Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  święto
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

The Legacy of Ancient Customs. The Extreme Way of the Cross

100%
Krzysztoforski P.
Perspektywy Kultury
|
2019
|
vol. 26
|
issue 3
161-168
PL
W artykule przedstawiono, czym jest świętowanie oraz jak ewoluowało do naszych czasów. Zasygnalizowano zjawiska, które spowodowały kryzys zwyczajów świątecznych na przełomie XX i XXI w. Wydarzenia historyczne, zmiany cywilizacyjne i transformacje społeczne przyczyniły się do odejścia od zwyczajów tradycji ludowej (zwłaszcza świątecznej) pod koniec XX w., jednakże kultura ludowa, którą cechuje tradycjonalizm, przechowała do naszych czasów wiele obrzędów.
EN
The article presents what celebrating is and how it has evolved to our times. Phenomena which resulted in the crisis of customs at the turn of the 21st century are signaled. Historical events, twists and turn of civilization, and social transformations have caused a departure from the customs of folk tradition near the end of the 20th century. However, folk culture, which is characterized by traditionalism, has preserved many rituals. More and more people are participating, and the need to deepen spiritual religious experiences has led to new initiatives, such as the Extreme Way of the Cross.
2
Publication available in full text mode
Content available

Le sens de fête en polonais, en lituanien, en français et sa (non)coïncidence collocationnelle

71%
Kazlauskienė V., Dryjańska A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2022
|
issue 17
20-42
EN
The linguistic overview of the word holiday in the three languages (French, Lithuanian and Polish) is promising for the intercultural approach to teaching French as a foreign language with a view to go beyond the roughly monocultural contexts in Poland and Lithuania. The research is based on text corpora in these three languages. Its objective is to analyse the linguistic images of the word holiday and its Lithuanian and Polish equivalents and to examine their collocational (non)coincidence in order to systematize the teaching/learning of collocations to French learners. The aim would be to help students retain meaning and lexical association simultaneously, as well as to fix the structures they already partially know and to discover (inter)cultural aspects.
3
Content available remote

Propagandowe wykorzystanie świąt i rocznic w okresie stalinowskim (1945–1956) na przykładzie regionu dolnośląskiego i częstochowskiego

57%
Talarek A.
In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
|
2020
|
vol. 14
141-159
PL
Po II wojnie światowej, na mocy układów, do jakich doszło w Jałcie, a potem w Poczdamie, Polska znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. W wyniku przemian, jakie dokonały się w Polsce po II wojnie światowej, również i władza musiała się zmienić. W okresie od 1945 do 1956 r. możemy mówić o pierwszym okresie Polski Ludowej (oficjalnie dopiero w 1952 roku, po uchwaleniu konstytucji, nazwa państwa została zmieniona na Polską Rzeczpospolitą Ludową) – był to okres ,,stalinowski”. Polsce została narzucona radziecka indoktrynacja społeczeństwa, a co za tym idzie także model państwowej propagandy. We wszystkich polskich miastach i regionach odbywały się różne święta państwowe, polityczne i lokalne, które były zgodne z tym, co narzuciła władza. Spośród nich najbardziej znane święta obchodzone 1 maja i 22 lipca. Również jeżeli chodzi o rejon dolnośląski i częstochowski, to system propagandy był taki sam jak w reszcie państwa polskiego. Władza na wszelkie sposoby chciała wpoić ludziom zupełnie nowe autorytety, nowy sposób życia oraz przeżywania czasu wolnego i świątecznego, który byłby zgodny z kanonem propagandy radzieckiej. Człowiek miał w ten sposób pracować, wyrabiać normę w zakładach pracy, a w dni wolne odpoczywać i uczestniczyć w świętach, których rozległy katalog zadekretowany został przez władze. W okresie stalinowskim wszystko było podporządkowane kultowi jednostki, a człowiek był pozbawiony wolnego sumienia, miał robić wszystko to, co władza mu przykazała. Sytuację tę dobrze wyraża rzeczywistość propagandowa poddana analizie w prezentowanym artykule w wymiarze lokalnego środowiska kulturowego.
EN
After World War II, by virtue of arrangements made in Yalta and then in Potsdam, Poland found itself in the Soviet sphere of influence. Changes that took place in Poland after the Second World War also required a shift in state power. The period from 1945 to 1956 – the Stalinist period – can be described as the first phase of People’s Poland, although the name of the state was only changed to the Polish People’s Republic in 1952, after the adoption of the Polish People’s Republic constitution. Polish society was subject to Soviet indoctrination and the state practiced a model of Soviet propaganda. Various state, political, and local holidays in line with what the authorities imposed were held in all Polish cities and regions. Of these, the most well-known holidays are 1 May and 22 July. The propaganda system in the Lower Silesia and Częstochowa regions was the same as in the rest of the Polish state. The authorities wanted to instill in people completely new authorities and a new way of life in every possible way, making them experience free time and holidays in a manner consistent with the canon of Soviet propaganda – people were to work, perform highly in their workplaces, and, on a free day, to rest and participate in the holidays, whose extensive catalog was decreed by the authorities. During the Stalinist period, everything was subordinated to the cult of the individual, and a man deprived of his free conscience was to do everything that was commanded him. This situation is well expressed by the realities of propaganda, analysed in the presented article in the dimension of a local cultural environment.
4
Publication available in full text mode
Content available

