Search results

1

"Слоўнік беларускай мовы" Івана Насовіча: этналінгвістычны каментар

100%

Караткевіч І.

Acta Albaruthenica

|

2020

|

issue 20

199-208

PL

Słownik języka białoruskiego I. Nasowicza (1870) jest ważnym źródłem do badań etnolingwistycznych. W swoim rejestrze zawiera leksemy-nazwy świąt religijnych i realiów wyznaniowych, zwyczajów i obrzędów ludowych. Znacząca warstwa słów zawiera informacje etymologiczne (nie zawsze dokładne), w tym również wskazanie na ich obce pochodzenie. Element etnolingwistyczny obejmuje nie tylko odpowiednie słownictwo białoruskie i zapożyczone, lecz także kwalifikatory stylistyczne do znajdujących się w rejestrze słów, które odnoszą się do zjawisk duchowych i kulturowych, dalekich od głównie chłopskiego życia na Białorusi. Wskazane czynniki burzą stereotypy o „chłopskim” pochodzeniu języka białoruskiego, za pomocą którego można informować jedynie o realiach życia codziennego, bez możliwości przekazywania pojęć abstrakcyjnych oraz cech wysokiego stylu.

EN

The Dictionary of the Belarusian Language by I.I. Nasovich (1870) is an important source of ethnolinguistic observations. In its register, it contains lexemes corresponding to the names of religious holidays and confessional realities, folk customs and rites. A significant layer of words has etymological information (not always accurate), including an indication of their foreign origin. The ethnolinguistic component consists not only of the selection of appropriate Belarusian and borrowed vocabulary, but also the design of stylistic labels for registry words that refer to certain everyday and spiritual-cultural realities, far from the pre-dominantly peasant Belarusian life. These factors destroy the stereotypes about the "peasantry" of the Belarusian language, its reduced character and the impossibility of conveying abstract and high-style concepts.

BE

Слоўнік беларускай мовы І. Насовіча (1870 г.) з'яўляецца важнай крыніцай для этналінгвістычных назіранняў. У сваім словаспісе ён утрымлівае лексемы – назвы рэлігійных свят і канфесійных рэалій, народных звычаяў і абра-даў. Значны пласт слоў мае этымалагічныя звесткі (не заўсёды дакладныя), у тым ліку і ўказанне на іх іншамоўнае паходжанне. Этналінгвістычны складнік заключаецца не толькі ў падборы адпаведнай уласнабеларускай і іншамоўнай лексікі, але і ў афармленні стылістычных пазнак да рэестравых слоў, якія апелююць да пэўных побытавых і духоўна-культурных рэалій, далёкіх ад пераважна сялянскага беларускага жыцця. Названыя фактары разбураюць стэрэатыпныя ўяўленні пра “сялянскасць” беларускай мовы, яе побытава-зніжаны характар і немагчымасць перадачы абстрактных і высокастылёвых паняццяў.

2

Folkloryzm w oporze społecznym: studium przypadku Białorusi 2020–2021

100%

Marmysh T.

Studia Białorutenistyczne

|

2022

|

vol. 16

67-84

EN

The article presents an analysis of selected examples of the use of traditions in Belarusian protests of 2020–2021 caused by the presidential election in August 2020. The arrangement of protest messages with elements of folklore and folk culture is a part of the phenomenon of folklorism. Folklorism based on the deliberate use of the content and forms of folklore extracted from the natural environment or folklore documentation and placed in current life situations. Traditional, deeply symbolic content, rooted in the people’s world picture in order to show civic resistance was relocated to the urban ground and actualized according to the current socio-political situation. The use of traditional rituals was changed into the form of performative actions, demonstrating the protest based on traditional symbols. The return to tradition contributed to the unity of protesters. It was affected on the construction of ethno-cultural identity of the protest based on elements of Belarusian folk culture. These elements of the tradition were meant to symbolically resolve national tasks important for the protest.

BE

У артыкуле прадстаўлены аналіз асобных прыкладаў выкарыстання традыцый у беларускіх пратэстах 2020–2021 гг., выкліканых прэзідэнцкімі выбарамі ў жніўні 2020 г. Пратэстнае выказванне з дапамогай элементаў фальклору і народнай культуры з’яўляецца часткай феномена фалькларызму, які заключаецца ў наўмысным выкарыстанні ў актуальных жыццёвых абставінах зместу і форм фальклору, запазычаных з натуральнага для іх асяроддзя або з фальклорнай дакументацыі. Традыцыйны, глыбока сімвалічны змест, укаранёны ў вобразе свету народа, з мэтай выяўлення грамадскага супраціўлення быў перанесены на гарадскую глебу і адаптаваны ў адпаведнасці з сучаснай грамадска-палітычнай сітуацыяй. Выкарыстанне традыцыйных рытуалаў мела форму перфарматыўных дзеянняў, дэманструючых пратэст праз традыцыйную сімволіку. Зварот да традыцыі спрыяў згуртаванню пратэстоўцаў і пабудове канструяванню этнакультурнай ідэнтычнасці пратэсту, заснаванай на элементах беларускай народнай культуры, якія павінны былі сімвалічна вырашаць агульнацыянальныя задачы, важныя для пратэсту.

