Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: Стефан Баторий

Sort By:

Limit search:

„Wojsko nadworne” na początku wojny Stefana Batorego z Gdańskiem w świetle akt skarbowych

100%

Kadzik D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

2017

vol. XVIII (LXIX)

issue 1 (259)

9-43

The article describes the composition of the Polish army from the period preceding the Battle of Lubieszów, as well as from several weeks later. The main source are two registers of this army that are contained in the marshal’s book from the time of Stefan Batory’s rule. In the author’s opinion there are many reasons to recognize that it was a court army – a permanent mercenary army of the king. One of the objectives of this article is to do wider and more detailed research on this issue. In the text itself the experience of the commanders of individual army units has been analyzed as well as their relations with the royal court and their background. The bulk of the article has been devoted to the comparison of the mounted cavalry units – their number, the size of the cavalry masters’ and comrades’ detachments – before and after the Battle of Lubieszów. The composition of the units supporting the cavalry, i.e. infantry and artillery, has also been described. At the very end, in the form of an appendix, editions of both registers of the court army have been featured.

В статье описывается состав коронной армии в период, охватывающий время до битвы под Любишево, а также несколько недель после нее. Основу источников составляют два списка вышеупомянутой армии, которые находятся в маршалковской книге периода правления Стефана Батория. По мнению автора, существует несколько причин того, чтобы признать, что это была придворная армия – постоянная наемная армия короля. Так или иначе, одним из постулатов статьи является глубокое и широкое исследование этой проблемы. В самом тексте проанализирован опыт командующих отдельными ротами, а также их связь с королевским двором и происхождение. Большая часть статьи посвящена сравнению конных отрядов – их численности, количества ротмистров и окружения – до и после битвы под Любишево. Описан также состав сопутствующих единиц, то есть пехота и артиллерия. В самом конце, в форме приложения, размещены оба списка состава придворной армии.

Artykuł opisuje skład wojska koronnego z okresu poprzedzającego bitwę lubieszowską, a także w kilka tygodni po niej. Podstawę źródłową stanowią dwa spisy wspomnianej armii, które znajdują się w księdze marszałkowskiej z okresu panowania Stefana Batorego. W opinii autora istnieje wiele przesłanek za tym, by uznać, iż było to wojsko nadworne – stała zaciężna armia króla. Jednak jednym z postulatów artykułu jest dokładniejsze i szersze przebadanie tego problemu. W samym tekście przeanalizowano doświadczenie dowódców poszczególnych rot oraz ich powiązanie z dworem królewskim i pochodzenie. Najwięcej miejsca poświęcono porównaniu oddziałów konnych – ich liczebności, wielkości pocztów rotmistrzów i towarzyszy – przed i po bitwie pod Lubieszowem. Opisano także skład jednostek wspomagających jazdę, czyli piechotę oraz artylerię. Na samym końcu, w formie aneksu, zamieszczono edycje obu spisów wojska nadwornego.

Ceremoniał za panowania dwóch pierwszych królów elekcyjnych doby pojagiellońskiej w świetle relacji rodzimych i cudzoziemskich

100%

Ujma M.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

2020

vol. XVII (2020)