Itinerarium liturgiczne po Rzymie

57%
Pleskaczewska A.
Ruch Biblijny i Liturgiczny
|
2012
|
vol. 65
|
issue 1
EN
The article indicates places connected with appearance of the particular elements of the modern liturgy. It does not treat elements which existed earlier and do not exist at the present time. And so in St. Mary’s Major basilica appear: entrance song, Midnight Mass at Christmas, and procession on February 2; in St. Anastasia’s church the morning Mass at Christmas; in St. Peter’s basilica Mass on Christmas day and celebration of the feast of Exultation of the Cross in the West; in Lateran basilica appears Glory; St. Sebastian’s catacombs explain common celebration of St. Peter’s and St. Paul’s on June 29 and Pantheon initiates solemnity of All Saints.
PL
Artykuł wskazuje miejsca związane z pojawieniem się poszczególnych obrzędów we współczesnej liturgii. Nie ma tu mowy o sprawach, które występowały wcześniej, a obecnie już nie istnieją. I tak w bazylice S. Maria Maggiore pojawia się śpiew na wejście, msza święta o północy Narodzenia Pańskiego oraz procesja 2 lutego; z kościołem św. Anastazji związana jest msza o świcie Narodzenia Pańskiego; bazylika św. Piotra daje początek mszy w dzień Narodzenia Pańskiego i obchodowi święta Podwyższenia Krzyża na Zachodzie; Lateran wskazuje na początki Gloria; katakumby św. Sebastiana wyjaśniają wspólny obchód św. Piotra i św. Pawła 29 czerwca, a Panteon początkuje uroczystość Wszystkich Świętych.
5
Publication available in full text mode
Content available

Rytmy życia: codzienność i święto w gazetach rękopiśmiennych czasów saskich

57%
Bożena P.
Rocznik Historii Prasy Polskiej
|
2013
|
vol. 16
|
issue 2(32)
5-18
PL
Codzienność i święto to dwie odrębne kategorie rzeczywistości, które różnią się przede wszystkim odmiennym rodzajem ludzkich doświadczeń i w taki sposób były postrzegane przez redaktorów rękopiśmiennych awizów. Rękopiśmienne gazetki są więc przede wszystkim zapisem rzeczy nadzwyczajnych – spektakularnych widowisk, odświętnych ceremonii, rzadkich lub wstrząsających wydarzeń politycznych, które wpisywały się w społeczny odbiór. „Inność”, „odmienność” i „niecodzienność”, a więc to co zmienia i zaburza porządek codzienności, stanowiły ich podstawowy kanon informacyjny
EN
Everyday life and festival time, when the humdrum routine is suspended, are two categories of reality which correlate with different types of response. The value of the latter category was by no means missed by the 18th-century Polish editors when they compiled the contents of their avvisi. These handwritten newssheets bear witness to both their editors’ and readers’ preference for all things extraordinary, such as spectacles, pageants, ceremonies, uncommon or shocking political events. Or, in other words, ‘otherness’, ‘strangeness’ and anything that changed or challenged the familiar patterns of everyday life defi ned their information canon
6
Publication available in full text mode
Content available