PL

Artykuł przedstawia analizę wybranych przykładów użycia tradycji w białoruskich protestach 2020–2021 r., spowodowanych wyborami prezydenckimi w sierpniu 2020 r. Aranżowanie przekazów protestowych w oparciu o elementy folkloru i kultury ludowej mieści się w ramach zjawiska folkloryzmu, polegającego na celowym wykorzystywaniu w sytuacjach bieżącego życia treści i form folkloru, pochodzących z środowiska naturalnego lub z folklorystycznej dokumentacji. W białoruskich protestach treści tradycyjne, głęboko symboliczne, zakorzenione w ludowym obrazie świata w celu ukazania protestu społecznego zostały przeniesione na grunt miejski i zaktualizowane według obecnej sytuacji społeczno-politycznej. Wykorzystywanie tradycyjnych praktyk obrzędowych przybrało formę akcji performatywnych, demonstrujących opór przez tradycyjną symbolikę. Odwoływanie się do kultury ludowej przyczyniło się do jednoczenia uczestników protestu oraz do konstruowania tożsamości etnokulturowej protestu w oparciu o elementy bialoruskiej kultury ludowej, które miały symbolicznie uporać się z ogólnonarodowymi zadaniami, ważnymi dla protestu.

3

Афарызм і малыя тэкставыя формы: суадноснае і агульнае (на матэрыяле беларускай, рускай, польскай, англійскай моў)

75%

Glukhanko L., Ivanov E.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

123-146

PL

W artykule omówiono stosunek aforyzmów i innych małych form tekstowych na materiale literackim i folklorystycznym w języku białoruskim, rosyjskim, polskim i angielskim. Określono miejsce aforyzmów w ogólnych klasyfikacjach małych form tekstowych, wzajemnych relacji aforyzmów i powiedzeń literackich, przysłów, tekstów jednozdaniowych, fraz stereotypowych, narodowych odmian dzieł literackich i małych gatunków folklorystycznych. Aforyzmy są przeciwstawiane wszelkim innym małym formom tekstowym jako szczególny rodzaj jednostek frazowych w oparciu o ich dwie cechy obligatoryjne – uogólnienie treści i autonomię dyskursywną.

EN

The article discusses aphorisms and other small text forms in literary and folklore material in Belarusian, Russian, Polish and English. The place of aphorisms in the general classifications of small text forms, the relationship of aphorisms and literary sayings, proverbs, one-phrase texts, clichéd phrases, national varieties of literary and folklore works of small genres is determined. Aphorisms are contrasted with all other small text forms as a special type of phrasal unit on the basis of two of their obligatory features – the generalization of meaning and discursive autonomy.

BE

У артыкуле разглядаюцца суадносіны афарызма і іншых малых тэкставых форм на літаратурным і фальклорным матэрыяле ў беларускай, рускай, польскай і англійскай мовах. Вызначаецца месца афарызма ў агульных класіфікацыях малых тэкставых форм, узаемаадносіны афарызмаў і літаратурных выслоўяў, прыказак, аднафразавых тэкстаў, клішыраваных фраз, нацыянальных разнавіднасцей літаратурных і фальклорных твораў малых жанраў. Афарызмы супрацьпастаўляюцца ўсім іншым малым тэкставым формам як асобны тып фразавых адзінак на падставе дзвюх сваіх аблігаторных прымет – абагульненасці зместу і дыскурсіўнай самастойнасці.

Refine search results

1 Acta Albaruthenica

1 Językoznawstwo

1 Studia Białorutenistyczne

1 Glukhanko L.

1 Ivanov E.

1 Marmysh T.

1 Караткевіч І.

2 2022

1 2020

"Слоўнік беларускай мовы" Івана Насовіча: этналінгвістычны каментар

Folkloryzm w oporze społecznym: studium przypadku Białorusi 2020–2021

Афарызм і малыя тэкставыя формы: суадноснае і агульнае (на матэрыяле беларускай, рускай, польскай, англійскай моў)