issue 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina

45-70

W II poł. XVI w. drogi ustrojowe państw Europy zachodniej i Rzeczypospolitej zaczęły się coraz wyraźniej różnicować. W sprzyjających okoliczności mogło to budzić wzajemne zaciekawienie, którego owocem są zachowane do dzisiaj relacje podróżników i dyplomatów. Wymiana spostrzeżeń w czasach, w których umysł polskiego szlachcica nie był jeszcze zdominowany przez ksenofobię, ujawnia w równej mierze aprobatę, jak chłodny dystans, a niekiedy niechęć. Zestawienie rodzimych refleksji z wnioskami płynącymi z cudzoziemskich podróży do Polski w drugiej połowie XVI w. wzbogaca naszą wiedzę na temat wizerunku Rzeczypospolitej w czasach jej świetności. Jak zauważył Mirosław Sadowski, okres panowania pierwszych królów elekcyjnych nadal określa się mianem epoki odrodzenia, co również skłoniło go do rozważań nad obrazem Rzeczypospolitej w oczach cudzoziemców tej doby. Przekształcanie się ustroju polsko-litewskiego państwa po śmierci Zygmunta II Augusta skłania jednak do skoncentrowania uwagi na problematyce związanej z ceremoniałem doby pierwszych dwóch wolnych elekcji, które stały się obiektem żywego zainteresowania ze strony Francji i Siedmiogrodu. Różnicowanie się ustrojów monarchii europejskich w tym jakże twórczym czasie jest tu dodatkową zachętą. W relacjach rodzimych i cudzoziemskich zwykle brakuje szczegółów związanych z uroczystymi ceremoniami. Zadecydowało o tym kilka powodów, a wśród nich podobieństwa ceremoniałów, pozwalające uniknąć ich szczegółowego opisywania. Autorzy skupiali zatem swoja uwagę na ogólnym opisie, z uwypukleniem różnic oraz opisaniem czołowych osobistości biorących udział w uroczystości. Pomimo dbałości o wystawność ceremonialnych uroczystości, w polskich warunkach trudno było wytworzyć rozbudowane ich formy pojawiające się w dojrzałych monarchiach absolutnych dysponujących dużym autorytetem monarszym wspartym na dziedziczności tronu, skomplikowanym organizmem dworskim, stosownym aparatem biurokratycznym, a także rozbudowanym systemem finansowym. Ceremoniały mogły podlegać politycznym kompromisom, ale ceremonialne odstępstwa były wykorzystywane jako środek dyplomatycznej prowokacji, uniku lub nacisku. Polski ceremoniał dyplomatyczny nie był ujęty w ramy regulaminu, jak miało to miejsce np. we Francji, więc czasem dochodziło do kontrowersji przy jego stosowaniu.

In the second half of the 16th century, the way of the political system of Western Europe countries and the Republic of Poland began to differentiate more and more clearly. In favorable circumstances, it could arouse mutual interest, the fruit of which are the reports of travelers and diplomats that have survived to this day. The exchange of observations at a time when the mind of the Polish nobleman was not yet dominated by the xenophobia, reveals as much approval as cold distance, and sometimes aversion. The juxtaposition of domestic reflections with the conclusions drawn from foreign trips to Poland in the second half of the 16th century enriches our knowledge about the image of the Republic of Poland in its heyday. As noted by Mirosław Sadowski, the period of the reign of the first elected kings is still referred to as the era of the reborn, which also made him to consider the image of the Republic of Poland in the eyes of foreigners at the time. The transformation of the Polish-Lithuanian state after the death of Zygmunt II August, however, prompts us to focus on the issues related to the ceremonial of the first two royal free elections, which became the object of keen interest on the part of France and Transylvania. The differentiation of the regimes of European monarchies at this very creative time is an additional incentive here. In domestic and foreign reports, details related to solemn ceremonials are usually missing. There were several reasons for this, including the similarity of the ceremonials, which made it possible to avoid describing them in detail. The authors therefore focused the attention on the general description, highlighting the differences and describing the leading personalities participating in the ceremony. Despite the care for the magnificence of the ceremonial celebrations, in Polish conditions it was difficult to create their extensive forms appearing in mature absolute monarchies with high royal authority based on the heredity of the throne, a complicated court organism, an appropriate bureaucratic apparatus, and an extensive financial system. The ceremonials could be subject to political compromises, but ceremonial derogations were used as a means of diplomatic provocation, evasion or pressure. The Polish diplomatic ceremonial was not included in the regulations, as was the case, for example, in France, so sometimes there was controversy in its application.

Во второй половине XVI века политические пути Западной Европы и Речи Посполитой начали все более отчетливо расходиться. Сопоставление отечественных размышлений с выводами зарубежных поездок в Польшу во второй половине XVI века обогащает наши знания об образе Речи Посполитой Польской в период ее расцвета. Однако преобразование польско-литовского государства после смерти Сигизмунда II Августа побуждает нас сосредоточить внимание на вопросах, связанных с церемониалом периода двух первых элекций, которые вызвали пристальный интерес со стороны Франции и Трансильвании. Авторы сосредоточились на общем описании, подчеркнув различия и описав ведущие личности, присутствовавшие на церемониях. Церемонии могли подвергать политическим компромиссом, но церемониальные отступления использовались как средство дипломатической провокации, уклонения или давления. Польская дипломатическая церемония не была включена в регламент, поэтому иногда в ее применении возникали разногласия.

Refine search results

1 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Wschodni Rocznik Humanistyczny

1 Kadzik D.

1 Ujma M.

1 2020

1 2017

Search results

„Wojsko nadworne” na początku wojny Stefana Batorego z Gdańskiem w świetle akt skarbowych

Ceremoniał za panowania dwóch pierwszych królów elekcyjnych doby pojagiellońskiej w świetle relacji rodzimych i cudzoziemskich