Polityka picia. Kilka przypadków z powojennego czeskiego teatru

57%
Firlej A.
Bohemistyka
|
2019
|
issue 3
352-364
EN
The sketch is devoted to five post-war Czech theatrical plays in which the motifs of the feast and alcohol are the signs of belonging or not belonging to the specified community and in most cases intertwine with the theme of politics: Audience of V. Havel, Švejkův vnuk of L. Balák, Nože a růže aneb topless party of M. Urban, Růže pro Marketu of M. Viewegh and Nahniličko of I. Kraus. The analysis is based mainly on the antropological models of feast offered by Michael Dietler, Brian Hayden and Claude Grignon, but their model of ‘diacritic feast’ is modified for the needs of the sketch. In the above mentioned dramas, the way of feasting and the favourite type of alcohol indicates the position of the character as the ‘stranger’ (like in Audience, Švejkův vnuk) or the ‘ruler’, ‘leader’ (Nože a růže anebo topless party). Drinking alcohol provides also a specific dramatic rhythm. Additionaly in Viewegh’s and Kraus’ play the state of intoxication metaphorizes the “abnormal” period of velvet revolution or the transformation. The ritual of feasting organizes the scenery, rhythm and movement of characters, activating a number of cultural associations. The gradual “opening” of the characters, caused by changes in their consciousness, reveals inner motivation, unmask the superficiality of the bond, conduct a parallel between the individual and the collective imagery.
PL
Szkic poświęcony jest pięciu powojennym czeskim sztukom teatralnym, w których motywy uczty i alkoholu są przejawami przynależności do określonej społeczności, a w większości przypadków przeplatają się z tematem polityki: Audience V. Havla, Švejkův vnuk L. Baláka, Nože a růže aneb topless party M. Urbana, Růže pro Marketu M. Viewegha i Nahniličko I. Krausa. Analiza opiera się głównie na antropologicznych modelach uczty opisanych przez Michaela Dietlera, Briana Haydena i Claude’a Grignona, przy czym ich model „święta diakrytycznego” został zmodyfikowany na potrzeby szkicu. We wspomnianych dramatach sposób ucztowania i ulubiony rodzaj alkoholu wskazuje pozycję bohatera jako „nieznajomego” (jak np. w dramatach Audience czy Švejkův vnuk) lub „władcy”, „lidera” (jak np. w Nože a růže anebo topless party). Picie alkoholu zapewnia również specyficzny dramatyczny rytm. Dodatkowo w sztuce Viewegha i Krausa stan odurzenia metaforyzuje „nienormalny” okres aksamitnej rewolucji lub transformacji. Rytuał biesiadowania organizuje scenerię, rytm i ruch postaci, aktywując szereg stowarzyszeń kulturalnych. Stopniowe „otwieranie się” bohaterów, spowodowane zmianami w ich świadomości, ujawnia wewnętrzną motywację, demaskuje powierzchowność więzi między nimi, ukazuje paralelę między indywidualnym a zbiorowym wyobrażeniem.
7
Publication available in full text mode
Content available

