Search results

1

Środa Popielcowa w liturgii Kościoła i obrzędowości ludowej. Tradycja a współczesność

100%

Kupisiński Z.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 9

127-140

EN

The aim of the article is to present Ash Wednesday in the liturgy of the Church and to analyze the way of how this day is experienced in the tradition and folk piety, with particular emphasis on customs and rituals. The author makes a reference to the Church’s documents and draws attention to the values that result from the integration of two forms of worship, i. e. liturgy and folk piety. The author drew on the literature on the subject, as well as his stationary ethnographic fieldwork on annual (1990–1994) and funeral rituals (1997–2006) conducted in the Opoczno and Radom subregions. In recent years he also used the method of participant observation. The article is divided into two parts. In the first one the author recalls the genesis of the Ash Wednesday liturgy and the history of religious rituals performed on that occasion; further he discusses the symbolism of ashes, focusing mainly on the customs that once prevailed in the Polish countryside, namely participation in the liturgy, characteristic fasting meals and penitential clothing. The second part of the study presents Ash Wednesday as the cut-off date between the carnival and Lent period; in the past it was a day of practicing folk rituals of an entertaining nature (e.g. dragging an “Ash Wednesday log” or a “women’s comber – fun”). Many of these customs evoked old pre-Christian Spring rituals, and their practice was for utilitarian gains. The author shows the changes that had taken and are still taking place in Polish society in the perception of the first day of Lent. Moreover, he emphasizes the disappearance of many once popular ceremonies and rituals, highlighting at the same time the relevance and durability of the custom of putting ashes on heads, which still best reflects the meaning of Ash Wednesday.

PL

Tematem artykułu jest prezentacja Środy Popielcowej w liturgii Kościoła oraz analiza sposobu przeżywania tego dnia w tradycji i pobożności ludowej, ze szczególnym uwzględnieniem zwyczajów i obrzędów. Autor, odwołując się do dokumentów Kościoła, zwraca uwagę na wartości płynące z połączenia dwóch form kultu, jakimi są liturgia i pobożność ludowa. W opracowaniu zagadnienia autor korzystał z literatury przedmiotu, a także prowadzonych przez siebie w subregionach opoczyńskim i radomskim stacjonarnych etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością doroczną (lata 1990–1994) oraz funeralną (lata 1997–2006), w ostatnich latach posługiwał się również metodą obserwacji uczestniczącej. Artykuł podzielony został na dwie części – w pierwszej autor przywołuje genezę liturgii Środy Popielcowej i historię towarzyszących jej obrzędów religijnych, charakteryzuje symbolikę popiołu (i jego obecność w praktykach pokutnych różnych tradycji), koncentrując się przede wszystkim na zwyczajach panujących niegdyś na polskiej wsi – uczestnictwo w liturgii, charakterystyczne postne posiłki, pokutny ubiór. Część druga opracowania ukazuje Środę Popielcową jako datę graniczną pomiędzy okresem karnawału i Wielkiego Postu, niegdyś był to bowiem dzień praktykowania ludowych obrzędów o rozrywkowym charakterze (np. „kłoda popielcowa” czy „babski comber”). Wiele z nich nawiązywało do dawnych przedchrześcijańskich obrzędów wiosennych, a ich kultywowanie miało na celu utylitarne korzyści. Autor ukazuje przemiany, jakie zaszły i wciąż zachodzą w polskim społeczeństwie w percepcji pierwszego dnia Wielkiego Postu. Podkreśla wymarcie wielu popularnych kiedyś obrzędów, wskazując również na aktualność i żywotność zwyczaju posypywania głów popiołem, który wciąż najpełniej oddaje przekaz Środy Popielcowej.

2

Chrześcijańska metanoia w liturgii Środy Popielcowej

89%

Kowalkowsi M.

