Search results

1

U źródeł afery TUN. Generał Stanisław Tatar, rozpad Komitetu Trzech i przekazanie komunistycznemu wywiadowi wojskowemu funduszu „Drawa” 1947–1949

100%

Koreś D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2021

|

vol. XXII (LXXIII)

|

issue 1 (275)

66-106

EN

Towards the end of May 1947, Brig. Gen. Stanisław Tatar and his associates – Col. Dipl. Stanisław Nowicki and Lt. Col. Dipl. Marian Utnik – openly decided to cooperate with the communist military intelligence services. Contact with Col. Józef Kuropieska, the Chief of Staff of the Warsaw government’s Military Mission, began in 1945 when Kuropieska was a military attaché stationed in London. The next two years were devoted to persuading the communist authorities of Poland, through the military intelligence channel headed by Brig. Gen. Wacław Komar, that they were attractive partners with regards to cooperation. Under the guise of noble goals, they fraudulently transferred vast amounts of cash and gold (which represented the treasury of the National Defense Fund and belonged to the Polish Government in Exile) that was held in the so-called „Drawa” fund to the new communist regime in Warsaw. In doing so they thought they could buy themselves a better future in Poland, however their assumptions were soon to be brutally curtailed. This synthesis of the activities of the self-proclaimed Committee of Three from 1947–1949 – until their arrest by the communist security service – represents not only the moral decline of three high ranking Polish Army officers and the Polish Armed Forces, but also a much more painful study of their mutual deliberations for the benefit of II Department of the General Staff of the Polish People’s Army.

RU

Мариан Утник – открыто решили сотрудничать с коммунистической военной разведкой. Контактировать с начальником штаба Военной миссии варшавского правительства (впоследствии военным атташе в Лондоне), полковником дипл. Юзефом Куропеской, они начали уже в 1945 году. Следующие два года были посвящены убеждению коммунистических властей Польши через канал военной разведки, возглавляемый бригадным генералом Вацлавом Комаром, что они являются привлекательным партнером для сотрудничества. Под прикрытием благородных целей, за деньги, находящиеся в распоряжении штаба Верховного главнокомандующего Польскими вооруженными силами, которые они спрятали в т. н. фонде „Драва”, а также за золото из Фонда национальной обороны, принадлежащего польскому правительству визгнании, они фактически купили себе лучшее будущее в Польской Народной Республике. По крайней мере, они так думали, потому что ближайшее будущее жестоким образом проверило их предположения. Этот синтез деятельности членов самопровозглашенного Комитета Трех в 1947–1949 гг. – до их ареста коммунистической службой безопасности – свидетельствует не только о моральном упадке трех высокопоставленных чиновников польской армии и польских вооруженных сил, но также и о гораздо более болезненном явлении их взаимных обвинений в интересах II Отряда Генерального штаба народного Войска Польского.

PL

W końcu maja 1947 r. gen. bryg. Stanisław Tatar i jego wspólnicy – płk dypl. Stanisław Nowicki oraz ppłk dypl. Marian Utnik – zdecydowali się jawnie na współpracę z komunistycznym wywiadem wojskowym. Kontakty z szefem sztabu Misji Wojskowej rządu warszawskiego (następnie attaché wojskowym w Londynie) płk. dypl. Józefem Kuropieską podjęli już w 1945 r. Następne dwa lata poświęcili na przekonanie komunistycznych włodarzy Polski, przez kanał wywiadu wojskowego kierowanego przez gen. bryg. Wacława Komara, że są atrakcyjnym partnerem do współpracy. Pod płaszczykiem szczytnych celów, za zdefraudowane pieniądze znajdujące się w dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, które ukryli w tzw. funduszu „Drawa” oraz za złoto z Funduszu Obrony Narodowej, należące do polskiego rządu na emigracji, kupowali sobie faktycznie lepszą przyszłość w Polsce Ludowej. Tak przynajmniej sądzili, gdyż nieodległa przyszłość brutalnie zweryfikowała ich przypuszczenia. Niniejsza synteza działalności członków samozwańczego Komitetu Trzech z lat 1947–1949 – do momentu ich aresztowania przez komunistyczną służbę bezpieczeństwa – jest zapisem nie tylko upadku moralnego trzech wysokich stopniem i stanowiskiem oficerów Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, lecz także o wiele bardziej bolesnym studium ich wzajemnego delatorstwa na rzecz Oddziału II Sztabu Generalnego ludowego Wojska Polskiego.

2

Bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. Działania bojowe sowieckich wojsk pancernych na kierunku Gdyni (6–16 marca 1945 r.)

