Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: этнаграфія

Sort By:

Limit search:

"Слоўнік беларускай мовы" Івана Насовіча: этналінгвістычны каментар

100%

Караткевіч І.

Acta Albaruthenica

2020

issue 20

199-208

Słownik języka białoruskiego I. Nasowicza (1870) jest ważnym źródłem do badań etnolingwistycznych. W swoim rejestrze zawiera leksemy-nazwy świąt religijnych i realiów wyznaniowych, zwyczajów i obrzędów ludowych. Znacząca warstwa słów zawiera informacje etymologiczne (nie zawsze dokładne), w tym również wskazanie na ich obce pochodzenie. Element etnolingwistyczny obejmuje nie tylko odpowiednie słownictwo białoruskie i zapożyczone, lecz także kwalifikatory stylistyczne do znajdujących się w rejestrze słów, które odnoszą się do zjawisk duchowych i kulturowych, dalekich od głównie chłopskiego życia na Białorusi. Wskazane czynniki burzą stereotypy o „chłopskim” pochodzeniu języka białoruskiego, za pomocą którego można informować jedynie o realiach życia codziennego, bez możliwości przekazywania pojęć abstrakcyjnych oraz cech wysokiego stylu.

The Dictionary of the Belarusian Language by I.I. Nasovich (1870) is an important source of ethnolinguistic observations. In its register, it contains lexemes corresponding to the names of religious holidays and confessional realities, folk customs and rites. A significant layer of words has etymological information (not always accurate), including an indication of their foreign origin. The ethnolinguistic component consists not only of the selection of appropriate Belarusian and borrowed vocabulary, but also the design of stylistic labels for registry words that refer to certain everyday and spiritual-cultural realities, far from the pre-dominantly peasant Belarusian life. These factors destroy the stereotypes about the "peasantry" of the Belarusian language, its reduced character and the impossibility of conveying abstract and high-style concepts.

Слоўнік беларускай мовы І. Насовіча (1870 г.) з'яўляецца важнай крыніцай для этналінгвістычных назіранняў. У сваім словаспісе ён утрымлівае лексемы – назвы рэлігійных свят і канфесійных рэалій, народных звычаяў і абра-даў. Значны пласт слоў мае этымалагічныя звесткі (не заўсёды дакладныя), у тым ліку і ўказанне на іх іншамоўнае паходжанне. Этналінгвістычны складнік заключаецца не толькі ў падборы адпаведнай уласнабеларускай і іншамоўнай лексікі, але і ў афармленні стылістычных пазнак да рэестравых слоў, якія апелююць да пэўных побытавых і духоўна-культурных рэалій, далёкіх ад пераважна сялянскага беларускага жыцця. Названыя фактары разбураюць стэрэатыпныя ўяўленні пра “сялянскасць” беларускай мовы, яе побытава-зніжаны характар і немагчымасць перадачы абстрактных і высокастылёвых паняццяў.

Wyróżniki dawnego męskiego stroju bielsko-hajnowskiego zwerbalizowane w dwóch etnograficznych opracowaniach popularnonaukowych

100%

Węgorowska K.

Acta Albaruthenica

2023

issue 23

95-110

Tradycyjny ubiór ludowy to istotny element kultury regionalnej i spuścizny narodowej. Dla rodzimego dziedzictwa materialnego ważne są te ludowe artefakty, które dokumentują pozytywnie nacechowane interakcje i interferencje kulturowe utrwalone również poprzez język i w języku. Do grupy takich tradycyjnych desygnatów należy z pewnością, godny uwagi także współcześnie, mało znany, archaiczny, skromny, ale elegancki, powstały pod wpływem białoruskim, jeden z najciekawszych męskich północnokresowych ubiorów – strój bielsko-hajnowski. Celem rozważań jest zatem próba lingwokulturologicznej rekonstrukcji dawnej męskiej odzieży noszonej we wsiach okolic Bielska Podlaskiego i Hajnówki, zwerbalizowanej w dwóch etnograficznych opracowaniach popularnonaukowych autorstwa Elżbiety Piskorz-Branekovej i Jarosława Górskiego. Na podstawie utrwalonych w nich „danych językowych” wkomponowanych w pełne językowych detali / językowych szczegółów opisy udało się odtworzyć specyfikę noszonego dawniej męskiego stroju bielsko-hajnowskiego współtworzonego przez: 1) różne nakrycia głowy, jak: kapelusze ze słomy, czapki maciejówki, czapki baranie; 2) różne typy spodni, jak: spodnie z samodziałów, spodnie o kroju miejskim, bryczesy; 3) różne okrycia wierzchnie, jak: płócienne koszule o kroju przyramkowym, burki, letniki, kożuchy, żupnice; 4) różne rodzaje obuwia, jak: łapcie, walanki, buty z cholewami, trzewiki; 5) owijające stopy onuce; 6) różne dodatki, jak: krajki, prostokątne paski skórzane; 7) haftowane ornamenty dekoracyjne.