Biblijno-historyczna analiza święta Przemienienia Pańskiego

57%
Magruk A.
Rocznik Teologiczny
|
2015
|
vol. 57
|
issue 3
271-298
PL
W powyższym artykule podjęto się próby analizy jedynie kilku z wielu aspektów, które zawiera w sobie wydarzenie Przemienienia Pańskiego. Skupiono się przede wszystkim na prześledzeniu i porównaniu opowiadania ewangelicznego dotycz ącego Metamorfozy Chrystusa, które ukazane zostało szczegółowo przez trzech Synoptyków. Zwrócono głównie uwagę na różnice i podobieństwa zachodzące w ich relacjach oraz na to, jak poszczególne elementy Ewangelii były rozumiane i interpretowane, mając na uwadze literaturę patrystyczną, badania biblistów i teologów kościelnych. Odniesiono się ponadto do poszczególnych etapów historycznego rozwoju święta Przemienienia, zarówno na Wschodzie jak i Zachodzie.
EN
In this article the author undertakes an attempt to analyze only a few of the many aspects contained in the episode of the Transfiguration of Jesus Christ. Special attention is mainly paid to investigate and compare a gospel story about The Metamorphoses which has been presented in detail by three Synoptics. The author highlights the differences and similarities between the Synoptics Gospels and how their individual elements were understood and interpreted in patristic literature and research of Bible scholars and Christian theologians. Moreover, the author makes reference to various stages in historical development of the Feast of the Transfiguration in both the East and West.
8
Publication available in full text mode
Content available

Normatywne konsekwencje art. 9 Konkordatu dla polskiego porządku prawnego

57%
Olszówka M.
Studia z Prawa Wyznaniowego
|
2023
|
vol. 26
281-301
EN
Polish legal system does not differentiate days which are free from work on the basis of their Catholic/religious or state/secular nature – either at the constitutional level or at the statutory level. Article 66(2) of the 1997 Constitution of the Republic of Poland does not specify public holidays but obliges the legislator to specify them in ordinary legislation. In general, Polish law assumes that two days a week, including Sundays, are free from work, in addition to other holidays. There are also a number of exceptions when an employer is entitled to order work on Sundays or holidays. Article 9(1) of the 1993 Concordat, contrary to Article 66(2) of the Constitution, contains a catalogue of nonworking days, including all Sundays and literally enumerated holidays. It is not a catalogue of Catholic holidays but a catalogue of nonworking days and is binding on the ordinary legislator. In consequence, Polish legislation must not only guarantee the days free from work according to the Concordat but also ensure that on each of these days employees (regardless of the legal basis for providing work) are not obliged to work. Exceptions are permissible but only in situations justified by objective reasons (e.g. security, public order, morality, human life and health); trade, for example, does not fall into one of these exceptions. Interpretative problems are posed by Article 9(2) of the Concordat, which specifies the conditions for expanding the catalogue of public holidays (paragraph 1). The requirement of an agreement between the Parties to the Concordat can be understood either literally – as a requirement of adopting a separate agreement – or teleologically (functionally) – as the absence of opposition (which nevertheless seems to be a more correct interpretation). Another controversy is related to the nature of the catalogue of public holidays in the Concordat. The important question in this regard is whether it should be considered inclusive (i.e. the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work) or exclusive (i.e. only the days indicated in the Concordat have the character of days actually free from work).
PL
Polskie prawo nie zna podziału świąt na katolickie (religijne) i państwowe (świeckie) - ani na poziomie konstytucyjnym, ani ustawowym. Artykuł 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie określa, które dni są wolne od pracy, lecz nakazuje to sprecyzować w ustawie. Polskie ustawodawstwo generalnie zakłada, że wolne od pracy są dwa dni w tygodniu, w tym niedziela, a ponadto święta, przy czym istnieje wiele wyjątków, gdy pracodawca może nakazać pracę w niedziele lub święta. Artykuł 9 ust. 1 polskiego Konkordatu z 1993 r.  - inaczej niż art. 66 ust. 2 Konstytucji RP - proklamuje katalog dni wolnych od pracy, do których zalicza wszystkie niedziele oraz enumeratywnie wymienione dni świąteczne. Nie jest to katalog świąt katolickich, ale katalog dni wolnych od pracy, który jest wiążący dla ustawodawcy zwykłego. W konsekwencji polskie ustawodawstwo musi nie tylko zagwarantować taki status wymienionych w Konkordacie dni wolnych od pracy, lecz również zapewnić, aby w każdym z tych dni pracownicy (niezależnie od podstawy prawnej świadczenia pracy) nie mogli być zobowiązani do świadczenia pracy. Wyjątki są dopuszczalne, ale tylko w uzasadnionych obiektywnymi względami sytuacjach (np. bezpieczeństwo, porządek publiczny, moralność, życie i zdrowie ludzi), do których nie zalicza się np. handlu. Problemy interpretacyjne ewokuje redakcja art. 9 ust. 2 Konkordatu, który określa warunki poszerzania katalogu dni wolnych od pracy (art. 9 ust. 1 Konkordatu). Wymóg porozumienia między Stronami Konkordatu można rozumieć literalnie – jako wymóg zawarcia odrębnej umowy – albo teleologicznie (funkcjonalnie) – jako brak sprzeciwu (co mimo wszystko wydaje się bardziej prawidłową interpretacją). Kolejna kontrowersja dotyczy charakteru konkordatowego katalogu dni wolnych od pracy. Istotna jest w tym zakresie odpowiedź na pytanie, czy jest on gwarancyjny, czyli inkluzywny (dni wskazane w Konkordacie na pewno mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy), czy ekskluzywny (tylko dni wskazane w Konkordacie mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy).
9
Publication available in full text mode
Content available

