Search results

1

Ceremoniał za panowania dwóch pierwszych królów elekcyjnych doby pojagiellońskiej w świetle relacji rodzimych i cudzoziemskich

100%

Ujma M.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. XVII (2020)

|

issue 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina

45-70

PL

W II poł. XVI w. drogi ustrojowe państw Europy zachodniej i Rzeczypospolitej zaczęły się coraz wyraźniej różnicować. W sprzyjających okoliczności mogło to budzić wzajemne zaciekawienie, którego owocem są zachowane do dzisiaj relacje podróżników i dyplomatów. Wymiana spostrzeżeń w czasach, w których umysł polskiego szlachcica nie był jeszcze zdominowany przez ksenofobię, ujawnia w równej mierze aprobatę, jak chłodny dystans, a niekiedy niechęć. Zestawienie rodzimych refleksji z wnioskami płynącymi z cudzoziemskich podróży do Polski w drugiej połowie XVI w. wzbogaca naszą wiedzę na temat wizerunku Rzeczypospolitej w czasach jej świetności. Jak zauważył Mirosław Sadowski, okres panowania pierwszych królów elekcyjnych nadal określa się mianem epoki odrodzenia, co również skłoniło go do rozważań nad obrazem Rzeczypospolitej w oczach cudzoziemców tej doby. Przekształcanie się ustroju polsko-litewskiego państwa po śmierci Zygmunta II Augusta skłania jednak do skoncentrowania uwagi na problematyce związanej z ceremoniałem doby pierwszych dwóch wolnych elekcji, które stały się obiektem żywego zainteresowania ze strony Francji i Siedmiogrodu. Różnicowanie się ustrojów monarchii europejskich w tym jakże twórczym czasie jest tu dodatkową zachętą. W relacjach rodzimych i cudzoziemskich zwykle brakuje szczegółów związanych z uroczystymi ceremoniami. Zadecydowało o tym kilka powodów, a wśród nich podobieństwa ceremoniałów, pozwalające uniknąć ich szczegółowego opisywania. Autorzy skupiali zatem swoja uwagę na ogólnym opisie, z uwypukleniem różnic oraz opisaniem czołowych osobistości biorących udział w uroczystości. Pomimo dbałości o wystawność ceremonialnych uroczystości, w polskich warunkach trudno było wytworzyć rozbudowane ich formy pojawiające się w dojrzałych monarchiach absolutnych dysponujących dużym autorytetem monarszym wspartym na dziedziczności tronu, skomplikowanym organizmem dworskim, stosownym aparatem biurokratycznym, a także rozbudowanym systemem finansowym. Ceremoniały mogły podlegać politycznym kompromisom, ale ceremonialne odstępstwa były wykorzystywane jako środek dyplomatycznej prowokacji, uniku lub nacisku. Polski ceremoniał dyplomatyczny nie był ujęty w ramy regulaminu, jak miało to miejsce np. we Francji, więc czasem dochodziło do kontrowersji przy jego stosowaniu.

EN

In the second half of the 16th century, the way of the political system of Western Europe countries and the Republic of Poland began to differentiate more and more clearly. In favorable circumstances, it could arouse mutual interest, the fruit of which are the reports of travelers and diplomats that have survived to this day. The exchange of observations at a time when the mind of the Polish nobleman was not yet dominated by the xenophobia, reveals as much approval as cold distance, and sometimes aversion. The juxtaposition of domestic reflections with the conclusions drawn from foreign trips to Poland in the second half of the 16th century enriches our knowledge about the image of the Republic of Poland in its heyday. As noted by Mirosław Sadowski, the period of the reign of the first elected kings is still referred to as the era of the reborn, which also made him to consider the image of the Republic of Poland in the eyes of foreigners at the time. The transformation of the Polish-Lithuanian state after the death of Zygmunt II August, however, prompts us to focus on the issues related to the ceremonial of the first two royal free elections, which became the object of keen interest on the part of France and Transylvania. The differentiation of the regimes of European monarchies at this very creative time is an additional incentive here. In domestic and foreign reports, details related to solemn ceremonials are usually missing. There were several reasons for this, including the similarity of the ceremonials, which made it possible to avoid describing them in detail. The authors therefore focused the attention on the general description, highlighting the differences and describing the leading personalities participating in the ceremony. Despite the care for the magnificence of the ceremonial celebrations, in Polish conditions it was difficult to create their extensive forms appearing in mature absolute monarchies with high royal authority based on the heredity of the throne, a complicated court organism, an appropriate bureaucratic apparatus, and an extensive financial system. The ceremonials could be subject to political compromises, but ceremonial derogations were used as a means of diplomatic provocation, evasion or pressure. The Polish diplomatic ceremonial was not included in the regulations, as was the case, for example, in France, so sometimes there was controversy in its application.

