powojenne były okresem kluczowym w odzyskiwaniu wywożonych podczas okupacji i rozproszonych po całym regionie dóbr kultury z kolekcji prywatnych, muzealnych oraz kościelnych. W warunkach odbudowy państwa i ustanawiania nowych, polskich struktur administracyjnych w sprawy kultury oraz dziedzictwa narodowego zaangażowane było niewielkie środowisko złożone m.in. z historyków, muzealników i konserwatorów zabytków, ale również zwykłych urzędników. Grupie tej brakowało zarówno środków finansowych, jak i zasobów ludzkich, dlatego jej działania miały bardzo ograniczone rozmiary. Skupiały się przeważnie wokół miast powiatowych, muzeów regionalnych oraz zabytków uważanych za najcenniejsze i najważniejsze. Chociaż wkład uczestników tych poszukiwań w zabezpieczenie zabytków ruchomych był niezwykle ważny, często nie docierali oni do zlokalizowanych daleko od ośrodków miejskich zespołów zamkowych, dworskich i pałacowych lub przybywali zbyt późno, aby ocalić czasowo zmagazynowane tam zbiory. Przez kolejne lata po 1945 roku w wielu majątkach stacjonowały wojska radzieckie, które prowadziły regularny wywóz rezydencjonalnego wyposażenia lub niszczyły go przed swoim wyjazdem. Dopóki jednak te miejsca znajdowały się w administracji sowieckiej, polscy urzędnicy nie mogli oszacować skali tych zniszczeń. Opuszczone przez dawnych właścicieli i niepilnowane rezydencje były też przeszukiwane i rabowane przez szabrowników i wandali, a znajdujące się w nich mienie najczęściej bezpowrotnie ginęło.
EN
The first post-war years were a key period in the recovery of private, museum and church cultural property collections that were taken away during the occupation and scattered throughout the region. In the context of the state reconstruction and building new Polish administrative structures, a small group of people was involved in issues of culture and national heritage, including historians, museum workers, and conservators, as well as ordinary officials. The group lacked both financial and human resources, so its activities were very limited in scale. They mainly focused on district towns, regional museums and monuments considered as the most valuable and most important. Although the contribution of people engaged in this search to the protection of movable monuments was extremely important, they often did not reach castles, palaces and manors located far from the urban centres or arrived too late to save collections stored there temporarily. After 1945, in many estates, Soviet troops were stationed, which systematically carried the residential equipment away or destroyed it before leaving. However, until these sites were under the Soviet administration, Polish officials could not estimate the scale of damages. Abandoned by former owners and unmanaged residences were also searched and robbed by looters and vandals, and the property located there was usually lost forever.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.