„Detronizacja” Jezusa Chrystusa Króla w odnowionej liturgii Kościoła? W odpowiedzi na niektóre interpretacje

50%
Królikowski J. S.
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
|
2023
|
vol. 61
|
issue 1
9-31
EN
For some time there have been voices, especially in the circles of the so called traditionalists, that the Second Vatican Council and the following renewal of the liturgy have brought about the “dethroning” of Jesus Christ. The evidence for this theory is allegedly to be found in the modifications introduced to the Mass form of the Feast of Christ the King. Therefore, in this article we analyse the theological questions concerning the new name of the holiday: “the Solemnity of Our Lord Jesus Christ, King of the Universe”, and its place in the new Church calendar as the last Sunday of the liturgical year. We also work on the juxtaposition of the Mass form applied before the Council and the one modified in the new missal. From this research we draw a conclusion that the theology and the message of the Feast of Christ the King not only have not been altered in any way, but on the contrary, they have been clearly emphasised, drawing inspiration from the New Testament. That is why the allegations made about the new form of liturgy are merely ideological in character.
PL
Od pewnego czasu pojawiają się, zwłaszcza w kręgach tak zwanych tradycjonalistów, zarzuty, jakoby efektem II Soboru Watykańskiego oraz przeprowadzonej w jego duchu odnowy liturgicznej dokonano „detronizacji” Jezusa Chrystusa. Dowodzić tego miałyby modyfikacje wprowadzone do formularza święta Jezusa Chrystusa Króla. W artykule poddajemy więc analizie teologicznej zagadnienia dotyczące nowej nazwy święta: „Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata”, i jego usytuowania w nowym kalendarzu kościelnym jako ostatniej niedzieli roku liturgicznego. Zajmujemy się ponadto porównaniem formularza mszalnego stosowanego przed soborem z formularzem zmodyfikowanym w nowym mszale. Z przeprowadzonych analiz wynika nie tylko, że teologia i przesłanie święta Jezusa Chrystusa Króla nie tylko nie zostały w niczym zmienione, ale zostały wyraźniej uwypuklone, czerpiąc treści z Nowego Testamentu. Stawiane więc zarzuty pod adresem odnowy liturgicznej mają jedynie charakter ideologiczny.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.