Традыцыйны народны ўбор – важны элемент рэгіянальнай культуры і нацыянальнай спадчыны. Для роднай матэрыяльнай спадчыны важныя народныя артэфакты, якія дакументуюць станоўча адзначаныя культурныя ўзаемадзеянні і інтэрферэнцыю, зафіксаваныя таксама праз мову і ў мове. Да групы такіх традыцыйных абазначэнняў, безумоўна, належыць і сучасны, малавядомы, архаічны, сціплы, але элегантны, створаны пад беларускім уплывам, адзін з самых цікавых мужчынскіх строяў паўночнага памежжа – бельска-гайнаўскі. Такім чынам, мэтай разгляду з'яўляецца спроба лінгвакультуралагічнай рэканструкцыі старога мужчынскага адзення, якое насілі ў вёсках наваколляў Бельска-Падляскага і Гайнаўкі, вербалізаванай у двух этнаграфічных навукова-папулярных даследаваннях: Эльжбеты Піскаж-Бранековай і Яраслава Гурскага. На аснове замацаваных у іх "моўных дадзеных", уключаных у поўныя лінгвістычных дэталяў апісанні, удалося ўзнавіць спецыфіку бельска-гайнаўскага мужчынскага строя, які насілі раней: 1) розныя галаўныя ўборы, такія, як капелюшы з саломы, шапкі-мацееўкі, баранавыя шапкі; 2) розныя тыпы штаноў, як даматканыя штаны, штаны гарадскога крою, брыджы; 3) розныя верхнія апранахі, як палатняныя кашулі з аблямоўкай, буркі, летнікі, кажухі, жупніцы; 4) розныя тыпы абутку, як лапці, валёнкі, боты з халявамі, чаравікі; 5) анучы для абкручвання ног; 6) розныя аксэсуары, як пругі, прамавугольныя скураныя рамяні; 7) вышытыя дэкаратыўныя арнаменты.

Traditional folk clothing is an important element of regional culture and national heritage, but folk items of dress that document positively charged cultural interactions and interferences perpetuated also through, and in, language are crucial for native material heritage. There is no denying that the archaic, Belarusian-influenced attention-worthy – even in modern times – modest, yet elegant Bielsko-Hajnowski national dress belongs to the group of items of such traditional significance. Thus, the purpose of this article is an attempt at a linguocultural reconstruction of old men's clothing worn in villages near Bielsko Podlaskie and Hajnówka, verbalized in two ethnographic popular studies by Elżbieta Piskorz-Branekova and Jarosław Górski. On the basis of the "linguistic data" that was recorded in them and incorporated into descriptions packed with linguistic details, it was possible to reconstruct the specifics of the formerly worn men's costume of Bielsko-Hajnówka consisting of: 1) different headwear, such as straw hats, Maciejówka caps, and sheepskin caps; 2) different types of trousers including ones made of homespun materials, urban cut trousers, and breeches; 3) different outer garments such as cloth shirts with a border cut, burqas, and sheepskins 4) various types of footwear, inlcuding summer footwear made of jute, valances, shoes with uppers, and slippers; 5) foot-wrapping puttees; 6) various accessories such as selvedges, and rectangular leather belts; and 7) embroidered decorative ornaments.

Refine search results

2 Acta Albaruthenica

1 Węgorowska K.

1 Караткевіч І.

1 2023

1 2020

Search results

"Слоўнік беларускай мовы" Івана Насовіча: этналінгвістычны каментар

Wyróżniki dawnego męskiego stroju bielsko-hajnowskiego zwerbalizowane w dwóch etnograficznych opracowaniach popularnonaukowych