Studia Gdańskie

|

2018

|

issue 43

159-171

PL

Liturgia Środy Popielcowej rozpoczyna czas Wielkiego Postu i zaprasza do wkroczenia na drogę wewnętrznej przemiany. W tym artykule, wychodząc od chrześcijańskiego rozumienia pojęcia nawrócenia, dochodzimy do praktycznych spostrzeżeń, że czas Czterdziestnicy paschalnej, a szczególnie liturgia Popielca wzywa człowieka do reorganizacji swojego życia i skierowania go ku Bogu. W szczególny sposób przypominają o tym słowa Zbawiciela: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1, 15), które obrzędy Środy Popielcowej wykorzystują podczas posypania głów popiołem. Człowiek przez całe swoje ziemskie życie poddany jest nieustannej walce między dobrem a złem. Z tego też względu każdy akt pokuty jest zawsze niedoskonały i wymaga nieustannego ponawiania. Nadzieją dla chrześcijanina jest to, że kruchość życia i słaba kondycja moralna spotykają się z przebaczeniem i wielkim miłosierdziem Boga.

EN

The Liturgy of Ash Wednesday begins the time of Lent and invites the faithful to enter the path of inner change. In this article, starting from the Christian understanding of the concept of conversion, we come to practical observations that the Paschal time, especially the liturgy of Ash Wednesday, calls man to reorganize his life and direct it to God. This is especially remembered in the words of the Saviour: „Repent and believe in the Gospel” (Mk 1:15), which the rites of Ash Wednesday use when heads are sprinkled with ash. Throughout his entire earthly life, man is subject to a constant struggle between good and evil. For this reason, every act of penance is always imperfect and requires constant renewal. The hope for the Christian is that the fragility of life and the weakness of the human moral condition meet with forgiveness and God’s great mercy.

3

Pojednanie publicznych pokutników w liturgii rzymskiej

45%

Lijka K.

Ruch Biblijny i Liturgiczny

|

2012

|

vol. 65

|

issue 1

EN

In the 4ᵗʰcentury, when a time of freedom of Christian religion came, liturgical rites began to develop rapidly and this also applied to the liturgy of penance. At the time for heavy publicly known sins one needed to do public penance. On Ash Wednesday, one would be admitted within the group of penitents, and then on Maundy Thursday reconciliation took place. The first rites of such a celebration, comprised in Sacramentarium gelasianum from the 7ᵗʰ century, in later periods would become even more elaborate in the medieval pontificals. The Roman pontifical of 1596 took over the rites from the Pontifical of Durandus. The liturgy of public penitents lasted in certain places up to the 18ᵗʰ century. It was solemnly performed and presided over by a bishop, in the presence of the clergy, liturgical service and the faithful. In the rite published after the Second Vatican Council there is no mention of either public penitents or of the accompanying reconciliation rites.

PL

W IV wieku, kiedy nastał czas wolności dla religii chrześcijańskiej, liturgiczne obrzędy zaczęły podlegać szybkiemu rozwojowi – dotyczyło to również liturgii pokuty. W tym okresie za ciężkie grzechy znane publicznie trzeba było odprawić pokutę publiczną. Do grona pokutników włączano w Środę Popielcową, a pojednanie odbywało się w Wielki Czwartek. Pierwsze obrzędy takiej celebracji, zawarte w Sacramentarium gelasianum z VII wieku, w późniejszym okresie będą jeszcze bardziej rozwinięte w średniowiecznych pontyfikałach. Pontyfikał rzymski z 1596 roku przejął obrzędy z Pontyfikału Duranda. Liturgia pojednania publicznych pokutników przetrwała w niektórych miejscach do XVIII wieku. Sprawowano ją uroczyście pod przewodnictwem biskupa, w obecności duchowieństwa, służby liturgicznej i wiernych. W rytuale wydanym po Soborze Watykańskim II nie ma już mowy o publicznych pokutnikach ani o obrzędach, które towarzyszyły ich pojednaniu.

Refine search results

1 Roczniki Teologiczne

1 Ruch Biblijny i Liturgiczny

1 Studia Gdańskie

1 Kowalkowsi M.

1 Kupisiński Z.

1 Lijka K.

1 2020

1 2018

1 2012

Środa Popielcowa w liturgii Kościoła i obrzędowości ludowej. Tradycja a współczesność

Chrześcijańska metanoia w liturgii Środy Popielcowej

Pojednanie publicznych pokutników w liturgii rzymskiej