RU

Во второй половине XVI века политические пути Западной Европы и Речи Посполитой начали все более отчетливо расходиться. Сопоставление отечественных размышлений с выводами зарубежных поездок в Польшу во второй половине XVI века обогащает наши знания об образе Речи Посполитой Польской в период ее расцвета. Однако преобразование польско-литовского государства после смерти Сигизмунда II Августа побуждает нас сосредоточить внимание на вопросах, связанных с церемониалом периода двух первых элекций, которые вызвали пристальный интерес со стороны Франции и Трансильвании. Авторы сосредоточились на общем описании, подчеркнув различия и описав ведущие личности, присутствовавшие на церемониях. Церемонии могли подвергать политическим компромиссом, но церемониальные отступления использовались как средство дипломатической провокации, уклонения или давления. Польская дипломатическая церемония не была включена в регламент, поэтому иногда в ее применении возникали разногласия.

2

Ceremoniał urzędniczy w życiu szlachty czasów saskich

100%

Słaby A.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. XVII (2020)

|

issue 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina

207-223

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na elementy etykiety związanej z obejmowaniem urzędów ziemskich w Rzeczypospolitej, a także na przygotowania poprzedzające wjazdy. Uwzględnione zostały wybrane oracje głoszone podczas oficjalnej inauguracji urzędu i wjazdu do miasta oraz na okoliczność ceremonii funeralnych szlachty piastującej urzędy.

EN

The purpose of the article is to draw attention to the ceremonial associated with taking up and exercising dignity and offices in the Polish–Lithuanian Commonwealth, which made up a kind of clerical custom, based on examples taken from the court environment, and partly resulting from the Sarmatian view of the world and culture.

RU

Цель статьи - привлечь внимание к элементам этикета, связанным с заниманием земельных должностей в Речи Посполитой Польской, а также к приготовлениям, предшествующим т.н. въезду. Были приняты во внимание избранные речи, произнесенные во время официального открытия каденции и въезда в город, а также на погребальных церемониях дворян, занимающих такие посты.

3

Ceremoniał koronacyjny i jego znaczenie dla pozycji polskich królowych w XVII i XVIII wieku

100%

Pietrzak J.

Wschodni Rocznik Humanistyczny

|

2020

|

vol. XVII (2020)

|

issue 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina

155-205

PL

Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do badań nad ceremoniałem koronacyjnym królowych Rzeczypospolitej na przestrzeni XVII i XVIII w. Temat ten nie doczekał się do tej pory opracowania. Motywem przewodnim artykułu jest spojrzenie na pozycję władczyni w systemie prawno-ustrojowym polsko-litewskiego państwa, przez pryzmat ceremoniału koronacyjnego. W pracy poruszone zostały wątki dotyczące przedstawienia i wizerunku wybranek polskich królów podczas uroczystego wjazdu zaślubinowokoronacyjnego. Baczną uwagę zwrócono na kształtowanie się rytu koronacyjnego począwszy od XV w. i jego przemiany w wiekach późniejszych. Wiele elementów tworzących liturgię koronacyjną królowej, było zmienianych na przestrzeni lat i nie można powiedzieć, by ceremoniał był pod tym względem jednolity. Na koniec przyjrzano się ikonosferze i oznakom władzy, towarzyszącym sakrze koronacyjnej, m.in. insygniom koronacyjnym, szatom oraz oprawie wizualnej i audialnej uroczystości.

EN

The work is a contribution to the research on the coronation ceremony of Polish queens over the 17th and 18th centuries. This topic has not been elaborated yet. The work touches upon the threads of the presentation and image Polish kings of the chosen during the ceremonial marriage and coronation entry. Attention was paid to the formation of the coronation rite from the 15th century and its transformation in later centuries. Many of the elements forming the queen's coronation liturgy have been changed and it cannot be said that the ceremonial was uniform in this respect. Finally, the iconosphere and signs of power accompanying the coronation sacre were examined, including coronation insignia, robes and the visual and audio settings of the ceremony.

RU

Данная статья является вкладом в исследование обряда коронации королев Речи Посполитой Польской в XVII и XVIII веках. Эта тема еще не дождалась монографического изучения. Лейтмотивом статьи является взгляд на положение правителя в правовой и политической системе Польско-Литовского государства через призму церемонии коронации. Работа затрагивает темы, связанные с представлением и изображением избранных польских королей во время торжественного свадебно-коронационного въезда. Пристальное внимание было уделено формированию обряда коронации с XV века и его изменениям в более поздние века. Многие элементы, составляющие литургию коронации королевы, изменились с годами, и нельзя сказать, что церемония была единообразной в этом отношении. Наконец, были исследованы иконосфера и знаки власти, сопровождающие церемонию коронации, например коронационные инсигния, мантии и визуальное и звуковое оформление церемонии.

Refine search results

3 Wschodni Rocznik Humanistyczny

1 Pietrzak J.

1 Słaby A.

1 Ujma M.

3 2020

Ceremoniał za panowania dwóch pierwszych królów elekcyjnych doby pojagiellońskiej w świetle relacji rodzimych i cudzoziemskich

Ceremoniał urzędniczy w życiu szlachty czasów saskich

Ceremoniał koronacyjny i jego znaczenie dla pozycji polskich królowych w XVII i XVIII wieku