100%

Anduła K.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 4 (274)

42-83

EN

The history of battles in Gdańsk Pomerania in 1945 was shaped by Soviet historiography. Relying on the source material from the Central Archives of the Ministry of Defence of the Russian Federation, the article presents the operational activities of Soviet armoured units in the outskirts of Gdynia. Of great importance for the course of the fights for Gdynia was the battle in Reda-Łeba Glacial Valley. On March 6, 1945, the units of the 2nd Belorussian Front began a rapid offensive and quickly seized Sławno, Słupsk and Lębork. Despite the high speed of the offensive, the Soviets did not manage to destroy the retreating German forces. Basing on a system of anti-aircraft defense posts, German 2nd Army units managed to stop the Soviet attack at Wejherowo and Rumia. The thopographical characteristics of Gdańsk Pomerania had a strong influence on the fights. The course and effects of the battle in the Reda-Łeba Glacial Valley forced the command of the 2nd Belorussian Front to reconsider the previous operational assumptions. As consequence of the Soviet failure in the Reda-Łeba Glacial Valley, Marshal Konstantin Rokossovsky ordered to send additional forces to fight for Gdynia. For the sake of propaganda, the Polish 1st Armoured Brigade of the Heroes of Westerplatte was also engaged in the battle, which came at a price of heavy casualties.

RU

Историю сражений в Гданьском Поморье 1945 г. упорядочила советская историография. Цель данной статьи – представить оперативную деятельность советской бронетехники в окрестностях Гдыни на основе материалов из Центрального архива Министерства обороны Российской Федерации. Сражение в Прадолине Реды-Лебы имело большое значение для хода боев за Гдыню. 6 марта 1945 г. войска 2-го Белорусского фронта перешли в насту пление, в результате которого были быстро взяты Славно, Слупск и Лемборк. Несмотря на высокую скорость атаки, советским войскам не удалось уничтожить отступающих немцев. На основе системы противовоздушной обороны частям 2-й немецкой армии удалось остановить наступление советских войск под Вейхерово и Румей. Характер территории Гданьской Померании оказал большое влияние на ход боев. Ход и последствия боя в Прадолине Реды-Лебы заставили командование 2-го Белорусского фронта изменить принятую линию поведения. Следствием неудачи советских войск в Прадолине Реды-Лебы стал приказ маршала Константина Рокоссовского о направлении дополнительных сил для борьбы за Гдыню. Из пропагандистских соображений в сражении в Прадолине Реда-Леба приняла участие 1-я бронетанковая бригада им. Героев Вестерплатте, сформированная из рядов Польской Народной Армии, что привело к большим потерям.

PL

Historia bojów na Pomorzu Gdańskim w 1945 r. została ukształtowana przez historiografię sowiecką. Celem artykułu jest przedstawienie działań operacyjnych sowieckiej broni pancernej prowadzonych na przedpolu Gdyni na podstawie materiału źródłowego z zasobu Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej. Duże znaczenie dla przebiegu walk o Gdynię miała bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. 6 marca 1945 r. wojska 2 Frontu Białoruskiego rozpoczęły ofensywę, skutkiem której było szybkie opanowanie Sławna, Słupska i Lęborka. Pomimo dużej szybkości natarcia wojska sowieckie nie zdołały zniszczyć sił niemieckich. W oparciu o system stanowisk obrony przeciwlotniczej jednostki niemieckiej 2 Armii zdołały zatrzymać sowieckie natarcie pod Wejherowem i Rumią. Ważny wpływ na przebieg walk miało charakterystyczne dla Pomorza Gdańskiego ukształtowanie terenu. Przebieg i skutki bitwy w Pradolinie Redy-Łeby wymusiły na dowództwie 2 Frontu Białoruskiego zmianę przyjętych założeń. Konsekwencją sowieckiego niepowodzenia w Pradolinie Redy-Łeby był rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego o skierowaniu do walki o Gdynię dodatkowych sił, co wpłynęło na przebieg działań wojennych. Ze względów propagandowych w bitwę w Pradolinie Redy-Łeby została zaangażowana 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte z szeregów ludowego Wojska Polskiego, co zostało okupione dużymi stratami.

3

Jan Kotyza, żołnierz Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, ludowego Wojska Polskiego – zarys biograficzny

84%

Paduchowski W.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 4 (274)

145-169

EN

The article presents a biographical outline of Jan Kotyza, a soldier of the Home Army, Peasants’ Battalions and the Polish People’s Army. He was born in Bieńczyce near Cracow in a peasant family. Thanks to the persistence of his parents and teachers he finished high school and then studied physical education at the Jagiellonian University. Just before the outbreak of World War II, Kotyza took over the position of manager of the newly built city stadium at 3 Maja Avenue in Cracow. He was a reserve officer but did not take part in the Polish campaign of 1939. During the occupation he got involved in underground work. Initially, it consisted only in the distribution of underground magazines. He joined the Union of Armed Struggle (ZWZ) and took pseudonym „Krzemień”. Initially he organized a platoon in the villages of Bieńczyce, Krzesławice and Mistrzejowice. Then he became the commander of the ZWZ post „Mogiła”, which included municipalities: Mogiła, Ruszcza and Węgrzce. He left the ZWZ to join the Peasants’ Battalions (BCh). At the same time he became a member of the underground People’s Party „Roch”. After the BCh where merged with the Home Army, he took command of the „Pająk” battalion. In 1943, he was promoted within the BCh and became commander of the Cracow district codenamed „Forest Inspectorate No. 6”. Shortly after the liberation from the Germans, he answered the call of the new authorities to join the so-called Polish People’s Army. Initially he was not sent to the front, eventually he was sent to the 2nd Army. He did not manage to take part in fights against the Germans. He was near Dresden, from where he was withdrawn through Wrocław to Rzeszów, where he took part in fights with the Ukrainian Insurgent Army. After being demobilized, he returned to his hometown.

RU

В статье представлен биографический очерк Яна Котызы, солдата Армии Крайовой, Крестьянских батальонов и народного Войска Польского. Ян Котыза родился в Беньчице под Краковом, в крестьянской семье. Благодаря настойчивости родителей и учителей он окончил гимназию, а впоследствии учился по направлении „физическая культура” в Ягеллонском университете. Незадолго до начала Второй мировой войны Котыза занял должность управляющего недавно построенным муниципальным стадионом на улице Аллея 3 Мая в Кракове. Котыза был офицером запаса, но в Польской кампании 1939 г. участия не принимал. Во время оккупации он был задействован в конспиративных действиях, которые поначалу заключались только в распространении подпольной прессы. Он вступил Союз вооруженной борьбы (СВБ) принял псевдоним «Кшемень» („Кремень”). Первоначально он организовал взвод в деревнях Беньчице, Кшеславице и Мистшейовице. Затем он стал командиром поста СВБ „Могила”, который территориально охватывал три гмины: Могилу, Рушчу и Венгжце. Из Союза вооруженной борьбы Котыза перешел в Крестьянские Батальоны и одновременно с этим стал членом конспиративной Народной Партии „Рох”. После объединения Армии Крайовой и Крестьянских Батальонов он стал командовать батальоном „Пайонк” („Паук”). В 1943 г. в рамках Крестьянских Батальонов он получил повышение и стал комендантом краковского повята под криптонимом „Лесной округ №6”. Вскоре после освобождения от немцев он откликнулся на призыв новых властей присоединиться к народному Войску Польскому. Поначалу его не высылали на фронт, но затем все-таки отправили на фронт 2-ой армии Войска Польского. Котыза не успел принять участие в боях с Германией. Он был под Дрезденом, откуда был выведен через Вроцлав в Жешув, где принял участие в боях с УПА. После демобилизации вернулся на родину.

PL

Artykuł przedstawia zarys biografii Jana Kotyzy, żołnierza Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz ludowego Wojska Polskiego. Urodził się w podkrakowskich Bieńczycach w rodzinie chłopskiej. Dzięki uporowi rodziców i nauczycieli ukończył gimnazjum, a następnie również Studium Wychowania Fizycznego przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Kotyza objął posadę kierownika nowobudowanego stadionu miejskiego przy Alei 3 Maja w Krakowie. Był oficerem rezerwy, ale nie wziął udziału w kampanii polskiej 1939 r. W czasie okupacji zaangażował się w pracę konspiracyjną. Pierwotnie polegała ona tylko na kolportażu podziemnych pism. Przystąpił do Związku Walki Zbrojnej, przyjął ps. „Krzemień”. Początkowo organizował pluton na terenie wsi Bieńczyce, Krzesławice oraz Mistrzejowice. Następnie został komendantem placówki ZWZ Mogiła, która obejmowała terytorialnie gminy Mogiła, Ruszcza oraz Węgrzce. Z szeregów ZWZ przeszedł do Batalionów Chłopskich. Jednocześnie został członkiem konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Po scaleniu BCh z AK objął dowództwo batalionu krypt. „Pająk”. W 1943 r. awansował w ramach BCh i został komendantem powiatu krakowskiego krypt. „Nadleśnictwo nr 6”. W niedługim czasie po oswobodzeniu od Niemców zgłosił się na wezwanie nowych władz do tzw. ludowego Wojska Polskiego. Początkowo nie trafił na front, ostatecznie został wysłany do 2 Armii WP. Nie zdążył wziąć udziału w walkach z Niemcami – był pod Dreznem, skąd wycofano go przez Wrocław do Rzeszowa, gdzie brał udział w walkach z UPA. Po zdemobilizowaniu wrócił w rodzinne strony.

Refine search results

3 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Anduła K.

1 Koreś D.

1 Paduchowski W.

1 2021

2 2020

U źródeł afery TUN. Generał Stanisław Tatar, rozpad Komitetu Trzech i przekazanie komunistycznemu wywiadowi wojskowemu funduszu „Drawa” 1947–1949

Bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. Działania bojowe sowieckich wojsk pancernych na kierunku Gdyni (6–16 marca 1945 r.)

Jan Kotyza, żołnierz Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, ludowego Wojska Polskiego – zarys biograficzny